12 Điều thú vị về cá voi sát thủ

Cá voi sát thủ là bậc thầy săn mồi nhóm, sở hữu những chiến thuật tấn công tinh vi và đầy hiệu quả. Một trong những chiêu thức đặc biệt của chúng là “tuyệt chiêu” karate chop. Tiến sĩ Ingrid Visser, chuyên gia nghiên cứu hành vi săn mồi của cá voi sát thủ hơn 20 năm qua, mô tả như sau:

• Cá voi sát thủ sẽ sử dụng đuôi mạnh mẽ của mình để đẩy cá mập lên gần mặt nước mà không cần chạm vào chúng. Chỉ với lực đẩy từ đuôi, cá mập sẽ bị đẩy lên mặt nước.
• Sau đó, cá voi sát thủ thực hiện một cú vung đuôi mạnh vào đầu con cá mập, khiến nó choáng váng hoặc thậm chí bất tỉnh.

Còn một chiêu thức khác dành riêng cho cá mập trắng lớn, đó là húc đầu. Khi phát hiện con mồi, cá voi sát thủ sẽ lấy đà và húc mạnh vào cá mập, hoặc tiếp cận từ dưới và tấn công mạnh vào bụng. Với sức mạnh khủng khiếp từ cơ thể nặng đến 4 tấn, cá mập bị choáng ngay lập tức. Sau đó, cá voi sát thủ dễ dàng lật ngửa và thưởng thức bữa ăn giàu protein. Những con cá voi sát thủ hiểu rõ điểm yếu của cá mập và sử dụng chúng để có lợi trong mỗi cuộc săn mồi.

Điều đặc biệt là cá mập, dù là “máy săn mồi” hoàn hảo, lại có một điểm yếu chí mạng khi bị lật ngửa, khiến chúng trở nên bất động. Cá voi sát thủ đã khai thác điểm yếu này và dần trở thành cơn ác mộng của các loài cá mập trong đại dương. Đó cũng là một phần lý do khiến cá voi sát thủ trở nên nổi tiếng với trí thông minh vượt trội và khả năng điều chỉnh chiến thuật săn mồi hoàn hảo trong từng tình huống.

Con người là loài thống trị tuyệt đối trên hành tinh này. Chúng ta dễ dàng thuần hóa những sinh vật to lớn nhất Trái Đất: Biến voi thành nghệ sĩ xiếc hoặc bạn đồng hành mạnh mẽ trong các công việc nặng nhọc. Trên đại dương, loài người cũng đã săn bắt cá nhà táng, sinh vật lớn nhất của đại dương, trong suốt hàng trăm năm, và thậm chí đẩy một số loài cá voi đến bờ vực tuyệt chủng. Cá voi sát thủ cũng không phải là ngoại lệ.

Những con cá voi sát thủ là những sinh vật thông minh, nhưng không thể nào sánh với trí tuệ của con người. Chính vì thế, nhiều con cá voi sát thủ đã phải bỏ mạng dưới tay loài người trong suốt lịch sử ngành ngư nghiệp và hàng hải. Chỉ riêng trong khoảng thời gian từ 1978 đến 1981, có tới 346 con cá voi sát thủ bị tiêu diệt ngoài khơi bờ biển Nauy. Mãi cho đến khi chính quyền địa phương can thiệp và ban hành lệnh cấm, tình trạng này mới chấm dứt.

Những cá thể may mắn sống sót vẫn không thể quên được những mất mát đó. Cá voi sát thủ rất thông minh và luôn biết rút ra bài học từ những trải nghiệm đau thương. Một bầy cá voi sát thủ thường được dẫn dắt bởi một con cái trưởng thành, và các nhà khoa học cho rằng chính “mẹ thông thái” này đã truyền lại những kinh nghiệm quý báu của mình cho các thành viên khác trong đàn, đặc biệt là khả năng nhận diện và tránh xa các mối nguy hiểm từ thuyền đánh cá.

Về khả năng tương tác giữa các thành viên trong đàn, có rất nhiều minh chứng cho thấy cá voi sát thủ vô cùng yêu thương đồng loại, điều này khác biệt hoàn toàn so với nhiều loài động vật khác.

Cá voi sát thủ thường xuyên giao lưu và bơi cùng ít nhất 5 nhóm orca khác nhau. Điều đáng chú ý là tất cả những cá voi sát thủ này đều chăm sóc và bảo vệ những con cá bị thương, điều mà rất hiếm khi xảy ra trong thế giới động vật, nơi mà sự tranh giành giữa các nhóm là điều khó tránh khỏi và những cá thể yếu đuối thường bị bỏ lại để chết. Một lần, nhóm nghiên cứu đã chứng kiến một khoảnh khắc đầy cảm động: Hai con cá voi sát thủ cái lướt sóng trên mặt biển, mỗi con ngậm một con cá trích lớn để cho con cá bị thương ăn.

Cá voi sát thủ là loài sở hữu một tổ chức xã hội vô cùng chặt chẽ, gần như không có loài động vật nào trên hành tinh này có thể so sánh được, ngoại trừ loài người. Chính vì vậy, khi một thành viên trong đàn vô tình mắc cạn ở vùng nước nông, những con khác trong đàn sẽ không bao giờ bỏ mặc nó, mà sẽ tìm cách “giải cứu” để đưa nó ra khỏi nguy hiểm.

Hãy tưởng tượng cá voi sát thủ giống như một tảng băng khổng lồ nặng đến tám tấn, mạnh mẽ và quyền lực trên những vùng nước lạnh giá của Bắc Cực. Những loài động vật biển sống trên tảng băng khó có cơ hội thoát khỏi khi chúng rơi xuống biển, trở thành mục tiêu săn đuổi của một trong những kẻ săn mồi đáng sợ nhất đại dương - cá voi sát thủ.

Cá voi sát thủ, hay còn gọi là cá hổ kình, có khả năng săn bắt mọi thứ từ cá, hải cẩu, sư tử biển, chim cánh cụt, mực, rùa biển, cá mập, cho đến các loài cá voi khác. Tùy theo mùa và môi trường sống, chế độ ăn của chúng cũng thay đổi – một số con ăn nhiều cá và mực, số khác lại ưa chuộng hải cẩu và chim cánh cụt. Tuy nhiên, dù ở đâu trên thế giới, một con cá voi sát thủ trung bình có thể tiêu thụ khoảng 227 kg thức ăn mỗi ngày!

Cá voi sát thủ trưởng thành có những đặc điểm rất riêng biệt, khiến chúng không thể nhầm lẫn với bất kỳ sinh vật biển nào. Mặc dù những con non có thể dễ dàng bị nhầm với các loài thuộc bộ cá voi như cá ông chuông hoặc cá heo Risso, nhưng răng của cá voi sát thủ rất khỏe, được bao phủ bởi lớp men răng chắc chắn. Bộ hàm của chúng cực kỳ mạnh mẽ, với những chiếc răng hàm trên khít chặt vào răng hàm dưới khi chúng khép miệng. Răng cửa có xu hướng nghiêng nhẹ về phía trước và ra ngoài, giúp chúng dễ dàng thực hiện những cú giật mạnh từ con mồi, trong khi các chiếc răng giữa và răng hàm giữ chặt con mồi.

Cá voi sát thủ sở hữu khoảng 45 chiếc răng, mỗi chiếc dài khoảng 7.6 cm, sắc nhọn tuyệt đối để có thể cắn và xé con mồi. Thay vì nhai, chúng thường nuốt chửng con mồi – và bạn có thể ngạc nhiên khi biết rằng những con quái vật này có thể nuốt cả những con hải cẩu nhỏ hoặc sư tử biển! Những con mồi lớn hơn sẽ bị xé thành từng mảnh nhỏ trước khi được nuốt xuống.

Các nhà khoa học cho rằng những vệt màu sắc đặc biệt trên cơ thể cá voi sát thủ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp chúng vừa trốn tránh, vừa tấn công con mồi một cách hiệu quả. Với màu đen trên lưng và màu trắng trên bụng, cá voi sát thủ có thể dễ dàng ẩn mình trong môi trường tự nhiên. Khi các loài động vật nhìn từ trên cao xuống, cá voi sát thủ có thể bị nhầm lẫn với một con chó biển đang đứng trên tảng băng. Lớp màu đen trên lưng hòa lẫn hoàn hảo với nước biển phía dưới, khiến chúng gần như vô hình.

Bên cạnh đó, phần bụng trắng của chúng phản chiếu ánh sáng từ mặt biển, làm giảm khả năng phát hiện của những loài động vật khác. Điều này khiến cá voi sát thủ trở thành một kẻ săn mồi tài ba, khi những con mồi như cá, chim cánh cụt hay hải cẩu không hề nhận ra nguy hiểm đang đến gần. Những loài động vật này tiếp tục cuộc hành trình của mình mà không biết rằng chúng đã trở thành mục tiêu, và chỉ đến khi quá muộn, chúng mới nhận ra mình đã trở thành bữa ăn của cá voi sát thủ.

Cá voi sát thủ nổi bật với khả năng di chuyển cực kỳ linh hoạt trong nước, khiến chúng dễ dàng được nhầm lẫn với cá heo. Loài này không thích nhảy ra khỏi mặt nước mà thay vào đó, chúng duy trì sự di chuyển dưới nước khi săn đuổi con mồi.

Cá voi sát thủ cũng tỏ ra cực kỳ nhạy bén với âm thanh của thuyền máy và có thể đuổi theo những chiếc thuyền này trong một khoảng thời gian dài. Với tốc độ lên tới 56 km/h, cá voi sát thủ không chỉ là những kẻ săn mồi đáng sợ mà còn nắm giữ danh hiệu động vật biển có vú di chuyển nhanh nhất.

Cá voi sát thủ có mặt ở hầu hết các đại dương và biển trên thế giới, từ vùng nước lạnh giá ở cực Bắc cho đến vùng biển nhiệt đới. Mặc dù phạm vi phân bố rộng lớn, nhưng việc xác định mật độ chính xác của chúng là một thách thức lớn, bởi cá voi sát thủ thích sống ở những khu vực nước sâu và vùng biển lạnh của vĩ độ cao.

Theo các nghiên cứu, nơi có mật độ cá voi sát thủ cao nhất là khu vực biển đông bắc Đại Tây Dương xung quanh bờ biển Na Uy, quần đảo Aleut ở phía bắc Thái Bình Dương, Vịnh Alaska, và ở Nam Đại Dương gần Nam Cực.

Cá voi sát thủ cái bắt đầu sinh sản khi đạt 15 tuổi, từ đó bước vào chu kỳ động dục kéo dài từ 3 đến 16 tháng. Quá trình mang thai của chúng kéo dài từ 15 đến 18 tháng, một trong những kỳ sinh đẻ lâu dài nhất trong thế giới động vật.

Để ngăn chặn việc giao phối cận huyết, cá voi sát thủ thường kết đôi với các thành viên từ những đàn khác nhau. Mỗi con mẹ chỉ nuôi duy nhất một con non, và khoảng cách giữa các lần sinh là khoảng 5 năm.

Những con cái có thể sinh sản đến tận 40 tuổi, trung bình mỗi cá thể cái có thể nuôi năm con non trong suốt cuộc đời. Tuổi thọ trung bình của chúng là 50 năm, nhưng có những cá thể có thể sống lâu đến 80-90 năm. Một cá voi sát thủ cái nổi tiếng, Granny (J2), được ước tính đã sống tới 103 tuổi.

Con đực trưởng thành sinh lý vào khoảng 15 tuổi, nhưng thường bắt đầu giao phối khi đã 21 tuổi. Tuổi thọ trung bình của chúng là khoảng 29 năm, nhưng cũng có những con đực sống đến 50-60 năm. Một con đực có tên Old Tom đã xuất hiện qua nhiều mùa đông ở New South Wales, Australia từ thập niên 1840 đến 1930, với độ tuổi ước tính khoảng 90 năm.

Cá voi sát thủ, hay còn được gọi là cá heo đen lớn hoặc cá hổ kình (Orca), là loài cá voi thuộc họ cá heo đại dương, đồng thời cũng là phân loài cá heo lớn nhất. Loài này phân bố rộng rãi trên tất cả các đại dương, từ Bắc Băng Dương lạnh giá đến các vùng biển nhiệt đới ấm áp.

Với tên khoa học Orcinus, cá voi sát thủ là loài duy nhất còn tồn tại trong chi Orcinus. Chúng là một trong 35 loài trong họ cá heo đại dương, một họ động vật đã xuất hiện cách đây khoảng 11 triệu năm. Các loài cá heo voi có thể đã phân nhánh từ thời kỳ đầu của họ này.

Dù có sự tương đồng với các loài cá hổ kình lùn, cá ông chuông, hay cá voi hoa tiêu, nhưng họ hàng gần nhất của cá voi sát thủ chính là loài cá heo.

Cá voi sát thủ được xem là cơn ác mộng không chỉ đối với các loài cá heo mà còn là đối thủ đáng sợ nhất trong đại dương. Mặc dù cá heo cũng sở hữu sự nhanh nhẹn và trí thông minh, nhưng rất ít khi có thể thoát khỏi những chiếc răng sắc như dao của cá voi sát thủ – loài có khả năng săn mồi tuyệt đỉnh.

Không chỉ có cá heo, cá mập trắng lớn – một kẻ săn mồi với sức mạnh vượt trội và trí tuệ đáng gờm – cũng không thể tránh khỏi số phận trở thành bữa ăn của cá voi sát thủ. Chính cá voi sát thủ đã chứng minh mình là chúa tể của đại dương, không có kẻ thù nào xứng tầm ngoài chính loài người.

Có thể nói, cá voi sát thủ đứng đầu trong chuỗi thức ăn biển cả. Chúng hội tụ đủ sự thông minh, sức mạnh, tốc độ và sự khéo léo. Chỉ có con người mới là kẻ có thể cản đường loài sát thủ này.

Cá voi sát thủ có thể được coi là ông kẹ của đại dương, khi chúng tỏ ra vô cùng tàn bạo trong việc săn bắt những sinh vật non, từ những chú hải cẩu, sư tử biển, cho đến những con cá nhà táng trẻ tuổi. Chúng đặc biệt thích săn đuổi các cá thể trẻ, đặc biệt là cá voi lưng gù non.

Thông qua việc phối hợp săn mồi trong nhóm (thường là các gia đình cá voi sát thủ kết hợp với nhau), chúng tách các con cá voi con ra khỏi mẹ và thực hiện những cú húc mạnh mẽ, dồn ép chúng đến khi con mồi không thể chống trả nổi. Đây là một hình thức săn mồi cực kỳ tỉ mỉ và hiệu quả.

Chính vì thói quen này, cá voi sát thủ trở thành kẻ thù không đội trời chung của các loài cá nhà táng. Điều này không hẳn vì chúng muốn ăn thịt cá voi sát thủ mà là để bảo vệ những sinh vật mà cá voi sát thủ săn bắt, theo đúng câu “kẻ thù của kẻ thù là bạn”.

Theo thống kê, hơn 87% trường hợp cá voi lưng gù xuất hiện khi cá voi sát thủ săn mồi, và đến 89% cá voi lưng gù can thiệp đúng lúc khi cá voi sát thủ đang tấn công các loài động vật khác.