Top 10 Ngày lễ trọng đại trong năm theo âm lịch tại Việt Nam

Giỗ Tổ Hùng Vương hay còn gọi là Lễ hội Đền Hùng, là dịp để người dân Việt Nam tưởng nhớ công lao dựng nước của các vua Hùng. Diễn ra vào ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch tại Đền Hùng, Phú Thọ, lễ hội này là một phần quan trọng trong tâm thức người Việt, mang đậm giá trị lịch sử và truyền thống. Từ xưa, ngày Giỗ Tổ Hùng Vương đã được coi là ngày hội lớn của toàn dân, dù ai đi đâu về đâu cũng nhớ về cội nguồn, về tổ tiên, và gửi gắm lòng biết ơn đối với các vị vua Hùng cùng những người đã có công xây dựng đất nước.

Trong suốt hàng nghìn năm, câu ca dao “Dù ai đi ngược về xuôi/ Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng mười tháng ba” vẫn vang vọng trong lòng mỗi người Việt Nam. Đây là dịp để mọi trái tim người dân Việt, dù ở đâu trên thế giới, đều chung một nhịp đập, cùng nhau hướng về Đền Hùng để tưởng nhớ các vị tiền nhân. Lễ hội này không chỉ mang tính chất lễ nghi mà còn là sự khẳng định bản sắc dân tộc và niềm tự hào về lịch sử.

Vào năm 2012, UNESCO đã công nhận tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương tại Phú Thọ là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Phật giáo đã du nhập vào Việt Nam từ hàng nghìn năm trước, và cho đến ngày nay, tôn giáo này đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh của người dân. Không chỉ là niềm tin, đạo Phật còn là lối sống của nhiều người, mang lại sự an yên cho tâm hồn và sự bình an trong cuộc sống. Chính vì thế, Lễ Phật Đản đã trở thành một lễ hội thiêng liêng, được tổ chức với sự trang trọng, nhằm chúc mừng ngày Đức Phật đản sinh và tạo cơ hội để người dân tìm về cội nguồn tâm linh của mình. Vào ngày lễ này, các Phật tử thực hiện nhiều hành động thể hiện lòng thành kính như ăn chay, dọn dẹp nhà cửa, trang trí bàn thờ Phật, tham gia lễ tắm Phật và nghe những bài giảng về cuộc sống và đạo lý của Đức Phật.

Đặc biệt, nhiều người còn thực hiện những nghi lễ như thả cá, thả chim nhằm tạo phúc, cầu mong sự an lành, tốt đẹp đến với tất cả mọi người và vạn vật xung quanh. Đây là một dịp để mỗi người tự thanh lọc tâm hồn, giúp cuộc sống trở nên nhẹ nhàng, trong sáng hơn.

Bên cạnh Lễ Phật Đản, Tết Đoan Ngọ cũng là một trong những dịp lễ quan trọng trong năm theo âm lịch của người Việt. Ngày Tết này còn được gọi là Tết diệt sâu bọ, một tên gọi mang tính thực tế bởi vào thời điểm chuyển mùa, các dịch bệnh thường dễ phát sinh. Do đó, vào ngày này, người dân thực hiện nhiều phong tục để trừ khử sâu bọ và bảo vệ sức khỏe gia đình khỏi bệnh tật.

Mâm cúng Tết Đoan Ngọ của người Việt thường được chuẩn bị với các loại hoa quả tươi, bánh tro, và rượu nếp. Đây là những vật phẩm biểu trưng cho việc tiêu trừ bệnh tật, đồng thời mang ý nghĩa cầu chúc một mùa mới trong sáng, quang đãng và tràn đầy sức sống. Lễ cúng cũng là dịp để các thành viên trong gia đình tụ họp, thể hiện lòng kính trọng đối với tổ tiên và mong muốn một năm an lành.

Trong lòng mỗi người dân Việt Nam, Lễ Vu Lan vào ngày 15 tháng 7 âm lịch từ lâu đã trở thành một ngày lễ thiêng liêng, không thể thiếu trong đời sống tâm linh. Đây là dịp để con cháu bày tỏ lòng tri ân đối với công ơn sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ, ông bà, tổ tiên, và cũng là thời điểm để tưởng nhớ các anh hùng dân tộc, những người đã hy sinh vì đất nước.

Lễ Vu Lan cũng là dịp để giáo dục con cháu về lòng hiếu thảo, theo những giá trị nhân bản trong đạo Phật như “từ, bi, hỷ, xả”, “vô ngã, vị tha”, và “ăn quả nhớ người trồng cây”. Trong những ngày này, người dân đi chùa cầu nguyện bình an, làm cơm cúng và dâng mã tổ tiên. Đặc biệt, những người con còn mẹ sẽ tặng mẹ một bông hồng để thể hiện lòng biết ơn và tôn trọng đối với người sinh thành.

Tết Trung Thu là dịp lễ đặc biệt dành cho trẻ em trong năm theo âm lịch ở Việt Nam. Qua bao năm tháng, người Việt luôn tin rằng có một sự liên kết kỳ diệu giữa con người và vầng trăng. Trăng khi tròn, khi khuyết, giống như cuộc sống với những niềm vui, nỗi buồn, sự đoàn tụ hay chia ly. Do đó, Tết Trung Thu, với hình ảnh trăng tròn sáng rực, trở thành biểu tượng của sự sum họp và tình yêu thương gia đình, cũng vì thế mà nó còn được gọi là Tết đoàn viên.

Vào ngày này, các gia đình sum vầy bên nhau để cùng chuẩn bị cỗ cúng tổ tiên, thể hiện lòng biết ơn với tổ tiên. Khi màn đêm buông xuống, dưới ánh trăng sáng, cả xóm làng tụ tập, uống chè xanh, ăn bánh và bày cỗ, bánh kẹo cho trẻ em. Những hoạt động vui chơi như rước đèn, múa lân, trông trăng, và phá cỗ làm nên không khí vui tươi, đầy ắp tình yêu thương và sự gắn kết trong từng gia đình.

Tết Táo Quân, hay còn gọi là Tết ông Công ông Táo, là một lễ hội mang đậm sắc thái tâm linh, không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người Việt. Diễn ra vào ngày 23 tháng 12 hàng năm, Tết Táo Quân là dịp để mỗi gia đình tiễn ông Công, ông Táo về trời báo cáo mọi việc đã xảy ra trong năm qua. Theo truyền thuyết, vào ngày này, Táo Quân của mỗi gia đình sẽ quay về thiên đình để trình bày về công việc bếp núc và gia đình trong năm qua.

Vào ngày này, các gia đình chuẩn bị cỗ cúng Táo Quân, với mong muốn tiễn Ngài về trời một cách trang trọng, đồng thời cũng thể hiện lòng tôn kính và sự sám hối đối với những điều chưa hoàn thiện trong cuộc sống. Một trong những nghi thức đặc biệt là việc mua cá chép về để thả phóng sinh, với niềm tin cá chép sẽ mang Táo Quân lên thiên đình, bảo vệ cho gia đình trong suốt năm sau.

Lễ Tất Niên, hay còn gọi là tiệc tất niên, là ngày lễ cuối cùng trong năm theo âm lịch ở Việt Nam, đánh dấu sự kết thúc của một chu kỳ và sự khởi đầu của một chu kỳ mới. Lễ hội này thể hiện phong tục tập quán lâu đời của người Việt, là dịp để nhìn lại một năm đã qua và chuẩn bị đón một năm mới đầy hy vọng. Lễ Tất Niên được tổ chức vào ngày 29 hoặc 30 tháng 12, tùy thuộc vào tháng đủ hay thiếu của năm. Không gian gia đình lúc này được trang hoàng rực rỡ với đèn hoa, cây cảnh, và các món ăn truyền thống để mừng xuân về.

Vào ngày này, các thành viên trong gia đình thường tụ họp, cùng nhau chuẩn bị cỗ cúng, chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn của một năm cũ đã qua, và cùng nhau chờ đón khoảnh khắc giao thừa. Đây là thời khắc để tạm gác lại những lo toan bộn bề của cuộc sống, tận hưởng bầu không khí ấm cúng, bình yên bên những người thân yêu.

Tết Nguyên Đán (hay Tết cổ truyền) là dịp lễ lớn nhất trong năm theo lịch âm của người Việt, mang lại niềm vui và sự nhộn nhịp vô bờ bến. Đây là thời khắc giao mùa, khi vạn vật bắt đầu chuyển mình, đánh dấu sự khởi đầu của một năm mới tràn đầy hy vọng. Tết Nguyên Đán không chỉ là lễ hội đoàn viên, mà còn là cơ hội để mọi người sum vầy bên gia đình, tận hưởng những khoảnh khắc hạnh phúc, đầm ấm, và cầu chúc cho một năm mới an lành, thịnh vượng. Đây là thời gian để tạm gác lại mọi lo toan, thư giãn tâm hồn và hòa mình vào không khí tươi mới của xuân. Tết còn mang ý nghĩa thiêng liêng, là dịp để tưởng nhớ tổ tiên và gửi lời chúc tốt lành đến mọi người xung quanh.

Với sự thiêng liêng của ngày Tết, những nguyện ước về một năm mới đầy niềm tin và may mắn khiến Tết Nguyên Đán trở thành dịp lễ đặc biệt, mang trong mình giá trị nhân văn sâu sắc mà không có lễ hội nào có thể so sánh được.

Tết Nguyên Tiêu diễn ra vào ngày 15 tháng Giêng, đánh dấu ngày rằm đầu tiên của năm mới. Đây là một ngày lễ đặc biệt, thiêng liêng trong văn hóa người Việt. Mặc dù Tết Nguyên Tiêu có nguồn gốc từ Trung Quốc, nhưng người Việt đã biến tấu để tạo nên một bản sắc riêng. Vào dịp này, các gia đình thường đến chùa, đền để cầu nguyện cho sức khỏe, bình an, và thành công trong công việc trong suốt cả năm. Bất kỳ ai tham gia đều mong muốn một năm đầy thuận lợi, may mắn, mọi việc đều suôn sẻ và thuận buồm xuôi gió.

Chính vì thế, câu ca “Lễ Phật quanh năm không bằng rằm tháng Giêng” đã trở thành câu nói nổi tiếng trong lòng người dân Việt, phản ánh sự quan trọng của lễ hội này trong tâm thức cộng đồng. Đêm rằm tháng Giêng đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người Việt, dù là ở thành thị hay nông thôn, mang đậm nét nhân văn và lòng thành kính đối với Phật và tổ tiên.

Tết Hàn Thực, một lễ hội âm lịch quan trọng tại Việt Nam, được du nhập từ Trung Quốc nhưng đã trở thành phần không thể thiếu trong văn hóa Việt. Tết này, người Việt không thể thiếu món bánh trôi, bánh chay – những món ăn giản dị nhưng đầy ý nghĩa.
Bánh trôi, bánh chay là món đặc sản của ngày Tết Hàn Thực vào mùng 3 tháng 3, được làm từ bột gạo nếp, đường đỏ, đậu xanh, đơn giản mà đượm hương vị của đất trời. Món bánh này được cúng dâng lên tổ tiên với lòng thành kính, thể hiện sự tưởng nhớ công ơn dưỡng dục của tổ tiên, cũng như hướng về cội nguồn. Từ lâu, bánh trôi, bánh chay đã trở thành nét đẹp trong văn hóa ẩm thực Việt, thể hiện sự tinh tế trong nghệ thuật nấu nướng.

Hơn nữa, món bánh này còn gắn liền với nhiều lễ hội, đặc biệt là lễ Hai Bà Trưng vào ngày 6 tháng 3 tại làng Hát Môn, lễ Giỗ Tổ Hùng Vương vào 10 tháng 3 và lễ hội Phủ Giầy vào tháng 3. Tương truyền, bánh trôi, bánh chay xuất phát từ thời đại Hùng Vương và được làm để tưởng nhớ sự tích “bọc trăm trứng” của Âu Cơ. Mỗi viên bánh nhỏ tượng trưng cho trăm quả trứng của Đức Lạc Long Quân, với bánh trôi tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra những người con lên rừng theo mẹ, còn bánh chay tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra những người con theo cha xuống biển.