Cách Nhận Biết Liệu Bạn Có Đang Mắc Trầm Cảm

27/02/2025

Nội dung bài viết

Bạn đang cảm thấy buồn bã? Có thể bạn đang đối mặt với trầm cảm. Đây không chỉ là nỗi buồn nhất thời trong một ngày. Trầm cảm là một rối loạn tâm lý phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày. Nó vượt xa cảm giác buồn bã hay mất mát thông thường, vì người bệnh thường không thể tự mình vượt qua một cách nhanh chóng. Với nhiều triệu chứng về tinh thần, cảm xúc và thể chất, bệnh có thể tiến triển nặng nếu không được điều trị kịp thời. Tin vui là có nhiều phương pháp để phòng ngừa và điều trị trầm cảm hiệu quả.

Các Bước Thực Hiện

Nhận Diện Các Triệu Chứng Của Rối Loạn Trầm Cảm

Chẩn đoán các triệu chứng về tinh thần và cảm xúc. Trầm cảm biểu hiện rõ ràng qua các dấu hiệu về thể chất, tinh thần và cảm xúc. Các chuyên gia sức khỏe tâm thần sử dụng hệ thống chẩn đoán dựa trên việc xuất hiện phần lớn các triệu chứng trong vòng 2 tuần hoặc hơn, ảnh hưởng đến các khía cạnh cuộc sống như gia đình, công việc, học tập và xã hội:

Cảm giác buồn bã, chán nản kéo dài suốt ngày.
Cảm thấy vô vọng hoặc tự ti (bạn cảm thấy mình không thể làm gì để thay đổi tình hình).
Mất hứng thú hoặc niềm vui trong hầu hết các hoạt động (kể cả những hoạt động bạn từng yêu thích).
Khó tập trung (ở nhà, nơi làm việc, hoặc khi học tập; những việc từng dễ dàng giờ trở nên khó khăn).
Cảm giác tội lỗi dai dẳng (bạn luôn nghĩ mình đã phạm sai lầm và không thể sửa chữa).
Cảm thấy bản thân vô giá trị (những gì bạn làm đều không còn ý nghĩa).
Xuất hiện suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử.

Nhận diện ý nghĩ tự tử. Mặc dù không bắt buộc phải xác định ý nghĩ tự tử trong quá trình chẩn đoán trầm cảm, nhưng đây có thể là một triệu chứng nghiêm trọng của rối loạn này. Nếu bạn từng có ý nghĩ tự tử hoặc muốn kết thúc cuộc sống, hãy hành động ngay lập tức. Tìm kiếm sự giúp đỡ từ người thân, bạn bè hoặc chuyên gia tâm lý.

Khi cảm thấy nguy cơ tự tử, hãy gọi ngay cho Dịch Vụ Cấp Cứu.
Đến thẳng Phòng Cấp Cứu tại bệnh viện địa phương để được hỗ trợ kịp thời. Các chuyên gia sẽ giúp bạn xoa dịu tinh thần và tìm ra giải pháp phù hợp.
Nếu bạn đang gặp bác sĩ chuyên khoa, hãy chia sẻ thẳng thắn về ý định tự tử của mình.
Gọi đến Tổng đài Ngăn chặn Tự tử Quốc Gia (Mỹ) qua số 1-800-273-TALK (8255) hoạt động 24/7. Tại Việt Nam, bạn có thể liên hệ Trung tâm Phòng chống Khủng hoảng Tâm lý (PCP) qua số 1900599930.

Chẩn đoán triệu chứng thể chất. Trầm cảm không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần mà còn tác động đến cơ thể và hành vi. Các chuyên gia thường dựa vào những thay đổi thể chất để chẩn đoán chính xác hơn. Những triệu chứng này thường xuất hiện trong ít nhất 2 tuần:

Thay đổi giấc ngủ (ngủ quá ít hoặc quá nhiều).
Thay đổi thói quen ăn uống (ăn không ngon hoặc ăn quá mức).
Di chuyển chậm chạp, thiếu năng lượng.
Mệt mỏi kéo dài, không có sức lực để thực hiện các hoạt động hàng ngày.

Suy ngẫm về các tình huống căng thẳng. Những sự kiện căng thẳng gần đây có thể là nguyên nhân dẫn đến trầm cảm. Ngay cả những thay đổi tích cực như kết hôn, sinh con, hay chuyển công việc cũng có thể gây ra trầm cảm. Cơ thể và tâm trí cần thời gian để thích nghi, và đôi khi sự thay đổi quá nhanh có thể khiến bạn rơi vào trạng thái trầm cảm. Những trải nghiệm đau buồn như mất người thân hoặc thiên tai cũng có thể là nguyên nhân.

Lạm dụng chất kích thích, đặc biệt là rượu, có thể dẫn đến trầm cảm.
Các vấn đề sức khỏe mãn tính cũng là yếu tố nguy cơ.
Trải qua căng thẳng không đồng nghĩa với việc bạn sẽ bị trầm cảm, nhưng nó có thể khởi phát giai đoạn trầm cảm.

Xem xét tiền sử cá nhân. Nếu bạn đã từng trải qua các giai đoạn trầm cảm trước đây, nguy cơ tái phát sẽ cao hơn. Khoảng 50% người từng bị trầm cảm sẽ gặp lại tình trạng này trong cuộc đời. Hãy kiểm tra lại những giai đoạn khó khăn trước đây và ghi chú lại các triệu chứng bạn đã trải qua.

Kiểm tra tiền sử gia đình. Trầm cảm có tính di truyền, vì vậy hãy xem xét liệu có ai trong gia đình bạn từng mắc bệnh này không. Kiểm tra cả những người thân khác như cô, dì, chú, bác, và ông bà. Nếu có người thân từng tự tử hoặc gặp vấn đề sức khỏe tâm thần, nguy cơ của bạn cũng có thể cao hơn.

Tuy nhiên, không phải cứ có người thân bị trầm cảm thì bạn chắc chắn sẽ mắc bệnh. Mỗi người có trải nghiệm và khả năng đối mặt khác nhau.

Khám phá các dạng Trầm cảm khác nhau

Nhận diện Rối loạn Cảm xúc Theo Mùa (SAD). Bạn cảm thấy hạnh phúc và thoải mái vào mùa hè nhưng lại chìm trong buồn bã khi mùa đông lạnh lẽo và u ám đến. SAD thường xuất hiện khi ngày ngắn lại và ánh sáng mặt trời trở nên khan hiếm. Triệu chứng này tương tự Trầm cảm Nặng nhưng có sự khác biệt về địa lý. Những nơi ít ánh sáng mặt trời như Alaska có tỷ lệ mắc SAD cao hơn.

Nếu mắc SAD, hãy tận dụng ánh sáng tự nhiên. Dậy sớm đi dạo hoặc ăn trưa ngoài trời.
Liệu pháp ánh sáng có thể hiệu quả, nhưng khoảng 50% người bệnh không cải thiện chỉ bằng phương pháp này. Tìm hiểu thêm về liệu pháp ánh sáng trên tripi.vn.

Hiểu về Trầm cảm ở Thanh thiếu niên. Trầm cảm ở thanh thiếu niên biểu hiện khác biệt so với người trưởng thành. Họ thường trở nên cáu kỉnh, dễ nổi giận hoặc có thái độ thù địch. Những cơn đau không rõ nguyên nhân cũng là dấu hiệu phổ biến.

Nhạy cảm quá mức với chỉ trích và bùng phát cơn giận đột ngột có thể là biểu hiện của trầm cảm.
Kết quả học tập sa sút, xa lánh bạn bè, và lạm dụng chất kích thích cũng là những dấu hiệu đáng chú ý.

Nhận biết Trầm cảm Sau Sinh. Sinh con là khoảnh khắc thiêng liêng, nhưng cũng mang đến nhiều thách thức. Sự thay đổi hormone, thể chất và trách nhiệm mới có thể khiến nhiều phụ nữ kiệt sức. Khoảng 10-15% phụ nữ trải qua trầm cảm sau sinh, với các triệu chứng xuất hiện sớm hoặc trong vòng 3 tháng đầu. Các dấu hiệu bao gồm:

Thiếu quan tâm đến em bé.
Cảm xúc tiêu cực về con.
Lo lắng về việc làm hại con.
Bỏ bê bản thân.

Nhận diện Rối loạn Trầm cảm Kéo dài. Dạng trầm cảm này ít nghiêm trọng hơn Trầm cảm Nặng nhưng kéo dài dai dẳng, thường trên 2 năm. Người bệnh có thể trải qua các giai đoạn trầm cảm ngắn, nhưng tâm trạng u uất vẫn tồn tại lâu dài.

Nhận diện triệu chứng trầm cảm kèm loạn tâm thần. Đây là tình trạng trầm cảm nặng đi kèm với các rối loạn tâm thần như ảo tưởng (tin rằng mình là người nổi tiếng hoặc đang bị theo dõi) hoặc ảo giác (nghe, nhìn thấy những thứ không có thật).

Trầm cảm loạn tâm thần rất nguy hiểm và có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Hãy tìm kiếm sự giúp đỡ ngay lập tức từ người thân hoặc dịch vụ y tế.

Nhận biết triệu chứng rối loạn lưỡng cực. Rối loạn lưỡng cực đặc trưng bởi sự dao động tâm trạng giữa trầm cảm nặng và hưng cảm. Trong giai đoạn hưng cảm, người bệnh có thể hành động bốc đồng, như tiêu xài quá mức hoặc làm việc liên tục không ngủ. Trong giai đoạn trầm cảm, họ có thể mất hứng thú với mọi thứ và khó thực hiện các hoạt động hàng ngày. Các triệu chứng hưng cảm bao gồm:

Cảm giác lạc quan quá mức.
Dễ cáu kỉnh, nóng giận.
Năng lượng dồi dào dù ngủ ít.
Suy nghĩ dồn dập, nói nhanh.
Hành động bốc đồng, thiếu kiểm soát.
Ảo tưởng hoặc ảo giác.
Tìm hiểu thêm về rối loạn lưỡng cực trên tripi.vn.

Nhận biết sự khác biệt trong biểu hiện trầm cảm giữa nam và nữ. Nam giới thường biểu hiện trầm cảm qua sự tức giận, trong khi nữ giới thường thể hiện sự buồn bã. Hiểu rõ điều này giúp nhận diện triệu chứng chính xác hơn.

Ở nam giới, các triệu chứng phổ biến bao gồm: dễ nổi nóng, lạm dụng rượu bia/ma túy, hành động liều lĩnh, và không hoàn thành trách nhiệm gia đình hoặc công việc.
Ở nữ giới, các triệu chứng thường gặp là: cảm giác buồn bã hoặc tội lỗi, ăn uống không điều độ, tâm trạng thất thường, và khóc không rõ lý do.

Đối mặt và Vượt qua Trầm cảm

Tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý. Nếu bạn cảm thấy không chắc chắn về trạng thái cảm xúc của mình hoặc nghi ngờ mình đang trải qua trầm cảm, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia. Liệu pháp điều trị không chỉ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân mà còn cung cấp các công cụ hiệu quả để đối phó và ngăn ngừa tái phát.

Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT) là một phương pháp hiệu quả, giúp chuyển đổi suy nghĩ tiêu cực thành tích cực và cải thiện cách bạn nhìn nhận về bản thân và thế giới xung quanh.

Cân nhắc sử dụng thuốc điều trị trầm cảm. Đối với một số người, thuốc chống trầm cảm có thể giúp giảm bớt các triệu chứng. Tuy nhiên, thuốc không phải là giải pháp triệt để và có thể đi kèm với rủi ro. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ tâm thần để hiểu rõ hơn về các loại thuốc và tác dụng của chúng.

Hỏi bác sĩ về tác dụng phụ và rủi ro khi sử dụng thuốc.
Nếu có ý định tự tử, hãy thông báo ngay với bác sĩ.
Tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ và không tự ý ngưng thuốc.

Tránh xa sự cô lập. Cảm nhận được sự yêu thương và hỗ trợ từ người thân, bạn bè là điều vô cùng quan trọng, đặc biệt khi bạn đang đối mặt với trầm cảm. Dù có xu hướng muốn thu mình, hãy cố gắng dành thời gian cho những người thân yêu.

Tham gia các nhóm hỗ trợ cũng là một cách hiệu quả. Truy cập trang web của Liên Minh Quốc Gia Trợ Giúp Người Bệnh Tâm Thần (NAMI) tại https://www.nami.org/ để tìm hiểu thêm.

Rèn luyện thể chất. Nghiên cứu cho thấy tập luyện thể dục không chỉ giúp giảm các triệu chứng trầm cảm mà còn ngăn ngừa tái phát. Dù có thể khó khăn khi bắt đầu, hãy tìm động lực để duy trì thói quen này.

Đi bộ 20-40 phút mỗi ngày là một khởi đầu tuyệt vời. Nếu có thú cưng, hãy dắt chúng đi dạo để tăng thêm niềm vui.
Nhắc nhở bản thân rằng bạn sẽ không hối tiếc khi đã cố gắng. Hầu hết mọi người đều cảm thấy tốt hơn sau khi tập luyện.
Tìm một người bạn đồng hành để cùng nhau duy trì động lực.

Kiểm soát căng thẳng. Quản lý căng thẳng là chìa khóa để đối phó và ngăn ngừa trầm cảm. Hãy dành thời gian thư giãn mỗi ngày thông qua các hoạt động như yoga, thiền, thái cực quyền, hoặc viết nhật ký.

Tham khảo thêm các phương pháp giảm căng thẳng tại Giảm Căng thẳng.

Lời khuyên hữu ích

Nếu bạn đã trải qua trầm cảm trong thời gian dài, hãy kiên nhẫn vì quá trình hồi phục có thể mất nhiều thời gian. Đừng kỳ vọng vào kết quả ngay lập tức.

Lưu ý quan trọng

Lạm dụng chất kích thích có thể tạm thời làm dịu các triệu chứng trầm cảm, nhưng về lâu dài sẽ khiến tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Nếu bạn đang sử dụng sai cách hoặc kết hợp với rượu, hãy dừng lại ngay và tham khảo ý kiến chuyên gia để tìm phương pháp điều trị phù hợp.

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi