Cách Nhận Biết Sự Khác Biệt Giữa Bong Gân Cổ Tay và Gãy Xương Cổ Tay

27/02/2025

Nội dung bài viết

Bong gân cổ tay xảy ra khi dây chằng bị kéo giãn quá mức hoặc rách một phần hoặc toàn bộ. Ngược lại, gãy xương cổ tay là tình trạng một trong các xương cổ tay bị gãy. Hai chấn thương này thường có triệu chứng tương tự và đều do nguyên nhân như ngã chống tay hoặc va đập trực tiếp. Đôi khi, gãy xương cổ tay cũng đi kèm với bong gân. Việc phân biệt chính xác cần chẩn đoán y khoa (như chụp X-quang), nhưng bạn có thể nhận biết sơ bộ tại nhà trước khi đến cơ sở y tế.

Các Bước Thực Hiện

Nhận Diện Bong Gân Cổ Tay

Kiểm Tra Khả Năng Cử Động và Đánh Giá Tình Trạng. Bong gân cổ tay được chia thành ba mức độ: nhẹ (độ 1), trung bình (độ 2) và nặng (độ 3). Ở mức độ nhẹ, dây chằng bị giãn nhưng không rách nhiều; mức độ trung bình, dây chằng rách đến 50% và có thể ảnh hưởng đến chức năng; mức độ nặng, dây chằng rách hoàn toàn hoặc đứt, gây mất ổn định cổ tay. Bạn vẫn có thể cử động cổ tay (dù đau) ở mức độ 1 và 2, nhưng mức độ 3 thường gây mất kiểm soát vận động.

Hầu hết bong gân độ 1 và độ 2 có thể điều trị tại nhà, trong khi độ 3 cần chăm sóc y tế.
Bong gân độ 3 có thể kèm theo gãy lìa xương, khi dây chằng đứt kéo theo một mảnh xương nhỏ.
Dây chằng thuyền-nguyệt (scapho-lunate ligament) là dây chằng dễ bị giãn nhất ở cổ tay.

Nhận biết loại đau. Bong gân cổ tay có nhiều mức độ và kiểu đau khác nhau. Bong gân độ 1 thường gây đau nhẹ, cảm giác nhức và đôi khi đau nhói khi cử động. Bong gân độ 2 gây đau trung bình đến dữ dội, tùy vào mức độ rách dây chằng, và thường kèm theo sưng nhiều hơn. Bong gân độ 3 ban đầu có thể ít đau hơn do dây chằng đã đứt hoàn toàn, nhưng cơn đau sẽ tăng dần khi sưng nặng hơn.

Bong gân độ 3 kèm gãy lìa xương thường gây đau dữ dội ngay lập tức.
Đau do bong gân thường giảm khi cổ tay được giữ bất động.
Nếu đau nhiều và khó cử động, cần đi khám ngay.

Chườm đá và theo dõi phản ứng. Chườm đá là phương pháp hiệu quả để giảm sưng và đau trong các trường hợp bong gân cổ tay. Chườm đá sau chấn thương 1-2 tiếng một lần, mỗi lần 10-15 phút, giúp giảm đau đáng kể sau khoảng 1 ngày. Trong khi đó, chườm đá với gãy xương cổ tay chỉ có tác dụng tạm thời, và các triệu chứng thường quay trở lại sau khi ngừng chườm.

Bong gân càng nặng, sưng càng nhiều và đau càng dữ dội.
Nứt xương đáp ứng tốt hơn với chườm lạnh so với gãy xương nặng.

Kiểm tra vết bầm tím vào ngày hôm sau. Bầm tím là do máu từ các mạch máu nhỏ tràn vào mô xung quanh. Bong gân độ 1 hiếm khi gây bầm tím, trừ khi có va đập mạnh. Bong gân độ 2 có thể kèm sưng nhưng ít bầm tím. Bong gân độ 3 thường gây sưng và bầm tím nghiêm trọng do tổn thương mạch máu.

Sưng không làm đổi màu da nhiều, nhưng bầm tím khiến da chuyển màu xanh đậm.
Vết bầm tím sẽ nhạt dần và chuyển sang màu vàng khi máu tan.

Theo dõi tiến triển sau vài ngày. Bong gân độ 1 và một số trường hợp độ 2 thường cải thiện rõ rệt sau vài ngày nếu được giữ bất động và chườm lạnh. Nếu cổ tay đỡ đau, giảm sưng và cử động dễ dàng hơn, có thể không cần can thiệp y khoa. Tuy nhiên, nếu tình trạng không cải thiện hoặc xấu đi sau vài ngày, cần đi khám ngay.

Bong gân độ 1 và độ 2 nhẹ thường lành trong 1-2 tuần, trong khi độ 3 có thể mất vài tháng.
Nứt xương lành nhanh hơn gãy xương nghiêm trọng, có thể mất vài tháng để hồi phục.

Nhận Diện Gãy Xương Cổ Tay

Quan sát dấu hiệu lệch hoặc biến dạng. Các chấn thương gây bong gân cổ tay cũng có thể dẫn đến gãy xương. Xương càng lớn và chắc chắn thì càng ít bị gãy, thay vào đó là tình trạng giãn hoặc rách dây chằng. Tuy nhiên, nếu xương cổ tay bị gãy, thường sẽ có hiện tượng lệch hoặc vẹo. Các xương cổ tay nhỏ nên khó nhận biết sự biến dạng, đặc biệt trong trường hợp nứt xương, nhưng gãy xương nặng sẽ dễ nhận thấy hơn.

Xương quay, xương dài ở cẳng tay, là xương thường bị gãy nhất.
Xương thuyền là xương cổ tay dễ gãy nhất, nhưng ít gây biến dạng rõ rệt.
Gãy xương hở xảy ra khi xương đâm qua da.

Nhận biết kiểu đau. Đau do gãy xương cổ tay thường nhói khi cử động và nhức khi bất động. Cơn đau tăng lên khi nắm hoặc siết bàn tay, một triệu chứng hiếm gặp ở bong gân. Gãy xương cũng có thể gây tê, cứng hoặc mất khả năng cử động ngón tay do tổn thương dây thần kinh. Tiếng kêu răng rắc khi cử động cổ tay gãy là dấu hiệu đặc trưng, không xuất hiện ở bong gân.

Đau do gãy xương thường đi kèm tiếng “rắc” khi chấn thương xảy ra.
Cơn đau do gãy xương thường tăng vào ban đêm, trong khi đau do bong gân ổn định hơn nếu cổ tay được cố định.

Theo dõi triệu chứng sau vài ngày. Bong gân nhẹ đến trung bình thường cải thiện sau 1-2 ngày nghỉ ngơi và chườm lạnh, nhưng gãy xương hiếm khi thuyên giảm nhanh chóng. Nứt xương có thể là ngoại lệ, nhưng hầu hết trường hợp gãy xương cần thời gian dài để hồi phục. Nếu triệu chứng không giảm hoặc nặng hơn sau vài ngày, cần đi khám ngay.

Gãy xương hở có nguy cơ nhiễm trùng và mất máu cao, cần được xử lý y tế khẩn cấp.
Gãy xương có thể gây hội chứng chèn ép khoang, làm gián đoạn lưu thông máu đến bàn tay, khiến bàn tay lạnh và nhợt nhạt.
Tổn thương dây thần kinh do gãy xương có thể gây tê hoàn toàn ở bàn tay.

Chụp X-quang theo chỉ định của bác sĩ. Mặc dù các triệu chứng có thể giúp bạn dự đoán chấn thương, chỉ có chẩn đoán hình ảnh như X-quang, MRI hoặc CT scan mới xác định chính xác gãy xương. X-quang là phương pháp phổ biến và tiết kiệm nhất để quan sát xương cổ tay, nhưng các xương nhỏ có thể khó nhìn thấy rõ. MRI hoặc CT scan có thể cần thiết để phát hiện tổn thương dây chằng hoặc xương thuyền bị gãy.

MRI cung cấp hình ảnh chi tiết của xương và mô mềm, hữu ích trong chẩn đoán gãy xương cổ tay.
Nứt xương có thể khó nhìn thấy trên X-quang cho đến khi sưng giảm, thường sau khoảng một tuần.
Loãng xương làm tăng nguy cơ gãy xương cổ tay nhưng không ảnh hưởng đến bong gân.

Lời Khuyên Hữu Ích

Bong gân và gãy xương cổ tay thường xảy ra do té ngã, vì vậy hãy thận trọng khi di chuyển trên các bề mặt trơn trượt hoặc ướt.
Các môn thể thao như trượt ván và trượt tuyết có nguy cơ cao gây chấn thương cổ tay, nên luôn sử dụng dụng cụ bảo vệ cổ tay khi tham gia.
Một số xương cổ tay có lượng máu nuôi dưỡng hạn chế, khiến quá trình hồi phục sau gãy xương có thể kéo dài hàng tháng.