Phương Pháp Tính Hữu Dụng Biên

28/02/2025

Nội dung bài viết

Trong lĩnh vực kinh tế, hữu dụng biên (marginal utility – MU) đóng vai trò là thước đo đánh giá mức độ hài lòng hoặc giá trị mà người tiêu dùng nhận được khi sử dụng thêm một đơn vị sản phẩm. Theo nguyên tắc, MU được tính bằng sự thay đổi trong tổng hữu dụng chia cho số lượng hàng hóa tiêu thụ. Nói cách khác, MU phản ánh mức độ hữu ích mà một cá nhân nhận được khi tiêu dùng thêm một đơn vị hàng hóa.

Hướng dẫn từng bước

Áp dụng Công thức Tính Hữu Dụng Biên

Nắm vững khái niệm hữu dụng trong kinh tế. Hữu dụng được định nghĩa là "giá trị" hoặc "sự thỏa mãn" mà người tiêu dùng đạt được khi tiêu thụ một lượng hàng hóa nhất định. Nó có thể được xem như số tiền mà người tiêu dùng sẵn sàng chi trả để đạt được sự hài lòng từ hàng hóa đó.

Ví dụ, giả sử bạn đang đói và quyết định mua cá cho bữa tối. Một con cá có giá 40.000 đồng. Nếu bạn cảm thấy đói đến mức sẵn sàng trả 160.000 đồng cho một con cá, thì mức hữu dụng mà cá mang lại tương đương 160.000 đồng. Điều này cho thấy bạn sẵn sàng chi trả 160.000 đồng để đạt được sự thỏa mãn từ việc ăn cá, bất kể giá thực tế của nó là bao nhiêu.

Xác định tổng hữu dụng từ việc tiêu thụ một lượng hàng hóa cụ thể. Tổng hữu dụng là khái niệm mở rộng của hữu dụng, áp dụng cho nhiều đơn vị hàng hóa. Khi tiêu thụ một đơn vị mang lại mức hữu dụng nhất định, việc tiêu thụ thêm có thể làm tăng, giảm hoặc giữ nguyên mức hữu dụng.

Ví dụ, giả sử bạn dự định ăn hai con cá. Sau khi ăn con đầu tiên, cơn đói giảm đi, và bạn chỉ sẵn sàng trả 120.000 đồng cho con cá thứ hai. Khi no, giá trị bạn đặt lên con cá giảm xuống. Tổng hữu dụng của hai con cá là 160.000 đồng (con đầu) + 120.000 đồng (con thứ hai) = 280.000 đồng.
Lưu ý rằng việc bạn có mua con cá thứ hai hay không không quan trọng. MU chỉ phản ánh mức bạn sẵn sàng trả. Trong thực tế, các nhà kinh tế sử dụng mô hình toán học phức tạp để dự đoán mức chi trả của người tiêu dùng.

Xác định tổng hữu dụng từ việc tiêu thụ các lượng hàng hóa khác nhau. Để tính MU, bạn cần hai mức tổng hữu dụng khác nhau và sử dụng chênh lệch giữa chúng.

Ví dụ, giả sử bạn quyết định ăn bốn con cá. Sau con thứ hai, bạn no hơn và chỉ trả 60.000 đồng cho con thứ ba. Sau con thứ ba, bạn gần như no hoàn toàn và chỉ trả 20.000 đồng cho con cuối cùng.
Sự thỏa mãn từ việc ăn cá giảm dần do cảm giác no. Tổng hữu dụng của bốn con cá là 160.000 đồng + 120.000 đồng + 60.000 đồng + 20.000 đồng = 360.000 đồng.

Tính toán hữu dụng biên (MU). Chia sự thay đổi trong tổng hữu dụng cho sự thay đổi trong số lượng hàng hóa. Kết quả là MU, phản ánh mức hữu dụng từ việc tiêu thụ thêm một đơn vị hàng hóa.

Ví dụ: 360.000 đồng – 280.000 đồng = 80.000 đồng
4 con cá – 2 con cá = 2
80.000 đồng / 2 = 40.000 đồng
Điều này cho thấy, giữa con cá thứ hai và thứ tư, mỗi con tăng thêm mang lại mức hữu dụng trung bình 40.000 đồng. Con cá thứ ba tương đương 60.000 đồng, và con cuối cùng là 20.000 đồng.

Tính MU cho từng đơn vị tăng thêm

Sử dụng phương trình để xác định MU cho mỗi đơn vị hàng hóa tăng thêm. Trong ví dụ trên, chúng ta tính MU trung bình. Tuy nhiên, MU thường được áp dụng cho từng đơn vị hàng hóa tiêu thụ.

Để tính MU cho mỗi đơn vị, sử dụng phương trình thông thường với lượng thay đổi là một.
Trong ví dụ, MU của con cá đầu tiên là 160.000 đồng (160.000 đồng – 0 đồng / 1 đơn vị), con cá thứ hai là 120.000 đồng (280.000 đồng – 160.000 đồng / 1 đơn vị). Tương tự cho các con cá tiếp theo.

Áp dụng phương trình để tối đa hóa mức hữu dụng. Theo lý thuyết kinh tế, người tiêu dùng đưa ra quyết định dựa trên việc tối ưu hóa mức hữu dụng. Họ mong muốn đạt được sự thỏa mãn tối đa từ ngân sách hiện có. Điều này đồng nghĩa với việc họ sẽ tiếp tục mua sắm cho đến khi hữu dụng biên của việc mua thêm một đơn vị hàng hóa thấp hơn chi phí biên (giá của đơn vị đó).

Xác định điểm tổn thất hữu dụng. Quay lại ví dụ trước, giá mỗi con cá là 40.000 đồng. Con cá đầu tiên có MU là 160.000 đồng, con thứ hai là 120.000 đồng, con thứ ba là 60.000 đồng, và con cuối cùng có MU là 20.000 đồng.

Với thông tin này, bạn sẽ không mua con cá thứ tư vì MU của nó (20.000 đồng) thấp hơn chi phí biên (40.000 đồng). Điều này dẫn đến tổn thất hữu dụng, khiến giao dịch không có lợi cho bạn.

Sử Dụng Biểu Đồ Hữu Dụng Biên

Thiết lập các cột số lượng, tổng hữu dụng và hữu dụng biên. Hầu hết biểu đồ MU đều bao gồm ít nhất ba cột này. Đôi khi, biểu đồ có thể có thêm các cột khác, nhưng ba cột trên là quan trọng nhất. Chúng thường được sắp xếp từ trái sang phải.

Lưu ý rằng tiêu đề cột có thể thay đổi, chẳng hạn như "Số lượng" có thể được gọi là "Mục mua" hoặc "Số đơn vị mua". Quan trọng là thông tin trong cột phải rõ ràng.

Nhận diện xu hướng hữu dụng biên giảm dần. Biểu đồ MU "kinh điển" thường thể hiện xu hướng này: khi người tiêu dùng mua nhiều hơn một loại hàng hóa, mong muốn mua thêm sẽ giảm dần.

Nói cách khác, đến một thời điểm nhất định, hữu dụng biên của mỗi đơn vị hàng hóa tăng thêm sẽ giảm. Cuối cùng, người tiêu dùng cảm thấy ít thỏa mãn hơn khi mua thêm.

Xác định điểm Hữu dụng Cực đại. Đây là thời điểm mà chi phí biên vượt quá hữu dụng biên (MU). Biểu đồ hữu dụng biên giúp dự đoán lượng hàng hóa mà người tiêu dùng sẽ mua một cách dễ dàng hơn. Người tiêu dùng có xu hướng mua hàng cho đến khi chi phí biên (giá của một đơn vị hàng hóa tăng thêm) lớn hơn MU. Nếu biết giá của hàng hóa, hữu dụng đạt cực đại tại dòng cuối cùng mà MU vẫn cao hơn chi phí biên.

Lưu ý rằng hữu dụng không nhất thiết đạt cực đại khi MU trở nên âm. Hàng hóa vẫn có thể mang lại lợi ích dù không còn "đáng giá".
MU không âm nhưng vẫn làm giảm tổng hữu dụng vì không xứng với chi phí.

Sử dụng dữ liệu biểu đồ để khai thác thông tin bổ sung. Khi đã có ba cột chính, việc tìm kiếm thêm thông tin về tình huống mô hình trở nên dễ dàng hơn, đặc biệt khi sử dụng công cụ như Microsoft Excel. Hai loại dữ liệu bạn có thể thêm vào bên phải ba cột chính:

Hữu dụng Trung bình: Tổng hữu dụng chia cho số lượng hàng hóa được mua.
Thặng dư Người tiêu dùng: MU trừ chi phí biên, thể hiện lợi ích hữu dụng mà người tiêu dùng nhận được từ mỗi sản phẩm, còn gọi là "thặng dư kinh tế".

Lời Khuyên Hữu Ích

Hiểu rằng các ví dụ trên là mô hình giả định, đại diện cho người tiêu dùng lý tưởng. Trong thực tế, người tiêu dùng không luôn hành động một cách lý trí hoàn hảo. Mô hình kinh tế là công cụ hữu ích để dự đoán hành vi tiêu dùng trên quy mô lớn, nhưng chúng không phản ánh chính xác hoàn toàn thực tế.
Nếu thêm cột thặng dư người tiêu dùng vào biểu đồ, hữu dụng sẽ đạt cực đại tại dòng cuối cùng trước khi thặng dư trở nên âm.

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi