10 Thi Phẩm Xuất Sắc Nhất Của Nhà Thơ Ý Nhi

Mưa hạ ồn ã gào thét

Mưa xuân dịu dàng thì thầm

Tháng ba mưa dầm thấm đẫm

Hoa xoan tím ngát trời thơm

Khô cằn trong cơn khát cháy

Bỗng dịu mát bởi mưa rơi

Vườn trưa lá xanh rạng rỡ

Hơi thở đất trời nồng nàn

Anh có còn nhớ mãi không

Cơn mưa đầu đời chung đôi

Con suối nhỏ bên thềm vắng

Bỗng cuồn cuộn mùa nước lũ

Anh có còn nhớ chăng hỡi

Mùa đông mưa trắng đồi cao

Hoa lau nghiêng mình trong gió

Suối Đôi và dốc dài xa

Hay chỉ riêng em vẫn nhớ

Tháng năm dài đọng kỷ niệm

Như nhớ ngọn lửa ấm êm

Như nhớ vầng dương rực rỡ

Vừa gần gũi lại xa xăm

Em nào dám lãng quên đâu

Những gì ta đã có chung

Để thắp lên ngọn lửa nhỏ

Sưởi ấm trọn kiếp song đường

Dẫu chỉ là cơn mưa thoáng

Làm sao em nỡ quên đi.

(1976)

Trên con đường chuyển quân từ chiến trường này sang chiến trường khác

Người lính bất chợt đi ngang một đô thị phồn hoa

Thành phố khổng lồ ấy, hỗn độn và nhộn nhịp

Bỗng chốc hiện ra tĩnh lặng dưới mắt nhìn người lính

Cây xanh ven đường đứng im như bức tranh

Toa xe điện lơ lửng trôi trên con phố chật hẹp

Không tiếng động cơ, chỉ thấy bóng xe lướt đi

Và những con người lặng lẽ bước dưới những toà nhà chọc trời

Họ khóc, họ cười, họ chia tay, họ đợi chờ

Tất cả hiện lên qua ánh mắt người lính

Nhưng những lời trò chuyện ấy, anh không thể nghe thấy

Tiếng cười tiếng khóc cũng trở nên vô thanh

Ôi cuộc sống đời thường hiện ra trước mắt

Đúng như bao lần anh từng mơ ước

Nhưng đó chỉ là ảo ảnh

Là thế giới anh chưa thể với tới

Chưa bao giờ anh có đủ thì giờ

Trong những lán trại tạm bợ, trong những căn hầm chật hẹp

Anh sống những ngày tháng giữa làn đạn lửa

Giữa cơn sốt rừng, giữa cái đói hành hạ, giữa họng súng quân thù

Tay anh vẫn giữ chặt ngọn cờ chiến đấu

Anh đã nghĩ đến cái chết

Như bao lần anh nghĩ về cuộc sống

Tiếng còi tàu vang lên như hồi báo động

Anh ngoảnh nhìn thành phố lần cuối

Trên gương mặt thoáng hiện lời từ biệt

Ở sân ga

Người soát vé dúi vào tay anh mảnh giấy nhỏ cùng lời giải thích vội vàng

Đó là chứng từ cho chuyến hành trình

Anh mỉm cười

Thản nhiên cất mảnh vé tàu vào túi áo ngực.

2-1984

Nguồn: Văn chương một thời để nhớ (Thơ), NXB Văn học, 2006

Con đã bước đi thật xa rồi mẹ ơi

Ngoảnh lại sau lưng vẫn thấy ánh đèn thành phố

Vượt qua rừng sâu, qua đảo xa, qua biển rộng

Vẫn có ngọn đèn tỏa sáng hướng về con

Trái tim con chợt thổn thức yêu thương

Khi nghĩ về cuộc đời mẹ lam lũ

Về căn nhà nhỏ nơi góc phố

Mẹ đơn côi dõi mắt đợi chờ con

Giữa dòng đời vất vả chẳng ngơi

Có những lúc lòng con vô tình lạnh giá

Tưởng hạnh phúc riêng mình là vô bờ bến

Ngỡ chỉ mình mang nỗi khổ đau thôi

Suốt những năm dài ngược xuôi

Có khi lòng con chai sạn vô tình

Quên đi những điều tưởng không thể quên

Như kẻ no quên cơn đói của chính mình

Sao đêm nay lòng con thắt lại

Khi thấy ánh đèn nơi phố thị

Nơi mẹ sống với bao nỗi vui buồn

Một mình mẹ, tóc bạc thêm từng sợi

Sao đêm nay khi đã cách xa

Lòng con bỗng nôn nao trở lại

Bên đời mẹ nhọc nhằn sương gió

Những mất mát chất chồng trong tim

Đời mẹ như bến đỗ bình yên

Nơi thuyền con tìm về tránh bão

Như cây lặng thầm hiến dâng trái ngọt

Quả chín rồi mấy ai nhớ ơn cây

Như bầu trời lặng lẽ sau mây

Con đường nhỏ dẫn về tổ ấm

Con muốn gửi lời ru êm ái

Vỗ về tuổi xế chiều của mẹ hôm nay.

Đà Nẵng - Hà Nội, 11-1978

Nguồn: Văn chương một thời để nhớ (Thơ), NXB Văn học, 2006

Đôi khi

Ta tựa chiếc gàu buồn thả mình vào lòng giếng sâu

Cứ đập đi đập lại

Vào thành giếng cũ kỹ

Cho đến khi

Chỉ còn vốc nước nhỏ nhoi trong tay

Đôi khi

Ta như đứa trẻ bán hàng rong

Tay gõ nhịp hai thanh tre mỏng

Lắng nghe âm thanh khô khốc quen thuộc

Ta đánh mất hành trình

Thôi không chờ đợi

Tiếng gọi mua của ai

Đôi khi

Ta như kẻ leo núi bất hạnh

Không phải vì yếu kém

Chẳng phải thiếu dũng khí

Nhưng núi bỗng sụp đổ

Bám víu vào đâu giữa khoảng không?

Đôi khi

Bỗng thèm

Nhớ thuở mười lăm

Qua bến phà Bính

Ngồi xe ngựa về Thủy Nguyên

Hát khúc ca sầu

Khi chưa hiểu nỗi buồn là gì

Đôi khi

Bỗng dưng nước mắt trào dâng

Nguồn: Văn chương một thời để nhớ (Thơ), NXB Văn học, 2006

Lọc cọc lọc cà

Xe trâu ra Đại Từ

Xe trâu về Lục Ba

Lọc cọc lọc cà

Trâu bước thong dong

Trâu chở ngói hồng

Về lợp mái trường em

Trường như đóa hoa

Giữa rừng cây xanh

Trâu chở vải hoa

Về may áo mới

Cho Thuý, cho Yên

Gương mặt rạng ngời

Trâu còn chở muối

Cho mẹ nấu canh

Bát canh cua đồng

Gạch cua vàng ươm

Trâu giỏi lắm thay

Chở cả cuốc, dao

Chị Loan lên nương

Phát cây rào rào

Rồi một hôm nọ

Máy bay Mỹ rơi

Bắt tên giặc lái

Ngồi trên xe trâu

Trâu đi khoan thai

Cặp sừng kiêu hãnh.

Nguồn: Định Hải, Hương cốm, NXB Kim Đồng, 1975

Tôi đứng lặng người trước sắc xanh biển cả

Xanh như trời thẳm, xanh tựa đại ngàn

Nhưng không phải, không hề giống thế

Mà là màu xanh lạ lẫm biển miền Trung

Thoắt ẩn thoắt hiện bên đường

Như trốn chạy, như mời gọi đùa vui

Sau mỗi khúc quanh, biển bất ngờ hiện ra

Sóng long lanh ánh mắt trẻ thơ

Thoáng chút gì như nỗi bâng khuâng

Khi ngày tàn trong chiều sẫm bóng

Một chút gì như niềm xao xuyến

Trước chân trời mênh mông vô tận

Nhưng thanh thản và bao la vô cùng

Đó là món quà biển tặng tôi

Lòng nghẹn ngào xúc động trước đất

Đất khốn khó nghèo nàn miền Trung

Những cây cằn cỗi, ruộng nắng cháy lưng

Những cánh đồng hẹp, bãi cát trắng xóa

Củ khoai gầy guộc, mái nhà thấp bé

Con đường dài giữa đồng hoang vắng

Đất nhọc nhằn với bao nỗi lo toan

Vẫn cần mẫn nuôi lớn tình yêu biển cả.

Nguồn: Thơ Ý Nhi, NXB Hội nhà văn, 2000

Sương khói mờ lan trên mái phố cũ

Trăng mơ hồ trong tán lá xanh rờn

Ánh đêm thắp lên như sao trời lạc bước

Người qua đường chợt tỉnh, chợt say...

Ai dạo bước trên lối phố chiều nay

Giữa điệu gió chuyển mùa, khúc lá rơi

Nơi thân quen, chẳng điều gì xa lạ

Sao trào dâng nỗi nhớ, tình yêu?

Nguồn: Mùa đông trong thi ca, tuyển thơ nhiều tác giả, NXB Hội nhà văn, 2007

Giữa chiều đông lạnh giá

Một người đàn bà ngồi đan bên khung cửa

Dáng vừa kiên nhẫn vừa hối hả

Kiên nhẫn như công việc cả đời

Hối hả như thời khắc cuối cùng

Không tiếng thở dài

Không nụ cười

Nàng giấu trong lòng nỗi đau

Hay niềm hạnh phúc?

Trái tim nàng tràn niềm tin

Hay ngập nghi hoặc?

Chẳng một lần ngẩng mặt

Nàng đang trải qua khoảnh khắc trước cuộc hội ngộ

Hay sau phút chia ly?

Trong mũi đan kia ẩn giấu niềm vui hay nỗi lo?

Trong đôi mắt ấy là tuyệt vọng hay hy vọng?

Giữa chiều đông lạnh giá

Một người đàn bà ngồi đan bên khung cửa

Dưới chân nàng

Cuộn len xanh như quả cầu nhỏ

Lăn những vòng chậm rãi.

1-1984

Nguồn: Văn chương một thời để nhớ (Thơ), NXB Văn học, 2006

1. Trong khoảnh khắc cuối cùng của định mệnh

Em đã kịp thấy anh hiện hình

Giữa vòng xoáy không ngừng của số phận

Em dừng chân đúng nơi anh bước

Ôi giây phút rực rỡ

Em lặng thầm cười nói

Lặng thầm tan biến

Hoá lá, hoá sương, hoá lửa thiêng

Em lặng thầm gọi tên

Lặng thầm cầu nguyện

Lặng thầm mong chờ

Lặng thầm vỡ òa thành lệ

Ôi giây phút rực rỡ

2.

Em mơ thấy anh suốt đêm dài

Cho đến bình minh

Rồi em mơ thấy anh khi nấu cơm

Khi giặt áo phơi hiên

Em mơ thấy anh giữa phố đông

Qua tán cây thân thuộc

Qua bao gương mặt lạ lẫm đời thường

Em mơ thấy anh khi đọc sách

Khi cười vui khoả khắc

Khi hỏi ai điều chi

Khi đáp lời ai đó

Khi em nói không

Khi em gật đầu

Em chẳng kể cùng ai giấc mơ riêng

Vì ai hiểu thấu, ngoài anh

Người cũng hoà vào đời bằng giấc mơ

3.

Em là chim khuyên nhỏ

Ẩn mình trong cỏ rối

Mà tiếng hót đã hoà trong khúc ca anh

Em là que diêm bé

Nằm yên trong gạt tàn

Mà ngọn lửa đã cháy trên tay anh

Em là con thuyền nhỏ

Úp mặt dưới rừng thông

Mà biển cả đã cùng anh đi xa

Luôn bị ném trở lại

Luôn luôn em mơ thấy

Ngọn lửa

Tiếng hót

Và Biển khơi

4.

Anh ngập tràn trong tóc em

Trong mắt em

Trên vai gầy

Trên đầu ngón tay em

Anh ngập tràn trong nỗi nhớ biển

Trong giấc mơ đồi vàng hoa quỳ nở

Anh ngập tràn

Trong giọt lệ lặng im

Trong lời không nói

Anh ngập tràn

Trong nắng gió ngoài kia

Trong cỏ cây

Trong cơn mưa chiều muộn

5.

Một vì sao ló dạng chân trời

Như giọt lệ

Trong mắt ngày chia ly

Em ngoảnh nhìn khu vườn

Nhìn vệt nắng in trên cành lá

Như ngấn nước

Một ngày nào

Tràn qua phố xá

Tràn qua bãi bờ

Niềm vui vàng rực rỡ

Em ngoảnh nhìn

Mặt biển đêm

Sóng trào dâng như lửa

Rồi tan dần

Tan trên cát mịn

Ẩn mình trong yên bình

Em ngoảnh nhìn con đường

Ôi bao niềm vui

Bao nỗi buồn

Đâu rồi vầng trăng non trong cỏ

Đâu rồi bước chân lối hẹp xưa

Em ngoảnh nhìn

Gương mặt em

Trong tấm gương soi

Như bức ảnh

Của ngày xưa thương nhớ

Bài thơ này đã được nhạc sĩ Phú Quang phổ nhạc thành bài hát cùng tên.

Con tàu lướt qua nhanh

Tiếng còi vô tình vang vọng

Làn khói xám tan dần trong nắng

Như đã qua bao miền đất đỏ

Bao rặng thông, cánh đồng ven đường

Chỉ riêng tôi hiểu Quảng Bình

Và chợt nhận ra, đây miền ta yêu dấu

Sau tháng ngày xa cách, không hẹn trước

Bỗng bàng hoàng, chính quê hương đây rồi

Tôi chợt hiểu lòng mình qua năm tháng dài

Qua những dòng sông, rừng già, phố thị

Qua những cuộc chia ly, đoàn tụ

Đã trở về với mảnh đất thân yêu

Đã trở về với động cát gió reo

Nơi em ngã xuống tuổi mười tám

Nơi bom rơi, Đồng Hới tan hoang

Em vá đường, áo rách, tóc hoe vàng

Đã trở về đồi sỏi trơ trọi

Nắng thiêu đốt trên chiến hào cũ

Anh khẽ hát khúc ca ngọn cỏ

Mắt xa xăm hướng về chân trời

Đã trở về thời tuổi trẻ của tôi

Ngụm nước lá Sim chiều Quảng Trạch

Đêm bên biển thao thức đợi thuyền

Ngỡ ngàng khi gió đổi chiều dưới rặng thông

Bàn chân đi qua bao dặm đường gai góc

Hoa lau trắng theo bước người phất phơ

Hoa Mẫu Đơn đỏ thắm, hoa Chạc Chìu tím ngát

Quân về qua, cỏ úa màu thân thuộc

Em nói gì, cậu bé áo đen kia?

Tôi hoà vào sắc màu, giọng nói

Tôi bồi hồi, lo âu, mong đợi

Lá cờ bay rực rỡ trước đoàn quân

Đêm dài nghe tiếng súng bờ Nam

Lòng hướng mãi về nguồn sông Bến Hải

Đất này mở dưới bàn chân kiên nhẫn

Trời này xanh trong mắt ta nhìn

Thuở lòng tin trong sáng, chân tình

Tay trao nhau trước bạn bè thân thiết

Tôi chợt hiểu giữa dòng đời xuôi ngược

Có những điều khó nhận ra ngay

Có những điều hệ trọng, lớn lao

Chợt thấu hiểu khi về miền đất cũ

Khi con tàu đã đi qua, chỉ mình ta đứng lại

Và sững sờ, chính quê hương đây rồi.

7-1979