12 Bài phân tích xuất sắc nhất về hình tượng người nông dân trong kiệt tác "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc" - Nguyễn Đình Chiểu (Dành cho học sinh lớp 11)

Nguyễn Đình Chiểu - người nghệ sĩ tài hoa đã khắc họa thành công hình tượng người nông dân Nam Bộ anh hùng trong "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc". Những con người chân chất, quanh năm bán mặt cho đất bán lưng cho trời bỗng chốc trở thành những chiến binh kiên cường khi Tổ quốc lâm nguy. Hình ảnh họ hiện lên thật đẹp đẽ: từ thân phận "cui cút làm ăn" đến tư thế hiên ngang "đạp rào lướt tới", từ cuộc sống bình dị với "ruộng trâu, làng bộ" đến khí phách anh hùng "đâm ngang chém ngược".

Tác phẩm ra đời trong bối cảnh lịch sử đặc biệt khi thực dân Pháp xâm lược nước ta. Trận Cần Giuộc ngày 15/11/1861 đã trở thành bản hùng ca bi tráng, nơi những người nông dân áo vải vùng lên đánh giặc với vũ khí thô sơ nhưng tinh thần bất khuất. Nguyễn Đình Chiểu bằng ngòi bút tài hoa đã dựng lên bức tượng đài bất tử về chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

Nghệ thuật xây dựng hình tượng của tác giả thật đặc sắc: đối lập giữa một bên là giặc xâm lược hung hãn với vũ khí tối tân, một bên là nghĩa quân với "manh áo vải", "ngọn tầm vông". Nhưng chính sự chênh lệch ấy càng làm nổi bật khí phách anh hùng. Giọng điệu bi tráng, ngôn ngữ bình dị mà hào hùng, hình ảnh chân thực mà sống động - tất cả tạo nên sức sống bất diệt cho tác phẩm.

Bài văn tế không chỉ là khúc ca bi tráng về người nghĩa sĩ mà còn là tiếng khóc xé lòng của những người ở lại: mẹ già khóc con, vợ trẻ mòn mỏi chờ chồng, con thơ ngóng cha. Nhưng trên tất cả là niềm tự hào về "nghìn năm tiết rỡ", là bài học quý giá về lòng yêu nước, sẵn sàng hi sinh vì độc lập dân tộc.

"Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc" mãi mãi là áng văn bất hủ, là tượng đài nghệ thuật về người nông dân - anh hùng thời đại, là nguồn cổ vũ to lớn cho các thế hệ Việt Nam trong công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước.

Nguyễn Đình Chiểu đã dựng lên bức tượng đài bất tử về người nông dân - nghĩa sĩ trong "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc". Những con người chân lấm tay bùn bỗng chốc trở thành anh hùng khi Tổ quốc lâm nguy. Từ cuộc sống "cui cút làm ăn" với ruộng trâu, họ đã vùng lên như những Phù Đổng Thiên Vương của thế kỷ XIX, cầm ngọn tầm vông đối đầu với súng đạn tối tân.

Bài văn tế là khúc tráng ca bi hùng về tinh thần yêu nước mãnh liệt: "Bữa thấy bòng bong che trắng lốp muốn tới ăn gan/Ngày xem ống khói chạy đen sì muốn ra cắn cổ". Những người nông dân áo vải ấy đã chiến đấu với khí thế "đạp rào lướt tới", "xô cửa xông vào" khiến quân thù kinh hồn bạt vía.

Ngòi bút Nguyễn Đình Chiểu vừa tả thực vừa lãng mạn, khắc họa nỗi đau "mẹ già ngồi khóc trẻ" bên ngọn đèn khuya leo lét, nhưng cũng ngời sáng khí phách "thà thác mà đặng câu địch khái". Đây chính là bản anh hùng ca đầu tiên trong văn học Việt Nam tôn vinh người nông dân - những anh hùng vô danh của dân tộc.

“Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” của Nguyễn Đình Chiểu không chỉ là áng văn tế bi tráng mà còn là bức chân dung bất hủ về người nông dân - những anh hùng áo vải. Lần đầu tiên trong văn học Việt Nam, hình tượng người nông dân được khắc họa trọn vẹn từ dáng vẻ lam lũ đến tâm hồn cao cả, từ cuộc sống bình dị đến giây phút hóa anh hùng.

Năm 1858, khi tiếng súng xâm lược của thực dân Pháp vang lên, cũng là lúc lịch sử ghi nhận sự trỗi dậy của những con người chân lấm tay bùn. Trận Cần Giuộc ngày 14/12/1861 đã chứng kiến nghĩa quân áo vải dũng cảm tiêu diệt tên quan hai Pháp cùng nhiều lính thuộc địa. Sự hy sinh của hai mươi nghĩa sĩ trong trận phản công ngày 16/12 đã trở thành nguồn cảm hứng để Nguyễn Đình Chiểu viết nên kiệt tác văn chương này.

Nếu như trong “Bình Ngô đại cáo”, Nguyễn Trãi mới chỉ điểm xuyết hình ảnh người nông dân trong đoàn quân khởi nghĩa, thì đến Nguyễn Đình Chiểu, họ hiện lên với tất cả vẻ đẹp toàn vẹn. Từ những con người “cui cút làm ăn”, chỉ quen với “việc cuốc, việc cày”, họ bỗng chốc trở thành những chiến binh kiên cường khi Tổ quốc lâm nguy.

Bằng nghệ thuật tương phản đặc sắc, Nguyễn Đình Chiểu đã dựng lên hình tượng người nghĩa sĩ nông dân thật sinh động: một bên là “manh áo vải”, “ngọn tầm vông” thô sơ, một bên là “đạn to đạn nhỏ” của kẻ thù; một bên là cuộc sống “chỉ biết ruộng trâu”, một bên là tinh thần “xô cửa xông vào” bất chấp hiểm nguy. Những động từ mạnh “đạp”, “lướt”, “xông”, “đâm” đã khắc họa khí thế ào ào của trận chiến.

“Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” mãi mãi là bản hùng ca về lòng yêu nước, về triết lý sống cao đẹp “chết vinh hơn sống nhục”. Tác phẩm không chỉ tạc vào lịch sử văn học hình tượng người nông dân nghĩa sĩ mà còn mở ra một chân trời mới trong cách nhìn nhận về vai trò của nhân dân trong lịch sử dân tộc.

Nguyễn Đình Chiểu - nhà thơ mù với trái tim sáng ngời yêu nước, đã dùng ngòi bút của mình để dựng nên bức tượng đài bất tử về người nông dân nghĩa sĩ. Trong "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc", hình ảnh những con người chân lấm tay bùn bỗng chốc trở thành anh hùng được khắc họa với vẻ đẹp bi tráng hiếm có trong văn học trung đại.

Xuất thân từ những con người thuần phác của làng quê Nam Bộ, cuộc sống của họ gắn liền với "việc cuốc, việc cày" lam lũ. Thế nhưng khi Tổ quốc lâm nguy, từ trong đôi mắt chưa từng "ngó" đến việc binh đao, họ đã trỗi dậy thành những chiến binh quả cảm. Không đợi binh lính triều đình, không cần vũ khí tối tân, họ xung trận với tinh thần "ra tay bộ hổ" và vũ khí thô sơ từ đồng ruộng.

Bức tranh chiến trận hiện lên sinh động qua ngòi bút tài hoa của Đồ Chiểu: những người nông dân áo vải xông vào trận mạc với khí thế "đạp rào lướt tới", coi cái chết "như chẳng có". Hàng loạt động từ mạnh được sử dụng đã tái hiện không khí hừng hực khí thế của trận chiến, khiến kẻ thù phải "hồn kinh bạt vía".

Có thể nói, lần đầu tiên trong văn học Việt Nam, hình tượng người nông dân được khắc họa toàn vẹn từ ngoại hình đến nội tâm, từ cuộc sống thường nhật đến giây phút hóa anh hùng. Tác phẩm không chỉ là bài văn tế thông thường, mà còn là bản anh hùng ca bất hủ về tinh thần yêu nước của nhân dân ta.

Trong dòng chảy văn học dân tộc, hình tượng người nông dân yêu nước chống ngoại xâm đã được Nguyễn Đình Chiểu khắc họa một cách trọn vẹn và sâu sắc qua kiệt tác "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc". Tác phẩm như một bức tượng đài nghệ thuật đầu tiên về người nông dân nghĩa sĩ - vừa chân thực vừa đầy tính bi tráng, phản ánh chân thực cuộc chiến đấu anh dũng của nhân dân ta trong thế kỷ XIX.

Nguyễn Đình Chiểu đã dùng ngòi bút của trái tim để vẽ nên chân dung những con người bình dị mà vĩ đại. Từ cuộc sống "cui cút làm ăn" với những "toan lo nghèo khó", họ đã vụt đứng lên thành những anh hùng khi Tổ quốc lâm nguy. Sức mạnh tinh thần "xô cửa xông vào", "đâm ngang chém ngược" đã khiến kẻ thù phải kinh hồn bạt vía, dù trong tay họ chỉ có "manh áo vải" và "ngọn tầm vông".

Bài văn tế không chỉ là lời ai điếu mà còn là bản anh hùng ca ngợi ca triết lý sống cao đẹp "thà thác mà đặng câu địch khái". Qua đó, Nguyễn Đình Chiểu đã nâng tầm hình tượng người nông dân từ chỗ vô danh trong lịch sử trở thành biểu tượng bất tử của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, mở đường cho tư tưởng yêu nước của cả một dân tộc.

Nguyễn Đình Chiểu - ngọn đuốc sáng của lòng yêu nước, đã dựng nên bức chân dung bất hủ về người nông dân nghĩa sĩ trong áng văn tế bất hủ. Mở đầu bằng tiếng than "Hỡi ôi!" xé lòng, tác phẩm khắc họa những con người chân lấm tay bùn bỗng chốc trở thành bức tường thành kiên cường trước quân xâm lược.

Những người nông dân chất phác ấy vốn:
"Việc cuốc, việc cày... mắt chưa từng ngó"
Nhưng khi Tổ quốc lâm nguy, họ tự nguyện trở thành:
"Phen này xin ra sức đoạn kình... chuyến này dốc ra tay bộ hổ"

Với vũ khí thô sơ:
"Rơm con cúi... lưỡi dao phay"
Họ đã làm nên kỳ tích:
"Đốt xong nhà dạy đạo... chém rớt đầu quan hai"

Khí phách hiên ngang:
"Kẻ đâm ngang, người chém ngược... tàu đồng súng nổ"
Để lại bài học quý giá:
"Thà chết vinh còn hơn sống nhục"

Tác phẩm trở thành bản hùng ca bất tử về tinh thần:
"Sống đánh giặc, thác cũng đánh giặc"
Và sự tri ân sâu sắc:
"Cây hương nghĩa sĩ thắp thêm thơm"

Trong dòng chảy văn học dân tộc, hình tượng người nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc hiện lên như một bản anh hùng ca bằng văn chương. Xuất thân từ những con người:
"Cui cút làm ăn, toan lo nghèo khó"
Họ đã vụt lớn lên thành những:
"Nào đợi ai đòi ai bắt... chuyến này dốc ra tay bộ hổ"

Với tinh thần:
"Mười tám ban võ nghệ... chẳng qua là dân ấp dân lân"
Và vũ khí:
"Rơm con cúi... lưỡi dao phay"
Họ đã làm nên kỳ tích:
"Đốt xong nhà dạy đạo... chém rớt đầu quan hai"

Sự hy sinh bi tráng:
"Đau đớn mấy... con bóng xế vật vờ trước ngõ"
Nhưng để lại khí phách ngàn năm:
"Sống đánh giặc, thác cũng đánh giặc"

Hình tượng ấy trở thành:
"Tượng đài nghệ thuật" đầu tiên về người nông dân anh hùng trong văn học Việt Nam.

Nguyễn Đình Chiểu - nhà thơ mù lòa nhưng tâm hồn sáng ngời tinh thần yêu nước, đã dựng nên bức tượng đài vĩ đại nhất về người nông dân nghĩa sĩ trong văn học trung đại. "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc" không chỉ là khúc bi ca mà còn là bản hùng ca về những con người:
"Cui cút làm ăn... toan lo nghèo khó"
Nhưng khi Tổ quốc lâm nguy đã trở thành:
"Phen này xin ra sức đoạn kình... chuyến này dốc ra tay bộ hổ"

Với vũ khí:
"Manh áo vải... ngọn tầm vông"
Họ đã làm nên kỳ tích:
"Đốt xong nhà dạy đạo... chém rớt đầu quan hai"
Và khí phách:
"Kẻ đâm ngang, người chém ngược... tàu đồng súng nổ"

Sự hy sinh bi tráng:
"Xác phàm vội bỏ... da ngựa bọc thây"
Nhưng tinh thần bất diệt:
"Sống đánh giặc, thác cũng đánh giặc"

Tác phẩm trở thành:
"Khúc ca của những người thất thế nhưng vẫn hiên ngang"
Mở ra dòng chảy mới trong văn học - ca ngợi vẻ đẹp người nông dân yêu nước.

Trong dòng chảy lịch sử dựng nước và giữ nước, hình ảnh những người nông dân áo vải đã trở thành biểu tượng bất diệt của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Nguyễn Đình Chiểu - ngôi sao sáng của văn chương yêu nước, đã khắc họa thành công vẻ đẹp bi tráng của những nghĩa sĩ Cần Giuộc qua hệ thống ngôn từ giàu hình ảnh và cảm xúc.

Những con người "cui cút làm ăn" ấy bỗng chốc trở thành dũng sĩ khi Tổ quốc lâm nguy. Họ chiến đấu bằng vũ khí thô sơ nhưng tinh thần thì vô cùng quả cảm: "manh áo vải, ngọn tầm vông" đối đầu với "tàu thiếc, tàu đồng" của giặc. Nghệ thuật đối lập tài tình làm nổi bật chất anh hùng trong từng hành động: "đâm ngang, chém ngược" thể hiện khí phách kiên cường.

Bài văn tế không chỉ là khúc bi ca mà còn là bản hùng ca, ngợi ca những con người bình dị nhưng mang trong mình lí tưởng cao đẹp. Hình tượng nghĩa sĩ nông dân mãi mãi là tấm gương sáng về lòng yêu nước và sự hy sinh quên mình vì độc lập dân tộc.

Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888) - ngọn đuốc thiêng của lòng yêu nước, đã dùng ngòi bút làm vũ khí chiến đấu. Cuộc đời ông là chuỗi bi kịch nhưng chính điều đó đã hun đúc nên tinh thần bất khuất. Năm 1859, khi thực dân Pháp tràn vào Gia Định, ông chứng kiến cảnh những người nông dân áo vải đứng lên thành nghĩa sĩ. Bài văn tế ra đời trong nỗi đau mất nước và niềm cảm phục vô hạn trước sự hy sinh oanh liệt của những con người bình dị mà vĩ đại.

"Hỡi ôi! Súng giặc đất rền; lòng dân trời tỏ" - câu văn như tiếng nấc nghẹn ngào và cũng là lời tuyên ngôn hùng hồn về tinh thần yêu nước. Những con người "cui cút làm ăn" với ruộng trâu, cày bừa bỗng chốc trở thành dũng sĩ. Họ chiến đấu bằng vũ khí thô sơ: manh áo vải, ngọn tầm vông, dao phay, rơm con cúi, nhưng lòng quả cảm thì vô song. Hình ảnh họ "đâm ngang chém ngược" khiến quân thù kinh hồn bạt vía.

Bài văn tế là khúc ca bi tráng về những người anh hùng "chết vinh còn hơn sống nhục". Nguyễn Đình Chiểu đã dựng lên bức tượng đài bất tử về người nông dân nghĩa sĩ - biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam.

Văn học Việt Nam trước Nguyễn Đình Chiểu chưa từng có bức chân dung nào chân thực và xúc động về người nông dân như trong kiệt tác 'Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc'. Những con người bình dị ấy hiện lên với vẻ đẹp nguyên sơ: áo vải nâu sòng, cuộc đời gắn liền với ruộng cày, bừa cấy. Thế nhưng, khi Tổ quốc lâm nguy, từ trong bùn lầy của cuộc sống lam lũ, họ đã vùng lên thành những anh hùng thất thế mà hiên ngang.

Ngòi bút Nguyễn Đình Chiểu đã khắc họa thành công sự chuyển hóa kỳ diệu: từ phận 'dân ấp dân lân' trở thành những chiến binh quả cảm. Họ xông pha với vũ khí thô sơ - ngọn tầm vông, lưỡi dao phay - nhưng ý chí sắt đá đã khiến quân thù kinh hồn. Cái chết bi tráng của họ không phải là sự kết thúc, mà là sự hóa thân vào hồn thiêng sông núi, 'thác mà trả nước non rồi nợ'.

Nguyễn Đình Chiểu đã dựng nên tượng đài bất tử về người nông dân nghĩa sĩ trong khúc tráng ca 'Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc'. Từ cuộc đời lam lũ 'côi cút làm ăn', họ bỗng chói sáng lên tinh thần quả cảm: 'Nào đợi ai đòi ai bắt', tự nguyện xả thân vì đại nghĩa. Với vũ khí thô sơ - gậy tầm vông, lưỡi dao phay - họ làm nên kỳ tích: 'đốt xong nhà dạy đạo', 'chém rớt đầu quan hai'. Cái chết của họ không phải là hồi kết, mà thành khúc ca bất tử: 'Đoái sông Cần Giuộc, cỏ cây mấy dặm sầu giăng'. Ngòi bút Đồ Chiểu đã nâng hình tượng người nông dân lên tầm vóc sử thi, giữa 'tàu sắt tàu đồng', họ hiên ngang như những dũng sĩ thần thoại.