16 bài văn đặc sắc phân tích và cảm nhận vẻ đẹp của sông Hương (lớp 12)

Hoàng Phủ Ngọc Tường là một cây bút độc đáo, nổi bật với những tác phẩm bút kí và tuỳ bút, đậm chất trữ tình và triết lý sâu sắc. Lời văn của ông lấp lánh vẻ đẹp ngôn từ nghệ thuật, với sự kết hợp tuyệt vời giữa sự thanh cao của trí tuệ và chiều sâu cảm xúc của một cái tôi uyên bác, tài hoa.

Ông là một trí thức yêu nước, gắn bó với cuộc kháng chiến chống Mỹ, một người anh hùng của dân tộc. Sau khi đất nước thống nhất năm 1975, ông đã viết nên tác phẩm kí nổi tiếng “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”, nơi ông khắc hoạ tình yêu sâu sắc với thiên nhiên, con người và văn hóa dân tộc. Sự kết nối tinh tế giữa lòng yêu nước và tình cảm đối với vẻ đẹp thiên nhiên, đặc biệt là dòng sông Hương, là điểm nhấn chủ đạo trong tác phẩm của ông. Trong đó, sông Hương không chỉ là một dòng sông, mà còn là một nhân vật trữ tình, phản chiếu những chiều sâu tâm hồn qua từng biến chuyển của không gian, thời gian.

Sông Hương hiện lên qua những góc nhìn phong phú, từ địa lý, lịch sử, văn hoá đến nghệ thuật. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã miêu tả sông Hương như một bản trường ca, từ lúc hùng vĩ giữa đại ngàn rừng già cho đến khi dịu dàng, êm ái cuộn mình qua những đồi hoa đỗ quyên. Cách ông nhìn nhận và miêu tả dòng sông này cũng rất khác biệt, khi so sánh nó với một cô gái Di-gan phóng khoáng, tự do, và sau đó là sự thay đổi trở nên dịu dàng, trí tuệ, như một người mẹ phù sa của đất Huế.

Với cái nhìn của một nhà địa lý, kết hợp ngôn ngữ nghệ thuật mượt mà, ông đã đưa người đọc theo dòng sông từ những vùng đất trung du đến vùng hạ lưu Huế. Cảnh vật xung quanh dòng sông, với những ngọn đồi, lăng tẩm, và những cánh đồng, tạo nên một bức tranh sống động đầy màu sắc. Nhà văn nhìn nhận dòng sông như một phần của cảnh quan, tôn vinh vẻ đẹp của Huế. Trước khi đến thành phố, sông Hương lặng lẽ trôi qua những núi non, bốn bề mây phủ, những không gian tĩnh lặng của giấc ngủ ngàn năm của các bậc vương triều.

Sông Hương trong tác phẩm của Hoàng Phủ Ngọc Tường không chỉ đơn thuần là một dòng sông địa lý, mà là biểu tượng của một di sản văn hóa lâu dài. Nhà văn đã liên tưởng nó đến những dòng sông nổi tiếng thế giới như sông Seine, sông Đa-nuýp, hay sông Nê-va, để khẳng định vẻ đẹp đặc biệt của sông Hương. Ông tôn vinh vẻ đẹp huyền bí của sông Hương về đêm, khi dòng nước lấp lánh dưới ánh đèn thuyền chài, một hình ảnh không còn hiện diện ở các thành phố hiện đại. Điều này cũng thể hiện một tình yêu sâu sắc với vẻ đẹp của Huế, nơi mà dòng sông gắn bó với đất trời, với con người, và với những nỗi niềm thầm lặng trong tâm hồn mỗi người.

Với sự uyên bác trong văn hóa, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tạo nên những liên tưởng tuyệt đẹp về sông Hương qua những tác phẩm của các thi nhân, văn sĩ, như Nguyễn Du, Cao Bá Quát, Tố Hữu, và đặc biệt là những vần thơ của Nguyễn Trọng Tạo. Sông Hương không chỉ là một dòng sông, mà là một phần của lịch sử, văn hóa, và thi ca dân tộc. Chính sự hiện diện của sông Hương đã góp phần hình thành nên một phần bản sắc của con người Huế, thanh thoát, kín đáo, mà cũng vô cùng sâu sắc.

“Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là câu hỏi của Hoàng Phủ Ngọc Tường, không chỉ gợi mở về một dòng sông bình dị, mà còn là lời mời gọi người đọc tìm hiểu sâu hơn về những bí ẩn tiềm ẩn trong dòng sông ấy, để hiểu thêm về đất nước, về con người, và tự hào về quê hương Việt Nam.

Hoàng Phủ Ngọc Tường, nhà văn tài ba, nổi bật với những tác phẩm bút kí sâu sắc, phản ánh cái nhìn tinh tế về thế giới quanh ta. Trong suốt sự nghiệp văn chương, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm, đặc biệt là trong tập bút kí nổi tiếng "Ai đã đặt tên cho dòng sông" (1986), một tác phẩm mở ra không gian khám phá vẻ đẹp vô cùng phong phú của sông Hương. Bài bút kí này không chỉ ca ngợi dòng sông Hương mà còn là bức tranh hoàn hảo về mối quan hệ giữa thiên nhiên, lịch sử và văn hóa thi ca, đưa người đọc vào một hành trình cảm nhận sâu sắc về sắc diện và tâm hồn của dòng sông này.

Bằng hình thức bút kí, tác giả dẫn dắt người đọc theo từng bước của dòng sông Hương từ thượng nguồn đến đồng bằng. Ở thượng nguồn, sông Hương được miêu tả như một "bản trường ca của rừng già", mang trong mình sức mạnh hoang dại của thiên nhiên, nơi những con sóng vội vã, dữ dội qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như những cơn lốc bất tận. Tuy nhiên, dòng sông này cũng có những khoảnh khắc dịu dàng, say đắm như những đám hoa đỗ quyên đỏ thắm, một sự tương phản tuyệt đẹp với vẻ hoang sơ ban đầu. Đặc biệt, tác giả so sánh nó với cuộc sống tự do, phóng khoáng của cô gái Digan, tựa như những con sóng cuộn trào ở xứ sở Nga xa xôi.

Vượt qua sự hoang dã, sông Hương còn mang trong mình một tâm hồn sâu thẳm, bí ẩn như được giấu kín trong những hang đá nơi đại ngàn. Khi dòng sông ra khỏi rừng già, nó chuyển mình, trở nên mềm mại và uyển chuyển hơn, uốn lượn như tấm lụa xanh thẳm, chảy qua những khu rừng thông, những lăng tẩm của các vua chúa, mang trong mình vẻ đẹp trầm mặc và đầy ấn tượng. Mỗi khúc quanh của dòng sông như mở ra một không gian mới, với những vùng đất giàu lịch sử, nơi dòng sông mang vẻ đẹp thanh thoát, dịu dàng.

Vượt qua thành phố Huế, dòng sông Hương lại thể hiện một vẻ đẹp khác, đầy tình cảm và thanh thản. Khi đến gần thành phố, sông Hương bỗng trở nên nhẹ nhàng, dịu dàng như một điệu slow lặng lẽ, nhẹ nhàng trôi, như một lời thì thầm của tình yêu. Nó không vội vã như những con sông khác, mà trôi chậm rãi, dường như muốn hòa vào không gian mộng mơ của Huế. Khi ra khỏi thành phố, dòng sông ngập ngừng, như đang lưu luyến, vấn vương những cảm xúc khó tả, đúng như lời thơ của Thanh Hải:

“Con sông dùng dằng con sông không chảy
Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu”

Trong suốt tác phẩm, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khéo léo đưa sông Hương vào mối liên hệ với lịch sử dân tộc. Sông Hương không chỉ là chứng nhân của những biến cố lớn lao trong lịch sử, mà còn là một biểu tượng thiêng liêng, gắn liền với các triều đại, các cuộc khởi nghĩa bi tráng, và những chiến công vang dội. Từ thời kỳ các vua Hùng đến các chiến công oanh liệt của Nguyễn Huệ hay những chiến thắng trong cuộc kháng chiến, dòng sông đã chứng kiến tất cả.

Không chỉ gắn liền với lịch sử, sông Hương còn là nguồn cảm hứng vô tận cho các thi nhân. Mỗi thi sĩ khi viết về sông Hương đều mang đến một vẻ đẹp riêng biệt, không ai giống ai. Tản Đà gọi sông Hương là dòng sông trắng lá cây xanh, trong khi Cao Bá Quát ví nó như thanh kiếm dựng lên trời xanh. Bà huyện Thanh Quan thì thấy nó là bóng chiều bảng lảng, và Tố Hữu đã ca ngợi sông Hương như một dòng sông mang sức mạnh tâm hồn. Sông Hương không chỉ là dòng sông của thiên nhiên, mà còn là dòng sông của thi ca, gắn liền với những cảm xúc mãnh liệt và phong phú.

Với phong cách viết tinh tế, kiến thức sâu rộng về văn hóa và lịch sử, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã dựng lên một hình ảnh sống động về dòng sông Hương, một vẻ đẹp đa chiều, vừa hoang sơ, mạnh mẽ, vừa dịu dàng, thanh thoát, không chỉ là dòng sông của thiên nhiên mà còn là dòng sông của lòng người, của văn hóa, lịch sử.

Hoàng Phủ Ngọc Tường, người con của xứ Huế, với tình yêu sâu sắc dành cho vùng đất này và dòng sông Hương, đã để lại những tác phẩm nổi bật, mang đậm dấu ấn thơ mộng và lãng mạn. Bài kí "Ai đã đặt tên cho dòng sông này" là một trong những tác phẩm xuất sắc, phản ánh một cách chi tiết vẻ đẹp huyền bí và đa chiều của sông Hương. Trong tác phẩm, ông không chỉ tôn vinh vẻ đẹp tự nhiên của dòng sông mà còn khắc họa sự gắn bó sâu sắc giữa con sông này và mảnh đất Huế cổ kính.

Được viết theo thể kí, bài văn mang lại cho người đọc những cảm xúc sâu lắng, chân thành, giống như một cuộc trò chuyện nhẹ nhàng nhưng đầy ý nghĩa. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã miêu tả sông Hương từ nhiều góc độ, cho thấy rõ nét đẹp đặc biệt mà chỉ riêng dòng sông này có. Với ông, sông Hương không chỉ là một dòng sông, mà là một biểu tượng của Huế, với sự kết hợp hoàn hảo giữa vẻ đẹp tự nhiên và một lịch sử văn hóa phong phú. Sông Hương chảy qua thành phố Huế như một người con gái dịu dàng, đằm thắm, mang trong mình vẻ đẹp độc đáo, khó có dòng sông nào sánh kịp.

Sông Hương hiện lên trong bài kí với vẻ đẹp hoang dại nhưng cũng đầy quyến rũ, đặc biệt là ở vùng thượng nguồn. Tác giả mô tả dòng sông như "một cô gái di gan" phóng khoáng, tự do và trong sáng, một hình ảnh vừa hoang dại, vừa mềm mại. Đoạn miêu tả sông Hương với những thác ghềnh dữ dội, hòa cùng sắc đỏ hoa đỗ quyên trong núi rừng, làm nổi bật một vẻ đẹp vừa mạnh mẽ, vừa thanh thoát. Đây chính là sự kết hợp đặc biệt của Huế, nơi có sự hòa quyện giữa thiên nhiên hoang dã và vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình.

Khi sông Hương từ từ chảy về thành phố, nó mang theo một vẻ đẹp khác, dịu dàng và trầm lắng hơn. Tác giả mô tả dòng sông như một "người con gái dịu dàng" đã vượt qua mọi thử thách để trở nên mềm mại và uyển chuyển. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã vẽ nên một hình ảnh sống động về dòng sông, từ những khúc quanh uốn lượn, đến việc sông Hương hòa mình vào không gian Huế mộng mơ, như một lời thủ thỉ của tình yêu. Sự chuyển mình của sông Hương khi đến gần thành phố, từ vẻ hoang dã đến dịu dàng, như một bản nhạc tình yêu ngân vang trong không gian yên ả của Huế.

Hoàng Phủ Ngọc Tường không chỉ khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương mà còn là biểu tượng của lịch sử, của những thăng trầm trong quá khứ. Dòng sông này đã chứng kiến biết bao sự kiện lịch sử quan trọng, từ các cuộc khởi nghĩa đến những chiến công hào hùng của dân tộc. Đối với ông, sông Hương là một nhân chứng của lịch sử, là biểu tượng của Huế qua nhiều thế kỷ. Từ một dòng sông hoang dã, sông Hương đã trở thành hình ảnh của sự dịu dàng, mềm mại và kiên cường. Đối với Hoàng Phủ Ngọc Tường và người dân Huế, sông Hương là một biểu tượng vĩnh hằng, khắc sâu trong trái tim mỗi người.

Bằng ngòi bút tinh tế và trái tim yêu thương, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã mang đến cho người đọc một bức tranh tuyệt đẹp về sông Hương. Vẻ đẹp của dòng sông này không chỉ được nhìn thấy qua các khía cạnh tự nhiên mà còn là vẻ đẹp của một nền văn hóa sâu sắc, của những thăng trầm lịch sử, của tình yêu và sự gắn kết với Huế.

Ai đã từng đến xứ Huế mộng mơ mà chưa một lần ngắm nhìn dòng sông Hương huyền bí? Con sông ấy không chỉ là linh hồn của Huế mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho nghệ thuật, đặc biệt là văn chương. Trong đó, tác phẩm "Ai đã đặt tên cho dòng sông" của Hoàng Phủ Ngọc Tường đã mang đến một bức tranh tuyệt đẹp về vẻ đẹp của sông Hương, với một hình ảnh đa chiều đầy ấn tượng.

Với ngòi bút tài hoa, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã miêu tả sông Hương như một bản trường ca của đại ngàn Trường Sơn. Dòng sông hùng vĩ ấy, trong những đoạn đầu của cuộc hành trình, cuộn xoáy dữ dội qua ghềnh thác, mang vẻ đẹp mạnh mẽ, kiên cường nhưng cũng không thiếu sự mềm mại, duyên dáng giữa những dặm dài màu hoa đỗ quyên rực rỡ. Tác giả khéo léo ví sông Hương như một cô gái Digan phóng khoáng, có tâm hồn tự do, mang trong mình vẻ đẹp hoang sơ và lãng mạn. Khi sông Hương ra khỏi rừng, nó không chỉ mang sắc đẹp hoang dại mà còn trở thành người mẹ phù sa dịu dàng, mang đậm văn hóa của xứ Huế.

Sự chuyển mình của sông Hương khi về xuôi thật độc đáo và đầy tính nghệ thuật. Sông Hương không còn là cô gái hoang dại mà là người con gái duyên dáng, đi tìm tình yêu đích thực. Hành trình của dòng sông qua các khúc quanh uốn lượn, mỗi khúc ngoặt lại mang đến cho người đọc một cảm giác mới mẻ, vừa kỳ bí vừa dịu dàng. Những đường cong mềm mại của sông Hương như vẽ nên một câu chuyện tình yêu mộng mơ, nhuốm màu huyền thoại.

Vào trong lòng thành phố Huế, sông Hương như một nàng thơ dịu dàng, tạo nên không gian thơ mộng, êm đềm. Sự tĩnh lặng của dòng sông khiến cảnh vật nơi đây trở nên mộng mị, như một bản nhạc slow tình cảm dành riêng cho Huế. Khi đêm về, sông Hương còn được ví như một tài nữ chơi đàn vào lúc khuya, gợi lên nét văn hóa nhã nhạc đặc trưng của vùng đất này. Rời thành phố, sông Hương như một người tình thủy chung, mang theo những nỗi vấn vương, để lại một ấn tượng khó phai trong lòng người nghệ sĩ.

Sông Hương không chỉ là chứng nhân của lịch sử mà còn là một biểu tượng thi ca bất diệt. Với mỗi giai đoạn lịch sử, dòng sông này đều mang trong mình một vẻ đẹp riêng biệt, từ những chiến công oanh liệt của các bậc tiền nhân đến những cảm hứng vô tận mà nó mang lại cho các nhà văn, nghệ sĩ. Dòng sông không bao giờ lặp lại mình, luôn mang lại cho người ta cảm giác mới mẻ, như một bản trường ca không ngừng vẫy gọi.

Hình ảnh sông Hương trong tác phẩm của Hoàng Phủ Ngọc Tường đã làm say lòng người đọc, khiến ai cũng muốn một lần đến Huế, để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp của dòng sông này.

Hoàng Phủ Ngọc Tường, người được ca ngợi là ông hoàng của thể ký Việt Nam, là một trong những cây bút tài ba sở hữu những trang viết sâu sắc, đặc biệt là những trang tùy bút giàu cảm xúc và sắc sảo trong cách lý giải. Cái tài của ông không chỉ thể hiện ở lối miêu tả đậm chất nghệ thuật, mà còn ở khả năng kết hợp tinh tế giữa sự nghiêm cẩn, đĩnh đạc với sự lãng mạn, tài hoa. Tác phẩm 'Ai đã đặt tên cho dòng sông' chính là đỉnh cao của nghệ thuật ông, thể hiện một cách tuyệt vời vẻ đẹp huyền bí của dòng sông Hương thơ mộng.

Thông qua một lăng kính địa văn hóa, tác giả đã khắc họa sông Hương trong ánh sáng đa chiều. Sông Hương không chỉ đẹp về cảnh sắc thiên nhiên, mà còn về chiều sâu văn hóa, tâm hồn con người xứ Huế, về lịch sử hào hùng và sự kỳ diệu của nó trong trí tưởng tượng sáng tạo của tác giả. Trên khía cạnh thiên nhiên, sông Hương bộc lộ vẻ đẹp đa dạng và phong phú. Từ vẻ dữ dội, mãnh liệt của thượng nguồn, nó chuyển mình trở nên dịu dàng, lãng mạn khi chảy qua thành phố Huế. Sông Hương nơi thượng nguồn như một cô gái Digan hoang dại, phóng khoáng, nhưng khi vào đến Huế, lại trở nên nhẹ nhàng, êm ả như một nàng thơ, bao quanh thành phố như một tấm lụa mềm mại.

Màu sắc của sông Hương thay đổi theo từng khúc sông, phản chiếu cả sự biến hóa của cảnh vật nơi nó đi qua. Từ dòng nước xanh thẳm ở chân núi Ngọc Tản đến những gam màu biến đổi của ánh sáng trên sông lúc sáng sớm, trưa vàng, chiều tím. Những thay đổi đó không chỉ phản ánh sự linh hoạt của dòng sông, mà còn là sự sống động của nó, như một tấm gương phản chiếu vạn vật. Dòng sông Hương mang trong mình vẻ đẹp hài hòa giữa sự hoang dã và lãng mạn, vừa mạnh mẽ vừa trữ tình, để lại dấu ấn trong tâm trí mọi người như một món quà thiên nhiên độc đáo.

Không dừng lại ở việc miêu tả vẻ đẹp tự nhiên, tác giả còn khám phá vẻ đẹp sâu thẳm trong văn hóa của sông Hương. Đặc biệt, sông Hương được tác giả nhận diện là linh hồn của xứ Huế, phản chiếu nét tâm hồn con người nơi đây. Từ dòng chảy mạnh mẽ, khỏe khoắn như con người xứ Huế, đến dòng nước êm đềm, dịu dàng thể hiện sự dịu dàng, chân thành của con người Huế. Sông Hương là một biểu tượng sống động của sự kết hợp giữa tính cách mạnh mẽ và dịu dàng của đất Huế.

Đi sâu hơn vào chiều sâu văn hóa, tác giả đã khai thác nét đẹp văn hóa âm nhạc và thi ca của sông Hương. Dòng sông uốn lượn qua thành phố như một điệu nhạc slow, lắng đọng, thể hiện sự trang trọng, thanh thoát của nhã nhạc cung đình Huế. Sông Hương còn là nguồn cảm hứng vô tận cho thi ca. Từ những vần thơ của Cao Bá Quát, đến những hình ảnh mơ màng trong thơ Bà Huyện Thanh Quan, và những dòng thơ đậm ân tình trong tác phẩm Tố Hữu, dòng sông đã tạo nên một vườn hoa thi ca rực rỡ, đa dạng và sâu sắc.

Sông Hương còn mang trong mình một bề dày lịch sử hào hùng. Từ thuở ban sơ, sông Hương đã là một phần không thể thiếu trong lịch sử dân tộc. Từ thời các vua Hùng, nó đã là dòng sông biên thùy quan trọng, bảo vệ biên cương của đất nước. Trong thời kỳ trung đại, sông Hương mang tên Linh Giang, gắn liền với nhiệm vụ bảo vệ tổ quốc. Với chiến thắng Cách mạng tháng Tám, sông Hương đã chứng kiến những giây phút huy hoàng, một biểu tượng của chiến công và lòng kiên cường của nhân dân.

Vẻ đẹp của sông Hương không chỉ nằm trong cảnh sắc thiên nhiên, chiều sâu văn hóa hay bề dày lịch sử, mà còn trong trí tưởng tượng phong phú của tác giả. Sông Hương trở thành hình ảnh của người con gái Huế trong tâm trí tác giả, từ vẻ đẹp hoang sơ và mạnh mẽ ở thượng nguồn đến vẻ dịu dàng, e ấp khi nó đi qua thành phố. Cả sự thay đổi của dòng sông được tác giả so sánh như cuộc gặp gỡ giữa sông Hương và người tình Huế, một mối tình sâu sắc, mơ mộng và đầy ân tình. Dòng sông không chỉ mang vẻ đẹp thiên nhiên, mà còn mang trong mình tình yêu thương của xứ Huế, khiến cho mỗi lần nhìn thấy, mỗi lần nhớ đến, lòng người lại thổn thức, say đắm.

Bằng ngòi bút tài hoa, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tạo ra một bức tranh sinh động về dòng sông Hương, để lại trong lòng người đọc không chỉ là hình ảnh một dòng sông thơ mộng mà còn là một biểu tượng sống động của văn hóa, lịch sử và tâm hồn con người xứ Huế.

Hoàng Phủ Ngọc Tường, một trí thức yêu nước với hiểu biết sâu rộng về nhiều lĩnh vực, đặc biệt nổi bật trong thể loại bút kí, đã khéo léo kết hợp giữa trí tuệ và trữ tình, giữa tư duy sắc bén và những suy tư đa chiều. Tác phẩm ‘Ai đã đặt tên cho dòng sông?’ là một trong những bài bút kí xuất sắc của ông, được viết tại Huế năm 1981 và in trong tập sách cùng tên. Qua đó, Hoàng Phủ Ngọc Tường thể hiện niềm tự hào sâu sắc về dòng sông Hương và mảnh đất Huế, cũng như tình yêu đối với đất nước.

Tác phẩm không chỉ miêu tả vẻ đẹp thiên nhiên của sông Hương mà còn khắc họa sự gắn bó mật thiết của dòng sông với lịch sử và văn hóa của xứ Huế. Sông Hương, từ nguồn cội, mang trong mình mối quan hệ đặc biệt với dãy Trường Sơn, tựa như một bản trường ca đầy tráng lệ và mạnh mẽ. Dòng sông bắt đầu từ thượng nguồn dữ dội, cuồn cuộn vượt qua ghềnh thác, rồi dịu dàng chảy qua những cánh rừng hoa đỗ quyên. Tác giả so sánh sông Hương như một cô gái Di-gan, tự do, mạnh mẽ và đầy cá tính.

Trước khi đến với kinh thành Huế, sông Hương trải qua một hành trình dài đầy thử thách, như một câu chuyện tình yêu cổ tích, tìm kiếm người tình đích thực. Khi sông chảy qua những vùng đồng bằng và ngoại ô Huế, hình ảnh của dòng sông càng thêm phần lịch lãm, quyến rũ. Từ những cánh đồng hoa dại, sông Hương như một cô gái đang mơ màng, rồi bừng tỉnh khi ra khỏi vùng núi, mạnh mẽ và tươi trẻ, tạo ra những khúc quanh uyển chuyển, đầy sức sống. Cảnh vật qua dòng sông luôn thay đổi, mang vẻ đẹp khác biệt từ sáng đến chiều, từ màu xanh đến tím biếc, như một bản nhạc chậm rãi, dịu dàng nhưng cũng đầy cảm xúc.

Sông Hương khi vào trong lòng thành phố Huế trở nên mềm mại, như một tiếng “vâng” yêu thương của tình yêu dành cho xứ Huế. Dòng sông này cũng được nhìn nhận qua những góc độ khác nhau, như một tác phẩm nghệ thuật với các chi tiết tinh tế, vẽ lên bức tranh tuyệt đẹp về cố đô. Sông Hương như một điệu slow, nhẹ nhàng và trữ tình, mang trong mình những cảm xúc lắng đọng, với vẻ đẹp của sự dịu dàng và thủy chung.

Sông Hương không chỉ mang vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn là chứng nhân của lịch sử dân tộc. Từ thời vua Hùng, dòng sông đã là một phần của biên giới đất nước. Trong các cuộc chiến tranh vệ quốc, sông Hương chứng kiến và gắn liền với những chiến công vang dội. Đặc biệt, sông Hương gắn liền với cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945 và những chiến thắng oanh liệt của dân tộc.

Vẻ đẹp giản dị nhưng đặc biệt của sông Hương là sự kết hợp hoàn hảo giữa sức mạnh và sự mềm mại. Dòng sông này luôn có khả năng làm mới chính mình trong cảm nhận của các nghệ sĩ. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tạo ra một bức tranh thiên nhiên Huế vô cùng sắc nét và giàu cảm xúc qua từng câu chữ. Bằng tài năng, trí tuệ và tình yêu sâu sắc, ông đã làm sống lại vẻ đẹp và linh hồn của sông Hương, góp phần bồi đắp tình yêu quê hương, đất nước.

"Ai đã đặt tên cho dòng sông" là một tác phẩm văn học đầy lôi cuốn của Hoàng Phủ Ngọc Tường, miêu tả vẻ đẹp của sông Hương qua từng thước phim mơ màng. Mỗi khi nhắc đến Huế, hình ảnh sông Hương, Ngự Bình, chùa Thiên Mụ, hay những lăng tẩm của các vua chúa nhà Nguyễn lại hiện lên trong tâm trí. Sông Hương không chỉ là biểu tượng của thành phố, mà còn là biểu trưng của một vùng đất giàu văn hóa và lịch sử. Một lần, bạn tôi đã hát trong đêm hội văn nghệ:

Đã đôi lần đến với Huế mộng mơ
Tôi ôm ấp một tình yêu dịu ngọt...

Sông Hương là dòng sông có vẻ đẹp thơ mộng, lãng mạn, đi từ nguồn cội đến cuối hành trình, từ thượng nguồn đến chân trời phía xa. Từ vùng núi Trường Sơn, nơi sông bắt đầu, con sông hiện lên như một bản trường ca đầy hùng tráng. Nó rầm rộ trong những cánh rừng đại ngàn, mạnh mẽ vượt qua các ghềnh thác, nhưng cũng không thiếu dịu dàng, cuốn hút qua những đầm hoa đỗ quyên rừng đỏ thắm. Mỗi bước đi của sông Hương giống như một cuộc hành trình đầy thử thách và biến hóa, lúc phóng khoáng, lúc đằm thắm, lúc hùng vĩ như một thiếu nữ đầy cá tính, lúc lại dịu dàng, như một người mẹ hiền của vùng đất văn hóa này.

Đi qua các địa danh như điện Hòn Chén, bãi Nguyệt Biều, Lương Quán, dòng sông như một cô gái mộng mơ vừa tỉnh giấc, chuyển dòng uốn lượn duyên dáng qua những đồi Thiên Mụ, qua tiếng chuông chùa ngân vang trong chiều tà. Sông Hương hiện lên như một bức tranh động, nơi những đồi núi xanh thẳm hòa quyện với nước non và không gian thơ mộng của Huế. Mỗi lúc đi qua những nơi cổ kính như Vọng Cảnh, Tam Thai hay Lựu Bảo, sông lại khoác lên mình những sắc thái khác nhau, lúc mềm như lụa, lúc lại sáng lấp lánh dưới ánh mặt trời, lúc lại trầm lắng, như đắm chìm trong một triết lý cổ xưa.

Sông Hương không chỉ đẹp vì cảnh sắc thiên nhiên, mà còn đẹp trong mỗi thước phim lịch sử mà nó đã ghi dấu. Từ những ngày xưa của các vua Hùng, nó đã chứng kiến bao biến cố lịch sử, từ cuộc khởi nghĩa của những vị anh hùng đến những chiến công oanh liệt của đất nước. Sông Hương như một chứng nhân thầm lặng của lịch sử, thấm đẫm văn hóa, truyền thống của dân tộc. Cứ mỗi lần đi qua những chiếc cầu như cầu Tràng Tiền, sông lại như tìm về với kỷ niệm, với quá khứ, mang trong mình nỗi nhớ, ân tình của một cuộc đời dài đằng đẵng.

Sông Hương, dù ở đâu, vẫn đẹp và đọng lại trong tâm trí mỗi người. Nó đã trở thành biểu tượng không chỉ của Huế mà còn của những giá trị văn hóa lịch sử thiêng liêng. Cảm hứng về sông Hương không chỉ là sự ngưỡng mộ vẻ đẹp thiên nhiên mà còn là lòng tự hào về một vùng đất đầy sâu sắc và hào hùng. Dòng sông này không chỉ là ngọc bích của cố đô mà còn là tâm hồn của mỗi người dân nơi đây, luôn gắn bó, nâng niu, gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống. Cũng chính vì thế mà mỗi lần nhắc đến, người ta lại nhớ về Huế, nhớ về những làn sóng thơ mộng của sông Hương, luôn gắn liền với những ký ức đẹp, không thể nào phai mờ trong lòng mỗi người.

Hoàng Phủ Ngọc Tường, một trong những cây bút nổi bật của văn học Việt Nam hiện đại, nổi tiếng với sở trường viết tùy bút và bút ký. Những tác phẩm của ông để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả nhờ sự kết hợp hài hòa giữa chất trữ tình tinh tế và tư duy sắc bén, trí tuệ. Tác phẩm 'Ai đã đặt tên cho dòng sông' là một trong những kiệt tác đáng chú ý trong sự nghiệp của ông, được trích từ tập bút ký cùng tên, ra đời vào năm 1981, trong bối cảnh sau chiến thắng 1975. Tác phẩm này là một bức tranh sống động, chân thực về vẻ đẹp của sông Hương, đồng thời khắc họa sâu sắc linh hồn của cả một vùng đất.

Trong tác phẩm, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã mô tả sông Hương qua hai góc độ chính: địa lý và văn hóa lịch sử. Ở góc nhìn địa lý, sông Hương được miêu tả qua hai vùng đặc trưng: thượng nguồn và châu thổ. Tại thượng nguồn, dòng sông như một 'bản trường ca của rừng già', với những thay đổi đầy sắc thái: từ mạnh mẽ, mãnh liệt khi cuộn mình qua ghềnh thác, đến dịu dàng, say đắm khi đi qua những rặng hoa Đỗ Quyên đỏ rực. Sông Hương được ví như một thiếu nữ Di-gan, phóng khoáng và hoang dại, với những ghềnh thác cuộn xoáy dữ dội, rồi dần dịu lại khi ra khỏi vùng rừng già. Ở đây, vẻ đẹp của sông Hương là sự hòa quyện giữa sự dữ dội và dịu dàng, sự trí tuệ và mạnh mẽ.

Ra khỏi rừng, sông Hương trở thành dòng sông hiền hòa, thanh thoát như một bến đỗ bình yên, giống như một người mẹ bao la ôm ấp, bồi đắp cho vùng văn hóa xứ Huế. Trải qua bao thế kỷ, sông Hương đã góp phần tạo nên kinh thành Huế, nuôi dưỡng và bồi đắp nền văn hóa đặc sắc của vùng đất này. Đến khi sông Hương về tới châu thổ, dòng sông ôm lấy Huế, biến thành một phần không thể thiếu trong cảnh quan nơi đây.

Trước khi có sông Hương, Huế chỉ là một vùng đất hoang sơ, thiếu vắng điểm nhấn. Sông Hương, với dòng chảy uốn lượn mềm mại, đã đem đến cho Huế sức sống mới, tạo nên vẻ đẹp trữ tình đặc trưng của vùng đất này. Sông Hương chuyển dòng liên tục, ôm lấy những khu vực như Nguyệt Biều, Lương Quán, trước khi vẽ một hình cung tròn quay về phía Đông Bắc, nơi đặt chân đồi Thiên Mụ. Dòng sông mang theo vẻ đẹp tinh tế và phong phú, vừa mạnh mẽ, vừa dịu dàng, biến hóa không ngừng theo từng đoạn đường đi qua, mang trong mình vẻ đẹp như thực, như mơ.

Hoàng Phủ Ngọc Tường đã sử dụng những động từ mạnh mẽ và ngôn từ sinh động để miêu tả dòng sông, khiến nó như một cuộc hành trình tìm kiếm tình yêu, khát khao sự kết nối với Huế. Mối quan hệ giữa sông Hương và Huế không chỉ là một mối quan hệ địa lý, mà còn là sự giao hòa giữa lịch sử, văn hóa và tình yêu. Cầu Tràng Tiền, với dáng hình như trăng non, trở thành điểm nhấn trong sự giao hòa này, tô điểm cho vẻ đẹp của thành phố và dòng sông.

Sông Hương không chỉ là chứng nhân lịch sử, mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa và tinh thần của người dân Huế. Từ những câu chuyện, huyền thoại về dòng sông đến những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khắc họa vẻ đẹp đa diện của sông Hương, thể hiện tình yêu sâu sắc với quê hương qua từng trang viết.

Tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” là một bút ký nổi bật của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường, người mang trong mình tình yêu sâu sắc với mảnh đất cố đô Huế. Qua tác phẩm này, ông đã khắc họa vẻ đẹp tuyệt vời và linh hồn của dòng sông Hương, một con sông mang đậm dấu ấn, bản sắc riêng của xứ Huế.

Được viết dưới thể loại ký sự, tác phẩm không chỉ thể hiện những cảm xúc chân thật mà còn mang đậm tính nhân văn, đưa người đọc vào một không gian đầy chất thơ. Dòng sông Hương, duy nhất chảy qua thành phố Huế, trở thành biểu tượng không thể tách rời của vùng đất này, mang trong mình vẻ đẹp độc nhất mà không nơi nào có được. Dù tác giả hay những người dân xứ Huế, ai cũng đều tự hào về sự kết nối đặc biệt này.

Với ngòi bút tài hoa và sự yêu mến vô bờ bến dành cho dòng sông, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã vẽ nên một bức tranh sông Hương sinh động, đa chiều. Con sông hiện lên qua bao nhiêu góc nhìn, với chiều dài của thời gian và chiều sâu của không gian, không ngừng đẹp đẽ và quyến rũ. Đặc biệt, trong khung cảnh thượng nguồn, sông Hương hiện lên như một cô gái di gan tự do, phóng khoáng, có lúc mạnh mẽ như 'bản trường ca của rừng già', lúc lại dịu dàng, say đắm trong sắc đỏ rực rỡ của hoa Đỗ Quyên. Vẻ đẹp ấy, đầy hoang dại nhưng cũng vô cùng tinh tế, là biểu tượng của sự trữ tình mà xứ Huế mang trong mình.

Khi về đến Huế, sông Hương trở nên mềm mại, mơ mộng hơn bao giờ hết. Hình ảnh cô gái di gan nay đã vượt qua những vực sâu dưới chân núi Ngọc Trản, để khi đến với Thiên Mụ, nàng trở nên rạng rỡ như những tia nắng mới. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã sử dụng ngôn từ nhẹ nhàng nhưng đầy tình tứ để mô tả con sông như một đường cong mềm mại ôm lấy thành phố, làm say lòng người đọc bằng vẻ đẹp thanh thoát, mê đắm.

Sông Hương không chỉ là chứng nhân lịch sử của Huế mà còn là người bạn đồng hành, chứng kiến bao thăng trầm của mảnh đất này. Dòng sông, với bao năm tháng lịch sử, đã in dấu những sự kiện, những cuộc biến động, và là nguồn cảm hứng bất tận cho những ai yêu mến nơi đây. Từ những câu văn giản dị mà sâu lắng, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã làm sống lại vẻ đẹp vĩnh cửu của sông Hương trong lòng người đọc, khiến ai cũng ước ao được một lần đặt chân đến xứ Huế để tận hưởng vẻ đẹp tuyệt vời ấy.

Hoàng Phủ Ngọc Tường, sinh năm 1937 tại Huế, mang trong mình những dòng máu của vùng đất Quảng Trị, là người con của làng Bích Khê, xã Triệu Long, huyện Triệu Phong. Dẫu vậy, suốt cả cuộc đời, ông luôn gắn bó với Huế, mảnh đất mà ông yêu thương và tôn thờ. Tâm hồn ông thấm đẫm vẻ đẹp và giá trị văn hóa đặc sắc của Huế. Năm 1960, ông tốt nghiệp Ban Việt – Hán tại Trường Đại học Sư phạm Sài Gòn. Bốn năm sau, ông tiếp tục học tại Đại học Huế, khoa Triết – Văn, rồi trở về giảng dạy tại trường Quốc học Huế. Năm 1966, ông tham gia kháng chiến chống Mỹ, trở thành một chiến sĩ văn hóa và nghệ thuật. Tại đây, ông đã đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng, trong đó có Tổng thư ký Hội Văn học nghệ thuật Trị Thiên – Huế và Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Bình Trị Thiên.

Hoàng Phủ Ngọc Tường nổi bật với phong cách viết bút ký độc đáo, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa trí tuệ sắc bén và cảm xúc sâu sắc. Ông luôn khai thác kiến thức phong phú về triết học, văn hóa, lịch sử, và địa lý để làm nên những tác phẩm có chiều sâu tư tưởng, nhưng lại vô cùng gần gũi, giàu cảm xúc. Ông cũng là một nhà thơ trữ tình, với những vần thơ đậm chất suy tư về con người và cuộc đời. Với những đóng góp của mình, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã được trao Giải thưởng Nhà nước về văn học và nghệ thuật vào năm 2007. Những tác phẩm đáng chú ý của ông bao gồm các tiểu thuyết như *Ngôi sao trên đỉnh Phù Văn Lâu* (1971), *Rất nhiều ánh lửa* (1979), *Ai đã đặt tên cho dòng sông?* (1987), và *Miền gái đẹp* (2001). Cùng với các bài thơ như *Những dấu chân qua thành phố* (1976) và *Người hái phù dung* (1992), các sáng tác của ông đã làm nên một di sản văn hóa phong phú cho nền văn học Việt Nam.

Trong bài bút ký *Ai đã đặt tên cho dòng sông?*, Hoàng Phủ Ngọc Tường không chỉ miêu tả vẻ đẹp của sông Hương mà còn bày tỏ tình yêu sâu sắc với mảnh đất cố đô. Sông Hương, theo ông, không chỉ là con sông, mà còn là biểu tượng của Huế, của lịch sử, và của một dân tộc kiên cường. Mỗi khúc sông đều mang một hình ảnh đẹp đẽ, vừa dữ dội, vừa dịu dàng, vừa mạnh mẽ lại vừa thanh thoát, giống như tâm hồn của con người xứ Huế vậy. Từ thượng nguồn cho đến khi sông đổ ra biển, Hoàng Phủ Ngọc Tường vẽ nên một bức tranh tuyệt vời, từ những thác ghềnh dữ dội cho đến những khúc quanh uốn lượn đầy lãng mạn. Sông Hương không chỉ là một dòng chảy, mà là một bản trường ca hào hùng, một người mẹ dịu hiền, và cũng là một cô gái tinh tế, dịu dàng trong tình yêu với Huế.

Đoạn văn tả sông Hương được viết bằng ngôn ngữ sắc sảo và cảm xúc dạt dào, thể hiện sự uyển chuyển trong cách tiếp cận vẻ đẹp thiên nhiên. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã đưa người đọc qua một hành trình kỳ diệu với những hình ảnh ẩn dụ sắc nét, từ cái “tôi” của tác giả, một cái tôi nghệ sĩ với tâm hồn nhạy cảm, tinh tế. Vẻ đẹp của sông Hương không chỉ ở cảnh vật, mà còn ở những giá trị văn hóa, lịch sử mà nó mang lại, gợi nhắc những câu chuyện xưa về những thăng trầm của đất nước, những cuộc chiến đã qua, và những chiến công hào hùng đã lưu dấu trong lòng dân tộc.

Sông Hương, trong cái nhìn của Hoàng Phủ Ngọc Tường, không chỉ là một dòng sông tự nhiên mà còn là một phần linh hồn của Huế. Nó chứa đựng những khúc trầm hùng, những đợt sóng vỗ mạnh mẽ, và cũng là những khúc điệu êm đềm, trữ tình. Chính vì thế, sông Hương đã trở thành một phần không thể thiếu trong tâm hồn và đời sống của mỗi người con xứ Huế. Thông qua từng dòng chữ, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã không chỉ khắc họa một dòng sông, mà còn khắc họa vẻ đẹp của một vùng đất, của một con người và của một nền văn hóa sâu sắc, đậm đà bản sắc.

Để kết lại, *Ai đã đặt tên cho dòng sông?* không chỉ là một câu hỏi thú vị về nguồn gốc của tên gọi sông Hương mà còn là một bài thơ trữ tình, một tác phẩm văn học tôn vinh vẻ đẹp của thiên nhiên, văn hóa và con người Huế. Sự kết hợp giữa những chi tiết về lịch sử, văn hóa, âm nhạc, và phong tục đã làm nên một tác phẩm hoàn hảo, một tác phẩm vừa có chiều sâu tri thức, vừa chan chứa tình cảm. Bài bút ký này là một minh chứng sống động cho tài năng sáng tạo của Hoàng Phủ Ngọc Tường và là một món quà vô giá cho những ai yêu mến đất Huế.

Sông Hương, với vẻ đẹp và sức sống mãnh liệt của mình, sẽ luôn là một phần không thể thiếu trong tâm hồn người dân Huế, một bản tình ca vĩnh cửu, đi sâu vào lòng người, tạo nên sự kết nối mạnh mẽ với mảnh đất này. Và trong mỗi tác phẩm của Hoàng Phủ Ngọc Tường, dòng sông Hương không chỉ hiện lên như một khúc nhạc dịu dàng mà còn là một tượng đài của tình yêu, sự trân trọng đối với quá khứ và sự phát triển không ngừng nghỉ của đất nước.

“Ai đã đặt tên cho dòng sông” là tác phẩm nổi bật trong tập bút kí cùng tên của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Năm 1981, khi đất nước vừa trải qua những năm tháng chiến tranh tàn khốc, dư âm của cuộc kháng chiến vẫn còn văng vẳng trong lòng người, thì Hoàng Phủ Ngọc Tường lại đưa ra một cách nhìn mới về Sông Hương, mang trong đó không chỉ là hình ảnh một dòng sông đẹp mà còn là biểu tượng của niềm tự hào dân tộc và giá trị văn hóa sâu sắc. Qua ngòi bút tài hoa, ông không chỉ khắc họa một dòng sông mà còn truyền tải sự kính trọng đối với Huế và đất nước qua hình tượng Sông Hương, một biểu tượng văn hóa sống động và đầy tự hào.

Vẻ đẹp của Sông Hương hiện lên rõ nét nhất qua cảnh sắc thiên nhiên. Từ thượng nguồn, Sông Hương như một bản trường ca hùng tráng giữa núi rừng, cuộn xoáy qua ghềnh thác, mạnh mẽ và kỳ vĩ. Nhưng dòng sông ấy cũng không thiếu sự dịu dàng và thơ mộng, khi những đợt sóng lấp lánh dưới sắc màu rực rỡ của hoa đỗ quyên rừng. Hình ảnh Sông Hương đôi khi lại được ví như “cô gái Digan”, với bản tính hoang dại, mạnh mẽ, tự do và trong sáng, nhưng cũng có lúc như “người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở”, là nguồn cội nuôi dưỡng và bồi đắp cho đời sống văn hóa, con người nơi đây. Tất cả những hình ảnh ấy đã tạo nên một bức tranh đa chiều về Sông Hương – vừa mạnh mẽ vừa dịu dàng, vừa hùng vĩ lại vừa đắm say, đầy cảm xúc.

Ở khúc ngoại vi, dòng sông được nhân hóa như một cô gái đẹp đang ngủ mơ màng, giữa không gian Châu Hóa ngập tràn hoa dại. Biện pháp nhân hóa này gợi lên hình ảnh một giai nhân, thanh thoát và đầy quyến rũ, đang đợi chờ người tình của mình – thành phố Huế. Dòng chảy của Sông Hương lúc này như một cuộc kiếm tìm đầy ý thức, mềm mại nhưng cũng đầy sức mạnh, như người con gái chủ động tìm về với tình yêu đích thực. Sông Hương uốn lượn qua các miền Nam-Bắc, Đông-Bắc, như những bước đi vững chãi của một trái tim yêu đương tha thiết.

Khi vào tới lòng thành phố Huế, Sông Hương lại hiện lên với một vẻ đẹp mới – dịu dàng, thanh thoát như một cô gái đã tìm thấy bến đỗ trong tình yêu. Dòng chảy của sông lúc này như một điệu slow đầy nhịp điệu, lặng lẽ và thanh thoát, như một lời thì thầm của tình yêu, đầy quyến rũ và duyên dáng. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã nhìn Sông Hương qua lăng kính của một người yêu say đắm, như một điệu nhạc trầm bổng, vừa trẻ trung lại vừa sâu lắng, mang trong mình vẻ đẹp của văn hóa và lịch sử.

Không chỉ là một dòng sông đẹp về cảnh sắc thiên nhiên, Sông Hương còn là biểu tượng cho vẻ đẹp văn hóa và lịch sử. Chính từ dòng sông này, nền âm nhạc cổ điển Huế đã sinh ra, với những giai điệu trầm bổng, những bản đàn thấm đẫm cảm xúc. Sông Hương không chỉ là cái đẹp của thiên nhiên mà còn là cái đẹp của sự sáng tạo văn hóa, của sự kết nối giữa các thế hệ, giữa quá khứ và hiện tại. Dòng sông này cũng gắn liền với những thăng trầm của lịch sử dân tộc, là chứng nhân của bao nhiêu biến cố, vẫn luôn tươi mới và sống động qua mỗi chặng đường của dân tộc. Sông Hương chính là một phần hồn của Huế, của những người dân nơi đây.

Sông Hương, qua con mắt của Hoàng Phủ Ngọc Tường, luôn hiện lên như một người con gái đẹp, đầy sức sống và tình yêu. Cho dù là cô gái Digan hoang dại, người mẹ phù sa dịu dàng, hay người tài nữ đầy tài hoa, Sông Hương vẫn luôn mang trong mình vẻ đẹp của Huế – của con người và cảnh sắc quê hương. Chính nhờ ngòi bút tài hoa và tình yêu sâu nặng đối với đất nước, tác giả đã khắc họa một hình ảnh Sông Hương vừa mạnh mẽ, vừa dịu dàng, vừa hào hùng, vừa lãng mạn, trở thành một biểu tượng vĩnh cửu trong lòng người yêu mến văn hóa Việt Nam.

Hương Giang đẹp, nhưng vẻ đẹp ấy chỉ dành cho những ai thật sự lắng nghe và cảm nhận. Cũng như vậy, văn phong của Hoàng Phủ Ngọc Tường chỉ dành cho những ai có trái tim đậm đà tình yêu với Huế, với quê hương xứ sở.

Dòng Hương Giang, nơi lưu giữ những ký ức ngọt ngào của miền đất Huế, luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho bao nghệ sĩ tìm đến. Chìm đắm trong vẻ đẹp của dòng sông, nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo đã thốt lên: “Sông Hương hóa rượu ta đến uống/ Ta tỉnh, đền đài ngả nghiêng say”. Tố Hữu trong bài “Tiếng hát sông Hương” lại vẽ lên một hình ảnh thiêng liêng: “Trên dòng Hương Giang/ Em buông mái chèo/ Trời trong veo/ Nước trong veo/ Trăng lên trăng đứng trăng tàn/ Đời em ôm chiếc thuyền nan xuôi dòng”. Hoàng Phủ Ngọc Tường, trong tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông”, khắc họa dòng sông với những hình ảnh phong phú, đa dạng, mỗi lần đọc lại là một lần ngẩn ngơ trước vẻ đẹp say đắm của nó.

Gắn bó sâu nặng với mảnh đất Huế, nơi sinh ra và lớn lên, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường như một phần của vùng đất này. Tô Hoài từng nhận định: “Hoàng Phủ Ngọc Tường đã chằng cả tâm hồn mình, gương mặt, cuộc đời cùng với đất nước và xương máu xứ Huế”. Chính vì vậy, ông là cây bút kiệt xuất, viết về Huế, về sông Hương với một tình yêu thương vô bờ. Sông Hương không chỉ là biểu tượng của Huế mà còn là mạch sống, mạch cảm hứng nghệ thuật cho Hoàng Phủ Ngọc Tường. Đối với ông, việc yêu nước, yêu dân tộc không chỉ là lòng yêu mến mà còn là trách nhiệm lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử của quê hương qua từng trang văn. Hình ảnh dòng sông Hương trong tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” là minh chứng cho tình yêu ấy.

Vẻ đẹp của sông Hương được nhà văn khắc họa rõ nét qua góc nhìn địa lý. Khúc thượng nguồn, dòng sông như bản trường ca của thiên nhiên với những giai điệu hùng tráng và trữ tình đan xen. Dòng sông “rầm rộ giữa những bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn”, mang lại cảm giác mạnh mẽ, đầy năng lượng. Nhưng cũng không thiếu những khoảnh khắc êm dịu, khi sông Hương “say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”. Hoàng Phủ Ngọc Tường còn sáng tạo hình ảnh dòng sông như một cô gái Di-gân phóng khoáng, hoang dại nhưng cũng đầy quyến rũ. Dòng sông ấy, đôi khi lại mang hình ảnh của người mẹ phù sa, dịu dàng, trí tuệ, bồi đắp nên văn hóa xứ Huế.

Khi chảy đến ngoại vi Huế, sông Hương lại mang một vẻ đẹp khác biệt. Dưới ngòi bút Hoàng Phủ Ngọc Tường, dòng sông trở thành “một người con gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại”. Vẻ đẹp ấy thanh thoát, duyên dáng như một nàng thiếu nữ tự trang điểm, tự làm mới mình để đón chờ người tình của mình – thành phố Huế. Dòng sông như một điệu slow tình cảm, nhẹ nhàng và say đắm, tạo nên một mối liên kết đặc biệt giữa Huế và thiên nhiên. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã so sánh sông Hương với sông Nê-va để tôn vinh sự duyên dáng, điềm đạm của dòng sông, như một biểu tượng vĩnh cửu của Huế.

Dưới góc nhìn lịch sử, dòng sông Hương không chỉ là nhân chứng của thiên nhiên mà còn là minh chứng sống động cho lịch sử dân tộc. Ở mỗi giai đoạn lịch sử, sông Hương lại mang một vẻ đẹp khác. Ở thời cổ đại, nó là “dòng sông biên thùy xa xôi của tổ quốc”, là nhân chứng của những cuộc chiến tranh oanh liệt trong lịch sử. Trong kháng chiến chống Pháp và Mỹ, sông Hương chứng kiến những mất mát, đau thương của dân tộc. Đến thời hòa bình, dòng sông lại trở về làm “người con gái đẹp dịu dàng của xứ sở”. Dưới ngòi bút Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương hiện lên như một dòng sông sử thi, mang trong mình sức mạnh kiên cường và vẻ đẹp đằm thắm của một dòng sông hùng vĩ nhưng cũng đầy trữ tình.

Vẻ đẹp dòng sông Hương trở nên phong phú, đa dạng hơn khi được nhìn nhận từ góc độ văn hóa. Sông Hương không chỉ là nguồn cảm hứng trong âm nhạc, thi ca mà còn là cội nguồn nuôi dưỡng những giá trị văn hóa đặc sắc của Huế. Mỗi thi nhân khi đến với sông Hương lại tìm thấy một vẻ đẹp riêng, không trùng lặp, khơi gợi những cảm xúc sâu sắc trong lòng người. Với vốn tri thức sâu rộng và một ngòi bút tinh tế, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã làm sống lại vẻ đẹp ấy qua những trang viết giàu sức thẩm mỹ và trí tuệ.

Vẻ đẹp của sông Hương qua ba góc nhìn: địa lý, lịch sử và văn hóa đã được Hoàng Phủ Ngọc Tường khắc họa một cách rõ nét và đầy ấn tượng. Cảm nhận về vẻ đẹp ấy cũng là cách để ta hiểu thêm về con người nhà văn – một tâm hồn tinh tế, một trái tim yêu thương vô hạn với quê hương đất nước.

Thiên nhiên luôn là nguồn cảm hứng vô tận đối với những nhà thơ, nhà văn trong việc sáng tạo. Thời trung đại, các tác giả thường tìm thấy đề tài từ mây, hoa, tuyết, trăng, cầm, kỳ, thi, tửu – những thú vui tao nhã của cuộc sống. Ngược lại, các nhà văn hiện đại lại hướng ngòi bút của mình vào những cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp của đất nước, trong đó, sông nước là một phần quan trọng. Dòng sông với nước chảy, lịch sử hình thành và những đặc điểm độc đáo đã khiến các nhà văn không khỏi cảm hứng. Tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” của Hoàng Phủ Ngọc Tường là một minh chứng cho điều đó, ra đời từ chính sự chiêm ngưỡng vẻ đẹp của tác giả đối với dòng sông Hương.

Được viết vào năm 1981, tác phẩm phản ánh tình yêu và sự gắn bó của Hoàng Phủ Ngọc Tường với mảnh đất Huế, nơi mà ông đã gắn bó suốt hơn nửa cuộc đời. Tác phẩm được in trong tập bút ký cùng tên vào năm 1986. Mở đầu tác phẩm, nhà văn đưa ra một nhận xét đầy suy tư về dòng sông Hương: “Trong những dòng sông đẹp ở các nước mà tôi thường nghe nói đến, hình như chỉ có sông Hương là thuộc về một thành phố duy nhất”. Tuy nhiên, tác giả không chỉ nhìn sông Hương trong bối cảnh thành phố Huế, ông còn khao khát khám phá vẻ đẹp của dòng sông từ những khúc thượng nguồn, nơi có những nét đẹp bí ẩn và đầy sức mạnh tiềm ẩn. Hình ảnh “bản trường ca của rừng già” giúp nhà văn tôn vinh dòng sông hùng vĩ, mạnh mẽ giữa những cánh rừng đại ngàn. Phép điệp cấu trúc và các động từ đầy biểu cảm khắc họa âm hưởng mạnh mẽ của sông Hương.

Sự liên tưởng đến những cô gái Bohemian với vẻ đẹp kỳ bí, tính cách phóng khoáng và yêu tự do càng làm cho hình ảnh sông Hương thượng nguồn thêm phần quyến rũ, huyền bí. Sự đối lập giữa vẻ hùng vĩ, mạnh mẽ và vẻ dịu dàng, mềm mại của dòng sông cũng được nhà văn lý giải không chỉ bằng kiến thức địa lý mà còn bằng một cái nhìn đầy cảm xúc và tình yêu sâu sắc. Dòng sông trong thành phố Huế vẫn giữ vẻ đẹp bình lặng, thâm trầm, nhưng không kém phần sâu sắc, đầy bí ẩn, như một con người không muốn bộc lộ quá khứ oanh liệt của mình. Đoạn văn “hình như không muốn bộc lộ, đã đóng kín lại ở cửa rừng và ném chìa khóa trong những hang đá dưới chân núi Kim Phụng” như một biểu tượng cho vẻ đẹp kín đáo của dòng sông.

Khi đến ngoại vi thành phố Huế, dòng sông như thức tỉnh, tràn đầy sức sống và niềm khát khao tuổi trẻ. Sông Hương như một cô gái đẹp, say ngủ trong giấc mơ thanh xuân, vừa duyên dáng lại vừa mạnh mẽ, kiên cường. Những hình ảnh miêu tả sông Hương mang đậm tính nhân hóa, khắc họa vẻ đẹp thanh khiết, tươi mới của dòng sông đang đón nhận những ân tình từ mảnh đất Huế. Dòng sông đẹp như một bức tranh nghệ thuật với những màu sắc huyền ảo, như một bản nhạc êm dịu, sâu lắng, mang đến cảm xúc yêu thương vô bờ.

Sông Hương hiện lên như một tác phẩm nghệ thuật sống động, với từng nét vẽ mềm mại, hòa quyện. Âm nhạc của dòng sông được thể hiện qua những thanh âm của nước chảy, tiếng chuông chùa ngân vang từ Thiên Mụ, những tiếng gà gáy ở những làng quê yên bình. Tất cả những âm thanh ấy tạo nên một không gian huyền ảo, thanh thoát, gợi lên một cảm giác vô thường. Sông Hương chính là một bản nhạc du dương, êm đềm giữa lòng Huế, mang trong mình những giá trị văn hóa đặc biệt của cố đô.

Tóm lại, nhờ những phép so sánh, nhân hóa tinh tế, những liên tưởng đầy chất trữ tình, sông Hương hiện lên như một biểu tượng của sự thủy chung, tình tứ, nhẹ nhàng nhưng cũng đầy lãng mạn, như một bản nhạc êm đềm, diệu vợi.

“Hương Giang ơi, dòng sông êm
Quả tim ta vẫn ngày đêm tự tình”

(Tố Hữu)

Từ lâu, sông Hương và núi Ngự đã là nguồn cảm hứng vô tận cho bao thế hệ văn nhân, nghệ sĩ. Trong dòng cảm xúc ấy, Hoàng Phủ Ngọc Tường, một bậc thầy của thể bút ký, đã viết lên tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” để khắc họa vẻ đẹp vĩnh cửu, thơ mộng và đầy lôi cuốn của dòng Hương giang. Dưới ngòi bút của ông, sông Hương hiện lên như một biểu tượng hoàn mỹ của văn hóa và tâm hồn xứ Huế, với sự hiểu biết sâu sắc về địa lý, lịch sử và văn hóa, cùng ngôn từ mượt mà, sắc sảo.

Nếu nhắc đến Paris, người ta không thể không nghĩ đến dòng sông Seine huyền thoại, nhưng nếu nhắc đến Huế, chắc chắn không ai có thể quên sông Hương, con sông chảy lững lờ qua trung tâm thành phố cổ kính. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã mở đầu bài bút ký của mình với nhận xét đầy tự hào: “Trong những dòng sông đẹp trên thế giới, chỉ sông Hương là thuộc về một thành phố duy nhất”. Đó là sự khẳng định kiêu hãnh của tác giả về vẻ đẹp độc đáo của con sông này, một vẻ đẹp không thể tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác.

Khi theo dòng sông ngược lên thượng nguồn, người đọc như được mở rộng tầm mắt trước vẻ hoang dại nhưng đầy lôi cuốn của sông Hương. Tác giả mô tả sông Hương nơi đây với sức mạnh dạt dào: “nó là một bản trường ca của rừng già”, nơi dòng nước cuồn cuộn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, mang trong mình khí phách của đại ngàn. Sự so sánh này thể hiện vẻ đẹp tự nhiên hoang sơ và hùng vĩ của sông Hương, một sức mạnh từ thiên nhiên đất trời.

Chẳng những vậy, giữa khung cảnh ấy, sông Hương cũng toát lên một vẻ đẹp dịu dàng, e ấp như một thiếu nữ mơ màng. Màu sắc tươi thắm của hoa đỗ quyên trong rừng như tô điểm thêm cho dòng sông, khiến cho cảnh vật như bừng sáng dưới ánh mặt trời. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã nhân hóa dòng sông như một cô gái di gan phóng khoáng, đầy sức sống, nhưng cũng ẩn chứa sự mềm mại, thướt tha.

Sông Hương tiếp tục hành trình, và khi ra khỏi khu rừng hoang dã, con sông đã trở thành một hình mẫu mới: người mẹ phù sa của đồng bằng xứ Huế. Cái nhìn tinh tế của tác giả giúp người đọc nhận ra rằng, vẻ đẹp của sông Hương không chỉ nằm ở hình thức bên ngoài, mà còn ẩn chứa trong chiều sâu tâm hồn. Đây chính là dòng sông của lịch sử, của văn hóa, của tình yêu thương và sự hiến dâng cho mảnh đất cố đô.

Đi xuống đồng bằng, sông Hương tiếp tục thay đổi, như một cô gái trẻ ngủ yên giữa những cánh đồng hoa dại. Sự miêu tả đầy màu sắc ấy đưa ta vào một không gian mơ mộng, huyền bí, gợi nhắc đến những câu chuyện cổ tích xưa. Dòng sông, với những khúc quanh co mềm mại, như một cô gái đang đi tìm một tình yêu lớn – tình yêu dành cho kinh thành Huế.

Điều đặc biệt ở sông Hương chính là khả năng chuyển mình trong từng khoảnh khắc. Khi vào đến thành phố Huế, sông Hương như tìm thấy chính mình, trở nên yên bình và an nhiên, giống như người con gái cuối cùng cũng tìm được nơi chốn của mình. Với chiếc cầu Tràng Tiền thanh thoát như vành trăng non, sông Hương không còn là dòng chảy đơn thuần nữa, mà trở thành biểu tượng của sự giao thoa giữa thiên nhiên và con người, giữa quá khứ và hiện tại.

Hoàng Phủ Ngọc Tường không chỉ miêu tả vẻ đẹp của sông Hương mà còn khắc họa một dòng sông mang đậm âm hưởng của văn hóa Huế, giống như một bản nhạc cổ điển êm đềm, dịu dàng, đi suốt trong tâm hồn mỗi người con xứ Huế. Dòng sông ấy đã vĩnh viễn ghi dấu trong trái tim những ai đã một lần cảm nhận vẻ đẹp lặng lẽ nhưng đầy sâu sắc của nó.

Với những câu văn đầy nhạc điệu, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã đưa sông Hương từ một dòng sông thiên nhiên trở thành một tác phẩm nghệ thuật sống động, có hồn, đầy cảm xúc. Dòng sông này, qua từng dòng chữ của nhà văn, như đã trở thành một phần không thể thiếu của Huế, một biểu tượng vượt thời gian của vùng đất mộng mơ này.