6 Bài Hướng Dẫn "So Sánh (Tiếp Theo)" Lớp 6 Tinh Tuyển

I. Những Kiểu So Sánh Thường Gặp

1 - Trang 41 SGK

Khám phá phép so sánh trong đoạn thơ:

Những ngôi sao thức ngoài trời khuya

Chẳng sánh bằng mẹ thức trắng đêm vì con

Đêm nay giấc ngủ con tròn

Mẹ là ngọn gió dịu êm suốt đời.

(Trần Quốc Minh)

Phân tích:

+ So sánh hơn kém: "Những ngôi sao chẳng bằng mẹ"

+ So sánh ngang bằng: "Mẹ là ngọn gió"

2 - Trang 42 SGK

Nhận xét về từ ngữ so sánh:

- "Chẳng bằng" thể hiện sự hơn kém

- "Là" biểu thị sự tương đồng

3 - Trang 42 SGK

Mở rộng vốn từ so sánh:

- Ngang bằng: tựa như, chừng như, bao nhiêu... bấy nhiêu

- Hơn kém: chưa được, chẳng là, kém xa

II. Sức Mạnh Của Phép So Sánh

1 - Trang 42 SGK

Phát hiện phép so sánh trong văn bản:

"Có chiếc lá như mũi tên lao thẳng...

Có chiếc tựa chim non chao nghiêng...

Có chiếc nhẹ nhàng múa lượn...

Có chiếc e dè ngập ngừng..."

(Khái Hưng)

2 - Trang 42 SGK

Giá trị nghệ thuật:

- Gợi hình ảnh sống động

- Thể hiện cảm xúc tinh tế

III. Thực Hành Vận Dụng

1 - Trang 43 SGK

Phân tích các kiểu so sánh:

a) "Tâm hồn tôi - buổi trưa hè" (Tế Hanh)

b) "Trăm núi ngàn khe chưa bằng nỗi lòng mẹ" (Tố Hữu)

c) "Bóng Bác ấm áp hơn lửa hồng" (Minh Huệ)

2 - Trang 43 SGK

Hình ảnh đặc sắc: "Dượng Hương Thư như pho tượng đồng" - biểu tượng sức mạnh kiên cường.

3 - Trang 43 SGK

Thực hành viết đoạn văn kết hợp hai kiểu so sánh.

Tổng Kết

Phép so sánh gồm hai dạng chính: ngang bằng và hơn kém, có tác dụng tăng sức gợi hình, gợi cảm cho văn bản.

I. NGHỆ THUẬT SO SÁNH

Câu 1. Khám phá phép tu từ trong khổ thơ:

"Những vì sao thao thức đêm thâu
Không bằng mẹ thức trắng canh dài vì con
Giấc ngủ con êm đềm tròn
Mẹ là làn gió mát lành đời con"

- So sánh tương phản: sao đêm ≠ tình mẹ
- So sánh đồng nhất: mẹ = ngọn gió

Câu 2. Phân tích từ ngữ so sánh:
- "Chẳng bằng": so sánh hơn kém
- "Là": so sánh ngang bằng

• Kho từ vựng so sánh:
- Ngang bằng: tựa, như in, y hệt...
- Hơn kém: thua xa, vượt trội...

II. SỨC MẠNH BIỂU CẢM

Câu 1 Nhận diện phép so sánh:
- "Chiếc lá như mũi tên xuyên gió..."
- "Chiếc lá tựa cánh chim chao nghiêng..."

Câu 2 Giá trị nghệ thuật:
- Thổi hồn vào sự vật vô tri
- Truyền tải triết lý nhân sinh sâu sắc

III. THỰC HÀNH SÁNG TẠO

Câu 1. Phân tích nghệ thuật:
a) "Tâm hồn là buổi trưa hè" - so sánh đồng nhất
b) "Trăm núi < muôn nỗi mẹ già" - so sánh tương phản
c) "Bóng Bác ấm áp > lửa hồng" - so sánh cấp độ

Câu 2 Điểm nhấn nghệ thuật:
"Dượng Hương Thư - pho tượng đồng oai vệ"
"Cây rừng như cụ già khích lệ"

Câu 3. Mô tả sinh động:
"Như dũng sĩ giữa trận mạc, Dượng Hương Thư đứng vững vàng. Bắp tay cuồn cuộn ghì chặt cây sào thép. Thác dữ gầm réo như thử thách, nhưng ý chí con người vẫn kiên cường hơn sức nước."

1. Nghệ Thuật So Sánh

Câu 1: Khám phá phép tu từ:
"Sao đêm thao thức - chẳng sánh bằng mẹ thức trắng đêm"
"Mẹ hiền - ngọn gió dịu êm đời con"

Câu 2: Phân tích từ ngữ:
"Chẳng bằng": Tình mẹ vô bờ
"Là": Lòng biết ơn vô hạn

Câu 3: Kho từ vựng:
- Ngang bằng: tựa, tựa như, y hệt...
- Hơn kém: thua xa, vượt trội...

2. Sức Mạnh Biểu Đạt

Câu 1: Nhận diện:
"Chiếc lá như mũi tên xuyên gió"
"Chiếc lá tựa cánh chim chao nghiêng"

Câu 2: Giá trị:
- Thổi hồn vào sự vật
- Chuyển tải cảm xúc tinh tế

3. Thực Hành Sáng Tạo

Câu 1: Phân tích:
"Bóng Bác ấm áp hơn lửa hồng" - hình ảnh vừa uy nghi vừa ấm áp

Câu 2: Điểm nhấn:
"Dượng Hương Thư - pho tượng đồng oai vệ" - sức mạnh kiên cường

Câu 3: Miêu tả:
"Như dũng sĩ trước thác dữ, Dượng Hương Thư ghì chặt cây sào. Bắp tay cuồn cuộn như muốn khuất phục sức nước. Con người nhỏ bé mà ý chí vượt trội thiên nhiên."

I. Nghệ Thuật So Sánh

Câu 1: Khám phá phép tu từ:
"Sao đêm thức trắng - chẳng bằng mẹ thao thức vì con"
"Mẹ hiền - ngọn gió dịu dàng đời con"

Câu 2: Phân tích từ ngữ:
"Chẳng bằng": Tình mẹ vô bờ bến
"Là": Sự gắn kết thiêng liêng

Câu 3: Kho từ vựng:
- Ngang bằng: tựa như, y như, bao nhiêu... bấy nhiêu
- Hơn kém: chưa được, chẳng là, kém xa

II. Sức Mạnh Biểu Đạt

Câu 1: Nhận diện:
"Chiếc lá như mũi tên xé gió"
"Chiếc lá tựa chim non chao nghiêng"

Câu 2: Giá trị:
- Thổi hồn vào sự vật vô tri
- Chuyển tải cảm xúc tinh tế

III. Thực Hành Sáng Tạo

Bài 1: Phân tích:
a) "Tâm hồn là buổi trưa hè" - trừu tượng hóa cụ thể
b) "Trăm núi < muôn nỗi mẹ già" - tình mẫu tử vô bờ
c) "Bóng Bác ấm > lửa hồng" - vừa uy nghi vừa ấm áp

Bài 2: Điểm nhấn:
"Dượng Hương Thư - pho tượng đồng oai vệ" - sức mạnh kiên cường

Bài 3: Miêu tả:
"Như dũng sĩ trước thác dữ, Dượng Hương Thư ghì chặt cây sào. Bắp tay cuồn cuộn thách thức sức nước. Con người nhỏ bé mà ý chí vượt trội thiên nhiên."

I. NGHỆ THUẬT SO SÁNH

Câu 1: Khám phá phép tu từ trong khổ thơ:
"Những vì sao thao thức đêm thâu
Chẳng sánh bằng mẹ thức trắng canh dài
Giấc con ngủ say đắm êm đềm
Mẹ hiền là ngọn gió đời con"

Câu 2: Phân tích từ ngữ so sánh:
- "Chẳng bằng": thể hiện tình mẹ vô bờ
- "Là": sự gắn kết thiêng liêng

Câu 3: Kho từ vựng so sánh:
- Ngang bằng: tựa như, y hệt, bao nhiêu... bấy nhiêu
- Hơn kém: thua xa, vượt trội, chẳng sánh bằng

II. SỨC MẠNH BIỂU ĐẠT

Câu 1: Nhận diện phép so sánh:
"Chiếc lá như mũi tên xuyên gió
Chiếc lá tựa cánh chim chao nghiêng
Chiếc lá nhẹ nhàng đùa với gió
Chiếc lá e dè ngập ngừng rơi"

Câu 2: Giá trị nghệ thuật:
- Thổi hồn vào sự vật vô tri
- Chuyển tải triết lý nhân sinh sâu sắc

III. THỰC HÀNH SÁNG TẠO

Câu 1: Phân tích nghệ thuật:
a) "Tâm hồn là buổi trưa hè" - trừu tượng hóa cụ thể
b) "Trăm núi ngàn khe chưa bằng nỗi lòng mẹ" - tình mẫu tử thiêng liêng
c) "Bóng Bác ấm áp hơn lửa hồng" - vừa uy nghi vừa ấm áp

Câu 2: Điểm nhấn nghệ thuật:
"Dượng Hương Thư - pho tượng đồng oai vệ" - biểu tượng sức mạnh kiên cường

Câu 3: Miêu tả sinh động:
"Như dũng sĩ giữa trận mạc, Dượng Hương Thư đứng vững vàng. Bắp tay cuồn cuộn ghì chặt cây sào thép. Thác dữ gầm réo thách thức, nhưng ý chí con người vẫn kiên cường hơn sức nước."

A. KIẾN THỨC CỐT LÕI

I. PHÂN LOẠI SO SÁNH

"Những vì sao thao thức đêm thâu
Chẳng sánh bằng mẹ thức trắng canh dài
Giấc con ngủ say đắm êm đềm
Mẹ hiền là ngọn gió đời con"

1. Hình ảnh so sánh:
- "Sao đêm" với "tình mẹ" (so sánh hơn kém)
- "Mẹ" với "ngọn gió" (so sánh ngang bằng)

2. Ý nghĩa từ so sánh:
- "Chẳng bằng": tình mẹ vô bờ bến
- "Là": sự gắn kết thiêng liêng

3. Kho từ vựng:
- Ngang bằng: tựa như, y hệt, bao nhiêu... bấy nhiêu
- Hơn kém: thua xa, vượt trội, chẳng sánh bằng

II. GIÁ TRỊ NGHỆ THUẬT

Đoạn văn miêu tả:
"Có chiếc lá như mũi tên xuyên gió
Có chiếc tựa chim non chao nghiêng
Có chiếc nhẹ nhàng đùa cùng làn gió
Có chiếc e dè ngập ngừng rơi"

Tác dụng:
- Thổi hồn vào sự vật vô tri
- Chuyển tải triết lý sâu sắc về vòng đời

B. THỰC HÀNH VẬN DỤNG

Câu 1: Phân tích nghệ thuật:
a) "Tâm hồn là buổi trưa hè" - trừu tượng hóa cụ thể
b) "Trăm núi < muôn nỗi mẹ già" - tình mẫu tử thiêng liêng
c) "Bóng Bác ấm > lửa hồng" - vừa uy nghi vừa ấm áp

Câu 2: Điểm nhấn:
"Dượng Hương Thư - pho tượng đồng oai vệ" - biểu tượng sức mạnh kiên cường

Câu 3: Miêu tả sinh động:
"Như dũng sĩ trước thác dữ, Dượng Hương Thư ghì chặt cây sào. Bắp tay cuồn cuộn thách thức sức nước. Con người nhỏ bé mà ý chí vượt trội thiên nhiên."

Bài tập sáng tạo:
"Tùng! Tùng! Tùng!" - tiếng trống vang lên như lời mời gọi. Học sinh ùa ra sân như bầy chim sổ lồng. Những cánh tay giơ lên đón nắng như những đóa hoa hướng dương. Sân trường bỗng rộn rã hơn cả chợ phiên, tiếng cười giòn tan như pháo hoa ngày Tết."