6 Bài phân tích "Quê hương" của Tế Hanh (Lớp 8) ấn tượng nhất

Câu 1 - Trang 18 SGK

Phân tích bức tranh lao động đầy sức sống qua cảnh dân chài ra khơi (câu 3-8) và đón thuyền về bến (8 câu tiếp). Nét đặc sắc nào trong hình ảnh ngư dân và đời sống làng chài được bộc lộ qua hai cảnh này?

Gợi ý phân tích

Khúc tráng ca ra khơi:

▪ Bầu trời trong trẻo, sớm mai hồng rực rỡ - khung cảnh thiên nhiên tươi sáng báo hiệu ngày mưu sinh thuận lợi

▪ Hình ảnh trai tráng làng chài khỏe khoắn làm chủ con thuyền - sức mạnh lao động căng tràn nhựa sống

▪ Phép so sánh độc đáo: đoàn thuyền như tuấn mã hăng say lướt sóng - vẻ đẹp kỳ vĩ mang màu sắc sử thi

▪ Cánh buồm trắng no gió trở thành biểu tượng cho tâm hồn làng chài - nghệ thuật ẩn dụ đầy sáng tạo

Khúc hoan ca trở về:

▪ Không khí bến cảng nhộn nhịp, rộn rã tiếng cười - niềm vui lao động thành quả

▪ Hình tượng ngư dân với làn da rám nắng, thân hình thấm đẫm vị mặn mòi - vẻ đẹp thuần khiết của con người hòa hợp với biển cả

▪ Con thuyền mệt nhoài sau chuyến đi dài trở nên có hồn - nghệ thuật nhân hóa tinh tế

→ Bức tranh lao động vừa chân thực vừa lãng mạn, thấm đượm tình yêu quê hương sâu nặng

I. Chân dung thi sĩ Tế Hanh
- Tên thật: Trần Tế Hanh (1921-2009)
- Quê hương: Làng chài ven biển Quảng Ngãi
- Sự nghiệp:
+ Gương mặt tiêu biểu cuối phong trào Thơ Mới với hồn thơ đậm chất quê hương
+ Sau Cách mạng, sáng tác phục vụ kháng chiến
+ Vinh dự nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật
- Phong cách: Ngôn ngữ giản dị mà giàu hình ảnh, chân thành mà sâu lắng

II. Tác phẩm "Quê hương"
1. Xuất xứ:
- Sáng tác năm 1939 khi tác giả xa quê học tại Huế
- Trích từ tập "Nghẹn ngào" (1939), sau in trong "Hoa niên" (1945)
2. Bố cục:
- Khúc dạo đầu: Giới thiệu làng quê
- Khúc tráng ca: Cảnh dân chài ra khơi
- Khúc hoan ca: Thuyền cá trở về
- Khúc vĩ thanh: Nỗi nhớ quê da diết
3. Giá trị nội dung:
- Bức tranh sinh động về làng chài miền biển
- Hình tượng ngư dân khỏe khoắn, tràn đầy sức sống
- Tình yêu quê hương chân thành, tha thiết
4. Đặc sắc nghệ thuật:
- Ngôn ngữ bình dị mà gợi cảm
- Hình ảnh thơ phong phú, đa nghĩa
- Nghệ thuật tu từ đạt hiệu quả cao

I. Khám phá tác phẩm Quê hương
1. Tác giả
Tế Hanh - hồn thơ đậm chất quê hương với ngôn ngữ giản dị mà sâu lắng
2. Tác phẩm
Trích từ tập "Nghẹn ngào" (1939), bài thơ là bức tranh sống động về làng chài quê hương
3. Cấu trúc
- Khúc dạo đầu: Giới thiệu chung về làng quê
- Khúc hùng ca: Cảnh dân chài ra khơi
- Khúc hoan ca: Thuyền cá trở về bến
- Khúc tâm tình: Nỗi nhớ quê da diết

II. Phân tích tác phẩm
Cảnh ra khơi:
- Bình minh rực rỡ: "trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng"
- Hình ảnh trai tráng làng chài khỏe khoắn làm chủ con thuyền
- Nghệ thuật so sánh độc đáo: con thuyền như tuấn mã phi nước đại
- Cánh buồm trắng trở thành biểu tượng cho tâm hồn làng chài

Cảnh trở về:
- Không khí bến cảng nhộn nhịp, rộn rã
- Hình ảnh ngư dân với làn da rám nắng, thân hình thấm đẫm vị mặn mòi
- Con thuyền mệt nhoài sau chuyến đi dài trở nên có hồn

Nghệ thuật đặc sắc:
- Ngôn ngữ giản dị mà gợi cảm
- Hình ảnh thơ phong phú, đa nghĩa
- Nghệ thuật tu từ (so sánh, ẩn dụ) đạt hiệu quả cao
- Sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố hiện thực và lãng mạn

Cấu trúc bài thơ:

+ Khổ mở: Giới thiệu làng chài quê hương

+ Khổ 2: Bức tranh lao động ra khơi đầy sức sống

+ Khổ 3: Cảnh đoàn thuyền trở về bến

+ Khổ kết: Nỗi nhớ quê da diết

Phân tích:

1. Cảnh ra khơi:

- Bình minh lý tưởng: trời trong, gió nhẹ, nắng hồng

- Hình ảnh trai tráng khỏe khoắn làm chủ con thuyền

- Nghệ thuật so sánh độc đáo: thuyền như tuấn mã phi nước đại

- Cánh buồm trắng - linh hồn làng chài

2. Cảnh trở về:

- Không khí bến cảng nhộn nhịp, rộn rã

- Ngư dân với làn da rám nắng, thân hình thấm đẫm vị biển

- Con thuyền mệt nhoài sau chuyến đi dài

Nghệ thuật:

- Ngôn ngữ giản dị mà gợi cảm

- Hình ảnh thơ phong phú, đa nghĩa

- Nghệ thuật tu từ đạt hiệu quả cao

Luyện tập:

Một số câu thơ về quê hương:

Quê hương là chùm khế ngọt

Cho con trèo hái mỗi ngày...

(Đỗ Trung Quân)

Phân tích chi tiết:

1. Cảnh ra khơi:

- Khung cảnh lý tưởng: bầu trời trong trẻo, gió nhẹ, bình minh rực rỡ

- Hình ảnh con thuyền như tuấn mã phi nước đại

- Cánh buồm trắng - linh hồn của làng chài

2. Cảnh trở về:

- Không khí bến cảng nhộn nhịp, đầy ắp niềm vui

- Hình tượng ngư dân khỏe khoắn với làn da rám nắng

- Con thuyền mỏi mệt sau chuyến hành trình dài

Nghệ thuật đặc sắc:

- Ngôn ngữ giản dị mà gợi cảm

- Hình ảnh so sánh, ẩn dụ độc đáo

- Kết hợp hài hòa giữa hiện thực và lãng mạn

Bài tập tham khảo:

- Sưu tầm những câu thơ hay về quê hương

- Học thuộc và cảm nhận bài thơ

I. Tác giả và thi phẩm
Tế Hanh (1921-2009), tên thật Trần Tế Hanh, là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới. Xuất thân từ làng chài Quảng Ngãi, thơ ông thấm đẫm nỗi niềm quê hương. Bài thơ "Quê hương" trích từ tập "Nghẹn ngào" (1939), là khúc ca đẹp nhất về tình yêu quê hương của ông.

II. Bố cục nghệ thuật
1. Giới thiệu làng chài (2 câu đầu)
2. Cảnh ra khơi (6 câu tiếp)
3. Cảnh trở về (8 câu sau)
4. Nỗi nhớ quê (4 câu cuối)

Phân tích đặc sắc:
- Cảnh ra khơi: Bình minh lý tưởng với hình ảnh con thuyền như tuấn mã, cánh buồm như linh hồn làng chài
- Cảnh trở về: Không khí tấp nập, hình ảnh ngư dân rắn rỏi, con thuyền đầy cá
- Nghệ thuật: Ngôn ngữ giản dị mà gợi cảm, hình ảnh so sánh độc đáo, kết hợp nhuần nhuyễn giữa hiện thực và lãng mạn