6 bài phân tích sâu sắc nhất về hai khổ cuối bài thơ Bếp lửa - Bằng Việt (Ngữ văn lớp 9)

Qua dòng hồi tưởng về tuổi thơ, người cháu suy ngẫm về cuộc đời bà. Cả đời bà tần tảo hi sinh để giữ mãi ngọn lửa ấm áp trong gia đình:

Đời bà lận đận trải bao nắng mưa
Bao năm tháng vẫn nguyên thói quen cũ
Sớm tinh mơ bà đã dậy nhóm lửa
Ấp iu ngọn lửa nồng đượm yêu thương

Bếp lửa bà nhen không chỉ bằng củi rơm mà bằng cả ngọn lửa tình yêu cháy mãi trong tim. Từ hình ảnh giản dị ấy, cháu nhận ra bao điều kỳ diệu: "Nhóm dậy cả những ước mơ tuổi nhỏ". Bà âm thầm gánh vác để "Cha nơi chiến khu yên lòng công tác". Bếp lửa nhỏ mà chứa đựng cả nỗi vất vả, nhọc nhằn đời bà.

Nhóm lên tình yêu trong củ khoai ngọt
Nhóm niềm vui chung nồi xôi mới

Mười lần bà xuất hiện cùng bếp lửa là mười lần tỏa sáng đức hy sinh. Từ "bếp lửa" cụ thể, tác giả nâng thành "ngọn lửa" tâm linh:

Sớm chiều bà vẫn nhen lên ngọn lửa
Ngọn lửa lòng không bao giờ tắt
Ngọn lửa niềm tin bền bỉ...

Giờ cháu đã trưởng thành, giữa "trăm nẻo đường đời", "khói tàu mênh mông", nhưng lòng vẫn khắc khoải: "Sáng nay bà đã nhóm bếp chưa?". Mỗi bình minh là một lần nhớ thương, hình bà mãi là điểm tựa tâm hồn.

Bằng Việt đã sáng tạo hình tượng "bếp lửa" đa nghĩa bằng giọng thơ trầm lắng, sâu tình. Bài thơ như một triết lý nhân sinh: Những giá trị tinh thần từ thuở ấu thơ sẽ là hành trang theo ta suốt đời. Lòng biết ơn bà cũng chính là tình yêu quê hương sâu nặng.

Bằng Việt - nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ, mang đến thơ ca chất trầm tư, cảm xúc tinh tế. "Bếp lửa" (1963) được viết khi ông du học ngành Luật tại nước ngoài, là khúc tình ca về tình bà cháu qua dòng hồi tưởng xúc động. Hai khổ cuối bài thơ đặc biệt lắng đọng:

Khổ thơ mở đầu bằng những chiêm nghiệm sâu sắc về cuộc đời bà:

Đời bà lận đận trải dài nắng mưa
Bao năm tháng vẫn nguyên nếp cũ
Sớm tinh mơ bà đã dậy nhóm lửa

Hình ảnh bà hiện lên đầy vất vả nhưng kiên cường. Bà thức khuya dậy sớm, chắt chiu từng ngọn lửa yêu thương. Điệp khúc "nhóm" vang lên bốn lần như bốn nốt nhạc lòng:

Nhóm lửa ấp iu nồng nàn hơi ấm
Nhóm yêu thương trong củ khoai ngọt bùi
Nhóm niềm vui chung nồi xôi mới
Nhóm dậy cả trời mơ tuổi nhỏ

Bà không chỉ nuôi dưỡng thể xác mà còn thắp lên cả thế giới tâm hồn. Câu thơ "Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa!" như tiếng reo ngỡ ngàng trước điều giản dị mà lớn lao. Bếp lửa trở thành biểu tượng cho sức sống bền bỉ, cho tình yêu không bao giờ tắt.

Mười lần bếp lửa hiện diện là mười lần hình bà tỏa sáng. Dù cháu giờ đã trưởng thành:

Giờ cháu đi xa, giữa khói trăm tàu
Giữa lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Vẫn không nguôi nhắc nhớ
Sớm mai này bà nhóm bếp chưa?

Câu hỏi cuối bài như lời khẳng định tình yêu bền chặt. Viết từ xứ người, nỗi nhớ bà hòa trong nỗi nhớ quê hương, như lời Ê-ren-bua: "Lòng yêu nhà yêu làng xóm... trở nên lòng yêu Tổ quốc".

"Bếp lửa" là bản giao hưởng của ký ức, nơi tự sự hòa quyện với trữ tình. Bà không chỉ là người giữ lửa mà còn là người truyền lửa - ngọn lửa tình yêu và nghị lực sống. Bài thơ khơi gợi những giá trị gia đình thiêng liêng, để mỗi chúng ta dù đi xa vẫn nhớ về nguồn cội.

Hai khổ cuối 'Bếp lửa' hiện lên như thước phim ký ức về người bà tảo tần, khắc sâu trong tâm khảm người cháu hình ảnh bếp lửa ấm áp cùng những hy sinh thầm lặng. Dù thời gian trôi, dù khoảng cách xa vời, ký ức về bà vẫn là điểm tựa tinh thần vững chắc:

Đời bà như nắng dãi mưa dầu
Bao năm tháng vẫn nguyên vẹn dấu
...
'Giờ cháu phương xa, khói trăm tàu
Lửa trăm nhà, vui trăm ngả
Lòng vẫn khắc khoải câu hỏi:
- Sớm nay bà đã nhóm bếp chưa?'

Ký ức tuổi thơ luôn là hành trang quý giá nhất đời người. Với Bằng Việt, đó là những tháng năm bên bếp lửa bình dị mà thiêng liêng, nơi tình bà cháu đong đầy qua từng củ khoai, nắm gạo. Bài thơ như lời tri ân sâu sắc gửi đến người bà kính yêu.

Dù ở nơi 'khói trăm tàu', tác giả vẫn hướng lòng về góc bếp xưa:

'Giờ cháu phương xa, khói trăm tàu
Lửa trăm nhà, vui trăm ngả
Lòng vẫn khắc khoải câu hỏi:
- Sớm nay bà đã nhóm bếp chưa?'

Bếp lửa không đơn thuần là vật chất, mà đã trở thành biểu tượng cho tình yêu thương, sự hy sinh và nguồn cội yêu thương. Thành công của bài thơ nằm ở hình tượng nghệ thuật độc đáo - bếp lửa song hành cùng hình ảnh người bà, khơi gợi những giá trị nhân văn sâu sắc về gia đình, quê hương.

Đọc 'Bếp lửa', ta như thấy rõ hình ảnh bà lặng lẽ bên bếp lửa hồng, một hình ảnh đẹp như bức tranh thủy mặc. Bài thơ sống mãi bởi khả năng đánh thức những tình cảm đẹp nhất trong tâm hồn mỗi chúng ta.

"Bếp lửa" (1963) của Bằng Việt - viết trong thời gian du học xa nhà - là khúc trữ tình đẹp đẽ về tình bà cháu, đặc biệt tỏa sáng qua hai khổ cuối. Mười lần bếp lửa hiện diện là mười lần hình ảnh người bà tỏa sáng với vẻ đẹp tảo tần:

Đời bà lận đận mưa nắng dãi dầu
Vẫn nguyên vẹn thói quen xưa cũ
Nhóm lửa ấp iu nồng đượm sắc màu
Nhóm cả yêu thương trong củ sắn ngọt ngào

Bếp lửa không đơn thuần là vật chất, mà đã trở thành biểu tượng cho sự hy sinh thầm lặng, cho tình yêu bền bỉ. Câu thơ "Ôi kỳ lạ và thiêng liêng - bếp lửa" như tiếng thốt từ trái tim, khẳng định giá trị vĩnh hằng của những điều giản dị nhất.

Dù giờ đây:

Cháu đã đi xa, giữa khói trăm tàu
Giữa lửa trăm nhà, niềm vui rộng mở
Vẫn không nguôi nỗi nhớ da diết
Sớm mai này bà nhóm lửa hay chưa?

Bài thơ là hành trình đi từ ký ức đến hiện tại, từ bếp lửa cụ thể đến ngọn lửa tâm linh, khẳng định sức mạnh nâng đỡ của tình cảm gia đình. Đó chính là cội nguồn, là điểm tựa vững chắc cho mỗi bước đường đời.

Bằng Việt - nhà thơ trưởng thành từ khói lửa chiến tranh, đã thổi hồn vào những điều giản dị nhất để làm nên kiệt tác "Bếp lửa". Chỉ một tiếng gà cục tác nắng trưa, một bếp lửa chập chờn sương sớm, mà sao thấm đẫm nghĩa tình, lắng sâu trong tâm khảm. Bài thơ như dòng chảy ký ức về người bà tần tảo, nhen nhóm trong ta lòng biết ơn sâu sắc với gia đình, quê hương.

Xuyên suốt tác phẩm là hình ảnh bếp lửa - biểu tượng cho sự hy sinh thầm lặng:

"Đời bà lận đận mưa nắng dãi dầu
Bao năm tháng vẫn nguyên nếp cũ
Sớm tinh mơ bà dậy nhóm lửa
Ấp iu ngọn lửa nồng đượm yêu thương"

Điệp khúc "nhóm" vang lên như bản nhạc lòng:

"Nhóm lửa ấm tình thương khoai sắn
Nhóm niềm vui chung nồi xôi mới
Nhóm dậy cả trời mơ tuổi nhỏ"

Bà không chỉ nuôi dưỡng thể xác mà còn thắp lên cả thế giới tâm hồn. Câu thơ "Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa!" như tiếng reo ngỡ ngàng trước điều giản dị mà lớn lao.

Dù giờ đây:

"Cháu đã đi xa, giữa khói trăm tàu
Giữa lửa trăm nhà, niềm vui rộng mở
Lòng vẫn khắc khoải câu hỏi:
Sớm mai bà đã nhóm lửa chưa?"

Bài thơ khép lại bằng dấu lửng - gợi mở bài học nhân sinh sâu sắc: phải biết trân trọng nguồn cội, sống ân nghĩa thủy chung. Từ tình bà cháu, tác phẩm vút lên thành tình yêu quê hương đất nước, trở thành hành trang tinh thần cho mỗi bước đường đời.

Trong hành trang cuộc đời mỗi người, ký ức tuổi thơ luôn là báu vật vô giá. Với Bằng Việt, đó là những năm tháng bên bà cùng bếp lửa ấm áp - nguồn cảm hứng cho thi phẩm bất hủ 'Bếp lửa'. Tám năm tản cư trong chiến tranh, hai bà cháu nương tựa nhau, cùng nhóm lên ngọn lửa yêu thương:

Đời bà lận đận mưa nắng dãi dầu
Bao năm tháng vẫn nguyên nếp cũ
Sớm tinh mơ bà dậy nhóm lửa
Ấp iu ngọn lửa nồng đượm yêu thương

Bà không chỉ là người giữ lửa mà còn là người truyền lửa - ngọn lửa của sự sống, niềm tin và tình yêu thương. Điệp khúc 'nhóm' vang lên như khúc nhạc lòng:

Nhóm lửa ấm tình thương khoai sắn
Nhóm niềm vui chung nồi xôi mới
Nhóm dậy cả trời mơ tuổi nhỏ

Dù giờ đây đã trưởng thành, giữa 'khói trăm tàu', 'lửa trăm nhà', người cháu vẫn không nguôi nhớ về bà với câu hỏi khắc khoải: 'Sớm mai bà đã nhóm lửa chưa?'. Bài thơ là bản giao hưởng của ký ức, nơi tình bà cháu hòa quyện cùng tình yêu quê hương đất nước.