6 Bài soạn ấn tượng nhất "Người trẻ và hành trang bước vào thế kỷ XXI" (Ngữ văn 11 - SGK Chân trời sáng tạo)

Khởi động tư duy

Gợi mở (trang 41, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Bạn ấp ủ những khát vọng gì về tương lai? Hành trang nào bạn đang tích lũy để chinh phục những chân trời mới?

Hướng tiếp cận:

Từ những trăn trở cá nhân, hãy chia sẻ về những điều bạn quan tâm nhất về tương lai. Trước những mục tiêu ấy, bạn đã và đang trang bị cho mình những kỹ năng quý giá nào?

Giải mã tương lai:

Tôi luôn trăn trở về một tương lai nơi bản thân có thể tìm thấy công việc ý nghĩa, phù hợp với xu thế thời đại.

Để chuẩn bị cho hành trình ấy, tôi không ngừng trau dồi kỹ năng sống, nghệ thuật giao tiếp, và luôn mở rộng tri thức để có đủ hành trang vững vàng bước vào đời.

* Khởi động tư duy

Câu hỏi mở (trang 41 sgk Ngữ văn 11 Tập 1): Bạn đang ấp ủ những dự định gì cho tương lai? Hành trang kỹ năng nào bạn đã chuẩn bị để chinh phục những thử thách phía trước?

Góc nhìn cá nhân:

- Tôi luôn trăn trở về sự biến đổi của thế giới trong tương lai.

- Để sẵn sàng cho hành trình ấy, tôi đã trang bị:

+ Năng lực thích nghi

+ Tư duy phản biện sắc bén

* Khám phá văn bản

Giải mã thông điệp:

Suy ngẫm: Tại sao việc am hiểu kiến thức chuyên môn và liên ngành lại quan trọng?

Nắm vững kiến thức chuyên ngành và liên quan giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện, giải quyết vấn đề đa chiều và thích ứng linh hoạt trước những thách thức phức tạp của thời đại.

Nhận diện: Phát hiện yếu tố thuyết minh trong đoạn văn.

Các yếu tố thuyết minh nổi bật:

- Hệ thống hóa các nhóm tri thức cốt lõi:

+ "Những môn học nền tảng bao gồm: ngôn ngữ mẹ đẻ, Anh ngữ toàn cầu, Nhân văn, Toán học..."

+ "Kiến thức liên ngành thiết yếu: hiểu biết toàn cầu, tài chính cá nhân, trách nhiệm công dân..."

* Chiêm nghiệm sau đọc

Tinh hoa nội dung: Văn bản khắc họa chân dung công dân thế kỷ XXI với đầy đủ hành trang tri thức, kỹ năng và thái độ.

Đối thoại với tác phẩm:

Câu 1 (trang 43 sgk): Phân tích cấu trúc luận điểm và mối liên hệ giữa các yếu tố lập luận.

Góc nhìn:

* Luận đề trọng tâm: Hành trang không thể thiếu của giới trẻ trong kỷ nguyên mới

* Hệ thống luận điểm:

- Tri thức đa ngành: chìa khóa thích ứng

- Kỹ năng mềm: vũ khí cạnh tranh

- Tư duy mở: thái độ sống cần thiết

→ Mạng lưới lập luận chặt chẽ, bổ trợ lẫn nhau làm sáng tỏ luận đề.

Câu 2 (trang 43 sgk): Đánh giá hiệu quả thuyết phục của hệ thống luận điểm. Dẫn chứng nào ấn tượng nhất?

Nhận định:

- Các luận điểm như những mảnh ghép hoàn chỉnh bức tranh về công dân thời đại mới.

- Dẫn chứng xuất sắc: "Hệ thống môn học nền tảng trang bị năng lực cốt lõi..."

Câu 3 (trang 43 sgk): Giá trị của yếu tố thuyết minh trong văn bản.

Khám phá:

Yếu tố thuyết minh như chất xúc tác giúp thông tin trở nên sinh động, dễ tiếp cận và có sức thuyết phục cao.

Câu 4 (trang 43 sgk): Thấu hiểu thông điệp và cảm xúc người viết.

Cảm nhận:

- Thông điệp: Sự chuẩn bị toàn diện là vũ khí đối mặt với tương lai bất định

- Cảm xúc: Khẩn thiết mà tin tưởng vào thế hệ trẻ

Câu 5 (trang 43 sgk): Đồng tình với quan điểm "tư duy thích ứng"?

Quan điểm:

Hoàn toàn ủng hộ tư duy thích ứng - chìa khóa vàng giúp chúng ta không chỉ tồn tại mà còn tỏa sáng trong thế giới đầy biến động.

Câu 6 (trang 43 sgk): Kế hoạch phát triển bản thân theo khung kỹ năng thế kỷ.

Lộ trình:

- Ưu tiên phát triển:

+ Năng lực làm việc đa nhiệm

+ Thành thạo công nghệ số

- Phương pháp:

+ Đầu tư nghiêm túc vào học tập công nghệ

+ Xây dựng mạng lưới quan hệ chuyên nghiệp

Câu 1. Phân tích cấu trúc luận đề: Xác định hệ thống luận điểm, lập luận và dẫn chứng trong văn bản cùng mối quan hệ biện chứng giữa chúng.

Gợi mở:

* Luận đề trọng tâm: Hành trang thiết yếu cho giới trẻ trong kỷ nguyên XXI

* Hệ thống luận điểm:

- Tri thức làm nền tảng: Vũ khí quan trọng nhất trong thời đại số

- Kỹ năng ứng dụng: Cầu nối biến tri thức thành giá trị thực tiễn

- Tư duy và thái độ: Yếu tố then chốt để thích nghi với thế giới biến động

→ Mối quan hệ hữu cơ: Các luận điểm bổ sung, hỗ trợ nhau tạo thành hệ sinh thái hoàn chỉnh về hành trang thanh niên.

Hành trang thế kỷ XXI: Từ tri thức đến tư duy thích ứng
(Đỗ Thị Ngọc Quyên, Nguyễn Đức Dũng)

I. Khởi động tư duy

Câu hỏi khai mở: Tương lai trong tâm trí bạn mang hình hài nào? Bạn đã tích lũy những gì để kiến tạo tương lai ấy?

Chia sẻ chân thành:

- Tôi mơ về một tương lai nơi bản thân tìm được con đường riêng, hòa nhịp cùng guồng quay thời đại nhưng vẫn giữ được bản sắc cá nhân.

- Hành trình chuẩn bị của tôi là không ngừng mài giũa kỹ năng sống, nghệ thuật giao tiếp tinh tế, và quan trọng nhất là xây dựng tư duy học hỏi suốt đời.

II. Hành trình khám phá

Câu 1. Sức mạnh của tri thức liên ngành

Phân tích sâu sắc:

Trong thế giới phẳng, ranh giới giữa các lĩnh vực ngày càng trở nên mờ nhạt. Giải pháp cho mọi vấn đề phức tạp đều đòi hỏi góc nhìn đa chiều:

- Các ngành khoa học không tồn tại biệt lập mà luôn có mối quan hệ cộng sinh

- Những thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu hay đại dịch đòi hỏi cách tiếp cận đa ngành

→ Do đó, tư duy liên ngành không còn là lựa chọn mà trở thành yêu cầu tất yếu

Câu 2. Nghệ thuật thuyết minh trong văn bản

Nhận diện đặc trưng:

Văn bản sử dụng linh hoạt các yếu tố thuyết minh qua:

- Hệ thống kiến thức cốt lõi được liệt kê khoa học

- Phân tích chi tiết các lĩnh vực liên ngành thiết yếu

III. Kiến trúc lập luận

Câu 1. Giải mã cấu trúc văn bản

Luận đề xuyên suốt: Hành trang quan trọng nhất của giới trẻ là khả năng thích ứng với thế giới bất định

- Luận điểm 1: Tri thức chuyên môn sâu rộng kết hợp với hiểu biết liên ngành

- Luận điểm 2: Bộ kỹ năng toàn diện đáp ứng yêu cầu thời đại số

- Luận điểm 3: Tư duy mở và thái độ tích cực trước thay đổi

Câu 2. Sức thuyết phục của luận điểm

Bài viết xây dựng hệ thống lập luận vững chắc qua:

- Dẫn chứng thực tế từ đại dịch toàn cầu

- Khung kỹ năng được nghiên cứu bài bản

- Phân tích đa chiều về nhu cầu xã hội

IV. Góc nhìn ứng dụng

Câu 5. Đồng thuận với tư duy thích ứng

Trong thời đại VUCA (biến động, bất định, phức tạp, mơ hồ), khả năng thích nghi không chỉ là kỹ năng mà trở thành năng lực sinh tồn.

Câu 6. Lộ trình phát triển bản thân

Tôi chọn tập trung vào:

- Kỹ năng học tập chủ động qua trải nghiệm thực tế

- Nâng cao năng lực số thông qua các dự án cụ thể

- Phát triển trí tuệ cảm xúc qua tương tác xã hội

Khởi động tư duy

Bạn hình dung gì về tương lai của chính mình? Những kỹ năng nào bạn đang phát triển để chinh phục tương lai ấy?

Gợi mở:

- Những điều trăn trở: Lựa chọn nghề nghiệp nào? Trường đại học nào sẽ là bệ phóng? Làm sao để tạo dấu ấn riêng?

- Kỹ năng cần thiết: Nghệ thuật thuyết trình ấn tượng, Kỹ năng hợp tác hiệu quả, Năng lực giao tiếp đa văn hóa...

Khám phá văn bản

Câu 1. Tại sao tri thức liên ngành trở thành yêu cầu tất yếu?

Những thách thức hiện đại đòi hỏi giải pháp tích hợp từ nhiều lĩnh vực.

Câu 2. Phân tích nghệ thuật thuyết minh trong văn bản

Hệ thống hóa các khối kiến thức nền tảng.

Suy ngẫm sau đọc

Câu 1. Phân tích cấu trúc lập luận trong văn bản

Luận đề: Chuẩn bị hành trang cho kỷ nguyên mới.

- Luận điểm 1: Nền tảng tri thức đa chiều

Lập luận: Kiến thức chuyên môn sâu + hiểu biết liên ngành = công cụ giải quyết vấn đề toàn diện

- Luận điểm 2: Bộ kỹ năng thế kỷ 21

Dẫn chứng: Khung năng lực 3 trụ cột (Học tập sáng tạo, Công nghệ thông tin, Kỹ năng nghề nghiệp)

- Luận điểm 3: Tư duy thích ứng

Triết lý: Thái độ cởi mở + khả năng thích nghi = chìa khóa thành công

Câu 2. Hiệu quả thuyết phục của hệ thống luận điểm

- Trình tự logic: Từ tri thức → kỹ năng → thái độ

- Dẫn chứng tiêu biểu: Mô hình khung năng lực được nghiên cứu bài bản

Câu 3. Giá trị của yếu tố thuyết minh

Tăng tính khách quan, hệ thống hóa thông tin, nâng cao sức thuyết phục.

Câu 4. Thông điệp và thái độ tác giả

- Thông điệp: Cảnh báo về thế giới VUCA và nhu cầu chuẩn bị toàn diện

- Thái độ: Khẩn thiết nhưng đầy tin tưởng vào thế hệ trẻ

Câu 5. Quan điểm về tư duy thích ứng

- Đồng tình mạnh mẽ

- Lý do: Trong thế giới biến động không ngừng, khả năng thích nghi trở thành kỹ năng sinh tồn

Câu 6. Lộ trình phát triển bản thân

- Kỹ năng ưu tiên: Năng lực nghề nghiệp đa chiều

- Kế hoạch hành động:

• Tham gia dự án cộng đồng
• Học từ những người đi trước
• Phát triển mạng lưới quan hệ
• Rèn luyện tư duy phản biện

I. Đôi nét về tác giả và tác phẩm

- Tác giả: Đỗ Thị Ngọc Quyên & Nguyễn Đức Dũng

- Thể loại: Văn bản thông tin nghị luận

- Nguồn trích dẫn: Trang web Bộ Khoa học và Công nghệ (9/2021)

II. Hành trang cho kỷ nguyên số

1. Bối cảnh thời đại

Thế kỷ XXI với sự bùng nổ của công nghệ đã xóa nhòa mọi ranh giới, biến thế giới trở thành một không gian phẳng đầy biến động. Trong dòng chảy đó, giới trẻ cần trang bị ba hành trang cốt lõi:

2. Ba trụ cột then chốt

a. Tri thức đa ngành:

- Nắm vững kiến thức chuyên môn sâu

- Mở rộng hiểu biết liên ngành

- Thành thạo các lĩnh vực: Nhân văn, STEM, Quản trị...

b. Kỹ năng thời 4.0:

- Tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề

- Làm chủ công nghệ thông tin

- Năng lực thích ứng linh hoạt

c. Tư duy mở:

- Chủ động đón nhận thay đổi

- Kiên trì trong bất định

- Sẵn sàng học hỏi suốt đời

III. Thông điệp nhân văn

Tác phẩm không chỉ cung cấp kiến thức mà còn truyền cảm hứng mạnh mẽ về tinh thần chủ động, khát vọng vươn lên của tuổi trẻ trong kỷ nguyên số. Đây chính là kim chỉ nam cho thế hệ trẻ trên hành trình kiến tạo tương lai.