6 Bài soạn mẫu "Luyện tập phân tích và tổng hợp" lớp 9 xuất sắc nhất

A. TINH HOA KIẾN THỨC

Khái niệm then chốt:

Phân tích - nghệ thuật tháo gỡ vấn đề thành những mảnh ghép nhỏ để thấu hiểu bản chất sâu xa. Phương pháp này có thể vận dụng linh hoạt qua so sánh, đối chiếu hay giải thích minh chứng.
Tổng hợp - kỹ năng kết tinh những mảnh ghép phân tích thành chân lý tổng thể. Hai quá trình này luôn song hành như bóng với hình, thường hiện diện ở phần kết luận như khúc dạo đầu của sự thông tuệ.

B. HÀNH TRANG THỰC HÀNH

Câu 1: Trang 11

a) Phân tích tinh tế bài "Thu điếu" qua:
- Bức tranh đa sắc: điệu xanh biếc chuyển hóa từ ao, bờ đến trời bèo
- Vũ điệu thiên nhiên: thuyền nhích, sóng gợn, lá vèo, mây lửng lơ
- Nghệ thuật ngôn từ đạt đến độ tinh xảo trong từng vần thơ

b) Giải mã bí quyết thành công:
- Bốn yếu tố ngoại cảnh: thời cơ, hoàn cảnh, điều kiện, tài năng
- Chân lý vàng: Sự quyết tâm bền bỉ và đạo đức chính là chìa khóa thực sự

Câu 2: Trang 12
Học đối phó - căn bệnh trầm kha:
- Học vì nghĩa vụ, không vì tri thức
- Tiếp thu thụ động, hình thức
- Hậu quả: Bằng cấp rỗng, trí tuệ nghèo nàn

Câu 3: Trang 12
Sách - kho báu vĩnh cửu:
- Kết tinh trí tuệ nhân loại
- Bản đồ dẫn đường đến thành công
- Cánh cửa mở ra thế giới vô tận

Câu 4: Trang 12
Nghệ thuật đọc sách đích thực:
- Chọn lọc tinh hoa
- Đọc sâu hiểu rộng
- Biến tri thức thành hành trang sống

Câu 1 - Trang 11 SGK

Phân tích nghệ thuật lập luận trong các đoạn trích:

a) Xuân Diệu đã vận dụng nhuần nhuyễn phép phân tích - tổng hợp khi khám phá vẻ đẹp bài Thu điếu. Từ nhận định tổng quát "thơ hay là hay cả hồn lẫn xác", tác giả đi sâu phân tích qua: bức tranh sắc xanh đa thanh, vũ điệu thiên nhiên tinh tế, và nghệ thuật ngôn từ đạt đến độ hoàn mỹ.

b) Luận điểm về thành công được trình bày theo lối loại trừ: lần lượt xem xét các yếu tố khách quan (thời cơ, hoàn cảnh...) rồi đi đến kết luận sắc sảo: chìa khóa thành công nằm ở ý chí và đạo đức cá nhân.

Câu 2 - Trang 12 SGK

Hiện tượng học đối phó - căn bệnh cần được chẩn đoán:

- Biểu hiện: Chỉ học khi sắp kiểm tra, học tủ, học vẹt

- Hậu quả: Kiến thức rỗng, hình thành thói quen làm việc thiếu trách nhiệm

Câu 3 - Trang 12 SGK

Lý do cần đọc sách có chọn lọc:

- Biển sách mênh mông trong khi thời gian hữu hạn

- Cần ưu tiên những tác phẩm chứa đựng tinh hoa tri thức

Câu 4 - Trang 12 SGK

Tổng kết nghệ thuật đọc sách:

Đọc sách hiệu quả đòi hỏi sự kết hợp hài hòa giữa chiều sâu (đọc kỹ tác phẩm cốt lõi) và bề rộng (mở rộng kiến thức liên ngành), tạo nên nền tảng tri thức vững chắc.

Câu 1. Nghệ thuật lập luận trong hai đoạn văn:

a) Xuân Diệu đã khéo léo kết hợp giữa tổng hợp và phân tích khi đánh giá bài thơ Thu điếu. Bắt đầu bằng nhận định tổng quát về thơ hay, tác giả phân tích sâu qua: sắc xanh đa thanh, chuyển động tinh tế, nghệ thuật ngôn từ điêu luyện, và sự hài hòa giữa tốc độ lá bay với mức độ sóng gợn.

b) Phân tích các yếu tố thành công theo lối loại trừ: từ các nguyên nhân khách quan (thời cơ, hoàn cảnh...) đi đến kết luận sâu sắc: thành công thực sự bắt nguồn từ ý chí kiên định và đạo đức cá nhân.

Câu 2. Hiện tượng học đối phó cần được nhìn nhận nghiêm túc:

- Bản chất: Học không có mục tiêu rõ ràng, chỉ để ứng phó

- Hậu quả: Kiến thức hời hợt, hình thành thói quen làm việc thiếu trách nhiệm

Câu 3. Lý do cần đọc sách:

- Sách là con đường mở rộng tri thức

- Giúp rèn luyện tư duy logic và khả năng phân tích

- Ngăn chặn sự tụt hậu so với thời đại

Câu 4. Tổng hợp về nghệ thuật đọc sách:

Đọc sách hiệu quả đòi hỏi sự kết hợp giữa chọn lọc tinh hoa và phương pháp đọc khoa học, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển trí tuệ.

1. Câu 1 (trang 11 sgk)

Đoạn (a): Nghệ thuật phân tích tinh tế qua các lớp nghĩa: từ sắc xanh đa thanh đến chuyển động tinh vi, từ vần điệu du dương đến sự chắt lọc ngôn từ.

Đoạn (b): Phép phân tích kết hợp tổng hợp, lần lượt xem xét các yếu tố thành công để đi đến chân lý: thành đạt thực sự bắt nguồn từ nội lực bản thân.

2. Câu 2 (trang 12 sgk)

Học đối phó - căn bệnh của thời đại:
- Mục đích học tập mờ nhạt
- Phương pháp học thụ động, máy móc
- Kết quả: tri thức hời hợt, đầu óc trống rỗng

3. Câu 3 (trang 12 sgk)

Sách - kho báu tri thức:
- Con đường mở mang học vấn
- Rèn luyện tư duy logic và sâu sắc
- Vũ khí chống lại sự lạc hậu

4. Câu 4 (trang 12 sgk)

Sách là di sản tinh thần vô giá của nhân loại, kết tinh trí tuệ qua các thời đại. Đọc sách không chỉ là quyền lợi mà còn là nghĩa vụ của mỗi người trong xã hội hiện đại. Muốn đọc sách hiệu quả cần có phương pháp khoa học: từ chọn lọc tinh hoa đến cách đọc sâu, hiểu rộng, biến tri thức thành hành trang sống.

Bài 1 (trang 11 SGK Ngữ Văn 9)

Đoạn văn (a) sử dụng nghệ thuật phân tích tinh tế để làm nổi bật vẻ đẹp của bài Thu điếu qua nhiều khía cạnh:

+ Mở đầu bằng nhận định tổng quát: "Thơ hay là sự hài hòa giữa hồn và xác..."

+ Phân tích chi tiết: Sắc xanh đa diện, chuyển động tinh tế, ngôn từ tự nhiên, vần điệu uyển chuyển

+ Đoạn (b) kết hợp nhuần nhuyễn phép phân tích và tổng hợp

- Lập luận chặt chẽ:

+ Thời cơ: Nếu bỏ lỡ do thiếu chuẩn bị sẽ nuối tiếc

+ Nghịch cảnh: Thử thách ý chí

+ Thuận lợi: Dễ sa vào hưởng thụ

+ Tài năng: Cần được vun đắp

- Kết luận sâu sắc: Chìa khóa thành công nằm ở ý chí kiên định và tinh thần không ngừng học hỏi

Bài 2 (trang 12 SGK Ngữ Văn 9 tập 2)

Học tập hình thức mang lại hậu quả nghiêm trọng:

- Biến việc học thành nghĩa vụ ép buộc

- Tiếp thu thụ động, thiếu sáng tạo

- Bằng cấp rỗng, kiến thức hời hợt

Bài 3 (Trang 12 SGK Ngữ Văn 9 tập 2)

Sách - kho báu tri thức nhân loại, đòi hỏi cách tiếp cận đúng đắn:

- Chọn lọc sách căn bản và chuyên sâu

- Đọc có phương pháp: nghiền ngẫm, áp dụng thực tế

- Chất lượng hơn số lượng: đọc tinh, hiểu sâu

- Tiếp nhận từ tổng quan đến chi tiết

Bài 4 (trang 12 SGK Ngữ Văn 9)

Đoạn văn gợi mở:

Sách - con đường tri thức ngắn nhất, nơi kết tinh trí tuệ nhân loại. Để khai thác hiệu quả, cần:

- Chọn tác phẩm then chốt, đọc kỹ

- Kết hợp chuyên sâu và mở rộng liên ngành

- Đọc có hệ thống, kế hoạch rõ ràng

- Thấm nhuần tinh thần: "Trầm tư - tích lũy - sáng tạo"

Như M.Gorki từng nói: "Sách mở ra chân trời mới", không có sách, lịch sử sẽ lặng im, văn chương trở nên câm lặng.

Câu 1 (trang 11 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Phân tích nghệ thuật lập luận trong đoạn trích:

Đoạn (a):

- Sử dụng phép phân tích tinh tế theo lối diễn dịch

- Khám phá cái hay qua:

+ Bảng màu xanh đa sắc

+ Những chuyển động tinh vi

+ Nhịp điệu thi ca

Đoạn (b):

- Kết hợp nhuần nhuyễn phân tích và tổng hợp

- Lộ trình lập luận:

+ Khởi đầu bằng những triết lý về thành công

+ Mổ xẻ từng quan niệm để rút ra chân lý: "Thành đạt bắt nguồn từ ý chí bền bỉ, tinh thần học hỏi không ngừng và đạo đức trong sáng"

Câu 2 (trang 12 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Phân tích hệ lụy của lối học đối phó:

- Bản chất:

+ Học vì áp lực thi cử

+ Thiếu chủ động, chỉ học khi bắt buộc

+ Dẫn đến tình trạng học tủ, học vẹt

- Hậu quả nhãn tiền:

+ Đối với xã hội: Trở thành gánh nặng

+ Đối với cá nhân: Kiến thức hời hợt, năng lực hạn chế

+ Bằng cấp giả tạo, năng lực thật sự không có

Câu 3 (trang 12 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Lý do cần đọc sách có chọn lọc:

- Biển sách mênh mông, thời gian hữu hạn

- Chất lượng sách đa dạng, cần tinh lọc

- Đọc sâu hiểu kỹ đòi hỏi sự tập trung

- Cần kết hợp giữa chuyên sâu và mở rộng

Câu 4 (trang 12 SGK Ngữ văn 9, tập 2):

Đoạn văn tổng hợp nghệ thuật đọc sách:

Nghệ thuật đọc sách là chìa khóa của tri thức. Từ tác phẩm "Bàn về đọc sách", ta rút ra bài học quý giá: cần kết hợp hài hòa giữa đọc sâu và đọc rộng. Đọc sâu những tác phẩm cốt lõi, đọc rộng những kiến thức bổ trợ. Tác giả khéo léo sử dụng những hình ảnh so sánh sinh động khiến lời khuyên trở nên thấm thía. Thành công trong việc đọc sách không nằm ở số lượng, mà ở chất lượng tiếp thu và khả năng ứng dụng vào thực tiễn.