7 Tác Phẩm Văn Xuôi Trọng Tâm - Bản Tóm Tắt Sâu Sắc Cho Kỳ Thi THPT Quốc Gia

Theo nhiệm vụ từ cấp trên, nhiếp ảnh gia Phùng trở lại vùng biển miền Trung - nơi từng in dấu chân người lính năm xưa - để thực hiện bộ ảnh lịch nghệ thuật. Sau nhiều ngày kiên nhẫn chờ đợi, anh đã bắt được khoảnh khắc đắt giá: hình ảnh chiếc thuyền thấp thoáng trong sương sớm, một bức tranh thiên nhiên hoàn mỹ đến mê hoặc.

Nhưng đằng sau vẻ đẹp nghệ thuật ấy là hiện thực phũ phàng. Khi con thuyền cập bến, Phùng chứng kiến cảnh người chồng vũ phu hành hạ vợ dã man, đứa con trai lao vào bảo vệ mẹ. Cú sốc ấy khiến anh vứt máy ảnh để can thiệp, rồi cùng người bạn Đẩu tìm cách giúp người phụ nữ khốn khổ.

Nghịch lý thay, người đàn bà ấy từ chối sự giúp đỡ, thậm chí quỳ xuống van xin được ở lại với chồng. Qua câu chuyện đầy nước mắt của chị, Phùng dần hiểu ra: cuộc sống không đơn giản như những gì anh nghĩ. Người phụ nữ ấy cần một giải pháp thực tế hơn là sự giải thoát lý tưởng. Bài học về mối quan hệ giữa nghệ thuật và hiện thực, về trách nhiệm của người cầm máy cứ ám ảnh Phùng mãi về sau.

Mỗi lần nhìn lại bức ảnh năm ấy, trong màn sương hồng buổi bình minh, Phùng vẫn thấy hiện lên hình ảnh người đàn bà làng chài lam lũ - một hiện thân của những nghịch lý cuộc đời không dễ gì giải quyết.

Làng Xô Man nằm giữa đại ngàn xà nu bạt ngàn, nơi từng ngày phải hứng chịu những trận đại bác của quân thù. Sau ba năm xa cách, Tnú - người con ưu tú của làng trở về trong sự đón tiếp nồng nhiệt. Những hầm chông, bẫy đá dày đặc trên đường vào làng chứng tỏ tinh thần chiến đấu kiên cường của đồng bào.

Trong đêm đoàn tụ dưới mái nhà cụ Mết, câu chuyện về quá khứ hào hùng được kể lại. Thuở ấy, làng Xô Man dũng cảm nuôi giấu cán bộ cách mạng. Tnú cùng Mai được giao nhiệm vụ liên lạc, rồi được anh Quyết dạy cho con chữ cách mạng. Một lần bị bắt khi làm nhiệm vụ, dù bị tra tấn dã man, Tnú vẫn giữ vững khí tiết.

Bi kịch xảy ra khi vợ con Tnú bị giặc bắt làm con tin. Từ chốn ẩn nấp, Tnú đau đớn chứng kiến cảnh Mai và đứa con thơ bị hành hạ đến chết. Sự tàn bạo của kẻ thù lên đến đỉnh điểm khi chúng dùng nhựa xà nu đốt mười đầu ngón tay Tnú. Nhưng chính trong đau thương, ngọn lửa cách mạng bùng lên mãnh liệt. Tiếng thét của Tnú như hiệu lệnh cho cả làng nhất tề nổi dậy.

Câu chuyện kết thúc trong cảnh tiễn biệt đầy xúc động. Tnú trở lại đơn vị, tiếp tục sứ mệnh thiêng liêng. Hình ảnh những cánh rừng xà nu nối tiếp đến chân trời như biểu tượng cho sức sống bất diệt của dân làng Tây Nguyên kiên cường.

'Người lái đò sông Đà' của Nguyễn Tuân là bức tranh song trùng về dòng sông vừa hung bạo như loài thủy quái, vừa trữ tình như thiếu nữ và hình tượng người lao động đạt đến độ tài hoa. Sông Đà hiện lên với vách đá dựng đứng như thành lũy, những hút nước chết người và thạch trận bày binh bố trận. Nhưng cũng có khi êm đềm như dải lụa, mái tóc người thiếu nữ phất phơ giữa trời mây.

Nổi bật trên nền thiên nhiên ấy là người lái đò - nghệ sĩ của sóng nước. Bàn tay lão nhuần nhuyễn từng thớ đá, thuộc lòng từng con thác như bản nhạc. Cuộc vượt thác là bản anh hùng ca về sự đối đầu giữa con người nhỏ bé với thiên nhiên khổng lồ, nơi trí tuệ và lòng dũng cảm đã chiến thắng sự hung tợn của tạo hóa.

Đẹp đẽ hơn cả là phẩm chất vàng mười sau chuyến vượt thác - sự khiêm nhường của người nghệ sĩ. Những hiểm nguy vừa qua chỉ là công việc thường ngày, là cuộc đối thoại bình dị giữa con người với thiên nhiên. Qua đó, Nguyễn Tuân đã tạc nên tượng đài bất tử về vẻ đẹp lao động trong thời đại mới.

'Hồn Trương Ba da hàng thịt' - vở kịch xuất sắc nhất của Lưu Quang Vũ sáng tác năm 1981, là câu chuyện triết lý sâu sắc về bản thể con người. Từ tình huống oái oăm khi hồn Trương Ba - người làm vườn thanh cao phải trú nhờ xác anh hàng thịt thô lỗ, tác phẩm đặt ra những câu hỏi nhức nhối: Liệu linh hồn có thể tồn tại độc lập với thể xác? Đâu là ranh giới giữa bản ngã và ngoại hình?

Qua bi kịch của Trương Ba, Lưu Quang Vũ đã khắc họa sự xung đột giữa tâm hồn và thể xác, giữa khát vọng và hiện thực. Cảnh ngộ éo le khiến nhân vật rơi vào trạng thái phân thân: một bên là bản tính hiền lành, thanh tao; một bên là thói quen bạo lực của thể xác hàng thịt. Sự giằng xé ấy đã dẫn đến hệ lụy khôn lường: gia đình tan nát, người thân xa lánh.

Cái chết cuối cùng của Trương Ba không phải là sự đầu hàng, mà là chiến thắng của nhân cách. Quyết định từ bỏ thân xác hàng thịt chính là lúc ông tìm lại được chính mình, bảo toàn sự trong sạch của tâm hồn. Tác phẩm như lời cảnh tỉnh về giá trị đích thực của cuộc sống - chỉ khi được là chính mình, con người mới thực sự hạnh phúc.

'Vợ chồng A Phủ' của Tô Hoài là câu chuyện xúc động về số phận những con người nhỏ bé dưới ách áp bức của chế độ phong kiến miền núi. Mị - cô gái Mèo xinh đẹp bị biến thành nô lệ tình dục và lao động trong nhà thống lí Pá Tra, sống kiếp 'con rùa lủi thủi' với tâm hồn tưởng đã chai sạn. Nhưng tiếng sáo mùa xuân đã đánh thức khát vọng sống tiềm ẩn trong cô.

A Phủ hiện lên như hình tượng người anh hùng thầm lặng - mồ côi, nghèo khó nhưng giàu nghị lực. Sự kiện để hổ bắt bò đã đẩy chàng vào cảnh bị trói đứng chờ chết, nơi hai dòng nước mắt đã trở thành ngòi nổ cho cuộc giải thoát kỳ diệu. Hành động cắt dây trói của Mị không đơn thuần là cứu người mà là sự thức tỉnh của lòng nhân ái, của tinh thần phản kháng.

Cuộc chạy trốn trong đêm của họ là biểu tượng đẹp đẽ về khát vọng tự do. Ở Phiềng Sa, từ thân phận nô lệ, họ đã vươn lên làm chủ cuộc đời, góp phần vào cuộc kháng chiến chung của dân tộc. Tác phẩm như lời khẳng định: dù trong hoàn cảnh nào, sức sống con người vẫn tiềm tàng và chỉ cần cơ hội là bùng lên mãnh liệt.

Giữa bối cảnh tang thương của nạn đói 1945, 'Vợ nhặt' của Kim Lân là câu chuyện cảm động về tình người trong hoàn cảnh khốn cùng. Tràng - chàng trai nghèo xấu xí sống cùng mẹ già trong xóm ngụ cư - bỗng 'nhặt' được vợ chỉ bằng vài câu nói đùa và bốn bát bánh đúc. Người đàn bà không tên ấy theo Tràng về như một lẽ tự nhiên của sự sống còn, khi cái đói đã xóa nhòa mọi quy ước xã hội.

Bà cụ Tứ - người mẹ già khốn khổ - từ ngạc nhiên đến xót xa rồi chấp nhận người con dâu 'nhặt được' với tất cả tấm lòng bao dung. Bữa cơm ngày đói với nồi cháo cám đắng chát trở thành bữa tiệc tinh thần ấm áp tình người. Trong cái đói quay quắt, họ tìm thấy niềm vui từ những điều giản dị: căn nhà được quét dọn, nụ cười hiền hậu của người vợ mới.

Tác phẩm khép lại bằng hình ảnh lá cờ đỏ phất phới - biểu tượng của hi vọng. Qua số phận những con người nhỏ bé, Kim Lân đã khắc họa sức sống mãnh liệt của con người Việt Nam: dù trong tận cùng đau khổ vẫn giữ được tình yêu thương và niềm tin vào tương lai. Đó chính là giá trị nhân văn sâu sắc làm nên sức sống trường tồn của tác phẩm.

Bút ký 'Ai đã đặt tên cho dòng sông' của Hoàng Phủ Ngọc Tường là khúc tráng ca về dòng Hương giang - linh hồn của xứ Huế mộng mơ. Ở thượng nguồn, sông Hương hiện lên như 'bản trường ca của rừng già' với vẻ đẹp hoang sơ, mãnh liệt của 'cô gái Di-gan phóng khoáng'. Khi về đến kinh thành, dòng sông khoác lên mình vẻ đẹp dịu dàng 'như người con gái thức giấc', uốn mình qua những đường cong tuyệt mỹ, phản chiếu sắc màu biến ảo: 'sớm xanh, trưa vàng, chiều tím'.

Không chỉ là kiệt tác của tạo hóa, sông Hương còn là nhân chứng lịch sử, in dấu những chiến công oanh liệt bảo vệ Tổ quốc. Dòng sông ấy cũng là nguồn cảm hứng bất tận cho thi ca nhạc họa, 'nơi sinh ra vẻ đẹp tâm hồn đất nước'. Cách Hoàng Phủ Ngọc Tường miêu tả dòng sông khiến ta như thấy được nhịp đập của Hương giang - một sinh thể có linh hồn, có nỗi niềm và khát vọng.

Tác phẩm không chỉ là bức tranh thủy mặc về dòng sông mà còn là hành trình khám phá văn hóa Huế. Qua ngòi bút tài hoa, Hương giang hiện lên như biểu tượng của cái đẹp vĩnh hằng, nơi hội tụ tinh hoa đất trời và tâm hồn con người xứ sở.