8 Lễ hội truyền thống đặc sắc nhất Đông Anh - Nét đẹp văn hóa vùng đất kinh kỳ

Ẩn mình tại xã Thụy Lâm, phường rối nước Đào Thục là cái nôi gìn giữ tinh hoa nghệ thuật dân gian suốt 3 thế kỷ. Theo văn bia cổ, tổ nghề là cụ Nguyễn Đăng Vinh (tự Phúc Thiêm) - vị nội giám triều Lê Ý Tông (1735-1740). Trong thời gian phụng sự triều đình, cụ đã học được bí quyết biểu diễn rối nước cung đình rồi truyền dạy cho dân làng. Hàng năm, vào ngày 24/2 âm lịch (ngày giỗ tổ), làng tổ chức lễ dâng hương trang trọng.
Điểm độc đáo của rối nước Đào Thục nằm ở kỹ thuật điều khiển rối máy sào dây tinh xảo - mỗi con rối có thể vung hai tay nhịp nhàng, xoay chuyển linh hoạt, thậm chí quay ngược vào buồng trò. Hơn 20 tích trò phản ánh sinh động đời sống nông nghiệp (cày cấy, chăn trâu), trò chơi dân gian (đánh đu, hát mừng mùa) hay điển tích xưa (Thạch Sanh diệt Trăn Tinh).
Đến đây, du khách không chỉ say mê những màn biểu diễn hấp dẫn mà còn đắm chìm trong làn điệu dân ca mượt mà, những câu hát giao duyên đậm hồn quê. Để đáp lại tình cảm khán giả, các nghệ nhân không ngừng sáng tạo những tiết mục mới lạ, giữ gìn và phát triển di sản cha ông.
Dịp Tết này, hãy về Đào Thục để:
- Thưởng thức rối nước giữa khung cảnh làng quê yên bình
- Giao lưu cùng nghệ nhân tâm huyết
- Khám phá kiến trúc đình chùa cổ kính
- Sưu tầm đồ lưu niệm độc đáo

Địa điểm: Thôn Đào Thục, xã Thụy Lâm
Thời gian chính hội: Từ 13/11 đến 24/2 âm lịch

Nằm bên dòng Cà Lồ uốn lượn, làng Thụy Hà (xã Bắc Hồng) như bức tranh thủy mặc với những gò đất cổ mang tên đầy thi vị: gò Trống, gò Chiêng, gò Con Quy... Nơi đây lưu giữ Lễ hội xuân Thụy Hà - bản giao hưởng độc đáo giữa nghi lễ thiêng liêng và trò chơi dân gian.
Phần Lễ đặc sắc với nghi thức rước kiệu độc nhất vô nhị, tái hiện sinh động chiến công của thần Cao Sơn cùng dân làng đánh giặc. Phần Hội rộn ràng với bịt mắt bắt dê, đi cầu ao cùng các môn thể thao hiện đại.
Hội làng không chỉ là dịp tưởng nhớ công ơn tiền nhân khai ấp, mà còn là sợi dây kết nối cộng đồng, giáo dục truyền thống qua:
- Lễ rước kiệu Thánh (mồng 8 Tết)
- Màn diễn xướng múa gươm lịch sử
- Nghi thức hóa mã, rước nồi hương (13 Tết)
Địa điểm: Đình và Chùa Tổ Long Tự, Thụy Hà
Thời gian: Mồng 8 đến 13 tháng Giêng âm lịch

Hội làng Quậy - nét đẹp cổ truyền độc đáo của vùng đất Đông Anh, diễn ra từ 12 đến 15 tháng Giêng âm lịch tại xã Liên Hà. Lễ hội mang đậm dấu ấn lịch sử khi gắn liền với truyền thuyết nhường đất xây thành Cổ Loa, thể hiện qua nghi thức đặc biệt: các bô lão làng Quậy luôn được ưu tiên trong lễ tế tại đền Cổ Loa từ mùng 6 Tết.
Lễ hội tôn vinh ba vị thần: Thủy Hải, Đăng Giang, Khổng Chúng - những anh hùng theo Hai Bà Trưng đánh giặc, cùng hai vị thánh Tam Giang, Đông Hải. Nghi lễ được tổ chức bài bản theo độ tuổi:
- Trên 60 tuổi: chủ trì lễ tế
- 50 tuổi: phụ trách rước lễ
- 49 tuổi: tiếp nước mời trầu
- 46 tuổi: chuẩn bị giải thưởng
Phần hội xưa kéo dài 18 ngày, nay cô đọng trong 4 ngày sôi động với các trò chơi dân gian, tạo nên không khí tưng bừng đầu xuân.
Địa điểm: Thôn Châu Phong, Giao Tác và Đại Vỹ
Thời gian: 12-15/1 âm lịch

Làng cổ Xuân Nộn (tên xưa là làng Bê) nổi tiếng với lễ hội đặc sắc diễn ra từ 10-15/10 âm lịch tại ngôi đình cổ kính - một trong những đình làng lâu đời nhất Việt Nam. Lễ hội là bức tranh sống động kết hợp hài hòa giữa nghi thức tâm linh và nghệ thuật dân gian.
Điểm nhấn đặc biệt:
- Lễ rước Vua Bà Ả Lã (11/10): Đoàn rước gồm các 'nữ quan' trong làng mặc trang phục truyền thống, kiệu võng điều phủ khăn thêu kim tuyến
- Màn kéo rắn đầy ấn tượng: 34 thanh niên khỏe mạnh hóa thân thành 'ông Rắn', tái hiện truyền thuyết thần nhân giúp Thánh Vũ Định phá giặc
- Nghệ thuật tuồng cổ với các làn điệu nam bình, nam thương trong nghi thức tế Thánh
Lễ hội còn lưu giữ nhiều nét độc đáo:
• Tích trò 'đốt cây bông' phát lộc thánh
• Không gian văn hóa đậm chất Kinh Bắc
• Giáo dục truyền thống thượng võ, lòng biết ơn tiền nhân
Di tích: Đình Xuân Nộn - nơi thờ Ả Lã Tuê Tịnh phu nhân, Vũ Định Đại Vương và các vị thần
Địa điểm: Thôn Xuân Nộn, xã Xuân Nộn
Thời gian chính hội: 11/10 âm lịch

Làng cổ Xuân Trạch (tên gọi khác Canh Trầm) - nơi lưu giữ 11 đạo sắc phong qua các triều đại, tôn vinh công đức Thần Hoàng làng Xạ Thần Quốc Cao Minh Sơn và Thánh Mẫu. Lễ hội diễn ra từ 8-13/3 âm lịch, đỉnh điểm là ngày 10/3 với nghi thức:
- Lễ rước nước thiêng cầu mưa thuận gió hòa
- Tái hiện truyền thống nông nghiệp lúa nước
- Giáo dục đạo lý "uống nước nhớ nguồn"
Đây không chỉ là hoạt động tâm linh mà còn là:
• Bảo tàng sống về lịch sử dân tộc
• Sợi dây kết nối cộng đồng
• Di sản văn hóa phi vật thể quý giá
Địa điểm: Thôn Xuân Trạch, xã Xuân Canh
Thời gian chính hội: 10/3 âm lịch

Di tích thành Cổ Loa - chứng nhân lịch sử hơn 2000 năm, nơi ghi dấu bài học cảnh giác từ câu chuyện Mỵ Châu - Trọng Thủy. Hàng năm, từ 4 đến 15 tháng Giêng, lễ hội tưởng niệm vua An Dương Vương được tổ chức trang trọng.
Điểm nhấn ngày chính hội (mùng 6):
- Lễ rước văn tế từ làng Văn Thượng
- Nghi thức tế thần với phường bát âm, long đình
- Đoàn rước uy nghi với cờ quạt, lộ bộ bát bửu
Phần hội kéo dài đến rằm tháng Giêng với:
• Trò chơi dân gian: đấu vật, kéo co, bắn nỏ
• Nghệ thuật truyền thống: hát ca trù, tuồng cổ
• Hoạt động văn hóa: thổi cơm thi, cờ người
Lễ hội không chỉ tưởng nhớ vị vua dựng nước mà còn là:
◊ Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
◊ Cầu nối giữa quá khứ và hiện tại
◊ Không gian giao lưu văn hóa cộng đồng
Địa điểm: Xã Cổ Loa, huyện Đông Anh
Thời gian chính hội: Mùng 6 tháng Giêng

Làng cổ Đường Yên (tên xưa Kim Hoa) nổi tiếng với Lễ hội "Kén rể" độc đáo diễn ra vào mùng 2 tháng 2 âm lịch, tưởng nhớ nữ tướng Lê Hoa của Hai Bà Trưng. Lễ hội là bức tranh sống động kết hợp:
- Nghi thức truyền thống: Rước kiệu Thánh Bà, màn múa "Cởi vú mo" đầy ấn tượng
- Thi tài nông nghiệp: Cày bừa, câu ếch, bắt trạch - những kỹ năng được coi trọng
- Giá trị giáo dục: Rèn luyện sức khỏe, yêu lao động, giữ gìn bản sắc
Điểm đặc biệt:
• Hai chàng rể (phe Bắc và Hậu) phải trải qua nhiều thử thách
• Người đóng vai Mẫu Bà được tuyển chọn kỹ lưỡng
• Không khí lễ hội đậm chất dân gian với âm nhạc, điệu múa cổ
Địa điểm: Thôn Đường Yên, xã Xuân Nộn
Thời gian: Mùng 2/2 âm lịch

Diễn ra vào 11 tháng Giêng âm lịch, lễ hội Đền Sái (Thụy Lâm) tái hiện sinh động truyền thuyết Huyền Thiên Trấn Vũ giúp An Dương Vương diệt Bạch Kê Tinh xây thành Cổ Loa. Điểm độc đáo:
- Nghi thức "rước vua sống": Người đóng vai vua được dân làng tôn kính, mở tiệc chiêu đãi
- Tái hiện chân thực tích xưa với các nghi lễ trang nghiêm
- Mối liên hệ mật thiết với thành Cổ Loa và đền Quán Thánh
Lễ hội không chỉ là:
• Di sản văn hóa phi vật thể độc đáo
• Bài học về tinh thần đoàn kết chống ngoại xâm
• Minh chứng lịch sử hơn 2,200 năm
Địa điểm: Thôn Thụy Lôi, xã Thụy Lâm
Thời gian chính hội: 11/1 âm lịch