Khám phá 14 đoạn văn, bài văn xuất sắc về cảm nhận nhân vật 'em' qua câu thơ: 'Gương mặt em, bạn bè tôi không biết...' (Ngữ văn 10 - SGK Cánh diều)

Cái chết, dù thiêng liêng nhưng cũng hết sức giản dị. Sự hy sinh thầm lặng của em đã in dấu trong trái tim những người còn lại. Mỗi người đều mang trong mình một 'gương mặt' riêng, và em đã trở thành một hình mẫu lý tưởng, là một phần không thể thiếu trong ký ức của mọi người. Chính vì vậy, em - cô gái mở đường Trường Sơn, vượt qua cái chết, trở thành bất tử và tiếp tục đồng hành cùng đồng đội trong cuộc chiến đấu.

Con người Việt Nam mang trong mình lòng dũng cảm, kiên cường và sức mạnh bất khuất. Ngay cả những cô gái thanh niên xung phong, với dáng vẻ yếu đuối bên ngoài, nhưng trong họ chứa đựng chí hướng mạnh mẽ và không hề nhỏ bé. Những người con gái ấy, sẵn sàng dấn thân vào cuộc sống gian khổ, mở đường, hy sinh để giành lại tự do, độc lập cho dân tộc. Người Việt Nam luôn kiên trì, không khuất phục trước khó khăn, và càng trong những hoàn cảnh khắc nghiệt, họ càng thể hiện được sự thông minh, can đảm và kiên định. Chính phẩm chất ấy đã tạo nên những chiến thắng lẫy lừng trong lịch sử dân tộc, mang lại tự do cho đất nước.

Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ đã khắc họa hình ảnh những cô gái mở đường qua tác phẩm "Khoảng trời, hố bom". Đây là bài thơ ca ngợi sự hy sinh anh dũng, cao cả của các nữ thanh niên xung phong. Đặc biệt, hai câu thơ cuối: "Gương mặt em, bạn bè tôi không biết/ Nên mỗi người có gương mặt em riêng" đã để lại cho em một ấn tượng sâu sắc về nhân vật 'em'. 'Em' là cô gái mở đường, một người mà không ai biết mặt nhưng ai cũng kính trọng qua những câu chuyện, những lời kể về sự hy sinh của 'em'. "Em" dù không có gương mặt cụ thể nhưng lại mang trong mình một vẻ đẹp kiên cường và anh dũng. Cảm nhận về nhân vật 'em', em càng thêm trân trọng những hy sinh thầm lặng của các chiến sĩ, những người đã làm nên chiến thắng của dân tộc.

Khi đọc đến những câu thơ cuối: "Gương mặt em, bạn bè tôi không biết/ Nên mỗi người có gương mặt em riêng" trong bài thơ "Khoảng trời, hố bom", nhân vật 'em' đã in sâu vào trái tim em với một ấn tượng mạnh mẽ. 'Em' là cô gái nhỏ bé nhưng đầy kiên cường, dũng cảm. Để bảo vệ đoàn xe, giúp họ kịp thời ra trận, 'em' không ngần ngại hy sinh thân mình, hứng lấy bom đạn. Dù không ai biết 'em' là ai, nhưng chính 'em' đã góp phần không nhỏ vào công cuộc giành lại tự do cho đất nước. Cảm nhận qua câu thơ, em càng thêm kính trọng và cảm phục những người thanh niên xung phong như 'em' – những người đã hiến dâng tuổi trẻ và cả sinh mệnh mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Qua hai câu thơ: "Gương mặt em, bạn bè tôi không biết/ Nên mỗi người có gương mặt em riêng", em càng cảm nhận sâu sắc hơn về sự hy sinh thầm lặng của nhân vật 'em' – đại diện cho những người thanh niên xung phong trong chiến tranh. 'Em' đã không tiếc tuổi trẻ, sức khỏe và cả mạng sống mình để bảo vệ nền hòa bình, độc lập dân tộc. Khi 'em' hy sinh, không ai biết rõ gương mặt 'em' như thế nào, nhưng 'em' sống mãi trong những câu chuyện kể của đồng đội, trong trí tưởng tượng của những người yêu thương. Sự hy sinh của 'em' để lại nỗi tiếc thương sâu sắc và lòng biết ơn vô bờ trong trái tim người ở lại.

Hai câu thơ cuối trong tác phẩm "Khoảng trời, hố bom" đã khiến em vô cùng xúc động. Khi 'em' hy sinh, không ai biết đến khuôn mặt 'em', nhưng cái chết cao cả và thầm lặng của 'em' đã đi sâu vào trái tim những người còn lại. Mỗi người đều có một gương mặt 'em' riêng biệt, một hình ảnh không phai mờ. 'Em' hóa thành "những làn mây trắng", thành "khoảng trời ngập nắng", sống mãi trong ký ức của mọi người. Chính vì thế, 'em' – cô gái mở đường Trường Sơn – đã trở thành biểu tượng bất tử của lòng nhiệt huyết, sự gan dạ và kiên trung.

Khi đọc hai câu thơ cuối: "Gương mặt em, bạn bè tôi không biết/ Nên mỗi người có gương mặt em riêng", nhân vật 'em' đã khiến em cảm thấy lòng biết ơn và kính trọng sâu sắc đối với sự hy sinh vô cùng lớn lao của những thanh niên xung phong. 'Em', dù nhỏ bé nhưng lại mang trong mình một sự cao cả và phi thường khi dám xả thân, đón nhận mưa bom bão đạn để mở đường cho đoàn xe kịp thời ra trận. Dù chẳng ai biết rõ hình dáng 'em', nhưng 'em' lại sống mãi qua những lời kể, trong trí tưởng tượng của những người thân yêu. Chính vì vậy, mỗi người đều có một gương mặt 'em' riêng. Trong cảm nhận của em, 'em' là người con gái Việt Nam kiên cường, anh dũng.

Chỉ trong hai câu thơ ngắn gọn, Tố Hữu đã vẽ nên một bức tranh khốc liệt, đầy đau thương của chiến trường Trường Sơn. Biết bao thế hệ người Việt, từ lớp cha anh đến lớp con cháu, đã xông pha nơi chiến trường và hy sinh cho nền độc lập, tự do. Chủ nghĩa anh hùng, cùng với những hình ảnh kiên cường, bất khuất, đã là đề tài xuyên suốt trong văn học Việt Nam giai đoạn 1964-1975, trong đó có bài thơ ‘Khoảng trời, hố bom’ của Lâm Thị Mỹ Dạ. Bài thơ không chỉ ca ngợi sự hi sinh cao cả của những cô gái thanh niên xung phong mà còn phản ánh nỗi ám ảnh vô tận của sự mất mát, tiếc thương, nhưng cũng là tấm lòng biết ơn sâu sắc mà dân tộc dành cho những người đã ngã xuống, những người đã ‘hóa thân cho dáng hình xứ sở, làm nên đất nước muôn đời’.

Bài thơ giản dị nhưng đầy sức nặng, như một câu chuyện kể mang trong mình sự thiêng liêng và ám ảnh. Những dòng thơ đầu tiên viết về sự hi sinh của cô gái thanh niên xung phong tuy nhẹ nhàng nhưng lại thấm thía vô cùng.

Chuyện kể rằng: em, cô gái mở đường

Để cứu con đường đêm ấy khỏi bị thương

Cho đoàn xe kịp giờ ra trận

Em đã lấy tình yêu tổ quốc của mình thắp lên ngọn lửa

Đánh lạc hướng thù hứng lấy luồng bom ...

Câu chuyện này thoạt nghe như một huyền thoại, một câu chuyện cổ tích, nhưng đằng sau đó là sự hy sinh đẫm máu, không có sự ngọt ngào, chỉ có sự cống hiến thầm lặng của ‘em, cô gái mở đường’. Không gian của bài thơ ngay từ đầu đã là không gian chiến tranh, nơi sự sống và cái chết luôn giao thoa. Cô gái đã hi sinh thân mình ‘để cứu con đường đêm ấy khỏi bị thương’. Biện pháp nhân hóa mà tác giả sử dụng đã phản ánh sự tàn phá khốc liệt của chiến trường Trường Sơn, nơi mà ‘tuổi trẻ chưa đặt chân lên Trường Sơn như chưa hiểu mình’. Trường Sơn, nơi mà bom đạn giặc Mỹ không ngừng tàn phá, nhưng dù trong đau thương, những đoàn xe vẫn nối tiếp nhau lên đường, và tiếng cuốc mở đường của những đội thanh niên xung phong vẫn vang lên không ngừng nghỉ. Họ dồn hết sức mình cho một đất nước đang chìm trong nước mắt. Tất cả, từ những người lính đến những cô gái thanh niên xung phong, đều sẵn sàng hi sinh cho mục tiêu cao cả là thống nhất đất nước.

Em đã lấy tình yêu Tổ quốc thắp lên ngọn lửa

Đánh lạc hướng thù – Hứng lấy luồng bom

Cô gái, với tình yêu đất nước sâu thẳm trong trái tim, đã đón nhận cái chết một cách bình thản, không một chút phân vân. Tình yêu thiêng liêng ấy đã trở thành ngọn lửa bừng sáng trong trái tim em, sẵn sàng thiêu rụi mọi trở ngại. Em đã đánh đổi sự sống của mình để bảo vệ con đường, bảo vệ những người đồng đội, mang lại cơ hội cho đoàn xe kịp giờ ra trận. Dù em đã ngã xuống, nhưng hành động anh hùng ấy khiến em trở thành biểu tượng sống mãi trong trái tim những người lính, như một nàng tiên bất tử.

Từ sự hi sinh của em, Lâm Thị Mỹ Dạ đã suy ngẫm và gửi gắm những triết lý về đất nước và con người:

Tôi nhìn xuống hố bom đã giết em

Mưa đọng lại một khoảng trời nho nhỏ

Đất nước mình nhân hậu

Lấy nước trời xoa dịu vết thương đau

Hình ảnh ‘hố bom và khoảng trời’ được tác giả đối lập một cách đầy ý nghĩa. ‘Hố bom’ tượng trưng cho tàn tích chiến tranh, cho những đau thương mất mát mà đất nước phải gánh chịu. Còn ‘Khoảng trời’ lại là hình ảnh của sự bình yên, hy vọng, và lòng nhân hậu của dân tộc Việt Nam. Tình yêu Tổ quốc, lòng nhân ái, sẽ xoa dịu đi tất cả những vết thương chiến tranh, là sự sống tiếp nối qua từng thế hệ.

Em đã ra đi mang theo ‘khoảng trời đã nằm yên trong đất’. Hành động của em như hóa thân vào quê hương, vào đất nước, như sự sống vĩnh hằng trong thiên nhiên. Tâm hồn em đã trở thành những vì sao tỏa sáng trên bầu trời đêm, và thể xác em đã hòa vào những đám mây trắng bồng bềnh trôi. Trái tim em là mặt trời sáng chói, đón nhận ánh sáng của lý tưởng, làm bừng sáng mọi con đường mà những người lính đang bước đi. Cái chết của em không phải là sự kết thúc mà là sự tái sinh vào lòng đất nước, vào niềm tự hào dân tộc.

Đêm đêm tâm hồn em tỏa sang

Những vì sao ngời sang lung linh

Có phải thịt da em mềm mại trắng trong

Đã hóa thành những vầng mây trắng

Và ban ngày khoảng trời ngập nắng

Đi qua khoảng trời em

Vầng dương thao thức

Hỡi mặt trời hay chính trái tim em trong ngực

Em không chết mà sống mãi trong lòng người lính, trong lòng dân tộc, như một ngọn lửa thiêng liêng không bao giờ tắt. Cái chết của em chính là sự hóa thân vào Tổ quốc, vào cuộc sống bất tử của đất nước, một biểu tượng của lòng yêu nước, anh hùng bất diệt.

“Có những phút làm nên lịch sử

Có cái chết hóa thành bất tử”

(Tố Hữu)

Chết không phải là sự kết thúc, mà là sự hóa thân, là sự sống mãi trong tâm hồn dân tộc. Chủ nghĩa anh hùng, tình yêu tổ quốc chính là nền tảng vững chắc, bất khả xâm phạm của đất nước này. Những con người anh hùng như em sẽ sống mãi trong lòng nhân dân, tiếp sức mạnh cho cuộc chiến không ngừng nghỉ vì một Việt Nam hòa bình, thống nhất.

Hỡi mặt trời hay chính trái tim em trong ngực

Soi cho tôi

Ngày hôm nay bước tiếp quãng đường dài

Trái tim em là vầng mặt trời chói lọi, soi sáng con đường mà tất cả chúng ta sẽ tiếp tục đi. Ánh sáng từ trái tim em vẫn mãi dẫn lối cho những ai còn chiến đấu, khắc ghi hình bóng em trong lòng, làm nên sức mạnh vô cùng to lớn cho cuộc hành trình này.

Năm 1972, bài thơ "Khoảng trời - Hố bom" cùng với tên tuổi Lâm Thị Mỹ Dạ đã trở thành một biểu tượng, thu hút sự ngưỡng mộ của độc giả khắp nơi. Cô, một nữ thanh niên xung phong kiên cường trên con đường Trường Sơn, là hình mẫu của những người trẻ tuổi hăng hái, những chiến sĩ anh hùng mà Tố Hữu đã từng ca ngợi là "Xẻng tay mà viết nên trang sử hồng". Bài thơ này không chỉ là tác phẩm xuất sắc nhất của chị, mà còn mang về giải Nhất trong cuộc thi thơ báo Văn Nghệ (1972-1973). Khi sáng tác "Khoảng trời hố bom" vào tháng 10/1972, chị mới chỉ 23 tuổi.

Bài thơ là nỗi tưởng niệm chân thành và đầy cảm xúc về sự hi sinh của những người thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn trong cuộc chiến chống Mỹ. Bài thơ được viết trong lúc tác giả cùng đồng đội đang hành quân, vượt qua những trọng điểm đầy bom đạn:

"Đơn vị tôi hành quân qua bao con đường mòn

Gặp hố bom nhắc chuyện người con gái ...."

Những hố bom không chỉ là di chứng của chiến tranh mà còn là những dấu ấn đau thương về cái chết của người con gái. Em, một thanh niên xung phong, đã ngã xuống khi tuổi đời còn rất trẻ, và được nhà thơ gọi bằng "em" với tất cả lòng yêu thương vô bờ. Câu thơ mở đầu giản dị, tự nhiên như một câu chuyện dân gian, đầy tình cảm, chứa chan cảm xúc: "Chuyện kể rằng em cô gái mở đường". Bốn câu thơ tiếp theo nói về sự hy sinh cao đẹp của em:

"Để cứu con đường đêm ấy khỏi bị thương

Cho đoàn xe kịp giờ ra trận

Em đã lấy tình yêu Tổ quốc của mình thắp lên ngọn lửa

Đánh lạc hướng thù, hứng lấy luồng bom"

Em, với tất cả sự dũng cảm, đã xả thân để cứu con đường, bảo vệ sự thông suốt của con đường huyết mạch "cho đoàn xe kịp giờ ra trận". Em, trong một hành động vô cùng dũng cảm và mưu trí, đã chấp nhận hi sinh để bảo vệ Tổ quốc. Ngọn lửa em thắp lên đã đánh lừa được quân thù, nhưng chính em phải trả giá bằng mạng sống của mình. Em đã "hứng lấy luồng bom" trong một hành động thầm lặng nhưng vô cùng anh hùng. Ngọn lửa của em, thắp sáng trong đêm tối, đã dùng tình yêu Tổ quốc để lừa quân thù.

Như nhà thơ Xuân Diệu đã viết:

"Tình yêu Tổ Quốc là đỉnh núi, bờ sông

Những lúc tột cùng là dòng huyết chảy"

Câu thơ của Lâm Thị Mỹ Dạ, với tám từ, chia thành hai vế đối xứng, vế đầu nói về sự mưu trí, vế sau khắc họa tinh thần quả cảm vô song: "Đánh lạc hướng thù // hứng lấy luồng bom". Cô gái thanh niên xung phong ấy đã hi sinh trong một đêm tối, mang trong mình sự dũng cảm, tình yêu Tổ quốc bất diệt. Sự hi sinh ấy chính là sự hóa thân kỳ diệu vào đất nước, thiên nhiên, và trong cuộc đời của những người đang sống.

Mười hai câu thơ tiếp theo, tác giả đã sử dụng ba hình hoán dụ để ca ngợi sự cao đẹp của cô gái: "tâm hồn em", "thịt da em", "trái tim em". Từ những hình ảnh ấy, Lâm Thị Mỹ Dạ đã phát triển mối liên tưởng về sự hóa thân của con người vào thế giới thiên nhiên, tạo nên một hình ảnh bất tử đầy màu sắc thiêng liêng. "Có cái chết hóa thành bất tử" (Tố Hữu). Cô gái đã ra đi, nhưng dấu vết của em vẫn mãi mãi vĩnh hằng trong thiên nhiên, trong đất nước này.

"Thịt da em mềm mại trắng trong", em là hình ảnh của tuổi trẻ và sự trong sáng, em không bao giờ chết, em "đã hóa thành những vầng mây trắng", bay lượn khắp "khoảng trời ngập nắng" của quê hương. "Tâm hồn em" không bao giờ phai mờ. Nó vẫn sáng mãi, như "những vì sao chói ngời lung linh". Trong không gian ấy, "khoảng trời - hố bom", mặt trời vẫn "thao thức". Hai chữ "thao thức" như khẳng định sự vĩnh cửu của ánh mặt trời. Nhà thơ đã chứng minh rằng trái tim của cô gái xung phong chính là một "vầng dương", và ánh sáng ấy sẽ soi đường cho những bước chân tiếp theo trên con đường hành quân:

"Hỡi mặt trời hay chính trái tim em trong ngực

Soi cho tôi

Ngày hôm nay bước tiếp quãng đường dài".

Những hình ảnh ẩn dụ như "vầng mây trắng", "vì sao ngời chói lung linh", và "vầng dương thao thức" mang đậm màu sắc tráng lệ, ca ngợi sự bất tử và khí phách anh hùng của cô gái thanh niên xung phong trong chiến tranh chống Mỹ. Thơ ca Việt Nam đã vẽ nên rất nhiều hình ảnh đẹp về "mặt trời", từ mặt trời của lý tưởng cách mạng cho đến mặt trời của tình yêu, của sự sống:

"Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi

Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng"

(Nguyễn Khoa Điềm)

Và ở đây, Lâm Thị Mỹ Dạ đã viết một cách sáng tạo:

"Vầng dương thao thức

Hỡi mặt trời hay chính trái tim em trong ngực ..."

Mặt trời ấy, vĩnh hằng và chói lọi, như tinh thần em, bất tử đối với đất nước và thiên nhiên. Phần cuối của bài thơ, tác giả ca ngợi cô gái như một chiến sĩ vô danh, một anh hùng không tên. Chiến công của em chính là con đường Trường Sơn, con đường huyền thoại đánh Mỹ. Gương hi sinh của em đã trở thành tấm gương sáng cho tất cả những ai đang chiến đấu vì tự do, vì Tổ quốc. Những người bạn, những đồng đội của em, và cả thế hệ trẻ hôm nay đều khâm phục và noi theo tấm gương của em. Cách nói của Lâm Thị Mỹ Dạ thật giản dị, nhưng thấm thía và xúc động:

"Tên con đường là tên em gửi lại

Cái chết em xanh khoảng trời con gái

Tôi soi lòng mình trong cuộc sống của em

Nên mỗi người có gương mặt em riêng".

Con đường Trường Sơn – con đường huyền thoại của chiến tranh chống Mỹ, là nơi mà bao chiến sĩ, bao thanh niên xung phong đã ngã xuống. Bài thơ "Khoảng trời - Hố bom" là một tượng đài về những anh hùng liệt sĩ bất tử, những chiến sĩ mở đường Trường Sơn. Giọng thơ của Lâm Thị Mỹ Dạ đầy cảm xúc, những hình ảnh đầy liên tưởng tuyệt đẹp, thấm đượm tấm lòng khâm phục và biết ơn sâu sắc. Ngọn lửa tình yêu mà cô gái thắp lên trên con đường Trường Sơn hôm nay vẫn tiếp tục sáng bừng trong trang sách học trò, vĩnh viễn theo từng thế hệ.

Hai câu thơ 'Gương mặt em, bạn bè tôi không biết/ Nên mỗi người có gương mặt em riêng' đã khắc họa rõ nét sự hy sinh thầm lặng của những người con gái thanh niên xung phong. Cái chết của 'em' không phải là sự kết thúc, mà là sự tiếp nối vĩnh cửu, một sự hy sinh không ai biết đến nhưng lại vô cùng thiêng liêng và cao cả. 'Em' không chỉ là một cá nhân, mà là hình tượng của những người con gái anh dũng, là biểu tượng của thế hệ thanh niên sẵn sàng quên mình vì đất nước. Mỗi người sẽ nhìn thấy 'em' theo cách riêng, nhưng tất cả đều cảm nhận được sự cao cả trong trái tim 'em'. Hình ảnh 'em' mãi là ngọn lửa bừng sáng, là động lực vô hình tiếp sức cho những đồng đội, những thế hệ sau tiếp tục con đường chiến đấu đầy gian nan. Đọc bài thơ, cảm giác 'em' vẫn còn sống mãi trong trái tim mỗi người, như một sự ám ảnh, một sức mạnh thầm lặng và vĩnh hằng.

Hai câu thơ 'Gương mặt em, bạn bè tôi không biết/Nên mỗi người có gương mặt em riêng' trong bài thơ 'Khoảng trời, hố bom' không chỉ khắc họa hình ảnh của một cô gái anh hùng mà còn vẽ nên hình ảnh chung của cả một thế hệ thanh niên xung phong. Dù là những người con gái nhỏ bé, vô danh, nhưng họ lại mang trong mình một lòng dũng cảm vô bờ bến, một ý chí kiên cường không khuất phục trước kẻ thù xâm lược. 'Em' không chỉ là một nhân vật đơn lẻ mà là biểu tượng của sự hy sinh, của những con người đã góp phần tạo nên vinh quang cho dân tộc. Cái chết của 'em' là sự kết tinh của lý tưởng cao đẹp, thiêng liêng mà cũng vô cùng giản dị, đánh dấu sự ra đi của một thế hệ anh hùng vô danh mà vĩ đại.

Người Việt Nam vốn dĩ mang trong mình tinh thần kiên cường, bất khuất, dù trong hoàn cảnh nào, họ luôn sẵn sàng chiến đấu bảo vệ lý tưởng cao đẹp. Dù vẻ ngoài của những cô gái thanh niên xung phong có thể mỏng manh, yếu ớt, nhưng trong tâm hồn họ lại ẩn chứa sức mạnh phi thường. Những cô gái ấy, với ý chí quyết tâm và trái tim kiên trung, không ngần ngại xông pha vào những gian khổ, hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc. Họ là những hình mẫu về sự dũng cảm và lòng yêu nước vô bờ. Chính phẩm chất ấy đã làm nên chiến thắng lịch sử, mang lại sự tự do và độc lập cho Tổ quốc. Khi đối diện với khó khăn, người Việt lại càng tỏa sáng với trí tuệ, lòng kiên cường và tinh thần không bao giờ chịu khuất phục.