Khám phá 8 bài phân tích xuất sắc về tác phẩm "Mẹ và quả" (Ngữ văn 7 - SGK Cánh diều), giúp bạn nhìn nhận bài thơ với một góc nhìn mới mẻ và sâu sắc hơn.

Chủ đề “mẹ và con” là một đề tài bất tử, đã được bao thế hệ thi sĩ khai thác, mỗi người lại có một cảm nhận riêng. Nguyễn Khoa Điềm đã sáng tạo một lối thơ độc đáo, mang đến cho người đọc những cảm xúc và suy ngẫm sâu sắc về tình mẹ qua bài thơ "Mẹ và quả".

Bài thơ mở đầu bằng những lời kể giản dị về công việc của người mẹ trồng cây, mong muốn những quả ngọt ra đời. Vườn cây của mẹ là một vòng tròn của thời gian, trong đó những quả ngọt thơm lại mang đến những niềm hy vọng, “như mặt trời, khi như mặt trăng”, và niềm tin đó của mẹ là chân lý không thể nghi ngờ: “Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng”.

Cuộc sống lam lũ của những người mẹ nông thôn luôn gắn liền với mảnh vườn nhỏ bé, nơi những trái cây đầu mùa luôn dành cho con cái đang xa nhà. Nguyễn Khoa Điềm đã nâng ý thơ lên một tầm cao khác, chuyển từ việc "trồng cây" sang “trồng người”, qua cách so sánh hóm hỉnh và sâu sắc:

Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên

Còn những bí và bầu thì lớn xuống

Câu thơ này tạo nên một sự đối lập thú vị giữa việc “lớn lên” của những đứa con và sự “lớn xuống” của quả bầu, quả bí, đồng thời thể hiện sự gắn kết giữa người mẹ và vườn cây của mình. Những giọt mồ hôi của mẹ, dù vất vả nhưng lại mang vẻ đẹp thanh thản, như những quả bầu, quả bí trưởng thành:

Chúng mang dáng những giọt mồ hôi mặn

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi

Có thể nói, đây là những câu thơ thể hiện sự hy sinh âm thầm của mẹ, đồng thời khắc sâu lòng biết ơn vô bờ của người con đối với công lao của mẹ.

Với những đứa con, mảnh vườn của mẹ không chỉ là một vườn cây, mà là một “vườn người”, nơi mẹ nuôi dưỡng, chăm sóc và trông chờ sự trưởng thành của con cái. Mẹ vẫn hy vọng rằng một ngày con sẽ trưởng thành, dù cho đến tuổi già, vẫn luôn mong đợi, như trong những câu thơ:

Và chúng tôi một thứ quả trên đời

Bảy mươi tuổi mẹ mong chờ gặt hái

Bài thơ là lời ân hận của người con khi nhận ra sự trưởng thành chậm trễ của mình, nhưng cũng là sự thấm thía về tình yêu và hy sinh vô điều kiện của mẹ.

Tổng thể bài thơ "Mẹ và quả" là một hành trình đi tìm sự tri ân sâu sắc của người con đối với mẹ. Nguyễn Khoa Điềm đã tinh tế tạo ra những liên tưởng độc đáo, biến "lũ chúng tôi" thành những "quả ngọt" trên đời, để từ đó khắc họa sự nuôi dưỡng và kỳ vọng mà người mẹ dành cho con cái.

Hai khổ thơ đầu thể hiện nỗi mong mỏi của mẹ, cùng sự vất vả, tỉ mỉ trong công việc chăm sóc cây cối, với niềm hy vọng từng mùa quả sẽ đơm bông kết trái.

Những mùa quả mẹ tôi hái được

Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng

………………………………………

Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi

Những quả bầu, quả bí tuy giản đơn nhưng chứa đựng trong đó là cả sự chăm sóc, chờ đợi và hy vọng của mẹ. Mỗi trái cây mang hình hài của những giọt mồ hôi vất vả, thể hiện sự nuôi dưỡng đầy yêu thương. Nguyễn Khoa Điềm từ đó liên tưởng đến việc "trồng người", nuôi dưỡng và chăm sóc con cái như một quá trình kỳ công.

Và chúng tôi một thứ quả trên đời

Bảy mươi tuổi mẹ mong chờ được hái

Tôi hoảng sợ, ngày bàn tay mẹ mỏi

Mình vẫn còn một thứ quả non xanh.

Bài thơ bày tỏ rằng mỗi người con chính là kết quả của công lao chăm sóc của mẹ, là những "quả non" mà mẹ kỳ vọng. Tuy nhiên, khi thời gian qua đi, người mẹ trở nên mỏi mệt và lo lắng, khi con cái vẫn chưa đạt đến độ chín như mẹ mong đợi. Sự lo lắng đó cũng là một lời nhắc nhở về trách nhiệm đền đáp công ơn nuôi dưỡng của mẹ, và rộng hơn, là của Tổ quốc.

Chính vì vậy, bài thơ không chỉ là lời tri ân đối với mẹ mà còn là một lời nhắc nhở về trách nhiệm của mỗi con người trong việc sống sao cho xứng đáng với hy sinh của cha mẹ, để làm họ vui lòng, để đền đáp công ơn của mẹ.

Nguyễn Khoa Điềm không chỉ được biết đến như một nhà hoạt động chính trị, mà còn là một cây bút tài ba với những tác phẩm thơ ca đầy ấn tượng. Trong đó, bài thơ “Mẹ và quả” là một trong những tác phẩm tiêu biểu, thể hiện sự sâu sắc trong suy nghĩ và tình cảm của tác giả.

Bài thơ là lời nói đầy yêu thương và tri ân của người con dành cho người mẹ, khắc họa công lao vĩ đại của mẹ trong việc nuôi dưỡng, chăm sóc con cái.

“Những mùa quả mẹ tôi hái được

Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng

Những mùa quả lặn rồi lại mọc

Như mặt trời, khi như mặt trăng”

Khởi đầu bài thơ là những lời giản dị, mô tả công việc trồng trọt của người mẹ. Mảnh vườn của mẹ cứ xoay vòng theo thời gian, mỗi mùa vụ đều chứa đựng sự chăm sóc tận tâm, nuôi dưỡng những trái ngọt ngào như mặt trời, như mặt trăng. Mỗi mùa quả là một minh chứng cho sự hy sinh và chăm sóc không mệt mỏi của mẹ.

Tiếp theo, tác giả không chỉ nói về công việc trồng cây, mà còn mở rộng thành chủ đề về việc “trồng người”:

“Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên

Còn những bí và bầu thì lớn xuống”

Người con lớn lên nhờ bàn tay chăm sóc của mẹ, cũng như những cây bầu, cây bí phát triển ngày càng to lớn. Câu thơ mang lại hình ảnh sống động về sự trưởng thành của cả con cái và những cây trồng của mẹ. Sự tương phản giữa “lớn lên” và “lớn xuống” khắc họa chiều sâu của tình cảm mẹ con và sự chăm sóc của mẹ đối với con cái.

“Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi”

Bài thơ mô tả những giọt mồ hôi của mẹ giống như những quả bầu, quả bí, tạo thành sự kết nối sâu sắc giữa sự chăm sóc của mẹ và sự trưởng thành của con cái. Cây trồng luôn mang lại những mùa quả ngọt, còn người mẹ luôn mong chờ mùa sau sẽ tốt hơn mùa trước, như lòng mong mỏi của mẹ đối với con cái.

“Và chúng tôi một thứ quả trên đời

Bảy mươi tuổi mẹ mong chờ gặt hái

Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi

Mình vẫn còn một thứ quả non xanh”

Khi đứa con đã trưởng thành, cũng là lúc người mẹ đã già đi. Hai câu thơ cuối thể hiện sự lo lắng của người con khi nghĩ đến việc mình vẫn còn là “quả non xanh”, chưa thể trưởng thành hoàn toàn. Đây là sự ân hận và âu lo khi bản thân chưa thể đáp ứng kỳ vọng của mẹ, và nỗi sợ hãi khi mẹ không còn đủ sức đợi chờ nữa.

Bài thơ “Mẹ và quả” của Nguyễn Khoa Điềm thực sự là một tác phẩm mang đậm tình cảm gia đình, thể hiện lòng hiếu thảo và tình yêu thương vô bờ bến của người con dành cho mẹ.

Tình mẫu tử là một chủ đề bất tận trong văn học, được thể hiện qua nhiều tác phẩm sâu sắc. Trong số đó, bài thơ “Mẹ và quả” của Nguyễn Khoa Điềm là một trong những tác phẩm tiêu biểu, mang lại cảm xúc mạnh mẽ và ấm áp về tình yêu thương của người mẹ.

Bài thơ là lời tự sự của người con, khắc họa hình ảnh người mẹ tần tảo, vất vả trong việc chăm sóc con cái, thể hiện sự hy sinh vô bờ bến của mẹ.

“Những mùa quả mẹ tôi hái được

Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng

Những mùa quả lặn rồi lại mọc

Như mặt trời, khi như mặt trăng”

Ngay từ những câu thơ đầu tiên, tác giả đã vẽ nên một bức tranh về công việc trồng trọt của mẹ, công việc quanh năm suốt tháng, đòi hỏi sự chăm sóc và kiên trì. Mảnh vườn của mẹ giống như một hành trình của thời gian, từ mùa này qua mùa khác, luôn chứa đựng những kỳ vọng về trái ngọt.

Không chỉ là chuyện trồng cây, tác giả còn muốn truyền tải một thông điệp sâu sắc về “trồng người”:

“Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên

Còn những bí và bầu thì lớn xuống”

Bài thơ gợi lên sự trưởng thành của con cái, từ những bàn tay chăm sóc vất vả của mẹ. Tương tự, những cây bầu, cây bí cũng vươn lên và phát triển trong sự chăm sóc của mẹ. Hình ảnh “lớn lên” và “lớn xuống” ở đây khắc họa sự trưởng thành và trưởng thành trong một không gian, thời gian gắn bó chặt chẽ với bàn tay mẹ.

“Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi”

Bài thơ cũng rất tinh tế khi dùng hình ảnh “giọt mồ hôi mặn” để nói lên sự hy sinh thầm lặng của người mẹ, như những quả bầu, quả bí nặng trĩu, mang theo tình yêu và nỗi vất vả của mẹ.

“Và chúng tôi một thứ quả trên đời

Bảy mươi tuổi mẹ mong chờ gặt hái

Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi

Mình vẫn còn một thứ quả non xanh”

Bài thơ kết thúc với nỗi lo lắng và âu sầu của người con khi nghĩ đến việc mình vẫn chưa trưởng thành, khi người mẹ đã già. Nhà thơ sử dụng hình ảnh nhẹ nhàng nhưng thấm thía “bàn tay mẹ mỏi”, thể hiện sự lo lắng khi không thể đáp ứng được kỳ vọng của mẹ.

“Mẹ và quả” của Nguyễn Khoa Điềm là một bài thơ giản dị nhưng sâu sắc, chan chứa tình cảm gia đình và tình yêu vô bờ của người con dành cho mẹ.

Nguyễn Khoa Điềm, sinh năm 1943 tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, đã lớn lên trong một gia đình đầy truyền thống văn hóa và cách mạng. Sau khi tốt nghiệp khoa Văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội vào năm 1964, ông trở về miền Nam tham gia vào phong trào đấu tranh của học sinh, sinh viên ở thành phố Huế, cùng với việc xây dựng cơ sở cách mạng và tham gia viết báo, làm thơ.

Thuộc thế hệ những nhà thơ chống Mỹ cứu nước, thơ của Nguyễn Khoa Điềm mang đến cho độc giả một cảm xúc nồng nàn, xen lẫn suy tư sâu sắc của một trí thức về con người và đất nước Việt Nam. Lời thơ của ông không cầu kỳ, không hoa mỹ, mà như những lời tự sự chân thành, nhẹ nhàng, nhưng lại có sức mạnh thức tỉnh, ám ảnh lòng người qua những hình tượng thơ độc đáo và những tứ thơ đầy sự phát hiện mới. Bài thơ “Mẹ và quả” tuy giản dị nhưng gợi mở nhiều tầng ý nghĩa nhân văn sâu sắc.

Những mùa quả mẹ tôi hái được,

Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng,

Những mùa quả lặn rồi lại mọc,

Như mặt trời, khi như mặt trăng.

Chúng tôi lớn lên từ bàn tay mẹ,

Còn những bí và bầu thì lớn xuống,

Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn,

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.

Và chúng tôi một thứ quả trên đời,

Bảy mươi tuổi, mẹ mong chờ được hái,

Tôi hoảng sợ, ngày bàn tay mẹ mỏi,

Mình vẫn còn một thứ quả non xanh.

Bài thơ gồm ba khổ với tổng cộng 12 dòng thơ, trong đó có 5 dòng 7 chữ và 7 dòng 8 chữ. Giai điệu của bài thơ không mượt mà, không du dương như thường thấy, mà chủ yếu thể hiện cảm xúc chân thành, những suy tư sâu sắc gửi gắm qua những hình ảnh thơ bình dị, làm cho người đọc mãi nhớ về những kỷ niệm thân thương của người mẹ.

Nhìn vào nhan đề của bài thơ, “Mẹ và quả”, ta thấy nó đơn giản nhưng lại rất sâu sắc, gợi lên nhiều suy tư về hình ảnh người mẹ vất vả, tận tụy chăm sóc từng mùa quả, trong khi đó, đạo lý làm con là “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”. Nguyễn Khoa Điềm bắt đầu bài thơ bằng những lời tự sự, như một cuộc trò chuyện thân mật, chia sẻ những kỷ niệm về mẹ, về mái ấm gia đình luôn đầy ắp tình yêu thương.

Những mùa quả mẹ tôi hái được,

Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng,

Những mùa quả lặn rồi lại mọc,

Như mặt trời, khi như mặt trăng.

Những công việc giản dị mà lại đầy tâm huyết của mẹ, như trồng cây, chăm sóc mùa màng, không chỉ đơn thuần là việc lao động, mà còn là sự kỳ vọng, sự dày công vun trồng. Mẹ luôn hy vọng vào những mùa quả tốt đẹp mà mẹ đã cặm cụi chăm sóc, không để cho cây cối tự do phát triển mà không có sự chăm sóc cẩn thận. Từng giọt mồ hôi của mẹ rơi xuống vườn, cũng như tình yêu vô bờ bến mẹ dành cho gia đình, cho con cái.

Công sức của mẹ đã đem lại mùa quả, từ những trái cây rực rỡ như mặt trời, cam vàng, ớt đỏ, đến những trái cây dịu dàng, như mặt trăng, quả cà, quả bầu, quả mướp. Mỗi hình ảnh ấy gợi lên một bầu không khí thanh tịnh, yên bình của làng quê, giúp người đọc tạm rời xa cuộc sống đô thị ồn ào, tìm về với những kỷ niệm tuổi thơ, với tình yêu thương của mẹ.

Từ hình ảnh những trái bí, quả bầu, Nguyễn Khoa Điềm chuyển sang một suy tư sâu sắc về hình ảnh người con, mà trong đó, những đứa con dù lớn lên, nhưng trong mắt mẹ vẫn chỉ là những “quả non xanh”.

Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên,

Còn những bí và bầu thì lớn xuống,

Chúng mang dáng những giọt mồ hôi mặn,

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.

Những đứa con lớn lên, nhưng vẫn luôn cần sự chăm sóc, bảo bọc của mẹ. Mỗi sự phát triển của đứa con, giống như những quả bí, quả bầu lớn lên trong lòng mẹ, luôn đậm đà những giọt mồ hôi mặn mà của mẹ. Cảm xúc ấy càng thêm sâu sắc, khi Nguyễn Khoa Điềm liên tưởng đến những vất vả của người mẹ trong việc trồng cây, chăm sóc con cái, dù mồ hôi có rơi, nhưng mẹ luôn âm thầm, lặng lẽ vì con, mong chúng được trưởng thành.

Những lời thơ như lời nhắc nhở về công lao của mẹ, về những hy sinh vô điều kiện của người mẹ dành cho con cái, và về trách nhiệm của những đứa con phải biết trân trọng, báo hiếu mẹ. Lời thơ ấy cũng mang đến một lời khuyên cho những đứa con, rằng chúng ta không thể mãi là những quả non xanh, mà phải lớn lên, trưởng thành để mẹ không phải lo lắng, mỏi mệt.

Mẹ già ở túp lều tranh,

Sớm thăm tối viếng mới đành dạ con.

Với những câu thơ đầy tâm huyết, Nguyễn Khoa Điềm khắc họa một hình ảnh mẹ hết lòng vì con, và những đứa con cần phải hiểu được tấm lòng ấy, để sống sao cho xứng đáng với những hy sinh lớn lao của mẹ. Thông điệp của bài thơ là: sống sao cho xứng đáng với tình yêu thương của mẹ, đừng để khi mẹ đã mỏi mệt, mình mới nhận ra sự quý giá của tình yêu ấy.

Vần thơ “Mẹ và quả” của Nguyễn Khoa Điềm là một lời tâm sự giản dị, nhưng sâu lắng, gợi lại trong chúng ta một tình cảm lớn lao đối với người mẹ, và từ đó mỗi chúng ta phải biết sống sao cho đúng nghĩa của một con người ân tình hiếu thảo.

Nguyễn Khoa Điềm là một trong những gương mặt tiêu biểu của thế hệ nhà thơ chống Mỹ cứu nước. Thơ ông luôn gây ấn tượng mạnh mẽ với độc giả nhờ sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và những suy tư sâu sắc về đất nước và con người Việt Nam. Lời thơ của ông không hề màu mè hay cầu kỳ mà giản dị, như những lời tâm tình, tự sự chân thành, dễ đi vào lòng người. Nhưng chính trong sự giản dị đó lại chứa đựng những triết lý sâu xa, với những hình ảnh thơ độc đáo và những khái niệm mới lạ, đầy ẩn dụ. Bài thơ “Mẹ và quả” là một ví dụ điển hình, dù ngắn gọn, nhưng lại khiến người đọc suy ngẫm về tình mẫu tử thiêng liêng và những giá trị nhân văn sâu sắc.

Nguyễn Khoa Điềm bắt đầu bài thơ bằng những dòng tự sự giản dị, như lời tâm tình chia sẻ với chúng ta về mẹ và những kỷ niệm thân thương trong mái ấm gia đình. Những mùa quả mà mẹ ông đã hái, vẫn luôn là những hình ảnh gợi lên sự chăm sóc và hy sinh vô bờ của người mẹ.

Những mùa quả mẹ tôi hái được

Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng

Những mùa quả lặn rồi lại mọc

Như mặt trời, khi như mặt trăng

Những công việc vun trồng của mẹ diễn ra hàng ngày, hàng tháng, nhưng luôn chứa đựng trong đó những ước vọng lớn lao. Mẹ luôn hy vọng vào những thành quả của mình, sau bao năm tháng chăm sóc, vun vén. Bài thơ khắc họa hình ảnh một người mẹ vất vả nhưng luôn kiên trì, không bao giờ bỏ mặc công việc của mình.

Nguyễn Khoa Điềm đã tạo ra một bức tranh sinh động về mảnh vườn xanh tươi và bóng dáng của mẹ, nơi mẹ hiện diện trong từng luống khoai, giàn bí, vườn rau, lũy ớt... Tất cả những công việc đó, dù giản đơn, nhưng lại mang đậm dấu ấn tình thương bao la của mẹ. Hình ảnh này gợi nhớ đến những vần thơ của Nguyễn Duy khi ông viết về mẹ mình:

Mẹ ta không có yếm đào

Nón mê thay nón quai thao đội đầu

Rối ren tay bí tay bầu

Váy nhuộm bùn, áo nhuộm nâu bốn mùa

Những mùa quả mà mẹ ông hái chính là kết quả của bao ngày tháng vất vả, hy sinh của mẹ. Những quả chín mọng như mặt trời, hay những quả nhẹ nhàng như mặt trăng, đều mang theo sự cần cù, chăm chỉ của mẹ. Cái thơ của Nguyễn Khoa Điềm không chỉ là hình ảnh tươi đẹp của thiên nhiên, mà còn là nỗi nhớ, nỗi thương về mẹ – người đã tạo dựng nên những mùa quả ngọt cho con cái.

Lời thơ của Nguyễn Khoa Điềm tiếp tục đưa chúng ta đến với những hình ảnh mang đậm sự hy sinh thầm lặng của người mẹ. Những giọt mồ hôi mặn mà mẹ ông đã đổ xuống trong suốt quá trình chăm sóc cây cối, cũng là những giọt mồ hôi của tình yêu thương và sự hy sinh. Những đứa con lớn lên từ bàn tay mẹ, chính là những quả ngọt được chăm chút suốt bao năm tháng.

Nguyễn Khoa Điềm sử dụng hình ảnh những giọt mồ hôi mặn của mẹ để nhấn mạnh sự vất vả trong công việc trồng cây, trồng người. Những đứa con được mẹ chăm sóc như những cây trái trong vườn, phát triển, lớn lên nhờ sự nuôi dưỡng, ân cần của mẹ. Ý thơ này không chỉ nói về công lao nuôi dạy con cái, mà còn là một hình ảnh tượng trưng cho sự hy sinh vô bờ bến của người mẹ.

Bài thơ gợi nhớ đến những câu ca dao về vất vả của mẹ, của những người nông dân một nắng hai sương. Những giọt mồ hôi ấy đã góp phần xây dựng cuộc sống, đem lại niềm vui cho con cái và gia đình:

Mồ hôi mà rỏ xuống đồng

Lúa mọc trùng trùng sáng cả đồi nương

Mồ hôi mà đổ xuống vườn

Dâu xanh lá tốt vấn vương tơ lòng

Cuộc sống của những người con là sự tiếp nối những ước vọng, những hy sinh của mẹ. Trong mắt mẹ, dù con đã lớn, vẫn luôn là những đứa con non nớt, cần được dõi theo và bảo vệ. Nguyễn Khoa Điềm đã thể hiện nỗi lo lắng của người con khi nhìn thấy mẹ ngày càng già yếu:

Và chúng tôi, một thứ quả trên đời

Bảy mươi tuổi mẹ mong chờ được hái

Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi

Mình vẫn còn một thứ quả non xanh

Nhà thơ đã khéo léo thể hiện sự lo lắng, sợ hãi của người con khi chứng kiến mẹ mình ngày càng già yếu, trong khi chính bản thân mình vẫn chưa trưởng thành, chưa thể đáp lại kỳ vọng của mẹ. Bài thơ cũng nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm đối với những bậc sinh thành. Đó là việc học tập, rèn luyện, và trưởng thành để mẹ yên lòng khi bàn tay mẹ đã mỏi mệt.

Điều quan trọng hơn hết là những người con cần phải hiểu rằng niềm hạnh phúc lớn lao của cha mẹ chính là được chứng kiến sự trưởng thành của con cái. Tình yêu của mẹ dành cho con là vô bờ, nhưng tình yêu ấy cũng mong muốn con trưởng thành, vững vàng, để mẹ yên lòng.

Với phép nói giảm, nói tránh trong những dòng thơ như “ngày bàn tay mẹ mỏi” và “mình vẫn còn một thứ quả non xanh”, Nguyễn Khoa Điềm đã khéo léo làm cho ý thơ thêm phần sâu sắc, lay động lòng người. Bài thơ như lời nhắc nhở những người con hãy sống sao cho mẹ luôn yên tâm và hạnh phúc, không để mình trở thành gánh nặng cho mẹ. Hãy để những bông hồng trắng không phải là dấu hiệu của sự hối hận muộn màng.

Bài thơ “Mẹ và quả” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm đầy tình cảm và ý nghĩa. Thông qua những vần thơ giản dị nhưng sâu sắc, ông muốn gửi gắm thông điệp yêu thương và biết ơn đến người mẹ kính yêu, đồng thời khơi dậy trong mỗi chúng ta sự trân trọng đối với công lao sinh thành và dưỡng dục của mẹ.

Bài thơ "Mẹ và quả" được sáng tác vào năm 1982, như một bản tâm tình thấm đẫm cảm xúc của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm dành cho mẹ. Qua từng câu chữ giản dị, tác giả khéo léo bày tỏ tình yêu, sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc đối với người mẹ thân yêu.

"Mẹ và quả" không chỉ là hình ảnh giản dị về một người mẹ mà còn là biểu tượng của những người phụ nữ Việt Nam cần mẫn, hy sinh cho con cái. Bài thơ thể hiện rõ rệt hình ảnh người mẹ như người nông dân tỉ mỉ chăm sóc những quả cây, để rồi mỗi mùa vụ là những thành quả ngọt ngào từ tình yêu thương vô bờ. Tình yêu của mẹ là nguồn động lực lớn lao giúp con vươn lên, trưởng thành.

Bài thơ mang cấu trúc ba khổ, gồm 12 câu thơ, mỗi câu có nhịp điệu không đồng đều, song lại là sự thể hiện chân thành những suy ngẫm sâu sắc của tác giả về tình mẹ. Bài thơ giản dị nhưng không thiếu chiều sâu, dễ dàng chạm đến trái tim người đọc.

Nhưng mùa quả mẹ tôi hái được

Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng

Những mùa quả lặn rồi lại mọc

Như mặt trời, khi như mặt trăng

Ẩn dụ "mùa quả mẹ trồng" như một lời ca ngợi công lao nuôi dưỡng của mẹ, bất kể khó khăn gian khổ. Mẹ vẫn kiên nhẫn, chăm chút, mong con cái lớn lên và thành công. So sánh với sự chuyển động của mặt trời và mặt trăng, tác giả muốn nhấn mạnh sự chu kỳ vô tận của tình yêu và hy sinh của mẹ, luôn hiện hữu và lặp đi lặp lại.

Tình yêu của mẹ là thứ tình cảm vô điều kiện, giống như ánh sáng mặt trời chiếu rọi thế giới. Nhưng đối với người con, đôi khi sự biểu đạt tình cảm ấy lại không phải lúc nào cũng dễ dàng:

Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên

Còn những bí và bầu thì lớn xuống

Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi

Và chúng tôi, một thứ quả trên đời

Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái

Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi

Mình vẫn còn một thứ quả non xanh?

Đây là những câu thơ thể hiện tình yêu chân thành nhưng cũng đầy nỗi lo sợ của người con khi nhìn thấy mẹ đã già đi, bàn tay mỏi mệt, nhưng chính lúc đó lại nhận thức được rằng mình vẫn còn thiếu sót, chưa đủ để đền đáp công ơn của mẹ.

Những hình ảnh đẹp và sâu sắc trong bài thơ không chỉ ca ngợi tình mẫu tử mà còn mở ra những suy nghĩ về trách nhiệm, về sự hi sinh của mẹ và tình yêu vô điều kiện ấy. Mẹ là hiện thân của sự chăm sóc, vun trồng để con thành công, là nguồn động lực để mỗi đứa con vươn lên mạnh mẽ hơn trong cuộc sống.

Bằng sự tinh tế, Nguyễn Khoa Điềm đã miêu tả sự quan tâm, tình thương của mẹ không chỉ đơn thuần là chăm sóc mà còn là một sự hy sinh thầm lặng, như những giọt mồ hôi của mẹ nhỏ xuống để bồi đắp cho mùa quả ngọt ngào, chính là những thành công của con cái sau này.

Cuối cùng, bài thơ là lời nhắc nhở sâu sắc về công ơn của mẹ và của những người đi trước. Tác phẩm lay thức mỗi người về sự trách nhiệm và lòng biết ơn đối với mẹ - những người đã tạo dựng và vun đắp cho thế hệ tương lai.

Bài thơ "Mẹ và quả" của Nguyễn Khoa Điềm là một biểu tượng sống động cho quy luật nhân quả trong cuộc sống, phản ánh một cách sâu sắc về sự liên kết giữa nguyên nhân và kết quả. Hình tượng mẹ và quả xuyên suốt tác phẩm đã làm nổi bật chân lý biện chứng này, khiến mỗi người đọc phải suy ngẫm về mối quan hệ mật thiết giữa con cái và sự hy sinh của mẹ.

Những mùa quả mẹ tôi hái được

Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng

Hai câu thơ mở đầu là một lời khẳng định mạnh mẽ về sự tự lập và sức mạnh của người mẹ. Không chờ đợi vào ai khác, dù tay của người khác có thể mạnh mẽ hơn, mẹ vẫn kiên trì vun trồng, chăm sóc, và chỉ thu hoạch những quả do chính tay mẹ vun trồng. Đó là một thông điệp về tự lực cánh sinh, về sự độc lập trong tình yêu thương và công lao của mẹ.

Những mùa quả là một chu kỳ liên tục, không phải lúc nào cũng thu được thành quả như mong đợi, nhưng luôn luôn có sự lặp lại: quả lặn rồi lại mọc, như sự tuần hoàn của vũ trụ, như sự chuyển động của mặt trời và mặt trăng. Mẹ hiểu rằng để có được quả ngọt, cần có sự chăm sóc và chờ đợi. Đây là một quy luật tự nhiên mà mẹ đã thấu hiểu từ bao đời nay.

Thời gian chăm sóc là thời gian quả lặn, còn khi thu hoạch, chính là thời gian quả mọc. Đó là ẩn dụ về quá trình lớn lên của con cái dưới bàn tay chăm sóc của mẹ, một cách diễn đạt hết sức tinh tế của nhà thơ.

Nhưng không chỉ là quy luật tự nhiên, bài thơ còn phản ánh công lao nuôi dưỡng của mẹ đối với con cái. Những quả bí, quả bầu với hình dáng và đặc trưng của chúng như là biểu tượng cho sự vất vả, nhọc nhằn mà mẹ phải chịu đựng trong suốt thời gian nuôi dưỡng con cái:

Còn những bí và bầu thì lớn xuống

Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi

Hình ảnh những quả bí, quả bầu lớn lên dưới sự chăm sóc của mẹ, với những giọt mồ hôi mặn mà, đã diễn tả một cách đầy cảm động nỗi vất vả và hy sinh của mẹ. Chính những quả này đã nuôi dưỡng con cái, giúp chúng trưởng thành từng ngày.

Đọc bài thơ, ta không khỏi cảm động trước tình yêu vô bờ bến của mẹ. Mẹ nuôi con một cách âm thầm, lặng lẽ, không mong đợi sự đền đáp. Đó chính là tình mẫu tử, là sự hy sinh vô điều kiện mà không ai có thể thay thế được. Như câu ca dao truyền thống:

“Mẹ nuôi con biển hồ lai láng

Con nuôi mẹ tính tháng ngày công”

Với những lời thơ này, Nguyễn Khoa Điềm đã khắc họa một chân dung người mẹ tuyệt vời, luôn mong muốn con cái trở thành những đứa con có ích, có phẩm chất tốt, và thể hiện lòng hiếu thảo đối với mẹ cha:

“Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”

Bài thơ khép lại bằng một suy tư sâu sắc của người con về tình mẹ:

Và chúng tôi, một thứ quả trên đời

Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái

Câu thơ này là sự chuyển mình bất ngờ, thể hiện ước muốn của người mẹ về việc con cái trưởng thành và trở thành người có ích cho xã hội. Mẹ đã trải qua bao nhiêu năm tháng vất vả, và điều mẹ mong nhất là nhìn thấy các con trở thành những con người có giá trị trong cuộc đời.

Nhưng không chỉ dừng lại ở đó, người con bày tỏ nỗi lo âu khi nghĩ về một ngày mẹ không còn đủ sức chăm sóc, khi bàn tay mẹ mỏi mệt, khi những quả non vẫn chưa thể chín:

Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi

Mình vẫn còn một thứ quả non xanh

Với những dòng cuối cùng này, Nguyễn Khoa Điềm đã thể hiện được sự hiếu thảo sâu sắc của mình đối với mẹ, một tình cảm chân thành mà không phải ai cũng có thể hiểu được. Bài thơ không chỉ ca ngợi tình mẫu tử mà còn khắc sâu trách nhiệm của mỗi người con đối với công ơn sinh thành và dưỡng dục của mẹ.

Với phong cách thơ mộc mạc nhưng sâu sắc, Nguyễn Khoa Điềm đã để lại dấu ấn vững chắc trong nền thơ ca dân tộc. Bài thơ "Mẹ và quả" là một trong những tác phẩm đậm chất nhân văn, khiến người đọc không thể nào quên.