Khám Phá Top 6 Bài Soạn Hay Nhất về "Đất nước" (Ngữ văn 10 - SGK Chân Trời Sáng Tạo)

* Sau khi đọc

Nội dung chính của văn bản Đất nước: Đất nước hiện lên qua dòng chảy của cuộc kháng chiến, trong không gian mênh mông. Đất nước vừa gần gũi, vừa thiêng liêng, là niềm tự hào, biểu tượng của sự anh hùng.

Câu 1 (trang 100 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Không gian của những “ngày thu đã qua” được khắc họa qua những hình ảnh nào trong bài thơ? Ghi lại những hình dung, tưởng tượng của bạn về những hình ảnh đó.

Trả lời:

- Không gian của “những ngày thu đã qua” hiện lên qua các hình ảnh: sáng mát trong, hương cốm mới, những con phố dài xao xác, người đi không ngoái lại, thềm đá lá rơi,...

Câu 2 (trang 100 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Hình ảnh “mùa thu nay” khác biệt như thế nào với “những ngày thu đã xa”? Theo bạn, đâu là nguyên nhân của sự khác biệt đó?

Trả lời:

- Hình ảnh mùa thu hiện tại khác biệt so với thu xưa ở:

+ Cảnh sắc thiên nhiên tươi mới, trong lành (trời thu thay áo mới, trong xanh,...);

+ Không gian rộng mở, đầy sức sống (núi đồi, gió thổi rừng tre phấp phới,...);

+ Không khí vui tươi, nhộn nhịp (tiếng cười rộn ràng).

- Nguyên nhân của sự khác biệt đó: Có thể do tâm thế của người viết đã thay đổi, từ tâm trạng của những ngày chiến tranh khốc liệt sang niềm tin vào một tương lai độc lập, tươi sáng của đất nước.

Câu 3 (trang 100 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ trong đoạn thơ:

Trời xanh đây là của chúng ta

Núi rừng đây là của chúng ta

Những cánh đồng thơm mát

Những ngả đường bát ngát

Những dòng sông đỏ nặng phù sa

Trả lời:

- Biện pháp tu từ trong đoạn thơ là phép điệp.

+ Điệp từ (đây, là, của chúng ta)

+ Điệp ngữ (của chúng ta)

+ Điệp cấu trúc cú pháp (Trời xanh đây là của chúng ta/Núi rừng đây là của chúng ta/ Những cánh đồng... Những ngả đường...Những dòng sông...).

- Tác dụng của phép điệp trong đoạn thơ:

+ Làm câu thơ thêm phần mềm mại, nhịp nhàng.

+ Khẳng định quyền sở hữu của dân tộc đối với những cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp của đất nước.

Câu 4 (trang 100 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2): Đọc lại bốn dòng cuối của đoạn thơ và chia sẻ thông điệp mà tiếng vọng của “những buổi ngày xưa” gửi gắm?

Trả lời:

- Tiếng vọng của “những buổi ngày xưa” mang thông điệp rằng thế hệ trẻ cần phải giữ gìn và phát huy truyền thống anh hùng của dân tộc, để bảo vệ nền độc lập, tự do của đất nước.

Câu 1. Không gian của "những ngày thu đã xa" trong bài thơ được tái hiện như thế nào qua những hình ảnh? Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn về những hình ảnh ấy.

- Không gian của những "ngày thu đã xa" hiện lên qua các hình ảnh như: không khí se lạnh, hương cốm thơm ngọt, những con phố dài xao xác, những bước chân của người ra đi không ngoảnh lại, lá vàng rơi đầy trên thềm nắng.

- Cảm nhận: Bức tranh thu Hà Nội, vừa thanh bình, vừa đượm buồn, với gió thu thổi nhẹ mang theo hương cốm mới, những buổi sáng lạnh tĩnh mịch, phố xá vắng vẻ, lá vàng rơi trong lặng lẽ. Trong không gian đó, người chiến sĩ chia tay quê hương, bước vào cuộc hành trình đầy gian khó với tâm trạng lưu luyến nhưng cũng đầy kiên định.

Câu 2. Hình ảnh "mùa thu nay" có gì khác với "những ngày thu đã xa"? Theo bạn, điều gì tạo nên sự khác biệt đó?

- "Mùa thu nay" thể hiện một không gian tươi mới: sắc thu trong vắt, khí trời se lạnh nhưng dễ chịu, không gian rộng mở, đầy sức sống với núi đồi và gió rừng phấp phới; âm thanh của niềm vui, của tiếng cười nói rộn ràng.

- Điều tạo nên sự khác biệt là tâm trạng của nhân vật trữ tình. Mùa thu nay mang đến niềm vui, niềm hy vọng, phấn khởi vì đất nước đã giành được độc lập, cảm giác này khác hẳn với không khí của những ngày thu đã xa, khi mà đất nước vẫn còn trong vòng đen tối của chiến tranh.

Câu 3. Biện pháp tu từ trong đoạn thơ dưới đây là gì? Phân tích hiệu quả biểu đạt của biện pháp đó:

Trời xanh đây là của chúng ta
Núi rừng đây là của chúng ta
Những cánh đồng thơm mát
Những ngả đường bát ngát
Những dòng sông đỏ nặng phù sa

- Biện pháp tu từ được sử dụng là điệp ngữ và phép liệt kê: “của chúng ta”, “những” kết hợp với liệt kê các yếu tố thiên nhiên: “trời xanh”, “núi rừng”, “cánh đồng”, “ngả đường”, “dòng sông”.

- Hiệu quả nghệ thuật: Cấu trúc điệp ngữ giúp tạo âm điệu hài hòa, đồng thời nhấn mạnh sự quý giá của thiên nhiên, khẳng định quyền sở hữu và tự hào dân tộc đối với đất nước.

Câu 4. Tiếng của "những buổi ngày xưa vọng nói về" có thông điệp gì?

- Tiếng vọng ấy nhắc nhở chúng ta về sự kính trọng đối với những thế hệ đã hy sinh vì nền độc lập của dân tộc, bài học về lòng biết ơn và tình yêu quê hương đất nước.

* Tác Giả Nguyễn Đình Thi:

- Nguyễn Đình Thi (1924 - 2003) là một nhà văn hóa, nhà thơ, nhạc sĩ, và lý luận văn học nổi tiếng người Hà Nội.

- Ông là thành viên sáng lập tổ chức Văn hóa cứu quốc và đã có nhiều đóng góp trong các lĩnh vực văn học và nghệ thuật, giữ nhiều chức vụ quan trọng như Tổng thư ký Hội nhà văn Việt Nam.

- Các tác phẩm nổi bật của ông bao gồm tiểu thuyết "Xung kích", "Vào lửa", các tập thơ "Người chiến sĩ", "Bài thơ Hắc Hải", các vở kịch như "Con nai đen", "Rừng trúc", cùng các tiểu luận lý luận văn học. Ông đã được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật vào năm 1996.

I. Tác giả

- Nguyễn Đình Thi (1924 - 2003), một nhà thơ đa tài, đã để lại dấu ấn trong nhiều lĩnh vực nghệ thuật với những đóng góp đặc sắc.

- Thơ của ông nổi bật với giọng điệu riêng, sâu sắc và mang nhiều tìm tòi sáng tạo.

- Cảm xúc chủ đạo trong thơ ông là tình yêu đất nước sâu sắc và nỗi niềm về vận mệnh dân tộc.

II. Tác phẩm Đất nước

• Thể loại: Thơ tự do
• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Bài thơ được sáng tác từ năm 1948 đến 1955, một thời kỳ đầy cam go trong cuộc kháng chiến chống Pháp.

- Trong những năm tháng kháng chiến, Nguyễn Đình Thi đã sống cùng quân dân, trực tiếp tham gia các chiến dịch. “Đất nước” là sự kết tinh của nhiều cảm xúc, là sáng tạo từ các bài thơ trước đó của ông như “Sáng mát trong như sáng năm xưa” và “Đêm mít tinh”.

• Phương thức biểu đạt: Biểu cảm
• Bố cục tác phẩm Đất nước:

- Ba khổ thơ đầu: Tái hiện vẻ đẹp thiên nhiên đất nước qua những hoài niệm sâu lắng.

- Bảy khổ thơ sau: Khắc họa vẻ đẹp đất nước trong những năm tháng kháng chiến oanh liệt, anh hùng.

• Tóm tắt tác phẩm Đất nước:

Bài thơ miêu tả những cảm nhận phong phú về đất nước, qua những vẻ đẹp sâu sắc trong lịch sử, văn hóa và địa lý. Tư tưởng bao trùm tác phẩm là tình yêu và lòng tự hào với một đất nước của nhân dân.

• Giá trị nội dung tác phẩm Đất nước:

- Mở ra một không gian đất nước rộng lớn, tuyệt đẹp và đầy thi vị.

- Tác phẩm thể hiện tình yêu đất nước sâu sắc, niềm tự hào về một dân tộc kiên cường vượt qua đau thương để vươn lên mạnh mẽ.

• Giá trị nghệ thuật tác phẩm Đất nước:

- Hình ảnh thơ độc đáo, mới mẻ.

- Ngôn ngữ cô đọng, xúc tích, mạnh mẽ.

- Sử dụng linh hoạt và sáng tạo các biện pháp nghệ thuật.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Đất nước

• Phần 1

* Hình ảnh mùa thu Hà Nội trong hoài niệm (từ đầu đến "lá rơi đầy"):

- Mùa thu Hà Nội trong trí nhớ tác giả được miêu tả qua những hình ảnh đặc trưng: không khí trong lành, hương cốm mới, những con phố vắng lặng và cơn gió mơn man.

- Mùa thu Hà Nội trong hoài niệm:

+ Bức tranh mùa thu đẹp và thi vị, nhưng cũng đượm buồn. Những sáng thu se lạnh, phố xá vắng, những chiếc lá vàng bay trong gió, tạo nên không gian đầy cảm xúc.

+ Hình ảnh người chiến sĩ ra đi, không ngoảnh lại, để lại sau lưng những dấu vết của mùa thu và lòng lưu luyến vô bờ.

=> Mùa thu Hà Nội vừa đẹp, vừa buồn, là bức tranh hoài niệm đầy cảm xúc của một người phải ly biệt để tìm kiếm tự do, đất nước thoát khỏi ách nô lệ.

* Mùa thu cách mạng, mùa thu độc lập vui tươi, phấn chấn:

- Mùa thu độc lập được miêu tả qua không gian tươi mới, đầy sức sống. Từ những con phố vắng lặng, bức tranh mùa thu chuyển sang hình ảnh núi rừng hùng vĩ, tràn đầy niềm vui, tự hào.

- Mùa thu cách mạng đón chào tự do, nơi mà mọi thứ đều phấn chấn và đầy hy vọng.

- Mùa thu độc lập không chỉ là không gian, mà là niềm tự hào, là tiếng nói của lịch sử, vang vọng qua từng câu thơ.

- Nghệ thuật đặc sắc: Hình ảnh mạnh mẽ, nhịp thơ hào hùng, giọng điệu phấn chấn, thể hiện một niềm tự hào và tình yêu mãnh liệt với đất nước.

* Đất nước trong chiến tranh và đau thương:

- Đất nước chìm trong đau thương, những cánh đồng nhuộm máu, những hình ảnh đẫm nước mắt, thể hiện sự khốc liệt của chiến tranh.

- Tuy nhiên, đất nước không bị khuất phục, mà ngược lại, đứng lên mạnh mẽ để chống lại kẻ thù, như những anh hùng trong trận chiến này.

- Đất nước từ đau thương vươn lên giành chiến thắng, tạo nên những hình ảnh sử thi hào hùng, khẳng định sức mạnh và niềm tin vào dân tộc.

- Nghệ thuật sử dụng đối lập mạnh mẽ, thể hiện sức sống mãnh liệt của một đất nước anh hùng.

* Nội dung chính: Bài thơ là sự kết hợp giữa những nỗi nhớ mùa thu Hà Nội và cảm xúc về đất nước qua những giai đoạn thăng trầm của lịch sử. Từ đó, tác giả thể hiện niềm tự hào về dân tộc, sự kiên cường và lòng yêu nước vô bờ.

Trả lời câu hỏi:

Câu 1: Không gian mùa thu Hà Nội được miêu tả qua những hình ảnh đặc trưng như sáng thu mát trong, hương cốm thơm, con phố dài vắng vẻ, và hình ảnh người ra đi không ngoảnh lại.

Câu 2: Mùa thu nay khác mùa thu xưa ở không gian tươi sáng, đầy sức sống với âm thanh vui tươi, một mùa thu của độc lập và tự do, không còn cái buồn của thời chiến tranh.

Câu 3: Biện pháp điệp ngữ như “của chúng ta” được sử dụng để nhấn mạnh quyền sở hữu, tự hào về thiên nhiên, khẳng định quyền độc lập dân tộc.

Câu 4: Tiếng vọng từ quá khứ gửi gắm thông điệp về việc bảo vệ và phát huy truyền thống anh hùng của dân tộc, để các thế hệ sau giữ vững nền độc lập tự do.

I. Giới thiệu về tác giả Nguyễn Đình Thi

• Tiểu sử:

- Nguyễn Đình Thi (1924 – 2003), một trong những cây bút vĩ đại của nền văn học Việt Nam hiện đại, là nhà thơ, nhà văn, nhà phê bình văn học và nhạc sĩ có tầm ảnh hưởng sâu rộng.

- Sinh ra tại Luông Pra Băng (Lào), nhưng quê hương ông lại nằm ở làng Vũ Thạch, nay là phố Bà Triệu, Hà Nội. Cha ông là viên chức của Sở Bưu điện Đông Dương, làm việc tại Lào.

- Trong những năm 1940, ông tham gia vào Tổ Văn hóa Cứu quốc và vào năm 1945, ông tham dự Hội nghị Quốc dân Tân Trào, được bầu làm Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa I. Sau cách mạng tháng Tám, ông giữ vai trò Tổng thư ký Hội Văn hóa Cứu quốc.

- Ông là một trong những nhà văn, nghệ sĩ trưởng thành trong kháng chiến chống Pháp. Bên cạnh thơ ca, ông còn là nhà phê bình, sáng tác nhạc, viết lý luận phê bình văn học và soạn kịch. Ông được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật vào năm 1996.

- Sau năm 1954, ông tích cực tham gia công tác quản lý văn học nghệ thuật, giữ chức Tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam từ 1958 đến 1989. Từ năm 1995, ông làm Chủ tịch Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật.

- Ông qua đời vào ngày 18 tháng 4 năm 2003 tại Hà Nội. Con trai ông, Nguyễn Đình Chính, cũng là một nhà văn nổi tiếng.

• Phong cách sáng tác:

- Thơ Nguyễn Đình Thi tự do, phóng khoáng nhưng vẫn đậm tính hàm súc, sâu lắng và đầy những tìm tòi mới mẻ theo hướng hiện đại.

- Các tác phẩm văn xuôi của ông phản ánh kịp thời cuộc chiến đấu kiên cường của dân tộc Việt Nam trong các cuộc kháng chiến, mang đậm tính thời sự và dân tộc.

• Tác phẩm nổi bật:

- Thơ: Người chiến sĩ (1958), Bài thơ Hắc Hải (1958), Dòng sông trong xanh (1974), Tia nắng (1985), Đất nước (1948-1955), Nhớ, Lá đỏ...

- Tiểu thuyết: Xung kích, Vỡ bờ, Thu đông năm nay (1954), Bên bờ sông Lô (1957), Vào lửa (1966), Mặt trận trên cao (1967)

- Phê bình văn học: Tiểu luận Nhận đường.

- Kịch: Con nai đen (1961), Hoa và Ngần (1975), Giấc mơ (1983), Rừng trúc (1978), Nguyễn Trãi ở Đông Quan (1979), Người đàn bà hóa đá (1980), Tiếng sóng (1980), Cái bóng trên tường (1982), Trương Chi (1983), Hòn Cuội (1983-1986).

II. Tác phẩm Đất nước

1. Hoàn cảnh sáng tác:

Bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi được thai nghén và hoàn thành qua tám năm (1948-1955), kéo dài suốt thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Đến khi miền Bắc hòa bình, bài thơ mới được ra đời vào năm 1955.

- Đất nước là một trong những thi phẩm tiêu biểu cho sự nghiệp thơ ca của ông. Bài thơ này được lấy cảm hứng từ hai bài thơ trước đó của ông: Sáng mát trong như sáng năm xưa (1948) và Đêm mít tinh (1949), hoàn thiện vào năm 1955 và được đưa vào tập Người chiến sĩ (1956).

2. Nội dung chính:

Bài thơ thể hiện cảm hứng về một đất nước giàu đẹp, hiền hòa, nhưng cũng không thiếu những đau thương trong quá trình chiến đấu. Đất nước ấy đã chiến thắng, vươn lên mạnh mẽ trong kháng chiến và đạt được độc lập, tự do.

3. Bố cục:

+ Phần 1: Từ đầu đến “Những buổi ngày xưa vọng nói về” thể hiện cảm xúc của nhà thơ về sự thay đổi trong không gian mùa thu của đất nước.

+ Phần 2: Còn lại, mô tả hình ảnh đất nước trong cuộc kháng chiến, đau thương nhưng anh dũng, chiến thắng vẻ vang.

4. Giá trị nội dung:

- Đất nước được thể hiện trong những năm tháng kháng chiến, chiến đấu và chiến thắng, tạo nên một không gian rộng lớn, thiêng liêng và anh hùng.

- Bài thơ mang lại cảm xúc sâu lắng, thể hiện sự kính trọng, tự hào về đất nước và con người Việt Nam.

5. Giá trị nghệ thuật:

- Các câu thơ có nhịp điệu linh hoạt, với sự kết hợp của các câu dài, ngắn, tạo nên sự phong phú trong biểu đạt.

- Hình ảnh thơ sinh động, có sự tương phản mạnh mẽ, khái quát cao, thể hiện sự gợi mở về cảm xúc của người đọc.

- Nhà thơ khéo léo thể hiện tiếng nói nội tâm của nhân vật trữ tình, kết hợp giữa cảm xúc và suy tưởng.

Câu 1

Không gian của “những ngày thu đã xa” được tái hiện qua những hình ảnh nào trong văn bản trên? Hãy ghi lại những hình dung, tưởng tượng mà các hình ảnh thơ ấy gợi ra cho bạn.

Lời giải chi tiết:

- Không gian của “những ngày thu đã xa” được tái hiện qua những hình ảnh sau:

+ Cái lạnh sớm của Hà Nội

+ Gió heo may lướt qua những con phố dài

+ Hình ảnh người chiến sĩ ra đi, không ngoảnh lại nhìn quê hương nhưng trong lòng vẫn xao xuyến, đau đáu về quê nhà.

- Những hình dung của tôi về không gian Hà Nội buổi sáng lạnh lẽo, những con phố vắng vẻ với chút buồn man mác. Hình ảnh tiễn biệt đầy lưu luyến nhưng cũng đầy nghị lực và sự quyết tâm.

Câu 2

Hình ảnh “mùa thu nay” khác gì với “những ngày thu đã xa”? Theo bạn, điều gì làm nên sự khác biệt đó?

Lời giải chi tiết:

- Hình ảnh “mùa thu nay” khác hẳn so với “những ngày thu đã xa”: không gian tươi sáng, được miêu tả qua những từ ngữ như “phấp phới”, “áo mới”, “trong biếc”, “nói cười thiết tha”.

- Sự khác biệt này thể hiện qua tâm trạng của người trữ tình, sau khi đất nước giành được độc lập, tâm trạng đã chuyển từ đau thương sang vui mừng, phấn khởi.

Câu 3

Xác định và nêu hiệu quả biểu đạt của biện pháp tu từ trong đoạn thơ sau:

Trời xanh đây là của chúng ta

Núi rừng đây là của chúng ta

Những cánh đồng thơm mát

Những ngả đường bát ngát

Những dòng sông đỏ nặng phù sa

Lời giải chi tiết:

- Biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ: điệp cấu trúc.

- Tác dụng: Biện pháp này làm nổi bật sự khẳng định quyền sở hữu của người dân đối với thiên nhiên, đất nước, gắn kết con người với những hình ảnh đất nước thiêng liêng, tươi đẹp.

Câu 4

Đọc lại bốn dòng cuối của đoạn trích và cho biết: tiếng của “những buổi ngày xưa vọng nói về” gửi gắm thông điệp gì đến chúng ta?

Lời giải chi tiết:

Tiếng vọng của “những buổi ngày xưa” gửi gắm thông điệp sâu sắc về lòng biết ơn đối với những thế hệ đã hy sinh vì nền độc lập của đất nước, để nuôi dưỡng niềm tự hào và trách nhiệm trong thế hệ trẻ hôm nay.

I. Tác giả văn bản 'Đất nước'

- Nguyễn Đình Thi (1924 - 2003)

- Quê quán: Hà Nội

- Phong cách nghệ thuật: Thơ văn của Nguyễn Đình Thi giản dị mà sâu sắc, dễ tiếp cận nhưng lại chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa triết lý sâu xa, mở ra những suy tư về đất nước và con người.

- Tác phẩm chính: 'Việt Nam quê hương ta', 'Đất nước', 'Mặt trận trên cao', 'Xung kích'...

II. Khám phá tác phẩm 'Đất nước'

• Thể loại: Thơ tự do
• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Bài thơ được sáng tác từ năm 1948 đến 1955, trong suốt cuộc kháng chiến chống Pháp. Nguyễn Đình Thi không chỉ tham gia chiến đấu mà còn sống trong những thời khắc gian khó, cảm nhận sâu sắc về đất nước qua từng bài thơ. 'Đất nước' là sự kết tinh từ những bài thơ trước đó như 'Sáng mát trong như sáng năm xưa', 'Đêm mít tinh'...

• Phương thức biểu đạt: Biểu cảm
• Bố cục:

- Ba khổ thơ đầu: Miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên đất nước, khơi gợi niềm nhớ nhung da diết của tác giả.

- Bảy khổ thơ tiếp theo: Đất nước trong đau thương, anh hùng giữa cuộc kháng chiến dài dằng dặc.

• Tóm tắt:

Bài thơ thể hiện những cảm nhận tươi mới về đất nước qua từng vẻ đẹp ẩn sâu trong lịch sử, địa lý và văn hóa. Tư tưởng trọng tâm là 'Đất nước của nhân dân', thể hiện tình yêu nồng nàn và niềm tự hào dân tộc.

• Giá trị nội dung:

Bài thơ mở ra một không gian rộng lớn, tươi đẹp của đất nước, thể hiện tình yêu cháy bỏng và niềm tự hào về một đất nước vươn lên mạnh mẽ từ đau thương, mất mát.

• Giá trị nghệ thuật:

Hình ảnh thơ mới mẻ, sáng tạo với ngôn ngữ cô đọng, hàm súc, sử dụng linh hoạt các biện pháp nghệ thuật.

III. Khám phá chi tiết tác phẩm 'Đất nước'

• Mùa thu Hà Nội trong ký ức

- Mùa thu trong lành của Việt Bắc khiến tác giả nhớ về mùa thu Hà Nội năm xưa. Mùa thu đẹp nhưng cũng mang trong mình nỗi buồn, khi người ra đi mang theo nỗi lưu luyến, hoài niệm.

• Mùa thu hiện tại ở chiến khu Việt Bắc

- Những thay đổi rõ rệt:

+ Tâm trạng con người: Hào hứng, tự do, đầy hy vọng khi đứng giữa đất trời rộng lớn.

+ Hình ảnh, tính từ và điệp từ thể hiện sự khẳng định chủ quyền và sự trù phú của đất nước.

+ Sự suy tư và niềm tự hào về truyền thống anh hùng bất khuất của dân tộc.

• Những suy tư về đất nước

- Đau thương, căm hờn, nhưng quyết tâm đứng lên chiến đấu:

+ Hình ảnh đối lập giữa đau thương của đất nước trong chiến tranh và khát vọng chiến thắng.

+ Những từ ngữ diễn tả sự hòa hợp giữa tình yêu cá nhân và tình yêu đất nước.

- Đất nước anh hùng, kiên cường:

+ Biện pháp đối lập thể hiện sự tàn bạo của kẻ thù và lòng yêu nước kiên cường của dân tộc.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Không gian của 'những ngày thu đã xa' được tái hiện qua những hình ảnh nào trong văn bản trên? Hãy ghi lại những hình dung, tưởng tượng mà các hình ảnh thơ ấy gợi ra cho bạn.

Trả lời:

- Không gian của 'những ngày thu đã xa' được tái hiện qua:

• Cái lạnh của buổi sáng ở Hà Nội.
• Gió heo may trong không gian dài của các con phố.
• Người chiến sĩ ra đi, lòng vẫn đầy nỗi nhớ về quê hương.

- Hình dung của tôi về không gian này là một Hà Nội mùa thu với gió lạnh, bầu trời u ám, và hình ảnh chia ly khiến lòng người đầy lưu luyến, buồn bã.

Câu 2: Hình ảnh 'mùa thu nay' khác gì với 'những ngày thu đã xa'? Theo bạn, điều gì làm nên sự khác biệt đó?

Trả lời:

- Hình ảnh 'mùa thu nay' tươi sáng và tràn đầy sức sống, miêu tả qua những từ như 'phấp phới', 'áo mới', 'trong biếc', 'nói cười thiết tha'.

- Sự khác biệt này thể hiện sự thành công của kháng chiến, chiến thắng mang lại tự do, độc lập cho đất nước.

Câu 3: Xác định và nêu hiệu quả biểu đạt của biện pháp tu từ trong đoạn thơ sau:

Trời xanh đây là của chúng ta

Núi rừng đây là của chúng ta

Những cánh đồng thơm mát

Những ngả đường bát ngát

Những dòng sông đỏ nặng phù sa

Trả lời:

- Biện pháp tu từ: điệp ngữ, đặc biệt là 'đây là của chúng ta'.

- Hiệu quả: Nhấn mạnh và khẳng định quyền sở hữu của nhân dân đối với đất nước, thể hiện niềm tự hào dân tộc mạnh mẽ.

Câu 4: Đọc lại bốn dòng cuối của đoạn trích và cho biết: tiếng của 'những buổi ngày xưa vọng nói về' gửi gắm thông điệp gì đến chúng ta?

Trả lời:

Tiếng của 'những buổi ngày xưa vọng nói về' gửi gắm thông điệp về việc tưởng nhớ sự hi sinh của các thế hệ đi trước, đồng thời nhắc nhở chúng ta phải trân trọng và bảo vệ đất nước mà họ đã giành lại cho chúng ta.

* Sau khi đọc

Nội dung chính:

Văn bản thể hiện cái nhìn sâu sắc và mới mẻ về Đất Nước của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, mang đến một cái nhìn toàn diện từ các phương diện lịch sử, địa lý, văn hóa. 'Đất Nước' là sự kết tinh từ những hy sinh, nỗ lực và khát vọng của nhân dân, vì chính nhân dân đã tạo ra Đất Nước.

Trả lời câu hỏi:

Câu 1 (trang 100 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Không gian của 'những ngày thu đã xa' được tái hiện qua những hình ảnh nào trong văn bản trên? Hãy ghi lại những hình dung, tưởng tượng mà các hình ảnh thơ ấy gợi ra cho bạn.

Trả lời:

- Không gian của 'những ngày thu đã xa' được tái hiện qua những hình ảnh sau:

+ Cái lạnh của buổi sớm ở Hà Nội

+ Gió heo may lướt qua các con phố dài

+ Hình ảnh người chiến sĩ ra đi, không ngoảnh lại nhưng lòng vẫn đau đáu về quê hương, về đất nước.

- Những hình dung và tưởng tượng mà các hình ảnh ấy gợi lên là một không gian Hà Nội mùa thu, nơi gió lạnh se sắt và bầu trời như phủ một lớp ảm đạm, đầy sự chia ly và hoài niệm.

Câu 2 (trang 100 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Hình ảnh 'mùa thu nay' khác gì với 'những ngày thu đã xa'? Theo bạn, điều gì làm nên sự khác biệt đó?

Trả lời:

- Hình ảnh 'mùa thu nay' khác biệt với 'những ngày thu đã xa' ở chỗ:

+ Chủ thể trữ tình cảm nhận niềm vui, sự sống mới.

+ Không gian trở nên tươi sáng, tràn đầy sức sống, được miêu tả qua các từ ngữ như 'phấp phới', 'áo mới', 'trong biếc', 'nói cười thiết tha'.

- Sự khác biệt này phản ánh thành công của cuộc kháng chiến, khi đất nước giành lại độc lập và tự do.

Câu 3 (trang 100 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Xác định và nêu hiệu quả biểu đạt của biện pháp tu từ trong đoạn thơ sau:

Trời xanh đây là của chúng ta

Núi rừng đây là của chúng ta

Những cánh đồng thơm mát

Những ngả đường bát ngát

Những dòng sông đỏ nặng phù sa

Trả lời:

- Biện pháp tu từ trong đoạn thơ là điệp ngữ.

- Hiệu quả của biện pháp này là nhấn mạnh, khẳng định quyền sở hữu của nhân dân đối với từng khía cạnh của thiên nhiên đất nước.

Câu 4 (trang 100 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 2):

Đọc lại bốn dòng cuối của đoạn trích và cho biết: tiếng của 'những buổi ngày xưa vọng nói về' gửi gắm thông điệp gì đến chúng ta?

Trả lời:

Tiếng của 'những buổi ngày xưa vọng nói về' gửi gắm thông điệp rằng chúng ta phải luôn nhớ đến tiếng nói, hành động và sự hi sinh của các thế hệ đi trước, những người đã chiến đấu để giành lại tự do cho đất nước.