Top 10 bài phân tích xuất sắc nhất về tác phẩm "Thiên Trường vãn vọng" (Ngữ văn 8 - SGK Kết nối tri thức)

Trần Nhân Tông (1258-1308) - vị minh quân kiệt xuất đồng thời là thi nhân tài hoa của Đại Việt thế kỷ XIII. Người sở hữu trí tuệ uyên bác, tài thao lược quân sự và tâm hồn nghệ sĩ đặc biệt.

Sự nghiệp của người gắn liền với những chiến công lừng lẫy trong hai cuộc kháng chiến chống Nguyên-Mông lần thứ hai và ba, bảo vệ nền độc lập dân tộc.

Trong di sản thơ chữ Hán của Trần Nhân Tông, hai thi phẩm viết về Thiên Trường - vùng đất phát tích của vương triều Trần nổi bật: "Hạnh Thiên Trường hành cung" và "Thiên Trường vãn vọng".

"Thiên Trường vãn vọng" - kiệt tác thất ngôn tứ tuyệt Đường luật, khắc họa bức tranh thôn quê Thiên Trường qua lăng kính cảm xúc tinh tế của vị hoàng đế-nghệ sĩ. Bài thơ như bản hòa tấu của sương chiều, nắng tà và nhịp sống bình yên:

"Thôn hậu, thôn tiền, đạm tự yên,
Bán vô, bán hữu, tịch dương biên.
Mục đồng địch lí ngưu quy tận,
Bạch lộ song song phi hạ điền"

Hai câu mở tạo không gian mênh mang với xóm làng chìm trong sương khói, ánh chiều nhạt nhòa. Nghệ thuật đối ngẫu "thôn hậu/thôn tiền", "bán vô/bán hữu" gợi nhịp sống tuần hoàn nơi thôn dã. Bút pháp "vẽ mây nảy trăng" khiến cảnh vật như đang tan vào cõi mộng.

Hai câu kết đem đến sinh khí với hình ảnh mục đồng thổi sáo dẫn trâu về, từng đôi cò trắng hạ cánh. Âm thanh tiếng sáo hồn nhiên cùng chuyển động của cánh cò tạo nên bức tranh sống động, khẳng định sức sống tiềm tàng của làng quê Việt.

Qua thi phẩm, ta thấy tâm hồn thi nhân hòa quyện cùng thiên nhiên, đất nước. Không ngợi ca cung điện nguy nga, Trần Nhân Tông chọn lưu giữ vẻ đẹp thuần khiết của quê hương - minh chứng cho cốt cách thanh cao và tình yêu quê hương sâu nặng của vị vua anh hùng.

"Thiên Trường vãn vọng" vượt thời gian hơn bảy thế kỷ vẫn khiến độc giả xúc động trước vẻ đẹp bình dị mà đầy thi vị. Hình ảnh cánh cò trắng trong thơ mãi chấp chới giữa không gian văn hóa Việt, trở thành biểu tượng nghệ thuật bất hủ.

Văn học trung đại Việt Nam (thế kỷ X-XIX) không chỉ có những áng thơ hào hùng như Nam quốc sơn hà, Tụng giá hoàn kinh sư mà còn lưu giữ nhiều kiệt tác trữ tình đặc sắc. "Thiên Trường vãn vọng" của Trần Nhân Tông và "Côn Sơn ca" của Nguyễn Trãi là hai viên ngọc quý trong kho tàng ấy, nơi cảnh vật trở thành phương tiện biểu đạt tình cảm tinh tế của thi nhân.

Nguyên tác:

"Thôn hậu thôn tiền đạm tự yên,

Bán vô bán hữu tịch dương biên.

Mục đồng địch lí ngưu quy tận,

Bạch lộ song song phi hạ điền".

Bản dịch của Ngô Tất Tố:

"Trước xóm sau thôn tựa khói lồng,

Bóng chiều man mác có dường không

Mục đồng sáo vẳng trâu về hết,

Cò trắng từng đôi liệng xuống đồng".

Sau chiến thắng Nguyên-Mông lừng lẫy, trong chuyến về thăm cố hương Thiên Trường (Nam Định ngày nay), Trần Nhân Tông đã sáng tác bài thơ tứ tuyệt này. Bằng âm điệu nhẹ nhàng, thanh thoát, bài thơ khắc họa bức tranh thôn dã lúc hoàng hôn với những nét chấm phá tài hoa.

Hai câu đầu mở ra không gian làng quê mờ ảo trong làn khói sương chiều. Nghệ thuật đối "trước xóm/sau thôn", "nửa như có/nửa như không" tạo nhịp điệu uyển chuyển, gợi cảm giác bảng lảng khó nắm bắt. Phải chăng đó là khói lam chiều từ những bếp nhà tranh, hay làn sương mờ bao phủ xóm làng?

Hai câu sau đem đến sinh khí với hình ảnh mục đồng thổi sáo dẫn trâu về, từng đôi cò trắng chao liệng. Âm thanh tiếng sáo vi vu cùng chuyển động của cánh cò tạo nên bức tranh sống động, khẳng định sức sống mãnh liệt của làng quê Việt.

Điều đặc biệt là một vị hoàng đế lại có thể cảm nhận và diễn tả tinh tế vẻ đẹp bình dị của thôn dã như vậy. Bài thơ không chỉ thể hiện tình yêu quê hương sâu nặng mà còn phản ánh tinh thần lạc quan, gắn bó máu thịt với nhân dân của vị minh quân Trần Nhân Tông. Tác phẩm góp phần làm rạng rỡ thêm hào khí Đông A của văn học đời Trần.

Hoàng hôn từ lâu đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận của thi ca, khi khoảnh khắc giao thời này thường khơi gợi những rung động sâu lắng trong tâm hồn nghệ sĩ. "Thiên Trường vãn vọng" của Trần Nhân Tông là bản hòa tấu tuyệt diệu giữa tâm hồn thi nhân với bức tranh thôn dã đậm chất Việt.

Hai câu mở đầu như nét chấm phá tài hoa:

"Thôn hậu thôn tiền đạm tự yên

Bán vô bán hữu tịch dương biên"

(Trước xóm sau thôn tựa khói lồng

Bóng chiều man mác có dường không)

Bức tranh quê hiện lên trong làn sương khói chiều hư ảo, nơi ranh giới giữa thực và mộng trở nên mờ nhòa. Điểm nhìn từ phủ Thiên Trường bao quát cả không gian "trước xóm sau thôn", gợi lên vẻ đẹp bình dị mà đầy chất thơ của làng quê Bắc Bộ. Phải chăng đó là làn khói lam chiều từ những bếp nhà tranh, hay sương chiều quyện với hơi ấm cuộc sống?

Hai câu kết đem đến sinh khí:

"Mục đồng địch lí ngưu quy tận

Bạch lộ song song phi hạ điền"

(Mục đồng sáo vẳng trâu về hết

Cò trắng từng đôi liệng xuống đồng)

Âm thanh tiếng sáo mục đồng hồn nhiên cùng hình ảnh đàn cò trắng chao liệng tạo nên bức tranh sống động. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh càng làm nổi bật vẻ thanh bình của miền quê. Điều đặc biệt là một vị hoàng đế lại có thể cảm nhận tinh tế đến vậy nhịp sống bình dị nơi thôn dã.

Bài thơ không chỉ là bức tranh phong cảnh mà còn là tấm gương phản chiếu tâm hồn cao đẹp của vị minh quân - một tâm hồn nghệ sĩ luôn gắn bó máu thịt với quê hương. Qua đó, ta thấy được tình yêu quê hương đất nước sâu nặng và nhân cách thanh cao của Trần Nhân Tông.

Văn học trung đại Việt Nam không chỉ ngợi ca hào khí dân tộc mà còn lưu giữ những khoảnh khắc giao hòa tuyệt đẹp giữa tâm hồn thi nhân với thiên nhiên. "Thiên Trường vãn vọng" của Trần Nhân Tông là viên ngọc quý trong dòng chảy ấy, thể hiện tình yêu quê hương qua lăng kính của một vị minh quân.

Hai câu mở đầu khắc họa không gian hư ảo:

"Thôn hậu thôn tiền đạm tự yên

Bán vô bán hữu tịch dương biên"

Bức tranh quê hiện lên trong ánh chiều tà với làn khói sương mờ ảo, nơi ranh giới giữa thực và ảo trở nên mong manh. Nghệ thuật tiểu đối "thôn hậu/thôn tiền", "bán vô/bán hữu" tạo nhịp điệu uyển chuyển, gợi cảm giác bồng bềnh khó nắm bắt. Đó không chỉ là cảnh vật thực mà còn là tâm trạng bâng khuâng của vị vua trở về cố hương.

Hai câu sau đem đến sinh khí:

"Mục đồng địch lí ngưu quy tận

Bạch lộ song song phi hạ điền"

Âm thanh tiếng sáo mục đồng hồn nhiên cùng hình ảnh đôi cò trắng chao liệng tạo nên bức tranh sống động. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh càng làm nổi bật vẻ thanh bình của miền quê. Màu trắng tinh khôi của cánh cò trên nền chiều tà trở thành điểm nhấn nghệ thuật đầy ám ảnh.

Bài thơ là sự kết hợp hài hòa giữa chất hội họa và âm nhạc, giữa tĩnh tại và chuyển động. Qua đó, ta thấy được tâm hồn nghệ sĩ tinh tế và tình yêu quê hương sâu nặng của vị vua anh hùng - một minh chứng cho sự gắn bó máu thịt giữa lãnh tụ và nhân dân.

"Thiên Trường vãn vọng" - kiệt tác thơ ca được Trần Nhân Tông sáng tác khi về thăm cố đô Thiên Trường (Nam Định ngày nay). Chỉ bằng vài nét chấm phá tinh tế, vị hoàng đế - thi sĩ đã vẽ nên bức tranh quê huyền ảo với sự kết hợp độc đáo giữa chất hiện thực và lãng mạn.

Hoàng hôn từ lâu đã là nguồn thi hứng bất tận, gợi những xúc cảm đa chiều trong tâm hồn nghệ sĩ. Nếu Bà Huyện Thanh Quan tái hiện nỗi cô liêu nơi Đèo Ngang buổi chiều tà, hay cô gái trong ca dao nhớ mẹ khi "chiều chiều ra đứng ngõ sau", thì Trần Nhân Tông lại đắm mình trong sự giao hòa với thiên nhiên thôn dã.

Hai câu mở đầu tạo nên không gian hư thực khó phân định:

"Trước xóm sau thôn tựa khói lồng

Bóng chiều man mác có dường không"

Làng quê hiện lên trong làn sương khói chiều hư ảo, nơi ranh giới giữa thực và mộng trở nên mong manh. Nghệ thuật tiểu đối "trước xóm/sau thôn" tạo nhịp điệu uyển chuyển, gợi cảm giác bồng bềnh khó nắm bắt. Đó không chỉ là cảnh vật mà còn là tâm trạng bâng khuâng của vị vua trở về cố hương.

Hai câu sau đem đến sinh khí:

"Mục đồng sáo vẳng trâu về hết

Cò trắng từng đôi liệng xuống đồng"

Âm thanh tiếng sáo mục đồng hồn nhiên cùng hình ảnh đôi cò trắng chao liệng tạo nên bức tranh sống động. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh càng làm nổi bật vẻ thanh bình của miền quê. Màu trắng tinh khôi của cánh cò trên nền chiều tà trở thành điểm nhấn nghệ thuật đầy ám ảnh.

Bài thơ là minh chứng cho tâm hồn nghệ sĩ tinh tế và tình yêu quê hương sâu nặng của vị minh quân, thể hiện sự gắn bó máu thịt giữa lãnh tụ và nhân dân.

Trần Nhân Tông - vị anh hùng dân tộc kiệt xuất, minh quân triều Trần, đồng thời là thiền sư sáng lập phái Thiền Trúc Lâm Yên Tử. Nhưng ít ai biết rằng, ẩn sau con người ấy còn có một tâm hồn thi sĩ đầy tinh tế với tình yêu quê hương sâu đậm, được thể hiện rõ nét qua kiệt tác "Thiên Trường vãn vọng".

Từ cung điện phủ Thiên Trường, tầm mắt nhà vua bao quát cả một vùng quê thân thương:

"Trước xóm sau thôn tựa khói lồng

Bóng chiều man mác có dường không"

Không gian chiều tà hiện lên trong làn khói sương huyền ảo, nơi ranh giới giữa thực và hư trở nên mong manh. Điệp ngữ "trước xóm/sau thôn" cùng nghệ thuật đối "bán vô/bán hữu" tạo nên nhịp thơ uyển chuyển, gợi cảm giác bồng bềnh khó tả. Đó không chỉ là cảnh vật mà còn là tâm trạng bâng khuâng của vị vua trở về cố hương.

Hai câu sau đem đến sinh khí:

"Mục đồng sáo vẳng trâu về hết

Cò trắng từng đôi liệng xuống đồng"

Âm thanh tiếng sáo mục đồng hồn nhiên cùng hình ảnh đôi cò trắng chao liệng tạo nên bức tranh sống động. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh càng làm nổi bật vẻ thanh bình của miền quê. Màu trắng tinh khôi của cánh cò trên nền chiều tà trở thành điểm nhấn nghệ thuật đầy ám ảnh.

Bài thơ là minh chứng cho tâm hồn nghệ sĩ tinh tế và tình yêu quê hương sâu nặng của vị minh quân, thể hiện sự gắn bó máu thịt giữa lãnh tụ và nhân dân.

Trần Nhân Tông (1258-1308) - vị minh quân lỗi lạc của Đại Việt, người lãnh đạo hai cuộc kháng chiến chống Nguyên-Mông thắng lợi, đồng thời là thiền sư sáng lập dòng Thiền Trúc Lâm Yên Tử. Bài thơ "Thiên Trường vãn vọng" được sáng tác khi nhà vua về thăm hành cung Thiên Trường, phản ánh tâm hồn thi sĩ tinh tế gắn bó máu thịt với quê hương.

Nguyên tác:

"Thôn hậu thôn tiền đạm tự yên,

Bán vô bán hữu tịch dương biên.

Mục đồng địch lí ngưu quy tận,

Bạch lộ song song phi hạ điền."

Bản dịch của Ngô Tất Tố:

"Trước xóm sau thôn tựa khói lồng,

Bóng chiều man mác có dường không.

Mục đồng sáo vẳng trâu về hết,

Cò trắng từng đôi liệng xuống đồng."

Hai câu đầu mở ra không gian chiều tà hư ảo với làn khói sương bao phủ thôn xóm. Nghệ thuật tiểu đối "thôn hậu/thôn tiền", "bán vô/bán hữu" tạo nhịp điệu uyển chuyển, gợi cảnh vật nửa thực nửa hư. Hai câu sau đem đến sinh khí với hình ảnh mục đồng thổi sáo dẫn trâu về và đôi cò trắng chao liệng - những nét đặc trưng của làng quê Việt.

Bài thơ không chỉ là bức tranh phong cảnh mà còn ẩn chứa niềm vui sâu lắng của vị vua trước cảnh thanh bình được khôi phục sau chiến tranh. Chất thiền trong thơ thể hiện qua cái nhìn ung dung tự tại trước vẻ đẹp giản dị của cuộc sống.

Tình yêu quê hương trong văn học trung đại không chỉ thể hiện qua lòng tự hào dân tộc mà còn ẩn chứa trong những khoảnh khắc giao hòa với thiên nhiên. "Thiên Trường vãn vọng" của Trần Nhân Tông là bức tranh tinh tế về tình yêu ấy, nơi hồn quê và hồn người đồng điệu trong nhịp sống bình dị.

Hai câu đầu mở ra không gian chiều tà hư ảo:

"Thôn hậu thôn tiền đạm tự yên

Bán vô bán hữu tịch dương biên"

Làng quê chìm trong làn khói chiều như bức thủy mặc, nơi ranh giới thực-hư mong manh. Không phải nỗi buồn hoàng hôn thường thấy, mà là cảm giác an nhiên trước nhịp sống thôn dã - nơi khói bếp tỏa ra từ mỗi mái nhà tranh trở thành biểu tượng của sự bình yên no ấm.

Hai câu sau đem đến sinh khí:

"Mục đồng địch lý ngưu quy tận

Bạch lộ song song phi hạ điền"

Tiếng sáo mục đồng hồn nhiên cùng dáng trâu thong thả về chuồng, từng đôi cò trắng chao liệng tạo nên bức tranh sống động. Hình ảnh ấy không chỉ là nét đẹp quê mà còn ẩn chứa niềm vui thầm kín của vị minh quân trước cuộc sống thanh bình được khôi phục sau chiến tranh.

Bài thơ như bản hòa tấu của tình yêu quê hương, nơi mỗi hình ảnh dù giản dị nhất cũng trở thành biểu tượng cho khát vọng bình yên của cả dân tộc.

"Thiên Trường vãn vọng" của Trần Nhân Tông là viên ngọc quý trong kho tàng văn học Việt Nam, nơi tình yêu quê hương được thể hiện qua bức tranh thôn dã đầy chất thơ. Bài thơ ngắn gọn nhưng chứa đựng chiều sâu cảm xúc của vị vua - thi sĩ trước vẻ đẹp bình dị của quê nhà.

Hai câu đầu mở ra không gian chiều tà huyền ảo:

"Thôn hậu thôn tiền đạm tự yên

Bán vô bán hữu tịch dương biên"

Làng quê chìm trong làn khói chiều như bức thủy mặc, nơi ranh giới thực-hư mong manh. Nghệ thuật tiểu đối "thôn hậu/thôn tiền" cùng điệp ngữ "bán vô/bán hữu" tạo nhịp điệu uyển chuyển, gợi cảm giác bồng bềnh khó tả.

Hai câu sau đem đến sinh khí:

"Mục đồng địch lí ngưu quy tận

Bạch lộ song song phi há điền"

Âm thanh tiếng sáo mục đồng hồn nhiên cùng hình ảnh đôi cò trắng chao liệng tạo nên bức tranh sống động. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh càng làm nổi bật vẻ thanh bình của miền quê. Màu trắng tinh khôi của cánh cò trên nền chiều tà trở thành điểm nhấn nghệ thuật đầy ám ảnh.

Bài thơ là minh chứng cho tâm hồn nghệ sĩ tinh tế và tình yêu quê hương sâu nặng của vị minh quân, thể hiện sự gắn bó máu thịt giữa lãnh tụ và nhân dân.

"Thiên Trường vãn vọng" của Trần Nhân Tông không chỉ là bức tranh thôn quê mà còn là khúc tình ca về quê hương. Bài thơ thể hiện tâm hồn tinh tế của vị vua - thi sĩ trước vẻ đẹp bình dị của miền quê yêu dấu.

Hai câu đầu mở ra không gian chiều tà:

"Thôn hậu thôn tiền đạm tự yên

Bán vô bán hữu tịch dương biên"

Làng quê chìm trong làn khói chiều như bức thủy mặc, nơi ranh giới thực-hư mong manh. Nghệ thuật tiểu đối "thôn hậu/thôn tiền" cùng điệp ngữ "bán vô/bán hữu" tạo nhịp điệu uyển chuyển, gợi cảm giác bồng bềnh khó tả.

Hai câu sau đem đến sinh khí:

"Mục đồng địch lí ngưu quy tận

Bạch lộ song song phi hạ điền"

Âm thanh tiếng sáo mục đồng hồn nhiên cùng hình ảnh đôi cò trắng chao liệng tạo nên bức tranh sống động. Hình ảnh những cánh cò trắng không chỉ là nét đẹp quê mà còn trở thành biểu tượng cho tâm hồn Việt - giản dị mà thanh cao.

Bài thơ là minh chứng cho tình yêu quê hương sâu nặng của vị minh quân, nơi mỗi hình ảnh dù nhỏ nhất cũng trở thành kỷ niệm khó phai trong tâm khảm người xa quê.