Top 10 bài văn phân tích tác phẩm "Chí Phèo" của Nam Cao (Ngữ văn 11 - SGK Kết nối tri thức) xuất sắc nhất

"Chí Phèo" của Nam Cao là tác phẩm văn học kinh điển, phản ánh bi kịch tăm tối của người nông dân trước Cách mạng Tháng Tám. Nhân vật Chí Phèo, qua từng trang sách, là hình ảnh sống động của người nông dân bị vùi dập dưới ách xã hội, tựa như một mảnh đời không thể thoát khỏi vòng quay tăm tối. Câu chuyện của Chí Phèo không chỉ là câu chuyện của một con người, mà là một bi kịch xã hội, qua đó nhà văn gửi gắm những giá trị nhân văn sâu sắc, khiến mỗi lần đọc lại, ta không thể nào quên.

Chí Phèo xuất hiện không phải bằng hình hài mà qua một tiếng chửi cay nghiệt, “hắn vừa đi vừa chửi”, là tiếng chửi đầy đau đớn của một con người đang nhận thức được bi kịch của chính mình. Chí “chửi đời, chửi trời, chửi cả làng Vũ Đại”, lời chửi không chỉ là lời bộc bạch mà còn là cách duy nhất mà Chí có thể giao tiếp với xã hội đã bỏ rơi mình. Đáp lại chỉ là sự im lặng đáng sợ, chứng tỏ Chí đã bị tẩy chay, không còn là một phần của xã hội loài người.

Từ khi mới chào đời, Chí đã chịu nỗi đau của sự bỏ rơi. Sống trong cảnh nghèo đói, lang thang từ nhà này sang nhà khác, Chí chỉ ước mong có một gia đình nhỏ, cuộc sống bình dị với vợ dệt vải và nuôi một con lợn làm vốn. Nhưng cái ước mơ giản dị ấy bị dập tắt khi xã hội, qua sự ghen tuông của Bá Kiến, đẩy Chí vào tù. Nhà tù thực dân đã tước đi tất cả nhân tính của Chí, biến anh từ một người lương thiện thành một kẻ lưu manh, tha hóa hoàn toàn.

Với sự xuất hiện của Thị Nở, Chí như được thức tỉnh. Tình yêu và lòng thương của Thị Nở là ánh sáng duy nhất chiếu vào tâm hồn tối tăm của Chí. Chính tình cảm ấy đã giúp Chí nhận ra ước mơ lương thiện ngày xưa, cảm nhận được những âm thanh vui vẻ từ cuộc sống mà trước đây Chí không hề nghe thấy. Dù chỉ là trong khoảnh khắc ngắn ngủi, tình yêu của Thị Nở đã thắp sáng lại trái tim Chí. Tuy nhiên, bi kịch xảy đến khi Chí nhận ra mình không thể quay về với xã hội lương thiện, khi xã hội đã vĩnh viễn khép lại cánh cửa của sự tha thứ đối với anh.

Cuối cùng, sự căm thù đối với Bá Kiến đã đẩy Chí Phèo đến quyết định kết liễu cuộc đời mình, cùng với tên ác bá. Cái chết của Chí Phèo là một tiếng kêu cứu đau đớn cho nhân quyền và lòng nhân ái, cũng là lời tố cáo đanh thép xã hội vô nhân đạo, nơi mà những con người như Chí Phèo không có quyền được sống với phẩm giá của mình. Đó là sự phản ánh sâu sắc về bi kịch của xã hội thực dân nửa phong kiến, nơi con người bị đẩy đến bờ vực và không thể quay lại được.

Nam Cao đã để lại một kiệt tác vĩnh cửu, không chỉ bởi nghệ thuật viết sắc sảo, mà còn vì thông điệp nhân đạo và hiện thực sâu sắc. Tác phẩm là một lời nhắc nhở về giá trị nhân phẩm, về sự cảm thông, yêu thương đối với những người dân nghèo khổ, những số phận bi thương như Chí Phèo. Sự kết hợp giữa hiện thực tàn nhẫn và lòng nhân ái thấm đẫm trong từng câu chữ của Nam Cao khiến "Chí Phèo" mãi mãi là một tác phẩm không thể nào quên.

Chí Phèo, một tác phẩm xuất sắc của Nam Cao, không chỉ phản ánh sâu sắc số phận người nông dân mà còn là đỉnh cao của trào lưu hiện thực phê phán. Hình tượng Chí Phèo mang đậm dấu ấn nghệ thuật độc đáo của Nam Cao, là sự kết tinh giữa giá trị hiện thực và nhân đạo, tạo nên một tác phẩm không thể quên trong lòng người đọc.

Với bối cảnh xã hội nông thôn Việt Nam những năm 1940, Chí Phèo xuất hiện như một biểu tượng cho những con người bị đẩy vào cùng đường, buộc phải sống trong cảnh bần cùng, lưu manh, thậm chí điên rồ. Sự xuất hiện của Chí Phèo với tiếng chửi “bao giờ cũng thế, cứ rượu xong là hắn chửi” không phải ngẫu nhiên, mà là biểu hiện của sự phản kháng đối với cuộc đời và xã hội mà anh không thể hòa nhập.

Chí Phèo chửi đời, chửi xã hội, chửi cả làng Vũ Đại, và chửi cả chính bản thân mình. Đó là những tiếng chửi vô vọng, khẳng định sự cô đơn tuyệt đối của một con người bị xã hội ruồng bỏ. Từ khi sinh ra, Chí Phèo đã không có một mái ấm gia đình, không cha không mẹ, sống trong sự khinh rẻ của mọi người, không một ai thèm để ý đến anh. Hành trình cuộc đời của Chí Phèo là chuỗi ngày sống tủi nhục và chết cô đơn mà không ai rơi một giọt nước mắt.

Chí Phèo từ một người nông dân hiền lành, sống lương thiện, đã bị đẩy vào con đường tội lỗi. Sau khi vào tù, từ một con người khỏe mạnh, anh đã trở thành một kẻ tội đồ, một con quái vật trong mắt dân làng. Sự tha hóa ấy không chỉ là kết quả của hoàn cảnh mà còn là nỗi đau lớn lao mà xã hội thực dân nửa phong kiến đã gây ra cho con người. Trở lại làng Vũ Đại, không còn sự lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục sống trong tội lỗi, Chí Phèo trở thành công cụ mù quáng cho Bá Kiến – kẻ bóc lột, lợi dụng.

Sự tha hóa này điển hình cho lớp người nghèo khổ, bị tước đoạt nhân phẩm và quyền sống. Chí Phèo đã biến thành một con quái vật trong xã hội ấy, phải sống bằng rượu và những hành động bạo lực. Tuy nhiên, trong anh vẫn tồn tại một phần nhân tính. Khi gặp Thị Nở, một người phụ nữ xấu xí nhưng giàu lòng nhân hậu, Chí Phèo đã được thức tỉnh. Bát cháo hành của Thị Nở là một liều thuốc thần kỳ giúp Chí Phèo nhớ lại bản tính lương thiện của mình.

Cuộc sống ngắn ngủi bên Thị Nở giúp Chí Phèo hiểu được giá trị của tình yêu và sự quan tâm. Nhưng bi kịch không dừng lại ở đó. Khi Thị Nở đột ngột quay lưng lại, Chí Phèo nhận ra rằng mình không thể quay lại làm người. Cơn say dường như càng làm anh tỉnh táo hơn và nhận ra bi kịch của cuộc đời mình. Trong lúc tuyệt vọng, Chí Phèo đã giết Bá Kiến – kẻ thù thực sự của cuộc đời anh – trước khi kết thúc cuộc đời mình.

Chí Phèo, qua cái chết bi thảm, đã phản ánh rõ nét sự tha hóa của người nông dân dưới ách áp bức của xã hội thực dân. Nam Cao đã dựng lên một hình tượng độc đáo, một hình mẫu của những người bị xã hội bức ép, biến họ thành những con người không còn bản chất. Tuy nhiên, trong Chí Phèo, Nam Cao cũng gửi gắm niềm tin vào bản chất lương thiện của con người, và qua đó khắc họa một tiếng kêu cứu cho những kiếp người như Chí Phèo, đang vật lộn trong bóng tối của xã hội cũ.

Nam Cao là một trong những cây bút nổi bật nhất của giai đoạn 1945 – 1954. Với ngòi bút sắc bén, ông đã khắc họa một cách chân thực và sâu sắc đời sống, thân phận và những nỗi thống khổ của người nông dân. Những tác phẩm tiêu biểu như "Chí Phèo", "Lão Hạc", và "Một bữa no" đã để lại dấu ấn khó phai trong lòng độc giả.

Mỗi tác phẩm của ông, dù khép lại với những tình huống đau thương, nhưng vẫn mang trong mình giá trị nhân văn sâu sắc, phản ánh những gian truân của con người trước cách mạng tháng Tám. Chí Phèo là tác phẩm tiêu biểu nhất, trong đó Nam Cao đã xây dựng hình tượng một người nông dân bị xã hội thực dân, nửa phong kiến tha hóa, và đẩy đến bờ vực tuyệt vọng, buộc phải chọn cái chết như lối thoát duy nhất.

Chí Phèo bước vào thế giới của độc giả không phải qua một sự xuất hiện bình thường, mà qua tiếng chửi rủa: “Hắn vừa đi vừa chửi…” Những tiếng chửi đó không chỉ là sự bộc lộ của nỗi đau, mà là cách mà Chí giao tiếp với thế giới, mặc dù không ai đáp lại hắn. Đó là tiếng thét vô vọng giữa xã hội thờ ơ, đã bỏ rơi hắn ngay từ khi còn là đứa trẻ bị vứt bỏ.

Cuộc đời Chí là chuỗi bi kịch bắt đầu từ khi hắn mới lọt lòng. Lớn lên trong sự cưu mang của làng Vũ Đại, nhưng rồi bị đẩy vào tù bởi Bá Kiến. Khi trở về, Chí đã không còn là người xưa. Hắn trở thành một tên lưu manh, với hình dáng gớm ghiếc và hành động bạo lực. Lời chửi của hắn vang lên khắp làng, khiến không ai nhận ra hình ảnh hiền lành, chất phác của Chí ngày nào.

Nhà tù thực dân, với những đòn roi tàn khốc, đã biến một người nông dân lương thiện thành một con quỷ dữ. Hắn sống trong hận thù và sự tuyệt vọng. Từ đó, Chí sống bằng rượu và bạo lực, trong một chuỗi những cơn say, không bao giờ tỉnh lại. Những cơn say tràn qua nhau, không bao giờ dừng lại.

Nam Cao đã khéo léo đưa Chí Phèo vào trong một hành trình đầy nỗi đau, để người đọc cảm nhận được sự tàn nhẫn của xã hội lúc bấy giờ. Tuy nhiên, Chí không chỉ là một kẻ đáng trách, mà là một người đáng thương, xứng đáng nhận được sự đồng cảm hơn là sự xa lánh. Ngòi bút của Nam Cao vẫn luôn dành cho Chí Phèo một sự yêu thương sâu sắc. Sự xuất hiện của Thị Nở là một chi tiết quan trọng, mang lại niềm hy vọng cho Chí. Chính Thị Nở đã đánh thức trong Chí phần lương thiện, giúp hắn nhận ra giá trị của cuộc sống giản dị mà hắn đã bỏ quên.

Những âm thanh bình dị của cuộc sống mà Chí chưa bao giờ nghe thấy nay bỗng trở nên rõ ràng và tươi sáng. Những ước mơ về một cuộc sống gia đình ấm êm chợt ùa về. Tuy nhiên, chỉ trong giây phút ngắn ngủi ấy, Chí đã nhận ra phần đời còn lại của mình sẽ chỉ là những tháng ngày cô độc, đói khổ, và mệt mỏi. Thị Nở, với tình yêu thương chân thành, đã thức tỉnh phần con người trong Chí, giúp hắn cảm nhận được sự ấm áp mà hắn đã bỏ qua suốt bao năm qua.

Chí Phèo ăn bát cháo hành mà Thị Nở đưa cho, và đây là lần đầu tiên hắn cảm nhận được vị ngọt của sự yêu thương. Đây không phải là một món ăn thông thường, mà là liều thuốc giải độc, giúp Chí tìm lại được phần người trong mình. Sự chuyển biến trong tâm hồn Chí, từ một con quỷ dữ thành một con người, đã chứng minh sức mạnh vĩ đại của tình yêu và sự tha thứ.

Nhưng hạnh phúc của Chí thật ngắn ngủi. Khi định quay lại với Thị Nở, hắn lại phải đối mặt với sự phản bội từ bà cô của Thị Nở – biểu trưng của xã hội đầy định kiến. Sự phản bội này đã cướp đi phần lương thiện còn lại trong Chí, khiến hắn lại quay về với con đường cũ. Cơn giông cuộc đời lại ập đến, buộc Chí phải đối mặt với Bá Kiến – kẻ đã cướp đi tuổi trẻ và nhân phẩm của hắn.

Chí Phèo đã phải tự kết thúc cuộc đời mình trong sự bế tắc, nhưng câu hỏi của hắn vẫn vang vọng trong tâm trí độc giả: “Ai cho tao lương thiện?” Câu hỏi này không chỉ phản ánh bi kịch của nhân vật, mà còn là lời chỉ trích sâu sắc đối với xã hội cũ – một xã hội đã cướp đi nhân cách của con người và buộc họ phải tự tìm đến cái chết như một lối thoát. Tác phẩm của Nam Cao không chỉ phản ánh hiện thực xã hội đau thương mà còn mang lại giá trị nhân đạo vô cùng tinh tế, khẳng định niềm tin vào bản chất lương thiện của con người.

"Chí Phèo" của Nam Cao đã trở thành một kiệt tác văn học, với sức mạnh vượt thời gian, phản ánh sự tha hóa và những xung đột trong xã hội, nhưng cũng đầy ắp lòng nhân ái và sự cảm thông sâu sắc.

Trước Cách mạng tháng Tám, nhiều tác phẩm văn học hiện thực phê phán đã ra đời, phản ánh rõ nét số phận người nông dân dưới ách thống trị của xã hội phong kiến, thực dân. Trong số đó, các tác phẩm như Tắt đèn của Ngô Tất Tố, Bước đường cùng của Nguyễn Công Hoan, hay đặc biệt là Chí Phèo của Nam Cao đã khắc họa sâu sắc sự đau khổ và những bi kịch của lớp người nghèo khổ này. Chí Phèo là một nhân vật điển hình của nông dân Việt Nam thời bấy giờ, mang trong mình những ước mơ, hoài bão bị vùi dập bởi một xã hội đầy rẫy bất công.

Chí Phèo, một chàng trai hiền lành, lương thiện, bị bỏ rơi ngay từ khi lọt lòng, được nuôi dưỡng bởi lòng thương của những người xung quanh. Tuy nhiên, cuộc sống của Chí luôn đầy bất trắc, thiếu thốn tình thương, từ những năm tháng thiếu thốn tình cảm cho đến khi trưởng thành, Chí vẫn chỉ là một kẻ lạc lõng, sống nhờ vào sự cưu mang của những người xung quanh. Mặc dù vậy, Chí vẫn luôn nuôi trong mình một ước mơ giản dị về một cuộc sống gia đình bình yên, nhưng sự xuất hiện của Bá Kiến và cuộc đời tù tội đã làm thay đổi hoàn toàn số phận của anh. Chí từ một chàng trai tốt bụng trở thành một kẻ lưu manh, tha hóa đến mức không còn nhận ra chính mình.

Với sự trở về từ nhà tù thực dân, Chí không chỉ bị biến hình về ngoại hình mà còn bị biến dạng về nhân cách. Chí trở thành kẻ mà mọi người trong làng Vũ Đại ghê tởm, một con quái vật trong mắt xã hội, chìm đắm trong rượu, hành động bạo lực, và trở thành công cụ của Bá Kiến. Qua đó, Nam Cao đã phản ánh một xã hội đầy áp bức, nơi quyền lực được nắm giữ bởi những tên địa chủ, và con người chỉ có thể sống trong đau khổ, bất hạnh. Chí Phèo, dưới ngòi bút của Nam Cao, là hình ảnh của sự tha hóa con người trong một xã hội thối nát, nơi mà mỗi con người đều bị vùi dập trong hệ thống bất công của thời đại.

Nhưng, dù cuộc sống của Chí Phèo đã bị đẩy vào con đường tội lỗi, Nam Cao vẫn tin tưởng vào phần người tốt trong Chí. Qua cuộc gặp gỡ với Thị Nở, một người phụ nữ xấu xí nhưng nhân hậu, Chí bắt đầu thức tỉnh. Lần đầu tiên trong đời, Chí cảm nhận được tình người qua những cử chỉ ân cần của Thị Nở, qua bát cháo hành ấm áp mà cô dành cho anh. Những âm thanh của cuộc sống, những tiếng chim hót, tiếng người qua lại đã đánh thức phần người trong Chí, khiến anh khao khát trở lại làm người lương thiện. Tuy nhiên, cuộc đời đầy nghiệt ngã vẫn không buông tha, khi những định kiến xã hội, những lời nói cay nghiệt từ bà cô của Thị Nở khiến Chí một lần nữa rơi vào tuyệt vọng. Bi kịch của Chí Phèo kết thúc trong sự cự tuyệt quyền làm người và cái chết đầy ám ảnh, mở ra một thông điệp sâu sắc về sự tha hóa và khát vọng hoàn lương trong xã hội cũ.

Nam Cao, với ngòi bút sắc bén và cái nhìn nhân đạo sâu sắc, đã xây dựng nên hình tượng Chí Phèo không chỉ phản ánh bi kịch của một cá nhân mà còn là tiếng nói phê phán mạnh mẽ đối với xã hội phong kiến cũ. Tác phẩm của ông không chỉ làm nổi bật giá trị hiện thực mà còn để lại một thông điệp nhân văn sâu sắc về tình người, khát vọng tự do và sự công bằng trong một xã hội đầy rẫy bất công.

Nam Cao, mặc dù sáng tác từ trước năm 1940, chỉ thực sự được biết đến sau khi tác phẩm Chí Phèo ra đời. Đây là truyện ngắn không chỉ khắc họa sâu sắc nỗi khổ cực, mà còn là bi kịch lớn của nhân vật trong xã hội thực dân phong kiến. Nhân vật Chí Phèo không chỉ để lại dấu ấn mạnh mẽ trong lòng người đọc, mà còn làm dấy lên nỗi ám ảnh về cuộc đời của những con người bị tha hóa và tẩy chay. Câu chuyện của Chí Phèo, với những tình tiết đặc sắc, không chỉ là một tác phẩm văn học, mà còn là tiếng nói đanh thép lên án sự bất công trong xã hội cũ.

Với tác phẩm Chí Phèo, Nam Cao xứng đáng là một cây bút vĩ đại của trào lưu hiện thực trước Cách mạng Tháng Tám, đứng bên cạnh những cây bút nổi tiếng như Ngô Tất Tố, Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng. Trong khi nhiều nhà văn khác phản ánh phong tục, đời sống của người nông dân nghèo, Nam Cao lại đi sâu vào thể hiện nỗi đau tâm hồn và nhân cách bị hủy diệt, đồng thời bênh vực và khẳng định phẩm giá con người. Chí Phèo là hiện thân rõ rệt của quan điểm nhân văn của Nam Cao về người nông dân trước Cách mạng.

Chí Phèo vốn là một thanh niên hiền lành, chất phác nhưng bị đẩy vào con đường bi kịch bởi những kẻ cường hào ác độc ở làng Vũ Đại. Mồ côi từ nhỏ, sống đời lang thang không nhà cửa, Chí lớn lên trong sự cô độc và thiếu thốn tình thương. Mặc dù nghèo khổ và không được học hành, nhưng Chí vẫn có một tấm lòng nhân hậu và luôn phân biệt được phải trái. Tuy nhiên, sự thiếu thốn và những đợt áp bức tàn bạo đã dập tắt ước mơ của một cuộc sống bình yên. Chí chỉ mơ ước một gia đình nhỏ với cuộc sống nghèo mà hạnh phúc. Nhưng những gì Chí mong muốn lại không thể thành hiện thực, bởi sự tha hóa của xã hội đã biến Chí từ một người lương thiện thành một con quỷ dữ của làng Vũ Đại.

Ra tù, Chí Phèo đã trở thành một con người hoàn toàn khác, một con quỷ của xã hội. Với hình dạng gớm ghiếc, cái mặt đầy vết sẹo, Chí biến thành một kẻ đáng sợ, chuyên đi phá hoại cuộc sống của người khác trong những cơn say. Cuộc đời của Chí là một bi kịch của sự tha hóa và mất mát nhân phẩm, bị xô đẩy vào hố sâu tội lỗi mà không thể tự thoát ra được. Chí không chỉ bị xã hội ruồng bỏ, mà còn trở thành công cụ của các thế lực bạo tàn như Bá Kiến. Mỗi hành động của Chí chỉ khiến xã hội xa lánh, sợ hãi hơn.

Nam Cao qua hình tượng Chí Phèo đã khắc họa một bi kịch tinh thần sâu sắc: sự tha hóa của những người nông dân trong xã hội thực dân phong kiến. Dù bị xã hội biến thành quái vật, Chí Phèo vẫn giữ trong tâm hồn một phần nhân cách, với khao khát được làm người. Nhân vật này thể hiện sự đối lập rõ rệt giữa thiện và ác, khi mà dưới lớp vỏ ngoài hung bạo là một tâm hồn đầy đau đớn và khát vọng sống lương thiện. Những tiếng chửi trời, chửi đời của Chí Phèo như một lời kêu cứu không ai đáp lại. Cái chết của Chí là kết quả của sự tuyệt vọng, không chỉ vì xã hội từ chối Chí mà còn vì chính Chí không thể chịu đựng được sự tha hóa trong bản thân.

Với tình yêu của Thị Nở, Nam Cao đã mang đến một tia hy vọng cho Chí Phèo. Tình yêu ấy đã giúp Chí Phèo thức tỉnh và tìm lại được khát vọng sống lương thiện. Tuy nhiên, khi niềm hy vọng vừa mới bắt đầu nhen nhóm, Thị Nở lại bỏ rơi Chí. Cảm giác thất vọng và đau đớn khiến Chí Phèo quay lại với rượu, nhưng càng uống, hắn càng tỉnh. Quá tuyệt vọng, Chí Phèo chọn cái chết để giải thoát khỏi cuộc đời đau khổ. Cái chết của Chí là một sự thức tỉnh đầy đau đớn về xã hội, về nhân phẩm, và về những khát khao cháy bỏng của con người.

Nam Cao qua tác phẩm này đã khắc họa không chỉ sự tàn bạo của xã hội mà còn thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc khi nhìn nhận người nông dân. Chí Phèo là nhân vật có chiều sâu về tâm lý và là biểu tượng cho sự khát khao được sống trong nhân phẩm và lòng tự trọng. Tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao đã và sẽ luôn là một tác phẩm văn học vĩ đại, với sức sống mạnh mẽ trong lòng người đọc, là câu hỏi lớn về giá trị làm người trong một xã hội tàn bạo và khắc nghiệt.

“Chí Phèo, nhân vật hiện thân đầy đủ những khốn khổ và đớn đau của người nông dân trong xã hội thực dân phong kiến, đã được Nam Cao khắc họa một cách sắc nét, để từ đó, tác phẩm trở thành một biểu tượng của sự tha hóa và bi kịch của con người khi bị vùi dập dưới sự tàn bạo của xã hội.” (Nguyễn Đăng Mạnh). Chí Phèo không chỉ là một hiện tượng đặc biệt của văn học mà còn là một sáng tạo nghệ thuật đặc sắc của Nam Cao, mở ra một cái nhìn mới về hiện thực xã hội.

Tác phẩm “Chí Phèo” không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong sự nghiệp của Nam Cao mà còn đưa tên tuổi của ông vào lịch sử văn học. Là một nhà văn hiện thực, Nam Cao đã viết về người nông dân với một góc nhìn sâu sắc, tinh tế, không chỉ đơn thuần mô tả hiện thực mà còn đi sâu vào tâm hồn và nhân cách của con người. Chí Phèo – một nhân vật lừng lẫy trong văn học – đã thực sự phơi bày những tàn nhẫn của xã hội qua từng hành động, suy nghĩ và tiếng chửi của hắn. Trong trạng thái say rượu, Chí không chỉ chửi trời, chửi đời mà còn chửi chính mình, chửi những người xung quanh, tạo nên một hình ảnh vừa đáng thương vừa đáng sợ. Nam Cao đã khéo léo cho chúng ta thấy bi kịch trong mỗi tiếng chửi của Chí – đó là sự cô đơn, sự ruồng bỏ và sự cự tuyệt của xã hội đối với hắn.

Chí Phèo, một thanh niên hiền lành nhưng bị đẩy vào bước đường cùng, đã trở thành một kẻ tha hóa, biến chất sau những năm tháng sống trong tủi nhục và bạo lực. Bị bỏ rơi từ khi còn nhỏ, Chí lớn lên không có tình thương, không có sự giáo dục, chỉ biết làm việc cật lực để sống qua ngày. Mặc dù vậy, mầm thiện trong con người Chí vẫn luôn hiện hữu. Chí từng mơ ước về một cuộc sống giản dị, ấm no bên vợ con, nhưng tất cả những mộng tưởng ấy đã bị nghiền nát dưới sự áp bức, bạo lực của xã hội. Đặc biệt là khi hắn bị Bá Kiến đẩy vào tù, cuộc đời của Chí đã hoàn toàn thay đổi. Sau khi ra tù, Chí trở thành một con người hoàn toàn khác, với một hình dáng và tính cách biến dị, không còn nhận ra chính mình nữa. Hắn trở thành một con quỷ trong mắt dân làng Vũ Đại, một kẻ sống trong cơn say triền miên, làm những việc bạo lực, đập mặt, rạch mặt để giải khuây.

Bi kịch của Chí Phèo không chỉ là bi kịch về một cá nhân mà còn là bi kịch của cả một xã hội – xã hội mà những kẻ quyền lực, như Bá Kiến, có thể đẩy một con người hiền lành vào bước đường tội lỗi, biến họ thành những kẻ tha hóa, mất nhân tính. Chí Phèo đã không còn là con người như trước, nhưng sâu thẳm trong tâm hồn hắn vẫn còn chút ánh sáng của nhân phẩm, và khi gặp Thị Nở, hắn đã cảm nhận được một phần nhân tính còn sót lại trong mình. Tình yêu của Thị Nở không chỉ cứu rỗi Chí khỏi cơn say mà còn đánh thức lương tri trong hắn. Hắn biết sợ, biết lo, biết tiếc nuối những gì đã qua và mong muốn được làm người lương thiện một lần nữa.

Nhưng định kiến xã hội đã không cho phép Chí Phèo được sống trong ánh sáng của sự lương thiện. Khi Thị Nở, đại diện cho xã hội ấy, từ chối hắn, cánh cửa trở về với xã hội loài người đóng sập lại. Chí Phèo, trong đau đớn tột cùng, không thể nào chấp nhận được sự thật ấy. Hắn không thể trở lại làm quỷ dữ, nhưng xã hội cũng không cho hắn cơ hội để làm người. Cái chết của Chí Phèo, bi kịch cuối cùng của hắn, là một cái chết không chỉ để giải thoát cho bản thân mà còn là lời tố cáo mạnh mẽ với xã hội, rằng nó đã cướp đi quyền sống của những con người lương thiện như hắn. Tiếng hỏi “Ai cho tao lương thiện?” của Chí Phèo vẫn mãi ám ảnh, là lời nhắc nhở về sự tàn bạo của một xã hội đã vùi dập những con người như hắn.

Nam Cao đã khắc họa nhân vật Chí Phèo với tài năng phân tích tâm lý sắc sảo và nghệ thuật kết cấu tinh tế. Bằng cách xây dựng một nhân vật có chiều sâu tâm lý và số phận điển hình, Nam Cao đã tạo nên một tác phẩm không chỉ phản ánh hiện thực xã hội mà còn thể hiện tư tưởng nhân văn sâu sắc. Chí Phèo là biểu tượng cho những số phận bị xã hội vùi dập, nhưng cũng là minh chứng cho sự sáng suốt và nhân ái của Nam Cao khi nhìn nhận con người trong mọi hoàn cảnh.