Top 5 cảm nhận xuất sắc nhất về 8 câu thơ giữa đoạn trích 'Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ' (Ngữ văn 10)

Đặng Trần Côn - bậc danh sĩ tài hoa của văn học trung đại, đã để lại cho đời kiệt tác 'Chinh phụ ngâm khúc' bằng chữ Hán, được lưu truyền rộng rãi qua bản dịch tài hoa của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm.

Đoạn trích 'Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ' được xem là viên ngọc sáng nhất, không chỉ bộc lộ nỗi niềm thầm kín của người chinh phụ mà còn chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc, đặc biệt qua 8 câu thơ trung tâm:

"Gà eo óc gáy sương năm trống,
Hoè phất phơ rủ bóng bốn bên.
Khắc giờ đằng đẵng như niên,
Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa
Hương gượng đốt hồn đà mê mải
Gương gượng soi lệ lại châu chan
Sắt cầm gượng gảy ngón đàn
Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng."

Không gian từng ấm áp giờ trở nên lạnh lẽo, ngột ngạt với người phụ nữ cô đơn chờ chồng. Thời gian như ngưng đọng trong nỗi nhớ mong khắc khoải, bao trùm lên mọi cảm xúc của người chinh phụ.

"Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước
Ngồi rèm thưa rủ thác đòi phen.
Ngoài rèm thước chẳng mách tin
Trong rèm, dường đã có đèn biết chăng?"

Nhịp thơ chậm rãi, giọng điệu sầu thảm khiến người đọc như hòa vào tâm trạng nhân vật. Động từ 'gieo' gợi những bước chân nặng trĩu tâm tư. Không gian tĩnh mịch càng tô đậm nỗi cô đơn. Ngày lại ngày trôi qua trong vô vọng, nàng vẫn một mình với nỗi nhớ thương người chồng nơi biên ải.

Nỗi chờ mong không được đền đáp, chỉ còn lại bóng đêm im lặng. Mỗi câu thơ thấm đẫm nước mắt thầm kín. Nàng ôm gối như tìm hơi ấm người chồng vắng mặt, nỗi sầu muộn chất chồng như núi.

"Đèn có biết dường bằng chẳng biết,
Lòng thiếp riêng bi thiết mà thôi.
Buồn rầu nói chẳng nên lời,
Hoa đèn kia với bóng người khá thương."

Người chinh phụ chỉ biết giãi bày cùng ngọn đèn vô tri, nhưng làm sao nó thấu hiểu được tấm lòng thủy chung? 'Hoa đèn' - tàn lửa đỏ rực như trái tim nàng đang thiêu đốt vì nhớ thương.

Bút pháp ước lệ tài tình kết hợp thể thơ song thất lục bát, nhịp điệu trầm buồn đã khắc họa thành công diễn biến tâm trạng phức tạp của người chinh phụ. Tác phẩm không chỉ thể hiện giá trị nhân đạo cao cả mà còn lên án chiến tranh phi nghĩa và những ràng buộc khắc nghiệt của xã hội phong kiến.

'Chinh Phụ Ngâm' của Đặng Trần Côn là khúc bi ca xúc động về nỗi đau chia ly, khắc họa hình ảnh người phụ nữ cô đơn khi tiễn chồng ra trận. Giữa rừng văn học thế kỷ XVII, tác phẩm này vẫn sáng lên như viên ngọc quý, đặc biệt qua 8 câu thơ giữa - bản tình ca cô độc nhất của người chinh phụ.

"Gà eo óc gáy sương năm trống,
Hoè phất phơ rủ bóng bốn bên.
Khắc giờ đằng đẵng như niên,
Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa
Hương gượng đốt hồn đà mê mải
Gương gượng soi lệ lại châu chan
Sắt cầm gượng gảy ngón đàn
Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng."

(Trích đoạn giữa Chinh Phụ Ngâm)

Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đạt đến độ tinh tế: "Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu". Khi lòng người u uất, cảnh vật cũng nhuốm màu ảm đạm. Bức chân dung tâm trạng người chinh phụ hiện lên qua không gian và thời gian đầy ám ảnh:

"Gà eo óc gáy sương năm trống
Hòe phất phơ rủ bóng bốn bên"

Tiếng gà eo óc trong đêm khuya thanh vắng, bóng hòe phất phơ như chính tâm hồn người chinh phụ. Không gian mênh mông chỉ còn lại âm thanh cô độc, thời gian như kéo dài vô tận. Những hình ảnh ước lệ trở thành tấm gương phản chiếu nỗi niềm thầm kín.

"Khắc giờ đằng đẵng như niên
Mối sầu dằng dặc tự miền biển xa"

Điệp từ "đằng đẵng", "dằng dặc" như nhịp thở nặng nề của nỗi nhớ. "Miền biển xa" - nơi ấy có người chồng đang nơi chiến trận, cuộc chia ly không hẹn ngày tái ngộ. Chiến tranh như con quái vật nuốt chửng hạnh phúc lứa đôi.

"Hương gượng đốt hồn đà mê mải
Gương gượng soi lệ lại châu chan
Sắt cầm gượng gảy ngón đàn
Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng"

Điệp khúc "gượng" vang lên như tiếng nấc nghẹn ngào. Người chinh phụ cố gắng duy trì nếp sống thường nhật, nhưng mọi hành động đều trở nên khiên cưỡng. Gương mặt lệ nhòa, phím đàn đứt đoạn - những biểu tượng cho mối duyên phận dang dở.

Qua 8 câu thơ, ta thấy hiện lên bức tranh tâm trạng đầy ám ảnh: nỗi cô đơn triền miên, niềm khao khát hạnh phúc bị dập tắt. Tác phẩm không chỉ là tiếng lòng đồng cảm với số phận người phụ nữ, mà còn là bản án đanh thép tố cáo chiến tranh phi nghĩa và những xiềng xích phong kiến trói buộc con người.

Trong dòng chảy văn học Việt Nam thế kỷ XVIII, 'Chinh phụ ngâm' của Đặng Trần Côn nổi lên như bản trường ca bi thiết về nỗi đau chia ly. Đoạn trích từ 'Gà eo óc gáy sương năm trống' đến 'Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng' đã khắc họa xuất sắc tâm trạng cô đơn, thương nhớ khôn nguôi của người chinh phụ.

Bức chân dung tâm hồn người phụ nữ hiện lên qua từng cử chỉ, dáng điệu, qua không gian và thời gian đầy ám ảnh:

'Gà eo óc gáy sương năm trống
Hòe phất phơ rủ bóng bốn bên'

Tiếng gà eo óc trong đêm khuya thanh vắng, bóng hòe phất phơ như chính tâm hồn người chinh phụ. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh đã tô đậm nỗi cô đơn triền miên. Từ láy 'phất phơ' gợi hình ảnh người phụ nữ tiều tụy vì nhớ thương, thao thức suốt năm canh trong nỗi sầu vô hình.

'Khắc giờ đằng đẵng như niên
Mối sầu dằng dặc tự miền biển xa'

Hai từ láy 'đằng đẵng', 'dằng dặc' như nhịp thở nặng nề của thời gian chờ đợi. Mỗi khắc giờ dài như năm tháng, nỗi sầu mênh mông như biển cả. Bút pháp ước lệ đã biến thời gian thành thước đo nỗi niềm, không gian thành bản đồ tâm trạng.

'Hương gượng đốt hồn đà mê mải
Gương gượng soi lệ lại châu chan
Sắt cầm gượng gảy ngón đàn
Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng'

Điệp từ 'gượng' vang lên như tiếng nấc nghẹn ngào. Mọi hành động đều trở nên khiên cưỡng: đốt hương mà hồn mê mệt, soi gương chỉ thấy lệ nhòa, gảy đàn lại nghe dây đứt phím chùng. Hình ảnh 'dây uyên đứt phím loan chùng' trở thành biểu tượng cho mối nhân duyên lỡ làng.

Qua 8 câu thơ, ta thấy hiện lên bức tranh tâm trạng đa chiều: nỗi cô đơn bủa vây từ ngày sang đêm, từ trong ra ngoài, thấm vào từng hơi thở. Tác phẩm không chỉ là tiếng lòng đồng cảm mà còn là bản án đanh thép tố cáo chiến tranh phi nghĩa - kẻ đã xé nát hạnh phúc lứa đôi.

"Chinh phụ ngâm" hiện lên như bản trường ca về nỗi cô đơn thời chiến, đặc biệt qua đoạn thơ:

"Gà eo óc gáy sương năm trống,
..........
Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng"

Người chinh phụ thao thức trong đêm dài vắng lặng, lắng nghe tiếng gà eo óc điểm canh, bóng hòe phất phơ như chính tâm trạng bấp bênh. Thời gian trôi "đằng đẵng như niên", nỗi sầu "dằng dặc tựa biển xa" - những hình ảnh so sánh đầy ám ảnh.

Các từ láy (eo óc, phất phơ, đằng đẵng, dằng dặc) như những nốt nhạc buồn trong bản giao hưởng cô đơn. Điệp khúc "gượng" (gượng đốt hương, gượng soi gương, gượng gảy đàn) vang lên như tiếng thở dài bất lực. Hình ảnh "dây uyên đứt, phím loan chùng" trở thành biểu tượng cho mối nhân duyên đổ vỡ.

Nhịp thơ song thất lục bát uyển chuyển như dòng lệ chảy, ngôn từ trau chuốt đến từng chi tiết. Đoạn thơ không chỉ là bức tranh tâm trạng mà còn là lời tố cáo đanh thép chiến tranh phong kiến - thứ đã biến người phụ nữ thành nạn nhân của những cuộc chia ly không hẹn ngày tái ngộ.

'Chinh phụ ngâm' của Đặng Trần Côn là viên ngọc quý trong kho tàng văn học thế kỷ XVIII. Tác phẩm khắc họa nỗi cô đơn thấm thía của người chinh phụ khi chồng nơi chiến trận, qua những vần thơ thấm đẫm tâm trạng:

'Gà eo óc gáy sương năm trống,
Hòe phất phơ rủ bóng bốn bên.
Khắc giờ đằng đẵng như niên,
Mối sầu dằng dặc tựa miền biển xa'

Tiếng gà eo óc trong đêm vắng trở thành âm thanh đo đếm nỗi cô đơn. Từ láy 'phất phơ' gợi hình ảnh người phụ nữ tiều tụy vì nhớ thương, như chính bóng hòe rủ xuống trong đêm khuya. Thời gian trôi 'đằng đẵng', nỗi sầu 'dằng dặc' - những hình ảnh so sánh đầy ám ảnh.

Bốn câu tiếp theo là điệp khúc 'gượng' đau đớn:

'Hương gượng đốt hồn đà mê mải,
Gương gượng soi lệ lại châu chan.
Sắt cầm gượng gảy ngón đàn,
Dây uyên kinh đứt, phím loan ngại chùng'

Mỗi hành động 'gượng' đều là nỗ lực vượt thoát vô vọng. Hình ảnh 'dây uyên đứt, phím loan chùng' trở thành biểu tượng cho hạnh phúc tan vỡ. Tác phẩm không chỉ là tiếng lòng đồng cảm mà còn là bản án đanh thép tố cáo chiến tranh - kẻ đã cướp đi hạnh phúc lứa đôi.