Top 6 Bài phân tích Bài ca phong cảnh Hương Sơn (Chu Mạnh Trinh) dành cho Ngữ Văn 11 xuất sắc nhất

Cấu trúc bài thơ

Phần mở (4 câu đầu): Khái quát vẻ đẹp tổng thể Hương Sơn.

Phần thân (10 câu tiếp): Miêu tả chi tiết cảnh sắc Hương Sơn

Phần kết (5 câu cuối): Triết lý và cảm nhận của tác giả về Hương Sơn

Giá trị nội dung

Thi phẩm khắc họa bức tranh Hương Sơn kỳ vĩ cùng những chiêm nghiệm sâu sắc. Qua đó bộc lộ tình yêu thiên nhiên và niềm tự hào dân tộc

Hướng dẫn phân tích

Câu 1 (trang 51 sgk):

+ Không gian "Bầu trời cảnh Bụt": Gợi thế giới tâm linh thanh tịnh, nơi giao hòa giữa đất trời và cõi Phật

+ Câu thơ đầu đặt tone thiền vị cho toàn bài

+ Yếu tố tâm linh thể hiện rõ qua các câu 1,5,6,9,10,17

Câu 2 (trang 51 sgk):

Cách cảm thụ thiên nhiên của cổ nhân: Coi thiên nhiên như chốn thanh tẩy tâm hồn, nơi trốn khỏi bụi trần thế tục

Câu 3 (trang 51 sgk):

Nghệ thuật miêu tả:

+ Không gian đậm chất Phật giáo

+ Màu sắc: gam trắng tinh khiết của mây nước điểm xuyết sắc lấp lánh của núi đá

+ Nghệ thuật lấy động tả tĩnh độc đáo

Giải đáp câu 1 (trang 51 SGK):

- Tổng quan: Khung cảnh "Bầu trời cảnh Bụt" phác họa sự giao hòa giữa thiên nhiên và yếu tố tâm linh, tách biệt khỏi thế tục.

- Câu thơ mở đầu như lời dẫn vào thế giới tâm linh, nơi cảnh vật mang đậm thiền ý với:

+ Tiếng chim rừng mai như khúc tụng ca

+ Dòng khe Yến cá lắng nghe kinh kệ

Giải đáp câu 2 (trang 51 SGK):

Cách thưởng thức thiên nhiên của thi nhân:

- Đắm mình trong khung cảnh thoát tục

- Kết hợp hài hòa giữa cảm hứng tôn giáo và tình yêu thiên nhiên

Giải đáp câu 3 (trang 51 SGK):

Nét nghệ thuật đặc sắc:

- Hình ảnh sinh động qua phép điệp, liệt kê

- Bút pháp lãng mạn tài hoa trong miêu tả không gian, sắc màu

- Âm điệu say mê cùng ngôn từ gợi cảm tinh tế

- Nghệ thuật dùng động tả tĩnh độc đáo

Cấu trúc bài thơ:

- Khúc dạo đầu: Bức tranh toàn cảnh Hương Sơn

- Khúc giữa: Tinh tế từng nét chấm phá

- Khúc kết: Những suy tư thâm trầm

Câu 1 (trang 51 SGK)

Khúc mở đầu độc đáo:

"Bầu trời cảnh Bụt" - sự giao thoa giữa:

- Cảnh thực: bầu trời mênh mông

- Cảnh mộng: thế giới tâm linh huyền ảo

⇒ Lời dẫn đầy thiền vị, mở ra không gian vừa hiện thực vừa siêu thực. Cảnh vật hiện lên như bức tranh thủy mặc nhuốm màu Phật giáo, thể hiện qua:

- Rừng mai chim thỏ thẻ

- Khe Yến cá lững lờ

- Bóng trăng lồng hang thẳm

⇒ Sự hòa quyện giữa tình yêu thiên nhiên và cảm hứng tôn giáo tạo nên giá trị nhân văn sâu sắc.

Câu 2 (trang 51 SGK)

Khoảnh khắc giác ngộ:

Tiếng chày kinh vang lên như tiếng chuông cảnh tỉnh:

- Đánh thức khách trần gian khỏi giấc mộng trường

- Xóa nhòa ranh giới giữa con người và cảnh Bụt

- Tạo nên sự đồng điệu kỳ diệu giữa:

+ Chim cá thoát tục

+ Người quên phiền muộn

⇒ Sinh khí Hương Sơn thấm đẫm trong từng cảnh vật.

Câu 3 (trang 51 SGK)

Nghệ thuật tạo hình đặc sắc:

- Không gian:

+ Tầng tầng lớp lớp

+ Từ xa tới gần

- Âm thanh:

+ Tiếng chim thỏ thẻ

+ Tiếng chày kinh thoảng

⇒ Lấy động tả tĩnh

- Màu sắc:

+ Đá ngũ sắc gấm dệt

+ Trăng lồng hang thẳm

+ Mây phủ thang trời

⇒ Bức tranh đa sắc mà vẫn thanh thoát.

Cấu trúc bài thơ

- Khúc dạo: Bức tranh tổng thể Hương Sơn

- Khúc giữa: Vẻ đẹp chi tiết

- Khúc kết: Những chiêm nghiệm sâu sắc

Câu 1 (Trang 51 sgk)

"Bầu trời cảnh Bụt" - tầm nhìn nghệ thuật:

+ Không gian đa chiều: mây - nước - núi

+ Cảnh tôn giáo hòa quyện thiên nhiên

+ Giọng thơ như tiếng chuông chùa êm ái

⇒ Sự tài hoa trong cách kết hợp yếu tố hiện thực và tâm linh

Câu 2 (trang 51 sgk)

Khoảnh khắc chuyển hóa:

+ Tiếng chuông như liều thuốc tinh thần

+ Con người thoát khỏi vòng xoáy trần tục

+ Vạn vật đồng loạt thức tỉnh

⇒ Bút pháp nắm bắt thần thái tinh tế

Câu 3 (Trang 51 sgk)

Nghệ thuật hội họa bằng ngôn từ:

+ Bảng màu đa sắc mà hài hòa

+ Đường nét uốn lượn như thư pháp

+ Không khí thần tiên thoát tục

⇒ Tình yêu quê hương được nâng lên tầm nghệ thuật

Cấu trúc nghệ thuật

- Khúc mở: Cảm xúc ban đầu khi đặt chân đến Hương Sơn

- Khúc triển khai: Bức tranh Hương Sơn qua lăng kính nghệ thuật

- Khúc kết: Những triết lý nhân sinh sâu sắc

Câu 1 (trang 51 SGK)

"Bầu trời cảnh Bụt" - tầm nhìn đa chiều:

+ Không gian hiện thực hòa quyện với cõi tâm linh

+ Thi pháp độc đáo: tiếng chim như khúc tán tụng, dòng suối như lời kinh

+ Yếu tố tôn giáo hiện diện qua:

• Suối Giải Oan

• Hang Phật Tích

• Tiếng chày kình vọng lại

Câu 2 (trang 51 SGK)

Triết lý thưởng ngoạn:

+ Thiên nhiên như cõi thiền thanh tịnh

+ Không gian để tâm hồn tìm về bản nguyên

+ Sự giao hòa giữa con người và vũ trụ

Câu 3 (trang 51 SGK)

Bút pháp tạo hình:

- Không gian:

+ Đa tầng, đa chiều

+ So sánh, nhân hóa đầy sáng tạo

- Màu sắc:

+ Nền trắng thanh khiết

+ Điểm xuyết ngũ sắc long lanh

- Âm thanh:

+ Nghệ thuật lấy động tả tĩnh

+ Tiếng chày như nhịp đập của không gian

Thông điệp nghệ thuật

Tác phẩm là sự kết tinh giữa tình yêu thiên nhiên và tài năng nghệ thuật, đưa Hương Sơn trở thành biểu tượng của cái đẹp hài hòa giữa đất trời và tâm linh.

I. Tác giả và bối cảnh sáng tác

1. Chu Mạnh Trinh (1862-1905)

- Quê hương: Làng Phú Thị, Hưng Yên - vùng đất địa linh nhân kiệt

- Tài năng đa diện: Thi sĩ tài hoa kiêm kiến trúc sư bậc thầy

2. Xuất xứ tác phẩm

- Sáng tác trong dịp trùng tu quần thể Hương Sơn

- Một trong ba thi phẩm đặc sắc về danh thắng này

II. Phân tích nghệ thuật

Cấu trúc bài thơ

- Khúc dạo: Tổng quan Hương Sơn

- Khúc giữa: Bức tranh đa chiều

- Khúc kết: Triết lý nhân sinh

Câu 1 (trang 51 sgk)

"Bầu trời cảnh Bụt" - tầm nhìn nghệ thuật:

+ Giao thoa giữa hiện thực và tâm linh

+ Cảnh vật mang đậm thiền vị:

• Rừng mai chim thánh thót

• Khe Yến cá thong dong

• Trăng lồng hang thẳm

• Mây uốn thang trời

⇒ Sự hòa quyện giữa tín ngưỡng và tình yêu quê hương

Câu 2 (trang 51 sgk)

Khoảnh khắc giác ngộ:

Tiếng chày kinh như tiếng chuông tỉnh thức:

- Đánh thức khách trần khỏi mộng mị

- Xóa nhòa ranh giới giữa người và cảnh

- Tạo sự đồng điệu kỳ diệu giữa vạn vật

Câu 3 (trang 51 sgk)

Nghệ thuật tạo hình:

- Không gian:

+ Đa tầng địa hình

+ Từ viễn cảnh đến cận cảnh

- Âm thanh:

+ Nghệ thuật dùng động tả tĩnh

+ Tiếng chim như khúc tán tụng

- Màu sắc:

+ Gam trắng thanh khiết

+ Đá ngũ sắc lấp lánh

⇒ Bức tranh toàn mỹ đạt tới độ tinh xảo