Top 6 Bài phân tích "Đẽo cày giữa đường" (Ngữ văn 7 - SGK Cánh diều) sâu sắc nhất

Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 6 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

- Đọc kỹ truyện Đẽo cày giữa đường, khám phá thêm các truyện ngụ ngôn có chủ đề tương tự về bài học cuộc sống.

- Trước nhiều ý kiến trái chiều khi thực hiện công việc, bạn sẽ xử lý thế nào để có quyết định sáng suốt?

Gợi ý:

- Cần tiếp thu ý kiến một cách chọn lọc, phân tích kỹ lưỡng trước khi quyết định.

Khám phá tác phẩm

* Tinh hoa nội dung: Câu chuyện kể về người thợ mộc thiếu bản lĩnh, thay đổi theo mọi lời khuyên khi đẽo cày, dẫn đến thất bại thảm hại.

* Giải mã chi tiết

Câu 1: Hoàn cảnh đặc biệt của nhân vật: Dồn hết tài sản vào việc đẽo cày với hy vọng đổi đời.

Câu 2: Cách ứng xử thiếu chính kiến: Thay đổi sản phẩm theo mọi ý kiến dù trái ngược nhau.

Câu 3: Kết cục đáng suy ngẫm: Mất trắng vốn liếng vì không có lập trường vững vàng.

* Bài học cuộc sống

- Nghệ thuật tiếp thu ý kiến: Biết lắng nghe nhưng phải tỉnh táo lựa chọn.

- Triết lý thành ngữ: Cần vững vàng trong suy nghĩ và hành động, tránh dao động giữa dòng đời.

- Ứng dụng thực tế: Câu chuyện nhắc nhở về tầm quan trọng của bản lĩnh cá nhân trong mọi quyết định.

I. Khám phá tác giả và nguồn gốc tác phẩm

Theo công trình nghiên cứu giá trị của học giả Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc trong "Truyện cổ nước Nam", ấn bản Thăng Long 1958

II. Phân tích chuyên sâu truyện ngụ ngôn Đẽo cày giữa đường

Đặc trưng thể loại

Tác phẩm tiêu biểu cho dòng văn học ngụ ngôn dân gian, sử dụng hình tượng ẩn dụ sâu sắc để truyền tải triết lý nhân sinh về thái độ sống kiên định.

Cấu trúc nghệ thuật

- Phần mở: Giới thiệu hoàn cảnh người thợ mộc

- Phần phát triển: Diễn biến những lần thay đổi theo ý kiến người khác

- Phần kết: Hậu quả nhãn tiền và bài học nhân sinh

Tinh hoa nội dung

Câu chuyện là bức tranh sinh động về người thợ thiếu bản lĩnh, phản ánh triết lý "dĩ bất biến ứng vạn biến" của người xưa. Qua hình ảnh khúc gỗ quý trở thành đống củi vụn, tác phẩm nhắn nhủ bài học về giữ vững lập trường trong dòng chảy cuộc đời.

Nghệ thuật kiến tạo

- Ngôn ngữ bình dị mà sâu lắng

- Kết cấu truyện giàu tính triết lý

- Hình tượng nhân vật điển hình hóa

III. Hệ thống bài tập khám phá tác phẩm

Bao gồm các dạng câu hỏi phân tích, trắc nghiệm và vận dụng thực tiễn, giúp người đọc thấu hiểu giá trị đa tầng của tác phẩm.

I. Khám phá tác phẩm kinh điển

• Thể loại: Ngụ ngôn dân gian đặc sắc
• Tinh túy nội dung:

Hành trình bi kịch của người thợ mộc thiếu bản lĩnh, minh chứng cho triết lý "gió chiều nào che chiều ấy" dẫn đến thất bại thảm hại.

• Cấu trúc nghệ thuật:

Gồm 3 chương đoạn: Hi vọng - Dao động - Sụp đổ, tạo nên kịch tính hấp dẫn.

• Thông điệp nhân văn:

- Phê phán lối sống không lập trường

- Ranh giới giữa kiên định và bảo thủ

• Nghệ thuật đặc sắc:

- Hình tượng gần gũi mà sâu sắc

- Lối kể chuyện tự nhiên, hóm hỉnh

- Bài học nhẹ nhàng mà thấm thía

III. Hành trình khám phá chi tiết

• Bi kịch của kẻ thiếu chính kiến

- Xuất phát điểm: Người thợ hết vốn làm nghề

- Những lần dao động:

+ Nghe lời ông cụ → đẽo to

+ Theo ý bác nông dân → đẽo nhỏ

+ Tin lời kẻ xa lạ → đẽo khổng lồ

→ Trở thành nạn nhân của chính sự nhu nhược

• Kết cục đáng suy ngẫm

- Gỗ quý thành đống củi vô dụng

- Bài học xương máu về giữ vững lập trường

• Triết lý ứng dụng

- Nghệ thuật tiếp thu có chọn lọc

- Tầm quan trọng của bản lĩnh cá nhân

Chuẩn bị khám phá tác phẩm

(trang 6, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Trước những ý kiến đa chiều trong cuộc sống, cần xây dựng cho mình cách tiếp nhận thông tin thông minh: lắng nghe nhưng biết chắt lọc, tiếp thu nhưng giữ vững lập trường.

Hành trình khám phá

Câu 1 (trang 6, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Những lời khuyên trái chiều và cách xử lý thiếu chín chắn của người thợ mộc đã tạo nên bi kịch: từ khúc gỗ quý trở thành đống củi vô dụng.

Những bài học cuộc sống

Câu 1 (trang 7, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Bối cảnh câu chuyện phản ánh hình ảnh người lao động chất phác nhưng thiếu bản lĩnh, dễ bị lung lay trước dư luận.

Câu 2 (trang 7, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Hành động mù quáng theo ý kiến người khác mà không suy xét đã đẩy nhân vật vào bi kịch mất trắng.

Câu 3 (trang 7, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Thất bại đau đớn của người thợ mộc xuất phát từ việc thiếu tư duy phản biện và không có chính kiến rõ ràng.

Câu 4 (trang 7, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

- Bài học về nghệ thuật sống: cân bằng giữa tiếp thu và bảo vệ quan điểm cá nhân

- Triết lý thành ngữ: Cảnh tỉnh những người dễ bị lung lay trước ý kiến đám đông

Câu 5 (trang 7, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Câu chuyện sen đá là minh chứng sinh động cho việc áp dụng bài học từ truyện ngụ ngôn: biết lắng nghe nhưng phải có chính kiến trong chăm sóc cây cối, cũng như trong mọi quyết định cuộc sống.

Chuẩn bị khám phá

Yêu cầu (trang 6 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 2):

- Các truyện ngụ ngôn cùng chủ đề: "Thầy bói xem voi", "Ếch ngồi đáy giếng" đều mang bài học về cách nhìn nhận vấn đề

- Nghệ thuật tiếp thu ý kiến: Lắng nghe nhưng phải biết chắt lọc, giữ vững quan điểm cá nhân

Hành trình khám phá tác phẩm

* Tinh hoa nội dung: Bi kịch của người thợ mộc thiếu bản lĩnh, minh họa sinh động cho câu thành ngữ "Đẽo cày giữa đường"

* Phân tích chi tiết:

Câu 1: Hoàn cảnh xuất phát - người thợ dồn hết vốn liếng vào công việc nhưng thiếu kinh nghiệm thực tế

Câu 2: Những lần dao động - thay đổi sản phẩm theo từng lời khuyên trái chiều

Câu 3: Kết cục đáng suy ngẫm - từ khúc gỗ quý thành đống củi vô dụng

* Bài học cuộc sống:

- Nghệ thuật cân bằng giữa tiếp thu và bảo vệ chính kiến

- Triết lý thành ngữ: Cảnh tỉnh về thái độ sống kiên định

- Ứng dụng thực tế: Câu chuyện trong lớp học minh họa rõ nét bài học từ tác phẩm

1. CHUẨN BỊ KHÁM PHÁ

Câu 1. Khám phá truyện ngụ ngôn cùng chủ đề: "Treo biển" - bài học về giữ vững quan điểm trước ý kiến đa chiều.

Câu 2. Nghệ thuật tiếp thu ý kiến: Lắng nghe đa chiều nhưng giữ vững lập trường, biết chắt lọc thông tin phù hợp.

2. HÀNH TRÌNH ĐỌC HIỂU

Câu 1. Những lời khuyên trái chiều về cách đẽo cày và phản ứng thiếu chính kiến của người thợ mộc.

Câu 2. Hậu quả đáng suy ngẫm: Từ gỗ quý thành đống củi vô dụng - bài học về sự kiên định.

3. TRIẾT LÝ NHÂN SINH

Câu 1. Bối cảnh câu chuyện: Người thợ chất phác nhưng thiếu kinh nghiệm, dễ bị lung lay trước dư luận.

Câu 2. Hành động mù quáng: Thay đổi theo từng lời khuyên mà không có sự cân nhắc.

Câu 3. Nguyên nhân thất bại: Thiếu tư duy phản biện và bản lĩnh cá nhân.

Câu 4. Bài học cuộc sống:

• Nghệ thuật tiếp thu có chọn lọc
• Giá trị của chính kiến
• Tầm quan trọng của sự chuẩn bị kỹ lưỡng

Ý nghĩa thành ngữ: Cảnh tỉnh về thái độ sống kiên định trong dòng chảy cuộc đời.

Câu 5. Ứng dụng thực tế: Câu chuyện chọn áo minh họa rõ nét cho bài học từ tác phẩm.