Top 6 Bài phân tích "Lời của cây" (Ngữ văn 7 - SGK Chân trời sáng tạo) ấn tượng và sâu sắc nhất

* Chuẩn bị đọc

Câu hỏi (trang 13 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Bạn đã từng dành thời gian lắng nghe nhịp đập sự sống từ quá trình trưởng thành của cỏ cây, hoa lá hay muông thú chưa? Những khoảnh khắc ấy đọng lại trong bạn điều gì?

Trả lời:

- Tôi đã có dịp chứng kiến hành trình kỳ diệu từ khi một mầm hoa nhú lên đến lúc nở rộ, hay một chú thú cưng lớn lên từng ngày.

- Quá trình ấy như bản nhạc dịu êm của tạo hóa, khiến tôi thêm trân trọng sự sống bé nhỏ mà kiên cường. Mỗi ngày qua đi lại mang đến những điều bất ngờ, như món quà nhỏ mà thiên nhiên ban tặng.

* Trải nghiệm cùng văn bản

• Tưởng tượng: Bạn cảm nhận thế nào về hình ảnh "giọt sữa" đầu tiên của sự sống khi mầm non vừa nhú khỏi lòng đất?

"Giọt sữa" ấy gợi lên hình ảnh thuần khiết của sự khởi nguyên, khi sự sống mới chỉ là một giọt ngọc lấp lánh, mềm mại nhưng chứa đựng sức mạnh tiềm tàng vô tận.

• Theo dõi: Hãy lắng nghe nhịp điệu trưởng thành của hạt mầm qua các động từ được chọn lọc trong khổ thơ 2,3,4.

Hành trình ấy được khắc họa sinh động qua:

+ Khổ 2: "Nhú lên" - sự chào đời đầy e ấp

+ Khổ 3: "nằm giữa", "làm nôi" - giấc ngủ ấm áp trong vòng tay đất mẹ

+ Khổ 4: "kiêng", "mở mắt" - những bước đi đầu tiên đầy dè dặt

* Suy ngẫm và phản hồi

Tinh hoa tác phẩm: Bài thơ là bản giao hưởng về hành trình từ hạt mầm bé nhỏ đến cây xanh sum suê, thể hiện tình yêu sâu sắc với sự sống ngay từ thuở ban sơ.

Câu 1 (trang 14 sgk):

- Năm khổ đầu là lời tâm tình của tác giả, thể hiện qua hình ảnh "ghé tai nghe" cuộc trò chuyện thầm thì với hạt mầm.

- Khổ cuối là tiếng nói tự hào của cây: "cây chính là tôi" - lời tuyên bố đầy kiêu hãnh về sự hiện diện của mình.

Câu 2 (trang 14 sgk):

- Ngôn từ được chắt lọc: "nằm lặng thinh", "nhú giọt sữa", "thì thầm", "mở mắt", "đón nắng hồng" - mỗi từ ngữ như một nét vẽ tinh tế.

- Hành trình kỳ diệu: Từ im lặng → thức tỉnh → vươn mình → giao cảm với đất trời.

Câu 3 (trang 14 sgk):

Những câu thơ ấy vẽ nên mối giao hòa đặc biệt - khi thi sĩ trở thành tri kỷ của cỏ cây, thấu hiểu ngôn ngữ riêng của sự sống qua từng nhịp thở.

Câu 4 (trang 14 sgk):

Những hình ảnh "lặng thinh", "ghé tai", "tiếng ru hời", "mở mắt" không đơn thuần là miêu tả mà còn là những nốt nhạc trong bản tình ca dành cho sự sống - tình yêu ấy vừa dịu dàng, vừa thiêng liêng.

Câu 5 (trang 14 sgk):

- Nhân hóa: Biến mầm cây thành em bé biết "thì thầm", "kiêng gió", "bập bẹ" - thổi hồn vào sự vật.

- Điệp từ "nghe": Nhịp điệu lắng sâu, như trái tim đồng điệu với nhịp đập của đất mẹ.

Câu 6 (trang 14 sgk):

Vần thơ uyển chuyển (mình - thinh, mầm - thầm) cùng nhịp 2/2 tạo giai điệu ru êm ái, như chính lời thì thầm của cỏ cây với đời.

Câu 7 (trang 14 sgk):

- Thông điệp sâu sắc: Mỗi sự sống dù nhỏ bé đều là phép màu đáng trân quý.

- Triết lý nhân văn: Biết lắng nghe thiên nhiên là biết yêu thương cuộc sống.

Câu 8 (trang 14 sgk):

"Xin chào! Tôi là đóa hồng nhung kiêu hãnh. Thân tôi mảnh mai nhưng kiên cường với lớp áo giáp gai sắc bảo vệ. Những cánh hoa mềm mại xếp lớp như tấm lụa đỏ thắm, mỗi sớm mai lại đón nhận giọt sương tinh khiết. Tôi biết ơn bàn tay chăm sóc của cô chủ, nên luôn cố gắng tỏa hương ngào ngạt nhất, khoe sắc rực rỡ nhất để đền đáp tình yêu thương ấy. Bởi tôi hiểu, sứ mệnh của mình là mang vẻ đẹp đến cho đời."

I. Chân dung nhà thơ Trần Hữu Thung

Trần Hữu Thung (1923-1999) - người con ưu tú của mảnh đất Diễn Châu, Nghệ An. Ông bén duyên với cách mạng từ năm 1944, trải qua nhiều cương vị quan trọng: cán bộ tuyên truyền Liên khu IV, Hội trưởng Hội Văn nghệ Nghệ Tĩnh. Thơ ông mang đậm chất dân gian, là tiếng nói chân thành phản ánh đời sống người dân kháng chiến, gửi gắm tình yêu quê hương đất nước.

Gia tài văn học đồ sộ của ông bao gồm: "Đồng tháng Tám" (Giải Nhì Hội Văn nghệ Việt Nam 1954-1955), "Đất quê mình", "Tiếng chim đồng"... cùng nhiều công trình sưu tầm văn học dân gian quý giá.

II. Tác phẩm "Lời của cây"

1. Xuất xứ: Trích từ tập "Những bài thơ em yêu" do Phạm Hổ và Nguyễn Nghiệp tuyển chọn

2. Nghệ thuật đặc sắc:

- Thể thơ bốn chữ giản dị mà tinh tế

- Hệ thống hình ảnh nhân hóa sinh động

- Ngôn ngữ giàu nhạc điệu, gieo vần khéo léo

3. Hành trình sự sống:

Bài thơ khắc họa sinh động quá trình:
Hạt nằm lặng lẽ → Nhú mầm tinh khôi → Đón nắng ấm áp → Trở thành cây xanh

4. Thông điệp sâu sắc:

Mỗi sự sống dù nhỏ bé đều là điều kỳ diệu đáng trân trọng. Con người cần biết lắng nghe, yêu thương và nâng niu thiên nhiên.

III. Khám phá tác phẩm

1. Nghệ thuật nhân hóa:
"Mầm mở mắt", "cây bập bẹ" - biến thế giới thực vật thành những sinh thể có tâm hồn, cảm xúc.

2. Điệp khúc "nghe":
Nhấn mạnh sự giao cảm kỳ diệu giữa con người và thiên nhiên.

3. Bức tranh thiên nhiên:
Được vẽ bằng ngôn từ giàu hình ảnh: "giọt sữa", "tia nắng hồng", "lá bé"...

IV. Bài học ứng dụng

1. Cảm nhận vẻ đẹp của sự sống qua từng giai đoạn phát triển

2. Rèn luyện khả năng quan sát và đồng cảm với thiên nhiên

3. Phát triển tư duy hình tượng qua hệ thống biện pháp tu từ

V. Góc sáng tạo

"Tôi là cây bàng già sừng sững giữa sân trường. Mỗi sớm mai, tôi dang rộng vòng tay che nắng cho lũ trẻ. Những mùa hoa nở, tôi thả từng chùm sao trắng xuống sân. Tôi hạnh phúc khi được chứng kiến bao thế hệ học trò trưởng thành dưới bóng mát của mình..."

I. Tác giả văn bản Lời của cây

- Trần Hữu Thung (1923-1999) - Nhà thơ mang hồn quê Diễn Châu, Nghệ An.

- Phong cách sáng tác: Thơ ông như bức tranh đời sống chân chất, nơi mỗi vần thơ đều thấm đẫm tình yêu quê hương, gắn bó máu thịt với người nông dân kháng chiến. Ngôn từ giản dị mà sâu lắng, chất chứa niềm vui nỗi buồn cùng vận mệnh dân tộc.

- Tác phẩm tiêu biểu: Việt Nam ly khúc (1944) - khúc ca yêu nước, Thăm lúa (1950) - bản tình ca đồng quê, Dặn con (1955) - lời thơ đầy triết lý nhân sinh,...

II. Hành trình khám phá tác phẩm

• Thể loại: Bài thơ bốn chữ nhịp nhàng như lời ru
• Xuất xứ: Trích từ tập Những bài thơ yêu em (2004) - món quà văn chương dành cho tuổi thơ
• Nghệ thuật: Phép nhân hóa tinh tế, ngôn ngữ giàu hình ảnh, nhịp thơ uyển chuyển
• Bố cục: Hai chương nhỏ của bản giao hưởng xanh - Sự trỗi dậy của sự sống (5 khổ đầu) và Khát vọng cống hiến (khổ cuối)

III. Hành trình của mầm xanh

Từ hạt giống lặng im trong lòng đất đến cây non vươn mình đón nắng, bài thơ như bộ phim time-lapse đầy xúc cảm. Mỗi giai đoạn phát triển được khắc họa bằng những hình ảnh đắt giá:

• Giọt sữa đầu đời - ẩn dụ cho sự tinh khôi của sự sống
• Vỏ hạt như chiếc nôi thiên nhiên
• Bàn tay vô hình của đất mẹ
• Ánh mắt đầu tiên đón bình minh

IV. Thông điệp xanh

Bài thơ không chỉ là bản tình ca dành cho cỏ cây mà còn là lời nhắn nhủ sâu sắc về sự đồng hành giữa con người và thiên nhiên. Qua hình ảnh mầm cây bé bỏng, tác giả gửi gắm triết lý về sự trưởng thành - mỗi sinh linh dù nhỏ bé đều mang trong mình sứ mệnh góp phần làm đẹp cho đời.

V. Đối thoại với văn bản

Các câu hỏi khám phá đưa người đọc vào hành trình:

• Cảm nhận sự kỳ diệu của quá trình nảy mầm qua lăng kính nghệ thuật
• Giải mã hệ thống động từ đặc sắc
• Thấu hiểu mối giao cảm đặc biệt giữa thi nhân và thiên nhiên
• Sáng tạo qua góc nhìn hóa thân

Bài thơ như mảnh vườn tâm hồn, nơi mỗi độc giả có thể gieo trồng những cảm xúc riêng về vẻ đẹp của sự sống, về trách nhiệm với môi trường và về sự đồng điệu giữa con người với thiên nhiên.

I. Hành trình sáng tạo của nhà thơ Trần Hữu Thung

- Một đời gắn bó với mảnh đất Nghệ An (1923-1999)

- Phong cách thơ: Chân chất như đất, mộc mạc như lời ru đồng quê

- Những tác phẩm để đời: Dặn con (1955) - lời tâm tình cha gửi con, Gió Nam (1962) - khúc tình ca đất và người, Đất quê mình (1971) - bản trường ca về quê hương...

Khám phá thiên nhiên qua ngòi bút Trần Hữu Thung

Bài thơ "Lời của cây" đưa người đọc vào hành trình kỳ diệu của sự sống:

• Chuẩn bị đọc: Khơi gợi trải nghiệm quan sát sự phát triển của tự nhiên
• Trải nghiệm văn bản: Cảm nhận tinh tế quá trình nảy mầm qua hình ảnh "giọt sữa" đầy sáng tạo
• Phân tích nghệ thuật: Hệ thống động từ sinh động, biện pháp nhân hóa độc đáo
• Thông điệp sâu sắc: Sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên

Bài thơ không chỉ là lời của cây mà còn là tiếng lòng của tác giả, gửi gắm tình yêu thiên nhiên và triết lý nhân sinh sâu sắc.

Kiến thức trọng tâm

Thơ bốn chữ, năm chữ: Nhịp điệu 2/2 hoặc 3/2 tạo giai điệu riêng

Hình ảnh thơ: Cầu nối cảm xúc giữa thi nhân và độc giả

Vần nhịp: Linh hồn tạo nhạc tính cho thơ

Thông điệp: Hạt mầm triết lý ẩn sau ngôn từ

Khám phá tác phẩm:

• Quá trình sinh trưởng của hạt mầm qua lăng kính nghệ thuật
• Nghệ thuật nhân hóa đặc sắc
• Mối quan hệ giao cảm người - thiên nhiên

Hoạt động sáng tạo: Hóa thân thành thiên nhiên để cảm nhận sâu sắc