Top 6 Bài phân tích sâu sắc tác phẩm "Người cầm quyền khôi phục uy quyền" (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức)

KHỞI ĐỘNG TƯ DUY

Câu 1: Trong tâm thức bạn, hình ảnh một con người uy quyền hiện lên như thế nào?

Góc nhìn:

Uy quyền trong tôi là sức mạnh tỏa ra từ nhân cách, khiến người khác tự nguyện kính trọng và tuân phục bằng sự thuyết phục nội tại chứ không phải sự ép buộc.

Câu 2: Hãy chia sẻ về nhân vật uy quyền ấn tượng nhất bạn từng gặp trong văn học hoặc điện ảnh.

Trải nghiệm:

Trong các tác phẩm cổ trang, tôi luôn bị cuốn hút bởi hình tượng những vị vua sáng hay đại thần mưu lược - họ tỏa ra uy quyền từ trí tuệ và đạo đức hơn là quyền lực chức vị.

KHÁM PHÁ VĂN BẢN

Câu 1: Phân tích hoàn cảnh bi đát của Phăng-tin trong đoạn trích.

Nhận định:

Phăng-tin hiện lên như nạn nhân của số phận: thể xác tiều tụy vì bệnh tật, tinh thần tan nát trước sự xuất hiện đột ngột của Gia-ve, khiến chị rơi vào trạng thái hoảng loạn tột cùng.

Câu 2: Ý nghĩa sâu xa của chi tiết "từ giờ cứ cái tên này mà gọi".

Phân tích:

Đây là khoảnh khắc chuyển giao quan trọng, đánh dấu sự trở về với bản ngã chân thực của Giăng Van-giăng, đồng thời thể hiện tính cách quyết liệt - sẵn sàng đối mặt với quá khứ của nhân vật.

Câu 3: Nghệ thuật miêu tả giọng nói Gia-ve.

Đánh giá:

Bằng những so sánh độc đáo ("tiếng ác thú gầm"), tác giả đã khắc họa thành công bản chất hung bạo, man rợ ẩn sau quyền lực hành chính của nhân vật này.

Câu 4: Giải mã cảm giác "thế giới tan biến" của Phăng-tin.

Lý giải:

Đó là khoảnh khắc sụp đổ niềm tin cuối cùng khi chứng kiến người bảo hộ (ông thị trưởng) bị khuất phục, để lộ ra sự thật phũ phàng đằng sau những ảo tưởng an toàn.

Câu 5: Đối chiếu ngôn ngữ Gia-ve và Giăng Van-giăng.

Nhận xét:

Sự tương phản rõ rệt: Gia-ve dùng ngôn ngữ quyền uy thô bạo, trong khi Giăng Van-giăng giữ thái độ điềm tĩnh đầy tự chủ, cho thấy uy quyền thực sự đến từ nhân cách chứ không phải sự hống hách bề ngoài.

Câu 6: Diễn biến tâm lý Phăng-tin khi nhắc đến con gái.

Khám phá:

Hình ảnh đứa con trở thành điểm tựa tinh thần cuối cùng, khiến người phụ nữ khốn khổ này bùng lên những xúc cảm mãnh liệt giữa cơn tuyệt vọng.

Câu 7: Thái độ khinh miệt của Gia-ve.

Phân tích:

Đó là thái độ đặc trưng của kẻ nắm quyền lực cứng nhắc, luôn dán nhãn và đánh giá con người qua quá khứ thay vì nhìn nhận sự thay đổi trong hiện tại.

Câu 8: Nguồn cơn nỗi sợ của Gia-ve.

Giải mã:

Sự run sợ bộc lộ mặc cảm tự ti của kẻ chỉ dựa vào quyền lực chức vị, khi đối mặt với uy quyền thực sự phát ra từ sức mạnh nội tâm và lòng chính trực.

Câu 9: Nghệ thuật đặt câu hỏi của người kể chuyện.

Đánh giá:

Những câu hỏi tu từ khéo léo dẫn dắt độc giả đồng hành trong hành trình khám phá tâm lý nhân vật, tạo hiệu ứng tương tác độc đáo.

Câu 10: Thông điệp qua lời cuối của Giăng Van-giăng.

Chiêm nghiệm:

Đó là sự khẳng định uy quyền đích thực - không cần hù dọa hay ra lệnh, mà tỏa ra từ thái độ bình thản đầy tự tin vào chính nghĩa.

ĐÀO SÂU SUY NGẪM

Câu 1: Bố cục và mạch liên kết văn bản.

→ Gợi ý phân tích:

Văn bản chia làm hai trường đoạn đối lập: sự hỗn loạn khi Gia-ve xuất hiện và khoảnh khắc Giăng Van-giăng lấy lại thế chủ động, tạo nên kết cấu kịch tính giàu tính nhân văn.

Câu 2: Tình người trong cách đối xử của Giăng Van-giăng.

→ Góc nhìn:

Qua cử chỉ thì thầm bên thi thể Phăng-tin, ta thấy được vẻ đẹp của lòng trắc ẩn - thứ uy quyền cao quý nhất có thể chạm tới những nơi sâu kín nhất trong tâm hồn con người.

Câu 3: Bản chất nhân vật Gia-ve qua ngòi bút kể chuyện.

→ Phân tích:

Bằng hệ thống hình ảnh so sánh đầy ám ảnh (móc sắt, ác thú), người kể chuyện đã phơi bày bản chất tàn bạo của thứ quyền lực phi nhân tính, chỉ biết tuân thủ luật lệ mù quáng.

Câu 4: Sự chuyển hóa trong ngôn ngữ Giăng Van-giăng.

→ Nhận xét:

Từ thái độ nhún nhường ban đầu đến hành động quyết liệt cuối cùng cho thấy sự thức tỉnh của lương tri - khi nhân vật nhận ra đôi khi lòng tốt cần được bảo vệ bằng sự cứng rắn.

Câu 5: Giới hạn của người kể chuyện toàn tri.

→ Suy tư:

Khoảng trống thông tin về lời thì thầm cuối cùng chính là điểm sáng nghệ thuật, cho thấy sự tôn trọng của tác giả với những bí ẩn thiêng liêng trong giao tiếp giữa con người.

Câu 6: Bản chất của uy quyền đích thực.

→ Triết lý:

Qua hình tượng Giăng Van-giăng, ta thấy uy quyền thực sự xuất phát từ khả năng làm chủ bản thân, sự chính trực và lòng dũng cảm bảo vệ lẽ phải - chứ không phải từ chức vị hay vũ lực.

Câu 7: Nền tảng tạo nên uy quyền bền vững.

→ Chiêm nghiệm:

Đoạn trích khẳng định: chỉ có tình yêu thương con người và lòng dũng cảm đấu tranh cho công lý mới tạo nên thứ uy quyền không thể bị lung lay bởi bất kỳ thế lực nào.

KẾT NỐI VĂN HỌC

Trải nghiệm đọc tác phẩm tự sự toàn tri.

→ Cảm nhận:

Dù ở góc độ kể chuyện nào, giá trị tác phẩm vẫn nằm ở khả năng chạm tới những vùng sâu kín trong tâm hồn người đọc, mở ra những chân trời mới về nhân sinh và thế sự.

I. Khám phá tác giả - tác phẩm

• Đại văn hào Vích-to Huy-gô:

Victor Hugo (1802-1885) - cây đại thụ của nền văn học lãng mạn Pháp, danh nhân văn hóa thế giới, người bạn lớn của những mảnh đời bất hạnh. Xuất thân từ tuổi thơ sóng gió trong gia đình có mâu thuẫn, ông đã biến những trải nghiệm đau thương thành nguồn sáng tạo dồi dào.

Sự nghiệp đồ sộ của ông trải dài trên nhiều thể loại:

+ Tiểu thuyết bất hủ: "Những người khốn khổ" (1862), "Nhà thờ Đức Bà Paris" (1831)
+ Thơ ca sâu lắng: "Tia sáng và bóng tối" (1840), "Trừng phạt" (1853)
+ Kịch nghệ đặc sắc: "Hernani" (1830)

• Kiệt tác "Những người khốn khổ":

- Sáng tác năm 1862, dài hơn 2000 trang với hệ thống nhân vật phức tạp
- Bối cảnh: Xã hội Pháp những năm đầu thế kỷ XIX
- Tư tưởng cốt lõi: "Trên đời chỉ có một điều quan trọng - đó là yêu thương nhau"

• Đoạn trích "Người cầm quyền khôi phục uy quyền":

- Vị trí: Phần kết của chương "Phăng-tin"
- Tình huống: Giăng Van-giăng (dưới danh nghĩa thị trưởng Ma-đơ-len) buộc phải tiết lộ thân phận thật trước khi từ biệt Phăng-tin
- Bố cục: 3 phần chính với sự chuyển biến kịch tính về quyền lực và nhân cách

II. Phân tích giá trị tác phẩm

* Nghệ thuật xây dựng nhân vật:

- Giăng Van-giăng: Hình tượng người anh hùng lãng mạn với sự chuyển hóa từ thái độ nhún nhường sang khí phách kiên cường
- Gia-ve: Đại diện cho thứ quyền lực máy móc, tàn bạo qua hệ thống hình ảnh so sánh đầy ám ảnh (tiếng thú gầm, móc sắt...)
- Phăng-tin: Nạn nhân đáng thương của xã hội bất công

* Thông điệp nhân văn:

- Uy quyền đích thực xuất phát từ lòng nhân ái và sự dũng cảm
- Sức mạnh của tình yêu thương có thể chiến thắng mọi bạo tàn
- Niềm tin vào sự cứu rỗi của lương tri con người

III. Hướng dẫn phân tích

1. Phân tích diễn biến tâm lý nhân vật:

- Sự chuyển biến trong thái độ của Giăng Van-giăng từ nhún nhường sang quyết liệt
- Cơ chế tự vệ tâm lý của Phăng-tin trước cú sốc tinh thần
- Bản chất độc ác ẩn sau vẻ ngoài công chức của Gia-ve

2. Đánh giá nghệ thuật kể chuyện:

- Hiệu quả của ngôi kể thứ ba toàn tri
- Nghệ thuật tạo kịch tính qua đối thoại
- Hệ thống hình ảnh tương phản giàu tính biểu tượng

3. Liên hệ giá trị hiện thực:

- Vấn đề công lý và lòng nhân ái trong xã hội hiện đại
- Bài học về sức mạnh của sự bao dung
- Mối quan hệ giữa quyền lực và trách nhiệm

Nội dung trọng tâm

Đoạn trích khắc họa cuộc đối đầu đầy kịch tính giữa Giăng Van-giăng và Gia-ve xoay quanh số phận bi thảm của Phăng-tin, qua đó làm nổi bật sự đối lập giữa quyền lực tàn bạo và uy quyền nhân ái.

Tổng quan tác phẩm

Khi Phăng-tin bị Gia-ve bắt giam, Giăng Van-giăng đã giải cứu và đưa chị vào bệnh xá. Để cứu một nạn nhân vô tội, ông buộc phải tiết lộ thân phận thật và đến từ biệt Phăng-tin trong lúc chị đang hấp hối. Cảnh Gia-ve dẫn lính đến bắt Giăng Van-giăng đã đẩy Phăng-tin vào cơn tuyệt vọng tột cùng. Sự tàn nhẫn của Gia-ve cùng những lời xúc phạm đã khiến Phăng-tin qua đời trong đau đớn. Cái chết của Phăng-tin đã đánh thức uy quyền thực sự trong Giăng Van-giăng, khiến Gia-ve phải run sợ trước sức mạnh tinh thần ấy.

Phân tích chi tiết

1. Nhân vật Giăng Van-giăng:

- Hình tượng người anh hùng lãng mạn với sự chuyển hóa từ thái độ nhún nhường sang khí phách kiên cường

- Thể hiện uy quyền đích thực xuất phát từ lòng nhân ái và sự dũng cảm

- Ngôn ngữ điềm tĩnh nhưng đầy sức mạnh nội tại

2. Nhân vật Gia-ve:

- Đại diện cho thứ quyền lực máy móc, tàn bạo

- Được miêu tả qua hệ thống hình ảnh so sánh đầy ám ảnh (tiếng thú gầm, móc sắt...)

- Thái độ khinh miệt và ngôn ngữ thô bạo

3. Nhân vật Phăng-tin:

- Nạn nhân đáng thương của xã hội bất công

- Tâm trạng hoảng loạn khi đối mặt với sự thật phũ phàng

- Cái chết đầy bi thương nhưng thức tỉnh lương tri

Giá trị nghệ thuật

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật đối lập

- Ngôn ngữ kể chuyện giàu hình ảnh

- Kết cấu kịch tính với những bước ngoặt bất ngờ

Thông điệp nhân văn

- Uy quyền thực sự xuất phát từ tình yêu thương con người

- Sức mạnh của lòng nhân ái có thể chiến thắng mọi bạo tàn

- Niềm tin vào sự cứu rỗi của lương tri

Khám phá tác giả và kiệt tác văn học

I. Đại văn hào Victor Hugo

- Nhà văn lãng mạn vĩ đại của nước Pháp thế kỷ XIX

- Cuộc đời nhiều thăng trầm đã hun đúc nên một tâm hồn nhân đạo sâu sắc

- Tác phẩm tiêu biểu: "Nhà thờ Đức Bà Paris", "Những người khốn khổ"

- Được UNESCO vinh danh là Danh nhân văn hóa thế giới

II. Đoạn trích đặc sắc

1. Vị trí và ý nghĩa:

- Trích phần cuối chương "Phăng-tin" trong tiểu thuyết "Những người khốn khổ"

- Khắc họa cuộc đối đầu giữa cái thiện và cái ác

2. Hình tượng nhân vật:

* Giăng Van-giăng:

- Hiện thân của tình yêu thương và lòng vị tha

- Sự chuyển hóa từ thái độ nhún nhường sang uy quyền chính nghĩa

- Hành động quyết liệt xuất phát từ lòng nhân ái

* Gia-ve:

- Đại diện cho quyền lực tàn bạo, phi nhân tính

- Được miêu tả bằng những hình ảnh dã thú đầy ám ảnh

* Phăng-tin:

- Nạn nhân đáng thương của xã hội bất công

- Cái chết trở thành điểm bùng phát cho sự thức tỉnh lương tri

3. Giá trị nhân văn:

- Khẳng định sức mạnh của tình yêu thương có thể chiến thắng bạo tàn

- Niềm tin vào khả năng cứu rỗi của lương tri con người

III. Hướng tiếp cận tác phẩm

1. Nghệ thuật xây dựng tình huống:

- Kịch tính cao độ với những bước ngoặt bất ngờ

- Sử dụng thủ pháp tương phản đặc trưng của chủ nghĩa lãng mạn

2. Ngôn ngữ và giọng điệu:

- Hệ thống hình ảnh ẩn dụ đầy sức gợi

- Giọng văn đa thanh khiến người đọc đồng cảm sâu sắc

3. Thông điệp trường tồn:

- "Trên đời chỉ có một điều quan trọng - đó là yêu thương nhau"

- Sức mạnh nội tâm có thể chiến thắng mọi cường quyền

Khám phá tác phẩm qua góc nhìn đa chiều

I. Phân tích nhân vật đặc sắc

1. Giăng Van-giăng:

- Hành trình từ kẻ tù tội trở thành biểu tượng của lòng vị tha

- Sự chuyển hóa nội tâm: từ nhún nhường đến quyết liệt bảo vệ lẽ phải

- Ngôn ngữ đa sắc thái: khi nhẹ nhàng khẩn cầu, lúc mạnh mẽ đầy uy lực

2. Gia-ve:

- Hiện thân của quyền lực tàn bạo, phi nhân tính

- Được khắc họa qua hệ thống hình ảnh dã thú đầy ám ảnh

- Ngôn ngữ thô bạo, hành động tàn nhẫn

3. Phăng-tin:

- Nạn nhân đáng thương của xã hội bất công

- Cái chết trở thành điểm bùng phát cho sự thức tỉnh lương tri

- Biểu tượng cho những số phận bé mọn bị chà đạp

II. Những giá trị nghệ thuật nổi bật

- Nghệ thuật xây dựng tình huống kịch tính đầy bất ngờ

- Thủ pháp tương phản làm nổi bật xung đột nội tâm

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, đa thanh

- Giọng điệu linh hoạt từ cảm thông đến phẫn nộ

III. Thông điệp nhân văn sâu sắc

- Sức mạnh của tình yêu thương có thể chiến thắng bạo tàn

- Uy quyền đích thực xuất phát từ lòng nhân ái

- Niềm tin vào khả năng cứu rỗi của lương tri

- Bài học về sự đấu tranh không khoan nhượng với cái ác