Top 6 Bài soạn "Chuyện cổ nước mình" (Ngữ văn 6 - SGK Kết nối tri thức) sâu sắc và ý nghĩa nhất

A. Soạn bài Chuyện cổ nước mình ngắn gọn, dễ hiểu:

Trước khi đọc

Câu 1: Kể tên những câu chuyện cổ Việt Nam mà em biết.

Trả lời: Một số truyện cổ nổi bật như: Tấm Cám, Sọ Dừa, Thạch Sanh...

Câu 2: Nhân vật yêu thích và lý do?

Trả lời: Em yêu thích cô Tấm, Sọ Dừa, Thạch Sanh... vì họ đều hiền lành, chịu khó, luôn vượt qua thử thách bằng phẩm chất tốt đẹp.

Trong khi đọc

Câu 1: Hình dung về quê hương qua những câu thơ gợi hình, gợi cảm.

Trả lời: + Vàng cơn nắng, trắng cơn mưa
+ Con sông chảy có rặng dừa nghiêng soi

Sau khi đọc

Câu 1: Bài thơ viết theo thể thơ lục bát, âm hưởng dân ca đậm đà.

Câu 2: Những hình ảnh gợi nhắc truyện cổ: "Ở hiền gặp hiền" - Cây tre trăm đốt, Thạch Sanh; "Thị thơm thị giấu người thơm" - Tấm Cám.

Câu 3: Bài thơ gửi gắm tình thương người và niềm tin vào điều thiện lành.

Câu 4: Tác giả biết ơn truyện cổ - nơi lưu giữ đạo lí và tâm hồn dân tộc.

Câu 5: Hai dòng thơ cuối khắc họa lòng tri ân sâu sắc với những giá trị nhân văn trong truyện cổ.

Câu 6: Truyện cổ luôn sống mãi trong lòng người Việt bởi những bài học nhân sinh bất tận.

Viết kết nối với đọc:

Đoạn thơ gợi nhớ về khoảng cách thế hệ, nhưng chuyện cổ vẫn là cầu nối thiêng liêng giữa quá khứ và hiện tại. Đó là những lời dạy nhân hậu, là ánh sáng soi đường để thế hệ sau vững bước.

B. Nội dung chính cần nhớ

I. Tác giả: Lâm Thị Mỹ Dạ, quê Quảng Bình, thơ bà giàu cảm xúc và nhân văn.

II. Tác phẩm:

• Xuất xứ: Tuyển tập 2011
• Thể loại: Thơ lục bát
• Bố cục: 5 đoạn rõ ràng

Tóm tắt: Bài thơ ca ngợi giá trị nhân văn trong truyện cổ Việt Nam - nơi cái thiện luôn chiến thắng, nơi chất nhân hậu và thông minh được tôn vinh.

Giá trị nội dung: Khẳng định niềm tin vào truyền thống đạo đức dân tộc.

Giá trị nghệ thuật: Thể thơ lục bát mềm mại, hình ảnh dân gian phong phú, giọng thơ trong trẻo, sâu lắng.

Trước khi đọc

1. Kể tên những câu chuyện cổ Việt Nam mà em biết.
2. Những nhân vật em yêu thích và lý do?

Gợi ý trả lời:

1. Một số truyện cổ nổi tiếng: Tấm Cám, Sọ Dừa, Con Rồng Cháu Tiên, Sơn Tinh Thủy Tinh, Sự tích Hồ Gươm, Thạch Sanh, Thánh Gióng…
2. Những nhân vật như cô Tấm, Sọ Dừa, Sơn Tinh, Thạch Sanh… luôn khiến em cảm phục vì họ mang trong mình lòng nhân hậu, sự hiếu thảo, ý chí kiên cường vượt qua gian khó để khẳng định bản thân và chiến thắng cái ác.

Sau khi đọc - Trả lời câu hỏi

1. Bài thơ viết theo thể thơ lục bát, mang âm hưởng ngọt ngào của ca dao, dân ca.
2. Qua những câu thơ, ta thấy hiện lên bóng dáng truyện Cây tre trăm đốt, Cây khế, Tấm Cám, Thạch Sanh… với những hình ảnh quen thuộc và lời nhắn nhủ sâu sắc.
3. Chuyện cổ khắc họa vẻ đẹp tình người bao la và niềm tin mãnh liệt vào đạo lí "ở hiền gặp lành".
4. Hai dòng thơ chứa đựng lòng biết ơn sâu sắc với truyện cổ - kho tàng di sản tinh thần giúp ta hiểu về cội nguồn và giá trị truyền thống.
5. Truyện cổ luôn rực sáng và mới mẻ bởi đó là ánh sáng của lương tâm, là lời răn dạy thấm đẫm nghĩa tình muôn đời của cha ông.

Viết kết nối với đọc

Những câu chuyện cổ là nhịp cầu nối dài giữa quá khứ và hiện tại, giúp thế hệ hôm nay nhận ra hình ảnh ông cha qua từng câu chuyện thấm đẫm tình người. Chúng ta hiểu được bao giá trị đạo đức, tinh thần và những bài học làm người sâu sắc từ thuở xa xưa.

Soạn bài: Chuyện cổ nước mình – Ngữ văn 6 Kết nối tri thức với cuộc sống
Tri thức Ngữ văn
Tác giả: Lâm Thị Mỹ Dạ
- Sinh năm 1949 tại Quảng Bình;
- Thơ bà đậm chất nhẹ nhàng, sâu lắng, trong trẻo, thể hiện tâm hồn tinh tế và giàu lòng nhân ái.
Tác phẩm: Chuyện cổ nước mình
- Trích từ Tuyển tập thơ Lâm Thị Mỹ Dạ, NXB Hội Nhà Văn, 2011;
- Thể loại: Thơ lục bát;
- Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp biểu cảm.
Hướng dẫn soạn bài
Trước khi đọc
1. Một số truyện cổ Việt Nam quen thuộc: Tấm Cám, Sự tích trầu cau, Thánh Gióng, Sơn Tinh Thủy Tinh, Thạch Sanh, Cây tre trăm đốt, Cây khế…
2. Nhân vật được yêu mến: cô Tấm, Thánh Gióng, Thạch Sanh… bởi họ đại diện cho lòng nhân hậu, dũng cảm, hiếu thảo và tinh thần kiên cường.
Sau khi đọc
Câu 1: Bài thơ được viết theo thể thơ lục bát – thể thơ truyền thống, nhẹ nhàng, ngọt ngào với nhịp 6-8 quen thuộc.
Câu 2: Những câu chuyện cổ hiện lên qua các hình ảnh thơ: "Thị thơm thì giấu người thơm" (Tấm Cám), "Đẽo cày theo ý người ta" (Đẽo cày giữa đường), "Đậm đà cái tích trầu cau" (Sự tích trầu cau).
Câu 3: Chuyện cổ thấm đẫm vẻ đẹp tình người: nhân hậu, vị tha, thủy chung, ngay thẳng, công bằng, trí tuệ và giàu lòng nhân ái.
Câu 4: Hai dòng thơ ngắn gọn mà sâu sắc khắc họa sự gắn bó thiêng liêng giữa quá khứ và hiện tại. Chuyện cổ trở thành chiếc cầu nối vô hình giúp con người hôm nay nhận ra hình bóng ông cha qua từng trang truyện thấm đẫm triết lí và tâm hồn Việt.
Câu 5: "Chuyện cổ thầm thì" – lời nhắn nhủ dịu dàng, sâu lắng của ông cha, không chỉ để nhớ mà còn để sống tử tế, nhân hậu vì thế hệ mai sau. Đó là sự vun vén và gửi gắm ân tình qua từng câu chuyện nhỏ.
Câu 6: Chuyện cổ mãi "rạng ngời lương tâm" bởi chúng là ánh sáng bất diệt soi sáng hành trình sống của con người, là kho tàng đạo lý luôn mới mẻ, ngời sáng giữa cuộc đời.
Viết kết nối với đọc
Bốn câu thơ mở ra một miền ký ức thẳm sâu, nơi những câu chuyện cổ tích trở thành dòng chảy kết nối quá khứ với hiện tại. Dù thời gian có trôi qua, khoảng cách thế hệ có xa cách, thì những câu chuyện cổ vẫn là mạch nguồn nuôi dưỡng tâm hồn, dạy ta cách làm người tử tế, nhân hậu và yêu thương. Chuyện cổ là cánh cửa mở ra thế giới tâm hồn của cha ông, là hành trang quý báu nâng đỡ con người hôm nay và mai sau. Lời thơ du dương, thấm đẫm tình cảm, gieo vào lòng người những giá trị vĩnh hằng không bao giờ phai nhòa.

Tóm tắt

Bằng những hình ảnh thơ bay bổng, liên tưởng phong phú và so sánh sinh động, tác giả ca ngợi kho tàng chuyện cổ dân gian – nơi lưu giữ những giá trị nhân văn sâu sắc về lòng nhân hậu, công bằng và những bài học sống quý giá mà cha ông đã gửi lại cho thế hệ sau.

Bố cục Chuyện cổ nước mình

Gồm hai phần rõ nét:

+ Phần 1: Từ đầu đến “đa mang” – Thể hiện tình cảm trân quý của tác giả với chuyện cổ, ca ngợi tinh thần nhân ái, hiền lành mà những câu chuyện chứa đựng.

+ Phần 2: Phần còn lại – Khắc họa những bài học sâu sắc mà tổ tiên truyền lại qua chuyện cổ.

Nội dung chính Chuyện cổ nước mình

Bài thơ ngợi ca kho tàng chuyện cổ của dân tộc – những câu chuyện giàu tính nhân văn và trí tuệ, là biểu tượng cho lòng yêu quê hương đất nước và niềm tự hào về di sản tinh thần của dân tộc.

* Trước khi đọc

Câu 1: Một số truyện cổ quen thuộc: Cây tre trăm đốt, Cây khế, Tấm Cám, Sự tích trầu cau, Sự tích hồ Ba Bể, Đẽo cày giữa đường,…

Câu 2: Các nhân vật yêu thích: ông Bụt, cô Tấm, anh Khoai… vì họ tốt bụng, hiền lành, nghĩa hiệp hoặc có phép thuật giúp đỡ người khác.

* Đọc văn bản

Gợi ý trả lời câu hỏi:

• Hình dung: Hình ảnh làng quê với nắng vàng, mưa trắng, dòng sông và rặng dừa, biểu tượng cho vẻ đẹp bình dị của quê hương.

* Sau khi đọc

Nội dung chính: Thể hiện tình yêu quê hương, niềm tự hào về những giá trị văn hóa truyền thống được lưu giữ qua chuyện cổ.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:

Câu 1: Thể thơ lục bát với đặc trưng về số tiếng, cách gieo vần, nhịp điệu và thanh điệu cân xứng, dịu dàng, quen thuộc với văn hóa dân gian.

Câu 2: Những truyện cổ được nhắc đến: Tấm Cám, Đẽo cày giữa đường, Sự tích trầu cau – mang đậm dấu ấn văn hóa và triết lí sống.

Câu 3: Chuyện cổ gửi gắm những bài học về lòng nhân ái, công bằng, vị tha, trí tuệ và tinh thần lạc quan, phản ánh giá trị nhân văn sâu sắc của dân tộc.

Câu 4: Hai dòng thơ thể hiện tình cảm sâu sắc với chuyện cổ, là cầu nối tinh thần giữa các thế hệ, giúp nhận ra diện mạo tâm hồn cha ông.

Câu 5: Hai dòng thơ khắc họa lời nhắn nhủ dịu dàng mà sâu sắc của ông cha qua chuyện cổ, nhắc nhở con cháu sống nhân ái, chính trực, kiên cường.

Câu 6: Chuyện cổ mãi mãi rạng ngời giá trị nhân văn, soi sáng tâm hồn mỗi người qua mọi thời đại.

* Viết kết nối với đọc

Đoạn thơ gợi trong em lòng biết ơn sâu sắc với cha ông và tình yêu vô bờ với những câu chuyện cổ. Biện pháp so sánh “con sông với chân trời” thể hiện khoảng cách thế hệ nhưng cũng khẳng định rằng dù thời gian trôi qua, chuyện cổ vẫn là sợi dây kết nối các thế hệ. Chính nhờ chuyện cổ mà em nhận ra diện mạo tinh thần của ông cha – những giá trị sống chân thật, yêu thương, nhân hậu. Giọng thơ tha thiết, mộc mạc chạm đến trái tim, nhắc nhở em biết trân quý và tiếp nối những giá trị truyền thống đẹp đẽ ấy trong đời sống hôm nay và mai sau.

Soạn bài Chuyện cổ nước mình

I. Trước khi đọc

1. Tác giả: Lâm Thị Mỹ Dạ (1949), quê Quảng Bình, là một trong những nhà thơ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại với những tác phẩm giàu chất nhân văn như: Trái tim sinh nở, Danh ca của đất, Hái tuổi em đầy tay, Đề tặng một giấc mơ. Bà vinh dự nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007.

1. Khơi gợi suy nghĩ

- Những câu chuyện cổ quen thuộc: Chuyện quả bầu, Thạch Sanh, Thánh Gióng, Con Rồng cháu Tiên, Cây tre trăm đốt, Sọ Dừa.

- Nhân vật yêu thích: Thạch Sanh, Thánh Gióng, Sọ Dừa… bởi họ mang trong mình phẩm chất dũng cảm, thông minh và nhân hậu.

II. Đọc văn bản

• Tình yêu quê hương và triết lý sống nhân ái được thể hiện sâu sắc qua câu thơ: Ở hiền thì lại gặp hiền, Người ngay thì được phật tiên độ trì.
• Chuyện cổ như ngọn đèn soi sáng hành trình cuộc đời, đồng hành cùng nhà thơ qua bao sóng gió: Mang theo truyện cổ tôi đi, Nghe trong cuộc sống thầm thì tiếng xưa.
• Qua chuyện cổ, nhà thơ nhận diện những phẩm chất cao đẹp của ông cha: công bằng, thông minh, độ lượng và giàu lòng yêu thương.
• Mỗi câu chuyện là một bài học đạo lý: sống chân thành, cần cù, giữ vững chính kiến và trân trọng tình người.

III. Sau khi đọc

• Câu 1: Thể thơ lục bát với nhịp điệu mượt mà và cấu trúc đặc trưng.
• Câu 2: Gợi nhắc các chuyện cổ: Thạch Sanh, Tấm Cám, Đẽo cày giữa đường, Sự tích trầu cau.
• Câu 3: Chuyện cổ tỏa sáng vẻ đẹp tình người, tình yêu thương và khát vọng công bằng.
• Câu 4: Hai câu thơ thể hiện niềm tự hào và tình cảm sâu nặng với chuyện cổ – chiếc cầu nối giữa hiện tại và quá khứ.
• Câu 5: Chuyện cổ như lời nhắn nhủ của cha ông, gieo vào lòng thế hệ sau những bài học nhân sinh sâu sắc.
• Câu 6: Chuyện cổ mãi mới mẻ bởi những giá trị đạo đức và tình người trong đó luôn soi sáng tâm hồn con người.

Viết kết nối với đọc

Khoảng cách giữa thế hệ cha ông và thế hệ hôm nay tuy xa xôi như con sông với chân trời, nhưng nhờ những câu chuyện cổ mà “tôi” được gặp lại ông cha mình, hiểu và trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống ngàn đời. Chuyện cổ là sợi chỉ đỏ kết nối quá khứ và hiện tại, nhắc nhở con người hôm nay sống đẹp, sống có đạo lý và giữ gìn cội nguồn dân tộc.

Phần I

Trước khi đọc

Câu 1 (SGK trang 93 - Ngữ văn 6, tập 1)

Em biết những câu chuyện cổ nào của dân tộc Việt Nam?

Gợi ý:

Hãy nhớ lại những truyện cổ tích, truyền thuyết quen thuộc mà em từng đọc hoặc nghe kể.

Trả lời:

Em biết nhiều câu chuyện cổ như: Tấm Cám, Sọ Dừa, Thạch Sanh, Con Rồng cháu Tiên, Cây tre trăm đốt, Sự tích trầu cau…

Câu 2 (SGK trang 93 - Ngữ văn 6, tập 1)

Em yêu thích những nhân vật nào trong các câu chuyện cổ? Vì sao?

Gợi ý:

Hãy nhớ về những phẩm chất cao đẹp của nhân vật.

Trả lời:

Em thích các nhân vật như cô Tấm, Thạch Sanh, Sọ Dừa... bởi họ luôn sống hiền lành, nhân hậu, dũng cảm, biết vượt qua khó khăn và giữ vững lòng trung thực, nhân cách sáng ngời.

Phần III

Sau khi đọc

Câu 1 (SGK trang 95)

Bài thơ thuộc thể thơ nào? Dấu hiệu nhận biết là gì?

Trả lời:

Bài thơ viết theo thể thơ lục bát với âm điệu mượt mà, đậm chất ca dao. Các câu thơ sáu và tám chữ xen kẽ nhau, vần điệu hài hòa tạo thành nhịp thơ êm ái.

Câu 2 (SGK trang 95)

Những hình ảnh trong bài thơ gợi nhắc em tới những câu chuyện cổ nào?

Trả lời:

- "Ở hiền thì lại gặp hiền": nhắc đến Cây tre trăm đốt, Thạch Sanh.
- "Thị thơm thì giấu người thơm": gợi liên tưởng tới Tấm Cám.
- "Đẽo cày theo ý người ta": làm ta nhớ đến truyện Đẽo cày giữa đường.

Câu 3 (SGK trang 95)

Chuyện cổ đã kể với nhà thơ điều gì về vẻ đẹp của tình người?

Trả lời:

Chuyện cổ thấm đẫm tình thương yêu và sự nhân hậu, khẳng định triết lí sống sâu sắc: “ở hiền gặp lành”. Dù trải qua bao biến đổi, những bài học ấy vẫn vẹn nguyên giá trị, nuôi dưỡng tâm hồn con người, nhắc nhở chúng ta sống chân thật, cần cù và bao dung.

Câu 4 (SGK trang 95)

Hai câu thơ: "Chỉ còn chuyện cổ thiết tha / Cho tôi nhận mặt ông cha của mình" thể hiện điều gì?

Trả lời:

Hai câu thơ bộc lộ lòng biết ơn và niềm tự hào sâu sắc của tác giả dành cho truyện cổ. Chính những câu chuyện ấy là nhịp cầu nối liền quá khứ và hiện tại, giúp thế hệ hôm nay thấu hiểu cội nguồn, giữ gìn những giá trị tốt đẹp của cha ông.

Câu 5 (SGK trang 95)

Hai dòng thơ: “Tôi nghe chuyện cổ thầm thì / Lời cha ông dạy cũng vì đời sau” gợi cho em suy nghĩ gì?

Trả lời:

Hai câu thơ như lời nhắn nhủ nhẹ nhàng mà sâu sắc: những câu chuyện cổ tích là kho báu tinh thần của dân tộc, là lời nhắc nhở để mỗi người sống tốt hơn, nhân ái hơn và tiếp nối những giá trị nhân văn bền vững qua các thế hệ.

Câu 6 (SGK trang 95)

Vì sao với nhà thơ, những câu chuyện cổ "Vẫn luôn mới mẻ rạng ngời lương tâm"?

Trả lời:

Bởi vì dù bao năm tháng trôi qua, những câu chuyện ấy vẫn sáng mãi trong lòng người, như ánh sáng dẫn lối tâm hồn, bồi đắp nhân cách, dạy con người sống tử tế, yêu thương và trân quý cuộc đời.

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

Viết đoạn văn cảm nhận về đoạn thơ:

Đời cha ông với đời tôi
Như con sông với chân trời đã xa
Chỉ còn chuyện cổ thiết tha
Cho tôi nhận mặt ông cha của mình.

Trả lời:

Đoạn thơ gợi trong em niềm xúc động sâu xa. Cha ông và chúng ta dẫu thuộc về hai thời đại khác nhau, như con sông xa tít chân trời, nhưng những câu chuyện cổ vẫn là sợi dây vô hình kết nối tâm hồn các thế hệ. Chúng mang theo những bài học đạo lý, tình yêu thương và lòng nhân hậu từ ngàn đời trước. Nhờ đó, chúng em hôm nay được soi sáng tâm hồn, được nhận diện nguồn cội và trân trọng hơn những giá trị truyền thống quý báu của dân tộc mình. Những câu chuyện cổ vẫn mãi là dòng chảy bất tận nuôi dưỡng tâm hồn Việt.