Top 6 bài soạn đặc sắc về "Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ" (Ngữ văn 6 - SGK Cánh Diều)

Chuẩn bị

- Văn bản thuật lại một sự kiện là dạng văn bản thông tin trong đó người viết trình bày, miêu tả hoặc kể lại một sự kiện có thật như lịch sử, văn hóa, khoa học,…

- Khi đọc dạng văn bản này, đặc biệt là những văn bản trình bày theo trình tự thời gian, người đọc cần lưu ý:

+ Văn bản xuất hiện ngày 6-5-2019 trên trang infographics.vn – Thông tấn xã Việt Nam, nhân dịp kỷ niệm 65 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (7-5-1954 – 7-5-2019).

+ Nội dung trọng tâm của văn bản là quá trình diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ, được nêu rõ ngay ở nhan đề.

+ Ba đợt tấn công lớn trong chiến dịch được trình bày theo mốc thời gian:

• Đợt 1 (13-17/3): Quân ta tiêu diệt cứ điểm Him Lam và Độc Lập, mở cửa cho cuộc tiến công vào trung tâm.
• Đợt 2 (30/3-30/4): Đợt tấn công ác liệt nhất, làm chủ tình hình, buộc địch vào thế bị động.
• Đợt 3 (1-7/5): Quân ta tổng tấn công, giải phóng hoàn toàn tập đoàn cứ điểm – chiến thắng hoàn toàn.

+ Các yếu tố hình ảnh, màu sắc, chữ đậm, đề mục,... giúp việc tiếp cận và ghi nhớ thông tin dễ dàng, sinh động và có hệ thống.

+ Ý nghĩa của việc thuật lại sự kiện là giúp người đọc hình dung rõ ràng tiến trình lịch sử của chiến thắng vẻ vang này.

- Đồ họa thông tin là phương thức trực quan hóa nội dung bằng hình ảnh, biểu tượng, giúp truyền tải thông tin cô đọng và dễ hiểu.

- Có nhiều hình thức trình bày thông tin khác ngoài đồ họa, như dạng bài văn trần thuật hoặc hình ảnh lịch sử minh họa.

Đọc hiểu

Trong khi đọc

Câu hỏi: Từ “diễn biến” trong nhan đề gợi ý rằng bài viết được triển khai theo trình tự nào?

Trả lời: Theo trình tự thời gian – từ mở đầu, diễn tiến đến kết thúc.

Câu hỏi: Các từ chỉ thời gian, địa điểm, lực lượng có vai trò gì?

Trả lời:

• Đợt 1: Phá hủy Him Lam, Độc Lập – tạo thế chủ động.
• Đợt 2: Tấn công quyết liệt – kiểm soát điểm cao, làm địch suy yếu tinh thần.
• Đợt 3: Tổng tấn công – toàn thắng chiến dịch.

Sau khi đọc

Câu 1: Thông tin chính của văn bản là gì? Làm sao dễ dàng nhận ra?

Trả lời: Là 3 đợt tiến công vào tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, được in nổi bật ngay dưới tiêu đề sa pô.

Câu 2: Sa pô có liên hệ gì với nhan đề?

Trả lời: Sa pô nhấn mạnh ý nghĩa và kết quả của quá trình diễn biến, làm rõ nhan đề.

Câu 3: Các thông tin được trình bày ra sao? Nhận xét cách trình bày?

Trả lời:

• Thông tin cụ thể về từng đợt tiến công, trình bày ngắn gọn, theo trình tự thời gian.
• Màu sắc rõ ràng, hình ảnh sinh động, kí hiệu nhất quán, cỡ chữ dễ đọc, bố cục khoa học.

Câu 4: Vì sao thông tin Đợt 3 được in đậm?

Trả lời: Đó là đợt tấn công quyết định mang lại chiến thắng cuối cùng.

Câu 5: So sánh cách trình bày với văn bản “Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập”?

Trả lời:

• “Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ”: trình bày bằng đồ họa – trực quan, sinh động.
• “Hồ Chí Minh…”: trình bày theo mốc sự kiện truyền thống, kết hợp hình ảnh minh họa.

I. Khám phá tác phẩm "Diễn biến chiến dịch Điện Biên Phủ" – SGK Cánh Diều

Bố cục bài:

Văn bản được chia thành 3 phần, tương ứng với 3 đợt tiến công lịch sử vào tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ:

• Phần 1: Đợt 1 (13–17/3): Quân ta tiêu diệt Him Lam, Độc Lập – mở cánh cửa phía Bắc, Đông Bắc.
• Phần 2: Đợt 2 (30/3–30/4): Là đợt chiến đấu khốc liệt, kiểm soát điểm cao, đẩy địch vào thế bị động.
• Phần 3: Đợt 3 (1–7/5): Tổng công kích, toàn thắng vào ngày 7/5.

Chuẩn bị trước khi đọc:

• Ngày phát hành: 6/5/2019, ngay trước lễ kỷ niệm chiến thắng Điện Biên Phủ.
• Nội dung chính: Diễn biến 3 đợt tiến công Điện Biên Phủ theo trình tự thời gian rõ ràng.

II. Hướng dẫn soạn chi tiết

1. Câu hỏi trong bài:

Trang 95: “Diễn biến” hé lộ cấu trúc bài viết theo tiến trình thời gian – từ khởi đầu đến kết thúc.

Nhận diện từ ngữ về thời gian, địa điểm, lực lượng:

• Đợt 1: Tiêu diệt Him Lam, Độc Lập.
• Đợt 2: Khống chế trung tâm, làm địch suy sụp.
• Đợt 3: Toàn lực tấn công, giành thắng lợi.

2. Câu hỏi cuối bài:

Câu 1: Văn bản nhấn mạnh 3 đợt tiến công – thông tin nổi bật từ tiêu đề và sa pô đầu bài.

Câu 2: Sa pô gắn kết chặt chẽ với nhan đề, nhấn mạnh quá trình và kết quả của chiến dịch.

Câu 3: Văn bản cung cấp thông tin cô đọng, mạch lạc: thời gian, chiến thuật, kết quả từng đợt; trình bày đồng bộ về màu sắc, hình ảnh, bố cục khoa học giúp tiếp thu dễ dàng.

Câu 4: Đợt 3 được in đậm vì là đợt quyết định chiến thắng toàn diện.

Câu 5: Văn bản này trình bày bằng đồ họa sinh động, trong khi bài “Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập” theo dòng sự kiện truyền thống.

III. Tổng kết nội dung & nghệ thuật:

• Nội dung: Cung cấp cái nhìn toàn cảnh về chiến thắng vang dội của dân tộc.
• Nghệ thuật: Kết hợp linh hoạt giữa văn bản truyền thống và đồ họa – tạo sức hấp dẫn, dễ tiếp cận.

IV. Tìm hiểu thêm về chiến dịch lịch sử

Âm mưu Pháp – Mỹ: Biến Điện Biên Phủ thành pháo đài bất khả xâm phạm nhằm kéo quân ta vào bẫy.

Bố trí phòng ngự:

• Phân khu Bắc: Him Lam, Độc Lập, Bản Kéo.
• Trung tâm: Sở chỉ huy và sân bay Mường Thanh.
• Phân khu Nam: Trận địa pháo và sân bay Hồng Cúm.

Lực lượng địch: 16.200 quân tinh nhuệ với vũ khí hiện đại, đặt nhiều kỳ vọng vào “pháo đài khổng lồ”.

Diễn biến tóm lược:

• Đợt 1: Quân ta phá vỡ tuyến Bắc – chiếm các cứ điểm đầu não.
• Đợt 2: Tấn công trung tâm – giao tranh khốc liệt, đỉnh điểm là Đồi A1.
• Đợt 3: Tổng công kích toàn mặt trận – bắt sống tướng Đờ Cát, giải phóng Điện Biên.

Kết quả – Ý nghĩa:

• Kết quả: Tiêu diệt 16.200 quân địch, phá hủy 62 máy bay, làm thất bại hoàn toàn kế hoạch Na-va.
• Trong nước: Củng cố tinh thần yêu nước, khẳng định bản lĩnh dân tộc.
• Thế giới: Góp phần vào sự sụp đổ của hệ thống thuộc địa và lan tỏa phong trào giải phóng dân tộc.

Chiến thắng Điện Biên Phủ – biểu tượng rực rỡ của ý chí và sức mạnh Việt Nam.

1. Chuẩn bị

Tham khảo lại mục Chuẩn bị trong bài “Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập” để áp dụng vào việc đọc hiểu văn bản lần này. Đồ họa thông tin (infographic) – hình thức trình bày trực quan qua hình ảnh – giúp diễn đạt dữ liệu, kiến thức một cách ngắn gọn, dễ tiếp cận. Ngoài các phương pháp quen thuộc như văn bản lịch sử hay tờ lịch ngày 2/9, còn nhiều cách sắp xếp thông tin khác như theo trình tự nguyên nhân – kết quả.

Trả lời:
Ngày 6/5/2019, văn bản “Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ” xuất hiện với phần sa pô mở đầu đã nêu rõ nội dung chính. Văn bản ghi lại ba đợt tấn công quyết liệt:
– Đợt 1 (13–17/3): Tiêu diệt Him Lam, Độc Lập, phá vỡ tuyến phòng thủ phía Bắc và Đông Bắc.
– Đợt 2 (30/3–30/4): Làm chủ cao điểm, khống chế trung tâm, khiến địch suy sụp tinh thần.
– Đợt 3 (1–7/5): Tổng công kích, chiến thắng hoàn toàn vào ngày 7/5.
Tác dụng của đồ họa thông tin là giúp người đọc dễ tiếp cận, nổi bật nội dung, tăng tính hấp dẫn.
Sưu tầm: Dinh Độc Lập – dấu son tháng Tư lịch sử; cùng nhiều văn bản được trình bày theo mối quan hệ nguyên nhân – kết quả.

2. Đọc hiểu

Câu hỏi giữa bài:
Từ “diễn biến” trong nhan đề cho thấy cách triển khai thông tin thế nào?
Trả lời:
Theo trình tự thời gian – mở đầu, diễn biến, kết thúc.

Chú ý từ ngữ chỉ thời gian, địa điểm, lực lượng
Trả lời:
– Thời gian: Đợt 1 (13–17/3), Đợt 2 (30/3–30/4), Đợt 3 (1–7/5)
– Địa điểm: Him Lam, Độc Lập, khu vực phía Bắc, Đông Bắc, Điện Biên Phủ
– Tương quan lực lượng: Quân ta đánh vào các cứ điểm phòng ngự vững chắc của địch.

Câu hỏi cuối bài:
Câu 1: Văn bản cung cấp thông tin gì? Dựa vào đâu có thể nhận ra?
Trả lời:
– Thông tin chính: 3 đợt tiến công vào tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.
– Nhận biết: Dòng chữ đỏ in hoa dưới sa pô tờ đồ họa thông tin.

Câu 2: Nội dung sa pô có liên hệ gì với nhan đề?
Trả lời:
Sa pô nhấn mạnh kết quả toàn thắng của chiến dịch – phù hợp với nhan đề.

Câu 3: Văn bản cung cấp thông tin gì, trình bày thế nào, nhận xét?
Trả lời:
– Thông tin cụ thể về thời gian, địa điểm, tương quan lực lượng của ba đợt tấn công:
+ Đợt 1: Đánh vào Him Lam, Độc Lập – mở đường.
+ Đợt 2: Là đợt khốc liệt nhất – làm chủ điểm cao.
+ Đợt 3: Tổng công kích – chiến thắng hoàn toàn.
– Trình bày ngắn gọn, mạch lạc theo trình tự thời gian, có hình ảnh minh họa.
– Nhận xét: Bố cục rõ ràng, màu sắc phân biệt từng phần, hình ảnh minh họa sinh động, ký hiệu dễ hiểu, dễ ghi nhớ.

Câu 4: Vì sao Đợt 3 được in đậm?
Trả lời:
Vì đây là đợt cuối, mang tính quyết định – thể hiện kết quả rực rỡ nhất.

Câu 5: Văn bản này có gì khác so với văn bản “Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập”?
Trả lời:
– “Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ”: Trình bày bằng đồ họa trực quan, rõ ràng, cô đọng.
– “Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập”: Triển khai theo các dấu mốc lịch sử cụ thể, nhiều tư liệu và hình ảnh minh họa chi tiết hơn.

Chuẩn bị

- Ôn tập lại phần Chuẩn bị trong bài “Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập” để ứng dụng vào việc phân tích văn bản này.
- Đồ họa thông tin (infographic) là hình thức truyền tải kiến thức qua hình ảnh trực quan, ngắn gọn, súc tích và hiệu quả.

Câu hỏi SGK trang 95: Có những cách trình bày thông tin lịch sử nào khác ngoài các kiểu trong bài “Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập” và tờ lịch ngày 2/9?

Trả lời: Văn bản “Dinh Độc Lập – Dấu ấn tháng Tư” là một ví dụ. Bên cạnh cách trình bày theo trình tự thời gian, còn có kiểu bố cục theo mối quan hệ nhân - quả.

Đọc hiểu

Trong khi đọc
Câu hỏi: Từ “diễn biến” trong nhan đề cho thấy cách triển khai thông tin như thế nào?
Trả lời: Theo trình tự thời gian – từ mở đầu, các bước phát triển đến kết quả cuối cùng.

Câu hỏi: Nhận diện từ ngữ về thời gian, địa điểm và tương quan lực lượng?
Trả lời: Thời gian: Đợt 1 (13–17/3), Đợt 2 (30/3–30/4), Đợt 3 (1–7/5); Địa điểm: Him Lam, Độc Lập, Điện Biên Phủ; Lực lượng: ta chủ động tiến công, địch bị động phòng ngự.

Sau khi đọc
Câu 1: Văn bản cung cấp thông tin gì? Người đọc nhận ra thông tin chính nhờ đâu?
Trả lời: Văn bản cung cấp diễn biến ba đợt tiến công vào tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, điều này được thể hiện rõ trong chính nhan đề.

Câu 2: Nội dung sa pô có liên hệ gì với nhan đề?
Trả lời: Sa pô tóm lược kết quả toàn thắng của chiến dịch, đồng thời khẳng định tính trọng tâm của chủ đề “diễn biến”.

Câu 3: Thông tin cụ thể và cách trình bày?
Trả lời:
+ Đợt 1: Tiêu diệt Him Lam, Độc Lập – mở cửa phía Bắc và Đông Bắc
+ Đợt 2: Làm chủ cao điểm, trung tâm chiến sự – khiến địch suy sụp
+ Đợt 3: Tổng công kích, ngày 7/5 toàn thắng
– Trình bày theo dạng infographic: ngắn gọn, nổi bật, dễ hiểu. Màu sắc sống động, hình ảnh chọn lọc, ký hiệu sáng tạo và phù hợp với nội dung lịch sử.

Câu 4: Vì sao phần Đợt 3 được in đậm?
Trả lời: Đây là đợt tấn công quyết định, mang tính bước ngoặt, thể hiện sự toàn thắng – cần được nhấn mạnh để tạo dấu ấn.

Câu 5: So sánh cách trình bày giữa hai văn bản?
Trả lời: “Diễn biến Chiến dịch Điện Biên Phủ” được thể hiện dưới dạng infographic – trực quan, sinh động; trong khi “Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập” sử dụng văn bản truyền thống – đầy đủ, chi tiết hơn. Mỗi kiểu đều phù hợp với nội dung cần truyền tải.

Chuẩn bị

• Ôn lại phần Chuẩn bị trong bài “Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập” để áp dụng hiệu quả vào văn bản mới.
• Infographic là dạng trình bày trực quan, kết hợp hình ảnh và dữ liệu nhằm truyền tải nội dung một cách cô đọng, rõ ràng.
• Tìm kiếm thêm các văn bản thuyết minh về sự kiện lịch sử được sắp xếp theo trình tự thời gian. Ngoài cách trình bày như trong văn bản Hồ Chí Minh và “Tuyên ngôn Độc lập” hoặc tờ lịch ngày 2/9, có thể sử dụng cách trình bày theo mối quan hệ nhân - quả.

Bài làm:

Ngày 6/5/2019, chiến dịch Điện Biên Phủ được trình bày trong phần Sapo đầu tiên với các mốc tiêu biểu:

• 1953–1954: Toàn cảnh chiến dịch
• Đợt 1 (13–17/3): Tiêu diệt Him Lam và Độc Lập, mở lối phía Bắc – Đông Bắc
• Đợt 2 (30/3–30/4): Làm chủ cao điểm, khu trung tâm; địch lâm vào thế bị động
• Đợt 3 (1–7/5): Tổng công kích, kết thúc chiến dịch bằng chiến thắng ngày 7/5

Tác dụng: tạo điểm nhấn và thu hút sự chú ý của người đọc. Mỗi chi tiết lịch sử giúp hình dung rõ hơn về quá trình tiến tới thắng lợi huy hoàng của dân tộc.

Sưu tầm: Dinh Độc Lập – Dấu ấn tháng Tư (Nguồn: http://vtr.org.vn/dinh-doc-lap-dau-an-lich-su-thang-tu.html)

Đọc hiểu

Câu hỏi giữa bài: “Diễn biến” trong nhan đề cho thấy văn bản được triển khai theo thứ tự thời gian – từ khởi đầu đến kết thúc.

Các từ ngữ cần chú ý: Thời gian: các đợt tiến công cụ thể; Địa điểm: Him Lam, Độc Lập, Điện Biên Phủ; Tương quan lực lượng: ta chủ động, địch suy yếu.

Câu hỏi cuối bài:

1. Thông tin chính: Diễn biến chiến dịch với 3 đợt tiến công, dễ nhận biết qua tiêu đề lớn in đậm đầu văn bản.
2. Sa pô nhấn mạnh cốt lõi nội dung, phản ánh rõ nhan đề.
3. Thông tin: 3 đợt tấn công, thời gian cụ thể, mục tiêu – kết quả từng đợt. Cách trình bày theo thứ tự thời gian với màu sắc sinh động, ký hiệu rõ ràng, hình ảnh đặc trưng, cỡ chữ làm nổi bật thông tin then chốt.
4. Thông tin về Đợt 3 in đậm vì đây là đợt quyết định, kết thúc chiến dịch với chiến thắng toàn diện.
5. Khác biệt: Văn bản “Chiến dịch Điện Biên Phủ” dùng đồ họa trực quan, triển khai theo tiến trình sự kiện. Trong khi đó, văn bản “Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập” lại sử dụng lối trình bày truyền thống, theo dòng thời gian lịch sử.

PHẦN I: CHUẨN BỊ

Câu 1: Học sinh cần xem lại phần chuẩn bị trong bài “Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn độc lập” để vận dụng vào phân tích văn bản lần này. Các sự kiện chiến dịch Điện Biên Phủ được đề cập ngay từ phần Sapo, gồm ba đợt tấn công chính:

• Đợt 1 (13–17/3): Tiêu diệt cứ điểm Him Lam và Độc Lập, mở lối phía Bắc và Đông Bắc.
• Đợt 2 (30/3–30/4): Làm chủ cao điểm, khu trung tâm, khiến đối phương bị động và mất tinh thần.
• Đợt 3 (1–7/5): Tổng công kích toàn lực, kết thúc bằng chiến thắng vang dội ngày 7/5.

→ Các sự kiện được kể lại một cách hệ thống nhằm khắc họa rõ nét diễn tiến của chiến thắng lẫy lừng.

Câu 2: Đồ họa thông tin là công cụ trực quan sinh động, truyền tải dữ liệu bằng hình ảnh một cách mạch lạc, thu hút sự chú ý và làm nổi bật nội dung.

Câu 3: Ví dụ tham khảo: Dinh Độc Lập – Dấu ấn lịch sử tháng Tư. Ngoài cách trình bày thông tin như văn bản “Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập”, còn có thể tổ chức nội dung theo mối quan hệ nguyên nhân – kết quả.

PHẦN II: ĐỌC HIỂU

Giữa bài: “Diễn biến” trong nhan đề cho thấy nội dung được triển khai theo trình tự thời gian – từ khởi đầu đến kết thúc. Cần chú ý các từ ngữ chỉ mốc thời gian, địa điểm, và tương quan lực lượng giữa ta và địch.

Cuối bài:

1. Thông tin chính: Chiến thắng lịch sử tại Điện Biên Phủ, dễ nhận thấy nhờ dòng tiêu đề nổi bật in màu ngay đầu văn bản.
2. Sapo: Tóm tắt rõ nội dung chính, gắn kết chặt chẽ với nhan đề.
3. Cách trình bày: Cung cấp ba đợt tấn công, sắp xếp logic theo thời gian. Màu sắc sinh động, hình ảnh minh họa cụ thể, cỡ chữ và ký hiệu dễ nhận biết giúp nội dung thêm hấp dẫn và rõ ràng.
4. Đợt 3: In đậm nhằm nhấn mạnh ý nghĩa quyết định – đỉnh cao của chiến dịch, thể hiện chiến thắng cuối cùng.
5. So sánh cách trình bày: Bài về Điện Biên Phủ trình bày theo tiến trình sự kiện, trong khi bài “Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập” sử dụng lối trình bày theo dòng thời gian lịch sử thông thường.