Top 6 Bài soạn 'Nhàn' - Nguyễn Bỉnh Khiêm (Ngữ Văn 10) xuất sắc nhất

Câu 1 trang 129 SGK Ngữ văn 10, tập 1

- Nghệ thuật sử dụng số từ (một...một...một) cùng danh từ (mai, cuốc, cần câu) trong câu thơ đầu tiên đã khắc họa hình ảnh chuẩn bị chu đáo của thi nhân, như bức tranh lao động đầy thi vị.

- Nhịp thơ 2/2/3 như bước chân thong thả, gợi tâm thế ung dung của người nghệ sĩ giữa chốn điền viên.

=> Hai câu thơ mở ra không gian sống thuần hậu, phác họa chân dung Nguyễn Bỉnh Khiêm - một lão nông tri điền với tâm hồn thư thái.

Câu 2 trang 129 SGK Ngữ văn 10, tập 1

- "Nơi vắng vẻ" là không gian tĩnh lặng của tâm hồn, đối lập với "chốn lao xao" đầy bon chen danh lợi.

- Lối nói ngược "dại - khôn" ẩn chứa triết lý sâu sắc: cái khôn thực sự là biết từ bỏ vòng danh lợi để giữ tâm hồn thanh cao.

- Nghệ thuật đối tạo nên sự đối lập thú vị, thể hiện cái nhìn minh triết vượt lên thói tục.

Câu 3 trang 129 SGK Ngữ văn 10, tập 1

- Các sản vật theo mùa (măng trúc, giá) cùng sinh hoạt đời thường (tắm hồ, tắm ao) tạo nên bức tranh tứ bình thanh bần mà cao quý.

- Nghệ thuật đối cân xứng đem đến nhịp sống hài hòa giữa con người và thiên nhiên.

Câu 4 trang 130 SGK Ngữ văn 10, tập 1

- Điển tích giấc mộng Nam Kha được vận dụng tài tình, như lời khẳng định: phú quý chỉ là phù vân.

- Qua đó tỏa sáng nhân cách kẻ sĩ đạm bạc mà vĩ đại, vượt lên lẽ thường của thế gian.

Câu 5 trang 130 SGK Ngữ văn 10, tập 1

- Triết lý sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm là sự lựa chọn tỉnh táo, hướng đến đời sống tinh thần cao đẹp, hòa hợp với tự nhiên.

- Đây là bài học nhân sinh sâu sắc, mãi vẹn nguyên giá trị với mọi thời đại.

Luyện tập

Câu hỏi (trang 130 SGK)

Mở bài:

- Nguyễn Bỉnh Khiêm - bậc thức giả uyên thâm với cốt cách thanh cao.

- "Nhàn" - kiệt tác kết tinh triết lý sống của bậc đại ẩn.

Thân bài:

1. Hai câu đề:

- Điệp từ "một" cùng liệt kê công cụ lao động vẽ nên cuộc sống giản dị mà đầy thi vị.

- Từ "thơ thẩn" gợi tư thế ung dung hiếm thấy giữa thời loạn.

2. Hai câu thực:

- Nghệ thuật đối lập "nơi vắng vẻ" - "chốn lao xao" thể hiện quan niệm sống đầy minh triết.

- Lối nói ngược "dại - khôn" ẩn chứa thái độ mỉa mai thói đời.

3. Hai câu luận:

- Bức tranh tứ bình với những sinh hoạt đạm bạc mà thanh cao.

- Sự hòa hợp tuyệt đối giữa con người và thiên nhiên.

4. Hai câu kết:

- Điển tích giấc mộng Nam Kha như lời cảnh tỉnh về kiếp người.

- Thái độ coi thường danh lợi của bậc chính nhân quân tử.

Kết bài:

- "Nhàn" là tuyên ngôn sống vượt thời đại, đánh thức khát vọng sống thuần khiết trong mỗi con người.

Bố cục tác phẩm

- 6 câu đầu: Bức tranh đời sống thanh nhàn và triết lý sống đặc sắc

- 2 câu cuối: Chiêm nghiệm sâu sắc về cõi nhân sinh

Câu 1 (Trang 129 sgk)

- Nhịp thơ 2/2/3 như bước chân khoan thai, phác họa hình ảnh người ẩn sĩ với mai, cuốc, cần câu - những vật dụng bình dị mà đầy thi vị

- Từ "thơ thẩn" gợi tư thế ung dung hiếm thấy giữa thời buổi nhiễu nhương

Câu 2 (Trang 129 sgk)

- Nghệ thuật đối lập tài tình: "dại" đối "khôn", "vắng vẻ" đối "lao xao"

- Cách nói ngược đầy trí tuệ: cái "dại" của bậc đại trí thực chất là đỉnh cao của sự khôn ngoan

- "Nơi vắng vẻ" là chốn tâm hồn tĩnh tại, nơi gột rửa bụi trần

Câu 3 (Trang 129 sgk)

- Bức tranh tứ bình thu-đông-xuân-hạ với những sinh hoạt đạm bạc mà thanh cao

- Nhịp sống hòa hợp với tự nhiên: mùa nào thức ấy, xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao

Câu 4 (Trang 130 sgk)

- Điển tích giấc mộng Nam Kha như lời cảnh tỉnh: phú quý chỉ là phù vân

- Thái độ sống của bậc chính nhân quân tử: coi thường vòng danh lợi

Câu 5 (Trang 130 sgk)

- Triết lý "nhàn" của Nguyễn Bỉnh Khiêm không phải sự trốn tránh mà là lựa chọn tỉnh táo

- Đó là cách sống "độc thiện kỳ thân" nhưng vẫn nặng lòng với dân với nước

Luyện tập

- Nguyễn Bỉnh Khiêm - bậc thức giả với nhân cách sáng như gương

- Bài thơ là tuyên ngôn sống vượt thời đại: sống thuận tự nhiên, giữ tâm hồn thanh khiết

- Nghệ thuật đối, điển tích được sử dụng tài tình, nâng tầm triết lý sống

I. Tinh hoa phân tích tác phẩm

Câu 1 (trang 129 sgk):

- Điệp từ "một" cùng các danh từ mai, cuốc, cần câu vẽ nên bức tranh lao động đầy thi vị

- Nhịp thơ 2/2/3 - 4/3 như bước chân khoan thai của ẩn sĩ giữa chốn điền viên

Câu 2 (trang 129 sgk):

- Nghệ thuật đối lập tài tình: "dại" >< "khôn", "vắng vẻ" >< "lao xao"

- Triết lý sống sâu sắc: cái "dại" của bậc đại trí mới thực là đỉnh cao trí tuệ

Câu 3 (trang 129 sgk):

- Bức tranh tứ bình thu-đông-xuân-hạ với những sinh hoạt đạm bạc mà thanh cao

- Nhịp sống hòa hợp với tự nhiên: mùa nào thức nấy, xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao

Câu 4 (trang 130 sgk):

- Điển tích giấc mộng Nam Kha như lời cảnh tỉnh: phú quý chỉ là phù vân

- Thái độ sống của bậc chính nhân quân tử: coi thường vòng danh lợi

Câu 5 (trang 130 sgk):

- Triết lý "nhàn" là sự lựa chọn tỉnh táo để giữ nhân cách thanh cao

- Lối sống hòa hợp với tự nhiên nhưng vẫn nặng lòng với đời

II. Nghệ thuật thưởng thức

- Hình ảnh giản dị mà sâu sắc: mai, cuốc, cần câu

- Nghệ thuật đối, điển tích được vận dụng tài tình

- Nhịp điệu thơ như tiếng lòng thanh thản

- Bài học nhân sinh vượt thời gian: sống thuận tự nhiên, giữ tâm hồn trong sáng

Hành trình khám phá bài thơ "Nhàn"

Cấu trúc nghệ thuật

- Khổ 1-2: Bức tranh đời sống an nhiên tự tại

- Khổ 3-4: Triết lý sống đầy minh triết

- Khổ 5-6: Vẻ đẹp tâm hồn thanh cao

Phân tích sâu sắc

1. Nghệ thuật ngôn từ độc đáo: Cách sử dụng điệp từ "một" tạo nhịp điệu khoan thai, gợi hình ảnh người ẩn sĩ thong dong với công cụ lao động giản dị. Nhịp thơ 2/2/3 như bước chân nhàn du giữa thiên nhiên.

2. Đối lập nghệ thuật đầy ẩn ý: Sự tương phản giữa "nơi vắng vẻ" (chốn tâm linh an yên) và "chốn lao xao" (vòng xoáy danh lợi) thể hiện tầm nhìn sâu sắc về nhân sinh. Cái "dại" của bậc trí giả thực chất là đại trí.

3. Bức tranh tứ bình thuần Việt: Mỗi mùa hiện lên với đặc sản riêng (măng trúc thu sang, giá đông về) và sinh hoạt đặc trưng (tắm hồ xuân, tắm ao hạ), tạo nên vòng tuần hoàn đời sống hài hòa với tự nhiên.

4. Triết lý sống vượt thời gian: Hình ảnh "rượu đến cội cây" không đơn thuần là thú vui mà là cách chiêm nghiệm về bản chất phù du của phú quý. Cái nhìn thấu suốt như tấm gương soi rọi chân lý đời người.

Giá trị nhân văn

Nguyễn Bỉnh Khiêm không chạy trốn hiện thực mà chọn lối sống tỉnh thức giữa đời thường. Bài thơ như lời nhắn nhủ về hạnh phúc chân thực từ sự giản dị, về sự tự do của tâm hồn biết buông bỏ những hệ lụy phù phiếm. Đó chính là minh triết sống còn nguyên giá trị trong xã hội hiện đại.

Ứng dụng thực tiễn

- Bài học về sự cân bằng giữa vật chất và tinh thần

- Nghệ thuật tìm sự bình yên giữa xô bồ cuộc sống

- Cách nhìn nhận giá trị đích thực của hạnh phúc

- Triết lý sống thuận tự nhiên, hòa hợp với môi trường