Top 6 Bài soạn tiêu biểu cho chuyên đề "Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm" lớp 8

I. Chuẩn bị ở nhà

Đề bài: Viết một bài báo tường khuyên nhủ những bạn còn lơ là việc học cần chăm chỉ hơn.

Phân tích đề:
Hình thức: Báo tường
Nội dung: Động viên các bạn học sinh chú tâm học tập.

II. Luyện tập trên lớp

Câu 1 trang 83 SGK Ngữ văn 8 tập 2

Luận điểm được trình bày chưa hợp lý, thiếu logic trong sắp xếp ý tưởng. Cần điều chỉnh như sau:

a) Lớp ta có những tấm gương học giỏi, cần cù, đáng tự hào
c) Tuy nhiên, vẫn còn một số bạn thiếu ý thức học tập
b) Điều này khiến phụ huynh và thầy cô lo lắng
e) Các bạn chưa nhận ra rằng nếu không nỗ lực học hành bây giờ thì tương lai khó có thể vui vẻ, thành công
d) Vì vậy, hãy bắt đầu thay đổi bằng việc chăm chỉ học tập ngay từ hôm nay.

Câu 2 trang 83 SGK Ngữ văn 8 tập 2

a) Trong ba câu cho sẵn, câu (1) và (3) phù hợp để dẫn vào luận điểm e.

Gợi ý khác: Là thế hệ trẻ trong thời đại mới, chúng ta cần nhận thức rằng nếu cứ ham chơi, sao nhãng học hành thì tương lai sẽ khó mà có được hạnh phúc thật sự.
b) Trình tự hợp lý của các luận cứ:
(3) Học tập chăm chỉ từ ghế nhà trường là nền tảng tri thức
(1) Xã hội tương lai đòi hỏi trình độ cao ở nhiều lĩnh vực
(2) Tri thức là điều kiện thiết yếu để làm việc hiệu quả
(4) Thiếu tri thức, khó làm việc có ý nghĩa và khó có được hạnh phúc thật sự.

c) Kết bài giống “Hịch tướng sĩ” không phù hợp vì đối tượng là học sinh cùng lứa tuổi.

d) Đoạn văn viết theo kiểu quy nạp với câu chủ đề đặt cuối. Có thể chuyển thành đoạn diễn dịch bằng cách đưa câu chủ đề lên đầu đoạn.

Câu 4 trang 84 SGK Ngữ văn 8 tập 2

Luận điểm: “Đọc sách là việc làm vô cùng bổ ích vì giúp ta mở rộng hiểu biết về cuộc sống.”

Chúng ta nên ưu tiên thời gian đọc sách hơn là dành cho tivi hay máy tính. Sách – kho tàng tri thức nhân loại – chứa đựng những giá trị văn hóa, lịch sử, xã hội quý báu vượt qua giới hạn thời gian và không gian. Đọc sách như một cuộc trò chuyện sâu sắc với các bậc hiền triết qua các thời đại, giúp ta sống nhiều cuộc đời trong một. Bởi vậy, việc đọc sách chính là con đường bồi đắp tri thức, mở mang tâm hồn và hiểu thêm về thế giới quanh ta.

1. Xây dựng hệ thống luận điểm

Một số luận điểm hiện tại còn thiếu tính liên kết và chưa làm rõ chủ đề “cần chăm chỉ học tập hơn” — ví dụ, đề cập đến khỏe mạnh hay lao động tốt là lệch hướng. Cần loại bỏ những yếu tố không phù hợp và bổ sung thêm các luận điểm trọng tâm như: “đất nước cần người tài”, hay “chỉ có chăm học mới thành tài”. Sắp xếp lại cho mạch lạc, như sau:

(a) Đất nước cần những người tài giỏi để sánh vai cùng cường quốc năm châu.

(b) Nhiều bạn học sinh đang nỗ lực vươn lên trong học tập để xứng đáng với kỳ vọng ấy.

(c) Muốn thành công, trước hết phải chăm chỉ học tập.

(d) Tuy nhiên, trong lớp vẫn có bạn mải chơi, chểnh mảng việc học, khiến thầy cô và cha mẹ lo lắng.

(đ) Nếu tiếp tục như vậy, tương lai sẽ thật khó tìm thấy niềm vui và thành công.

(e) Vì thế, hãy tiết chế vui chơi và nỗ lực học hành để trở thành người có ích cho xã hội và tìm thấy hạnh phúc đích thực.

2. Trình bày luận điểm

a. Một số câu chuyển đoạn trong bài cần được chỉnh lại để phù hợp với mối quan hệ giữa các luận điểm. Ví dụ, không thể dùng “do đó” khi không có quan hệ nhân – quả. Câu thứ nhất đơn giản, câu thứ ba rõ ràng, câu thứ tư mang tính thân mật – cả ba đều đáng tham khảo.

b. Trình tự luận cứ trong SGK là hợp lý vì đi từ nguyên nhân đến hệ quả, làm rõ từng bước của luận điểm.

c. Không nhất thiết mọi đoạn văn phải có kết đoạn, miễn sao đảm bảo tính chặt chẽ, tránh gò bó hoặc đơn điệu.

d. Khi chuyển giữa đoạn diễn dịch và quy nạp, không chỉ đổi vị trí câu chủ đề mà còn phải điều chỉnh lại các câu khác để duy trì mạch lạc nội dung.

CHUẨN BỊ Ở NHÀ
Đề bài: Viết báo tường khuyên bạn học chăm chỉ.
Dàn ý:
Mở bài: Nêu vấn đề nghị luận
Thân bài:
- Mục tiêu của học tập
- Tác dụng của học chăm
- Gương người thành đạt nhờ siêng năng
- Biểu hiện cụ thể của học chăm
- Tác hại của sự lười biếng
Kết bài: Kêu gọi tinh thần học tập

Câu 1 (trang 83)
Luận điểm (a) chưa cần thiết, cần bổ sung và sắp xếp lại:

a. Đất nước cần người giỏi để phát triển
b. Nhiều bạn đang chăm chỉ học để đáp ứng điều đó
c. Muốn thành tài phải nỗ lực học
d. Trong lớp còn nhiều bạn ham chơi
e. Nếu không thay đổi thì tương lai sẽ gặp nhiều khó khăn
g. Quyết tâm học hành để tìm thấy niềm vui và ích lợi đích thực

Câu 2 (trang 83)
a. Nên dùng cách (1) hoặc (3) để dẫn vào luận điểm e. Một vài cách khác:

- Một vài bạn vẫn chưa nhận ra điều này…
- Việc học luôn cần thiết, nhưng có bạn vẫn chưa hiểu hết…

b. Trình tự luận cứ như trong SGK là hợp lý
c. Kết đoạn gợi mở như:
- Lúc ấy, bạn có còn thấy vui chơi hấp dẫn?
- Liệu bạn có còn muốn lãng phí thời gian nữa không?

d. Có thể chuyển đoạn diễn dịch thành quy nạp bằng cách đưa câu chủ đề xuống cuối, đồng thời chỉnh sửa các câu để giữ sự liền mạch.

Câu 4 (trang 85)
Đoạn văn nghị luận về đọc sách có thể viết như sau:
- Sách giúp ta tiếp cận kiến thức đa lĩnh vực: tự nhiên, xã hội, lịch sử…
- Đọc sách bồi dưỡng tâm hồn, hướng con người đến chân – thiện – mỹ
- Đọc sách mở cánh cửa khám phá thế giới chưa từng biết đến

I. Chuẩn bị tại nhà

Câu 1 - trang 82 SGK Ngữ văn 8, tập 2:

a. Mở bài: Học sinh cần nỗ lực học tập chăm chỉ để phát triển toàn diện.

b. Thân bài:
– Luận điểm 1: Trong lớp vẫn còn nhiều bạn chưa chuyên tâm học tập.
+ Luận cứ: Kết quả kiểm tra thấp, thành tích học tập giảm sút, không làm bài tập về nhà,...
– Luận điểm 2: Việc thiếu chăm chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến cá nhân, tập thể và gia đình.
+ Luận cứ: Học lực đi xuống, ảnh hưởng đến uy tín lớp và sự kỳ vọng của cha mẹ, thầy cô.
– Luận điểm 3: Cần xây dựng thói quen học tập chăm chỉ hơn.
+ Luận cứ: Học nhóm hiệu quả, hỗ trợ bạn bè trong học tập, xây dựng môi trường học tập tích cực.
c. Kết bài: Học tập chăm chỉ chính là chìa khóa dẫn đến thành công.

II. Luyện tập

Câu 1 - trang 83 SGK: Xây dựng hệ thống luận điểm phù hợp

– Một số luận điểm chưa sát với chủ đề “cần chăm chỉ học tập” như việc đề cập đến lao động tốt,... cần loại bỏ.
– Còn thiếu những luận điểm quan trọng như: “Học để góp phần xây dựng đất nước” hay “Học giỏi mới thành tài”.
– Trật tự sắp xếp còn thiếu hợp lý. Đề xuất: a → c → e → b → d.

Câu 2 - trang 83 SGK: Trình bày luận điểm

a) Câu (3) được đánh giá cao vì thể hiện rõ cảm xúc người viết.
b) Trình tự hợp lý: (1) → (2) → (3) → (4).
c) Kết đoạn nên mang tính chân thành, ví dụ: “Liệu rằng các bạn có thực sự cảm thấy hạnh phúc nếu tương lai phải sống trong sự thiếu hiểu biết?”
d) Đoạn văn diễn dịch khi câu chủ đề đứng đầu, quy nạp khi câu chủ đề ở cuối. Có thể hoán đổi vị trí để thay đổi cấu trúc đoạn.

Câu 3 - trang 83 SGK: Đọc to luận điểm đã chuẩn bị và tiếp thu góp ý để nâng cao kỹ năng lập luận.

Câu 4 - trang 83 SGK: Viết đoạn văn theo luận điểm “Đọc sách là công việc vô cùng bổ ích vì giúp ta hiểu biết thêm về đời sống”.

Luận cứ:
– Sách là kho báu trí tuệ của nhân loại, chứa đựng mọi lĩnh vực tri thức.
– Nhờ đọc sách, con người mở rộng hiểu biết về thế giới và văn minh nhân loại.
– Vì vậy, đọc sách chính là con đường hiệu quả để làm giàu tri thức và tâm hồn.
– Đoạn văn có thể viết theo kiểu diễn dịch hoặc quy nạp, tuỳ thuộc vào vị trí câu chủ đề.

I. Chuẩn bị ở nhà

Đề bài: Hãy viết một bài báo tường nhằm khuyên nhủ các bạn trong lớp hãy chuyên cần học tập hơn.

Câu 1: Phân tích đề

- Kiểu bài: Nghị luận về một vấn đề trong học đường.

- Chủ đề: Khuyên bạn chăm chỉ học tập.

- Hình thức: Bài viết báo tường.

- Đối tượng: Bạn học cùng lớp.

=> Với thể loại báo tường và người đọc là bạn bè thân quen, người viết có thể linh hoạt trong cách diễn đạt, sử dụng lời văn gần gũi, thân tình và phù hợp với lứa tuổi học sinh.

Câu 2: Tự xây dựng dàn ý để đối chiếu, bổ sung khi học trên lớp.

II. Luyện tập trên lớp

Câu 1:

- Một số luận điểm chưa phù hợp với chủ đề chính, cần loại bỏ những chi tiết không liên quan như đề cập đến sức khỏe hay lao động tốt.

- Một số luận điểm cần được thêm vào để mạch văn rõ ràng và hoàn chỉnh hơn, ví dụ như: "Phải học chăm chỉ mới thành người tài giỏi, có ích cho đất nước."

- Cần điều chỉnh lại trật tự luận điểm sao cho mạch lạc, hợp lý hơn. Gợi ý sắp xếp: a → c → e → b → d.

Câu 2: Trình bày luận điểm

a. Trong các cách mở đoạn được đưa ra, câu (3) có sức thuyết phục hơn cả nhờ biểu cảm chân thành và gần gũi.

b. Trật tự luận cứ trong SGK là hợp lý và chặt chẽ: bắt đầu từ bối cảnh xã hội, vai trò tri thức, yêu cầu học tập, đến hậu quả của việc lười học.

c. Câu hỏi kết thúc mang phong cách hùng biện như trong "Hịch tướng sĩ" có thể gây cảm giác suồng sã, không phù hợp với giọng văn thân mật của báo tường. Nên chọn lời kết nhẹ nhàng, chân thành, thể hiện sự mong mỏi bạn bè cùng tiến bộ.

d. Nếu câu chủ đề đặt cuối, đoạn văn thuộc kiểu quy nạp. Nếu nằm đầu đoạn, đó là đoạn diễn dịch.

Ví dụ đoạn quy nạp:
"Trước sự phát triển không ngừng của xã hội hiện đại, việc học tập trở thành yếu tố sống còn. Trong một thế giới đề cao tri thức, người học sinh hôm nay cần tích lũy kiến thức ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Nếu mải chơi, không chú tâm học hành, thì tương lai sẽ mịt mù và khó tìm được niềm vui đích thực."

Câu 4: Với luận điểm: "Đọc sách là công việc vô cùng bổ ích vì nó giúp ta hiểu biết thêm về đời sống", có thể triển khai thành đoạn văn như sau:

Sách là kho báu vô tận của tri thức nhân loại, nơi lưu giữ tất cả những tinh hoa của các thế hệ đi trước. Đọc sách giúp ta tiếp cận những chân trời mới, hiểu thêm về con người, xã hội và chính bản thân mình. Từ đó, mỗi trang sách mở ra không chỉ là kiến thức mà còn là hành trình khám phá cuộc sống. Vì vậy, đọc sách không chỉ bổ ích mà còn là nhu cầu thiết yếu để mỗi người không ngừng hoàn thiện bản thân.

Phần I: CHUẨN BỊ TẠI NHÀ

(SGK Ngữ văn 8, tập 2, trang 82)

Đề bài: Viết một bài báo tường nhằm khuyên nhủ một số bạn trong lớp nên chăm chỉ học tập hơn.

Câu 1: Phân tích đề

- Thể loại: Văn nghị luận xã hội, tập trung vào lĩnh vực học đường.

- Chủ đề: Thúc đẩy ý thức học tập chăm chỉ.

- Hình thức thể hiện: Bài viết báo tường.

- Đối tượng tiếp nhận: Các bạn học sinh cùng lớp.

Câu 2: Tự xây dựng dàn ý cơ bản, sẽ được đối chiếu và chỉnh sửa khi thực hành trên lớp.

Phần II: LUYỆN TẬP

Giải câu 1 (SGK trang 83)

- Một số luận điểm không phù hợp với chủ đề cần thiết phải loại bỏ.

- Nhiều ý kiến trọng tâm còn thiếu, dẫn đến lập luận thiếu mạch lạc, luận đề chưa sáng rõ.

- Thứ tự trình bày các luận điểm còn lộn xộn, chưa logic.

Gợi ý sắp xếp lại: a → c → e → b → d.

Giải câu 2 (SGK trang 83)

a. Trong các cách mở đoạn, câu (3) thể hiện cảm xúc chân thành, tạo sức thuyết phục cao nhất.

b. Thứ tự lập luận theo hướng thuận: xã hội phát triển → tri thức cần thiết → chăm học để có tri thức → kết luận xác đáng.

c. Lối kết đoạn kiểu mỉa mai dễ làm giảm hiệu lực của lập luận. Nên hướng tới sự chân thành, phù hợp với tinh thần bè bạn.

d. Nếu câu chủ đề ở cuối đoạn → đoạn văn quy nạp.

Giải câu 4 (SGK trang 84)

Đoạn văn tham khảo:
Đọc sách là một hành trình khám phá vô giá giúp ta thấu hiểu sâu sắc đời sống quanh mình. Qua từng trang sách, ta được tiếp cận với những câu chuyện của bao phận người, từ thấp hèn đến quyền quý. Sách đưa ta ngược dòng thời gian để hiểu lịch sử, đồng thời mở ra viễn cảnh tương lai để ta suy ngẫm. Từng con chữ là từng bài học nhân sinh, là cách ứng xử, là đạo lí làm người. Nhờ đó, ta có thể tích lũy kinh nghiệm, học điều hay, tránh điều dở, để trưởng thành và trở nên hữu ích với xã hội.

Câu 1. Em cần chuẩn bị một bài nói hoặc bài viết để trình bày trước lớp về chủ đề: Làm sao để viết tốt một bài văn nghị luận?

a) Hãy đánh dấu X bên cạnh những ý em cho là cần thiết để trình bày:

- X Tích luỹ kiến thức từ đời sống và văn học là điều kiện tiên quyết.

- X Học tập tiếng Việt nghiêm túc giúp diễn đạt rõ ràng, trong sáng.

- X Luyện tập thường xuyên trong việc xác lập và phát triển luận điểm.

- X Đọc nhiều bài văn nghị luận mẫu để học cách tư duy và trình bày.

- (Không cần thiết) Học thuộc lòng văn mẫu một cách máy móc.

- X Rèn luyện thường xuyên để vận dụng lý thuyết vào thực tế một cách linh hoạt.

- X Tập luyện các phương pháp lập luận: giải thích, chứng minh, diễn dịch, quy nạp,…

b) Có thể hệ thống lại các luận điểm theo trình tự sau:
- Trang bị kiến thức nền tảng.
- Vững vàng lý thuyết làm văn.
- Thực hành nhuần nhuyễn.

Câu 2. Xét hai câu chủ đề sau:

a) Muốn viết tốt văn nghị luận, người viết cần nắm vững lý thuyết làm văn.
b) Tuy nhiên, học sinh cần luyện tập thường xuyên để viết hiệu quả.

- Đoạn có câu chủ đề (b) hoàn toàn có thể nối tiếp đoạn (a) vì chúng tạo thành một chuỗi logic: lý thuyết là nền, thực hành là bước triển khai không thể thiếu.
- Việc thay thế các từ "muốn", "tuy nhiên", "vì", "nhờ" cần thận trọng. Mỗi từ liên kết tạo nên sắc thái quan hệ khác nhau giữa các đoạn văn. Nếu không khéo léo, sự liên kết và mạch ý sẽ bị phá vỡ.

Câu 3. Các dẫn chứng của Hồ Chí Minh về lý luận và thực hành có thể dùng để minh hoạ cho luận điểm: "Người học sinh cần thường xuyên luyện tập, thực hành để viết tốt bài văn nghị luận."

Câu 5. Về văn bản của M. Go-rơ-ki, em đồng tình với bạn cho rằng luận điểm chính được đúc kết ở câu cuối. Bởi toàn bộ phần văn bản dường như được xây dựng để dẫn dắt người đọc đến nhận định sâu sắc về giá trị nhân văn và khai sáng của sách: Sách giúp ta "tách khỏi con thú để gần hơn với con người, với những khát vọng sống tốt đẹp nhất". Như vậy, đây chính là điểm kết tinh của mọi cảm xúc và tư tưởng trong đoạn trích.