Top 6 Bài soạn xuất sắc "Luyện tập sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh" lớp 9

I - KIẾN THỨC CẦN NẮM VỮNG
Đề bài: Con trâu ở làng quê Việt Nam.
1. Phân tích đề bài:
- Xác định đối tượng thuyết minh;
- Xác định phương pháp: giới thiệu, giải thích hoặc kết hợp các phương pháp.
2. Hiểu rõ đối tượng thuyết minh: đặc điểm, vai trò của con trâu; văn hóa, phong tục làng quê Việt Nam.
3. Lập dàn ý:
- Xác định các ý chính;
- Sắp xếp ý tưởng logic và hấp dẫn.
4. Tham khảo tư liệu khoa học, ghi chú chi tiết về giống loài, tập tính, số liệu và những khía cạnh nổi bật để bài viết thêm phong phú.
II - HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
1. Ứng dụng yếu tố miêu tả:
- Mô tả hình ảnh con trâu trong khung cảnh làng quê Việt Nam;
- Vai trò của trâu trong sản xuất, lễ hội, và đời sống tuổi thơ.
Chú ý:
- Học sinh nông thôn: quan sát, ghi chép thực tế;
- Học sinh thành phố: tham khảo tài liệu, hỏi ý kiến người lớn.
2. Viết đoạn văn sử dụng yếu tố miêu tả:
- Kết hợp định nghĩa, liệt kê, số liệu với biện pháp nghệ thuật: ẩn dụ, so sánh, nhân hóa;
- Dẫn ca dao, tục ngữ để tăng tính sinh động.
3. Nghiên cứu văn bản mẫu: "Dừa sáp" (SGK Ngữ văn 9, tập một, trang 30-31):
- Phân tích cách sử dụng yếu tố miêu tả;
- Tự rút ra bài học về việc vận dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh.
Câu 1: Hãy vận dụng yếu tố miêu tả để giới thiệu...

Trả lời:

Hình ảnh con trâu trên đồng ruộng:
Con trâu lầm lũi gắn bó với người nông dân, trở thành biểu tượng "đầu cơ nghiệp" của làng quê Việt. Trâu kéo cày, trâu nằm cạnh rơm, nhai cỏ nhàn nhã - tất cả tạo nên một bức tranh quê hương thanh bình.
Con trâu trong lễ hội:
Da bóng, thân lực lưỡng, đuôi cong vút, trâu chọi biểu diễn sức mạnh giữa tiếng reo hò rộn ràng.
Con trâu với tuổi thơ:
Hình ảnh chú bé chăn trâu thổi sáo trên đồng, những trò chơi dân dã như bắt dế, đánh trận giả - tất cả gợi nên ký ức trong trẻo của tuổi thơ Việt Nam.

Phần I: CHUẨN BỊ TẠI NHÀ

Tìm hiểu đề:

Trả lời câu hỏi (SGK Ngữ văn 9, tập 1, trang 28):

– Đề yêu cầu: Thuyết minh về hình ảnh con trâu tại làng quê Việt Nam.
– Nội dung cần trình bày:
+ Con trâu là động lực lao động chủ yếu.
+ Là tài sản quý giá của người nông dân.
+ Góp mặt trong các lễ hội dân gian truyền thống.
+ Gắn liền với tuổi thơ và văn hóa làng quê.
+ Đóng vai trò cung cấp thực phẩm và nguyên liệu mỹ nghệ.

Phần II: THỰC HÀNH TRÊN LỚP

Trả lời câu hỏi (SGK Ngữ văn 9, tập 1, trang 29):

a. Con trâu và làng quê:
“Trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ra ruộng cả ngày cùng ta
Cấy cày giữ nghiệp nông gia
Ta đây trâu đấy, tình ta nghĩa trâu.”

b. Con trâu trong công việc đồng áng:
Hình ảnh con trâu lặng lẽ bước giữa cánh đồng yên bình, buổi chiều thư thái nhai cỏ bên bờ đê gợi nét đẹp dung dị của quê hương.
c. Con trâu trong lễ hội:
Trâu xuất hiện trong lễ hội Đồ Sơn, lễ hội đầm trâu Tây Nguyên, vừa là biểu tượng văn hóa, vừa thể hiện sức mạnh.
d. Con trâu với tuổi thơ:
Tuổi thơ với hình ảnh bé mục đồng ngồi trên lưng trâu, thổi sáo, chăn trâu trên đồng, để lại ký ức đẹp đẽ về sự gắn bó với quê nhà.

I. Chuẩn bị tại nhà

Đề bài: Con trâu ở làng quê Việt Nam

1. Phân tích đề bài:

Đề yêu cầu nêu bật vai trò và ý nghĩa của con trâu trong nông nghiệp và văn hóa truyền thống, như các lễ hội chọi trâu, đua trâu, đầm trâu.
2. Gợi ý nội dung:
– Nguồn gốc và đặc điểm sinh học của trâu.
– Vai trò kinh tế và văn hóa của trâu trong đời sống người nông dân.
– Khả năng cung cấp thực phẩm và nguyên liệu mỹ nghệ.

II. Thực hành trên lớp

1. Câu 1 SGK, trang 29

Hình ảnh con trâu nơi làng quê:
Con trâu không chỉ là người bạn cần mẫn trên đồng mà còn là hình tượng văn hóa mang đậm bản sắc làng quê Việt Nam. Hình ảnh con trâu thảnh thơi nhai rơm vàng sau ngày lao động chính là biểu tượng của sự thanh bình.

Con trâu trong sản xuất:
Trâu là sức kéo chính, giúp nhà nông cày bừa, vận chuyển lúa gạo. Lực kéo của trâu đạt 0,4 mã lực, đảm bảo năng suất lao động hiệu quả, giúp đường cày thẳng tắp và mùa màng bội thu.
Con trâu trong lễ hội:
Từ lễ hội chọi trâu Đồ Sơn đến lễ hội đâm trâu Tây Nguyên, con trâu trở thành biểu tượng sức mạnh và tinh thần đoàn kết cộng đồng.
Con trâu với tuổi thơ:
Trẻ em vùng quê lớn lên cùng hình ảnh con trâu, với những buổi chiều thả diều, cưỡi trâu nghêu ngao. Kỷ niệm tuổi thơ này mãi là dấu ấn ngọt ngào.

I. Hướng dẫn chuẩn bị

Đề bài: Hình ảnh con trâu trong đời sống làng quê Việt Nam

Thể loại: Văn bản thuyết minh

- Đối tượng: Con trâu

- Phạm vi: Đời sống nông nghiệp và văn hóa làng quê Việt

- Yêu cầu: Kết hợp phương pháp thuyết minh với yếu tố nghệ thuật và miêu tả sinh động

Dàn ý:

MB: Khái quát vai trò của con trâu trong đồng ruộng và làng quê

TB:

* Nguồn gốc và đặc điểm:
- Trâu Việt Nam có nguồn gốc từ trâu rừng thuần hóa, thuộc nhóm trâu đầm lầy.
- Thân hình vạm vỡ, lông màu xám đen, sừng cong, dáng khỏe mạnh, dẻo dai.

* Vai trò và lợi ích:
- Là “đầu cơ nghiệp” của nhà nông: kéo cày, bừa, vận chuyển thóc lúa.
- Cung cấp thịt, da, sừng cho ngành thủ công mỹ nghệ.
- Là biểu tượng văn hóa: xuất hiện trong lễ hội (chọi trâu Đồ Sơn, SEA Games 22) và trong ký ức tuổi thơ làng quê.

KB: Khẳng định ý nghĩa của con trâu đối với người nông dân Việt Nam và cảm nghĩ cá nhân.

II. Luyện tập trên lớp

Bài 1 (Trang 29 SGK Ngữ văn 9, tập 1)

Hình ảnh trâu cần mẫn trên đồng ruộng minh chứng rõ ràng nhất cho câu nói: “Con trâu là đầu cơ nghiệp”. Với sức lực dẻo dai, trâu giúp nông dân hoàn thành những đường cày thẳng tắp, mùa màng trĩu hạt. Hình bóng trâu thong thả nhai rơm vàng như gợi nhắc đến sự an yên của làng quê Việt.

Bài 2 (Trang 29 SGK Ngữ văn 9, tập 1)

Lễ hội chọi trâu không chỉ là nét văn hóa độc đáo mà còn thể hiện tinh thần cộng đồng. Trâu chọi – biểu tượng sức mạnh, được chọn lựa kỹ càng về hình thể và sức khỏe, đại diện cho niềm tự hào của từng làng xã, góp phần làm phong phú thêm bức tranh văn hóa dân tộc.

I. Chuẩn bị tại nhà:

1. Phân tích đề:

- Chủ đề: Hình ảnh con trâu trong đời sống làng quê Việt Nam.

- Mục tiêu: Trình bày vai trò, ý nghĩa của con trâu trong cuộc sống người nông dân và nền văn hóa Việt.

2. Xây dựng ý tưởng và lập dàn bài:

a. Mở bài: Nhấn mạnh hình ảnh con trâu như biểu tượng quen thuộc của làng quê Việt Nam.

b. Thân bài:

- Vai trò trong nông nghiệp: cung cấp sức kéo cày, bừa, vận chuyển.

- Đóng góp vào đời sống văn hóa: xuất hiện trong lễ hội, tín ngưỡng.

- Giá trị kinh tế: nguồn thịt, da, sừng trâu cho sản xuất.

- Sự gắn bó với tuổi thơ và nếp sống của trẻ em nông thôn.

c. Kết bài: Tình yêu thương và lòng biết ơn đối với con trâu - người bạn đồng hành của nhà nông.

II. Luyện tập

Trả lời câu 1 (trang 28 SGK Ngữ văn 9, tập 1):

Con trâu từ bao đời nay đã trở thành biểu tượng gắn bó với đời sống người Việt. Dáng vẻ quen thuộc của trâu trong công việc đồng áng, từ những luống cày thẳng tắp đến những chiều thong thả trên đồng, là hình ảnh không thể thiếu khi nhắc về làng quê. Trâu không chỉ mang giá trị vật chất mà còn là người bạn thân thiết, cùng người nông dân vượt qua khó khăn.

Trả lời câu 2 (trang 28 SGK Ngữ văn 9, tập 1):

Các lễ hội liên quan đến trâu như chọi trâu ở Đồ Sơn hay đâm trâu ở Tây Nguyên không chỉ thể hiện sức mạnh mà còn chứa đựng tinh thần văn hóa độc đáo. Những chú trâu mạnh mẽ, qua chăm sóc kỹ lưỡng, trở thành niềm tự hào của người dân trong dịp hội hè, góp phần làm phong phú di sản văn hóa Việt Nam.

A. YÊU CẦU

Củng cố và thực hành kỹ năng viết văn bản thuyết minh có lồng ghép yếu tố miêu tả để bài viết thêm sinh động và thuyết phục.

B. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP

CHUẨN BỊ TẠI NHÀ

Đề bài: Con trâu trong đời sống làng quê Việt Nam

1. Phân tích đề: Xác định yêu cầu trình bày và nội dung chính. Bài viết cần làm rõ vị trí, vai trò của con trâu trong các hoạt động sản xuất nông nghiệp và lễ hội truyền thống.

Gợi ý:

- Đề bài yêu cầu mô tả tầm quan trọng của con trâu trong nông thôn Việt Nam: từ sản xuất nông nghiệp đến văn hóa, tín ngưỡng.

2. Tham khảo cách viết văn bản thuyết minh (SGK trang 28-29) để lấy ý tưởng:

Gợi ý:

- Các đặc điểm tiêu biểu của con trâu (ngoại hình, tập tính, giá trị sử dụng).
- Vai trò trong lao động: sức kéo cày, kéo xe, kéo gỗ.
- Giá trị cung cấp thực phẩm, phân bón và các sản phẩm thủ công mỹ nghệ.

LUYỆN TẬP TRÊN LỚP

Bài tập 1: Áp dụng yếu tố miêu tả để trình bày:

Con trâu ở đồng quê Việt Nam (hình ảnh trên cánh đồng, ở làng quê).
Con trâu trong công việc làm ruộng.
Con trâu trong lễ hội truyền thống.
Con trâu gắn liền với tuổi thơ và kỷ niệm nông thôn.

Gợi ý:

- Trâu lặng lẽ kéo cày với dáng vẻ chịu thương, chân lội bùn nước, như câu nói “Con trâu là đầu cơ nghiệp.”
- Buổi chiều, trâu thong dong trên đường làng, gợi lên vẻ bình yên của nông thôn Việt Nam.
- Con trâu xuất hiện trong lễ hội chọi trâu Đồ Sơn, Tây Nguyên, thể hiện sức mạnh và sự gắn bó với đời sống văn hóa.

Bài tập 2: Viết đoạn văn thuyết minh có yếu tố miêu tả, kết hợp dẫn chứng từ ca dao, tục ngữ.

Gợi ý:

Để đoạn văn sinh động, kết hợp các phương pháp như định nghĩa, so sánh, nhân hóa và dẫn câu ca dao, tục ngữ. Ví dụ:

“Trên đồng cạn dưới đồng sâu,
Chồng cày vợ cấy, con trâu đi bừa.”