Top 9 bài phân tích sâu sắc bài thơ 'Thu ẩm' của Nguyễn Khuyến - Kiệt tác thu trong chương trình Ngữ văn 8 (SGK Kết nối tri thức)

Nguyễn Khuyến - bậc thi nhân tài hoa với tấm lòng thanh cao, một đời gắn bó với nhân dân. Không chỉ là vị quan liêm chính, ông còn là tâm hồn nghệ sĩ nhạy cảm, luôn rung động trước vẻ đẹp thiên nhiên quê hương.

Chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến như bức tranh thủy mặc vẽ nên hồn thu Bắc Bộ. 'Thu ẩm' - bài thơ đặc sắc về mùa thu với men rượu, khác biệt với 'Thu điếu' mùa thu câu cá. Qua từng câu thơ, ta thấy hiện lên không gian thu heo hút: ngôi nhà cỏ 'thấp le te', ngõ tối đom đóm 'lập lòe', làn khói phất phơ, ao thu lóng lánh trăng vàng.

Những hình ảnh đầy thi vị ấy được nhìn qua đôi mắt 'đỏ hoe' của thi nhân đang say. Không phải cơn say bê tha mà là nỗi niềm u uẩn trước thời cuộc. Dù lui về ẩn dật nhưng tâm can ông vẫn đau đáu nỗi lo dân tộc. 'Thu ẩm' chính là tiếng lòng thầm kín của một trí thức yêu nước, gửi gắm qua những vần thơ tinh tế đầy ám ảnh.

Trong thế giới thi ca, mùa thu thường gợi nỗi buồn man mác, nhưng mỗi thi nhân lại mang đến những cung bậc cảm xúc riêng. 'Thu ẩm' của Nguyễn Khuyến - bậc thầy thơ Nôm - đã vẽ nên bức tranh thu độc đáo qua đôi mắt thi sĩ đang lặng lẽ nâng chén cùng trời đất.

Bài thơ mở ra không gian thu đa chiều: từ ngôi nhà cỏ 'thấp le te' đến ngõ tối với ánh đom đóm 'lập lòe', từ 'lưng giậu phất phơ' đến 'làn ao lóng lánh' ánh trăng. Nguyễn Khuyến đã sáng tạo nên hình ảnh 'bóng trăng loe' độc đáo - một phát hiện thiên tài về vẻ đẹp của trăng thu qua mặt nước ao làng.

Ẩn sau lớp ngôn từ tinh tế là tâm sự u uẩn của nhà thơ. Đôi mắt 'đỏ hoe' không vì men rượu mà vì nỗi niềm thời thế. Dù lui về ẩn dật, tâm hồn Tam Nguyên Yên Đổ vẫn đau đáu nỗi lo dân tộc. 'Thu ẩm' không chỉ là bài thơ thu, mà còn là tiếng lòng thổn thức của một trí thức yêu nước, được chuyển tải qua ngòi bút tài hoa bậc nhất của thơ Nôm Việt Nam.

Nguyễn Khuyến - bậc thầy thơ Nôm, đã khắc họa nên bức tranh thu độc đáo trong 'Thu ẩm'. Bài thơ không chỉ phản ánh nỗi lòng thi nhân trước thời cuộc mà còn thể hiện tài năng nghệ thuật đặc sắc qua cách xây dựng hình ảnh đầy sáng tạo.

Mở đầu bằng không gian đêm thu heo hút: 'Ba gian nhà cỏ thấp le te/Ngõ tối đêm sâu đóm lập lòe'. Nguyễn Khuyến chọn vẻ đẹp giản dị của làng quê, nơi 'lưng giậu phất phơ' làn khói thu, 'làn ao lóng lánh' ánh trăng vàng. Cách sử dụng từ láy 'le te', 'phất phơ', 'lóng lánh' tạo nhịp điệu du dương, gợi cảm giác chập chờn của men say.

Đặc biệt, hình ảnh 'bóng trăng loe' trên mặt ao là phát hiện thiên tài, biến ánh trăng thành thứ ánh sáng động đầy ma mị. Qua bức tranh thu ấy, ta thấy được tâm trạng u uẩn của nhà thơ - một nho sĩ yêu nước nhưng bất lực trước thời cuộc, chỉ biết gửi gắm nỗi niềm vào chén rượu thu đầy tâm sự.

Nguyễn Khuyến đã khắc họa nên bức tranh thu độc đáo qua 'Thu ẩm' - một kiệt tác thơ Nôm đầy tâm sự. Bài thơ mở ra không gian đêm thu với hình ảnh giản dị mà đầy thi vị: 'Năm gian nhà cỏ thấp le te/Ngõ tối đêm sâu đóm lập lòe'. Những từ láy 'le te', 'lập lòe' cùng nhịp thơ chậm rãi gợi nên khung cảnh làng quê Bắc Bộ trong đêm thu heo hút.

Đặc biệt, hình ảnh 'bóng trăng loe' trên mặt ao là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo, biến ánh trăng thành thứ ánh sáng động đầy ma mị. Qua bốn câu thơ đầu, Nguyễn Khuyến đã vẽ nên bức tranh thu bằng ngôn ngữ tinh tế, với những đường nét 'phất phơ' của làn khói thu, 'lóng lánh' của ánh trăng thu.

Ẩn sau lớp ngôn từ ấy là tâm trạng u uẩn của nhà thơ. Đôi mắt 'đỏ hoe' không phải vì men rượu mà vì nỗi niềm thời thế. Dù tìm đến rượu để giải sầu nhưng 'năm ba chén' nhỏ lại càng khiến lòng thêm đau đớn. 'Thu ẩm' không chỉ là bài thơ thu, mà còn là tiếng lòng thổn thức của một trí thức yêu nước trong buổi loạn ly, được chuyển tải qua ngòi bút tài hoa bậc nhất của thơ Nôm Việt Nam.

Nguyễn Khuyến - bậc thầy thơ Nôm với chùm tác phẩm Thu điếu, Thu ẩm, Thu vịnh đã vẽ nên bức tranh thu Việt Nam đậm chất dân dã mà tinh tế. 'Thu ẩm' không đơn thuần là cảnh uống rượu mùa thu, mà là tấm gương phản chiếu tâm hồn ưu thời mẫn thế của nhà thơ.

Bài thơ mở ra không gian thu với ngôi nhà cỏ 'thấp le te', nơi thi nhân ngồi độc ẩm. Những hình ảnh đom đóm lập lòe, khói sương phất phơ, bóng trăng lóng lánh trên ao tạo nên bức tranh đa sắc màu. Đặc biệt, đôi mắt 'đỏ hoe' của thi nhân không chỉ vì rượu, mà còn chất chứa nỗi niềm trước vận nước.

Ngòi bút tài hoa của Nguyễn Khuyến biến cảnh vật thành tâm trạng. Những từ láy 'le te', 'lập loè', 'phất phơ' như nhịp chén rượu chếnh choáng. Câu kết 'Độ năm ba chén đã say nhè' ẩn chứa nỗi cô đơn của kẻ sĩ trước thời cuộc, khiến 'Thu ẩm' trở thành kiệt tác thấm đẫm hồn thu và tình thu.

'Thu ẩm' - viên ngọc quý trong chùm thơ thu bất hủ của Nguyễn Khuyến, mang đậm phong vị dân dã mà tinh tế. Bài thơ như bức tranh thủy mặc vẽ nên khung cảnh thu với ngôi nhà cỏ 'thấp le te', nơi thi nhân ngồi độc ẩm trong đêm thu tĩnh lặng.

Những hình ảnh đom đóm 'lập loè', làn khói 'phất phơ' trên giậu, bóng trăng 'lóng lánh' trên mặt ao tạo nên bức tranh đa sắc màu thu. Đặc biệt, đôi mắt 'đỏ hoe' của thi nhân không chỉ vì men rượu, mà còn thấm đẫm nỗi niềm thời thế.

Ngòi bút tài hoa của Nguyễn Khuyến biến cảnh vật thành tâm trạng. Những từ láy 'le te', 'lập loè', 'phất phơ' như nhịp chén rượu chếnh choáng. Câu kết 'Độ năm ba chén đã say nhè' ẩn chứa nỗi cô đơn của kẻ sĩ trước thời cuộc, khiến 'Thu ẩm' trở thành kiệt tác thấm đẫm hồn thu và tình người.

Nguyễn Khuyến - bậc thi nhân với tâm hồn thanh cao, trái tim yêu nước thương dân, đã từ bỏ chốn quan trường để giữ trọn khí tiết. Sự nghiệp thi ca đồ sộ của ông đạt đến đỉnh cao với chùm thơ thu Nôm nổi tiếng, trong đó "Thu ẩm" là viên ngọc sáng giá.

"Thu ẩm" - bức tranh thu được phác họa qua đôi mắt thi nhân đang say. Hai câu mở đầu:

"Năm gian nhà cỏ thấp le te,

Ngõ tối đêm sâu đóm lập loè."

Không gian hiện lên với vẻ đẹp bình dị mà sâu lắng: mái nhà tranh khiêm tốn, lối ngõ tối với ánh đom đóm chập chờn. Những hình ảnh đặc trưng của mùa thu quê hiện lên tinh tế: làn sương khói phất phơ, bóng trăng loang trên mặt ao, bầu trời thu xanh ngắt. Tất cả hòa quyện với hình ảnh thi nhân say rượu, đôi mắt đỏ hoe thấm đượm nỗi niềm.

Nghệ thuật tả cảnh đạt đến độ tinh xảo: từ độ cao thấp của mái nhà, chiều sâu của đêm thu, đến sắc độ đậm nhạt của cảnh vật. Hai câu kết thể hiện cốt cách thanh cao của nhà thơ:

"Rượu tiếng rằng hay hay chả mấy

Độ năm ba chén đã say nhè"

Qua đó, ta thấu hiểu tâm sự u hoài của Nguyễn Khuyến trước thời cuộc, nỗi cô đơn tuổi già, và cách ông tìm đến rượu như liều thuốc tinh thần. Bài thơ là sự kết tinh tài hoa của một hồn thơ lớn.

"Thu ẩm" - bản giao hưởng mùa thu qua chén rượu thi nhân, một trong ba kiệt tác thuộc chùm thơ thu bất hủ của Nguyễn Khuyến. Nếu "Thu điếu" là bức tranh thu tĩnh lặng với cần câu, "Thu vịnh" là khúc ngâm thu thăm thẳm, thì "Thu ẩm" chính là dòng tâm tư tuôn chảy qua men rượu nồng.

Hai câu mở đầu hiện lên như nét vẽ ấn tượng:

"Ba gian nhà cỏ thấp le te,

Ngõ tối đêm sâu, đóm lập loè."

Không gian thu hiện lên qua lăng kính của thi nhân đang chếnh choáng men say: mái nhà tranh xơ xác, lối ngõ hun hút với ánh đom đóm chập chờn. Cảnh vật dường như cũng say theo cùng nhà thơ: làn khói sương phất phơ, bóng trăng loang loáng trên mặt ao gợn sóng.

Đặc biệt tinh tế là hình ảnh đối lập:

"Da trời ai nhuộm mà xanh ngắt,

Mắt lão không vầy cũng đỏ hoe."

Bầu trời thu xanh thẳm tương phản với đôi mắt đỏ hoe vì men rượu, hay vì nỗi niềm u uất? Câu thơ chất chứa nỗi trăn trở trước thời cuộc. Kết thúc bài thơ là hình ảnh chân thực đến xót xa:

"Rượu tiếng rằng hay, hay chẳng mấy,

Chỉ dăm ba chén đã say nhè."

Nguyễn Khuyến không tìm được sự giải thoát trong chén rượu, mà ngược lại, càng uống càng thấm thía nỗi cô đơn trước vận nước đảo điên. Bài thơ là sự kết hợp tuyệt diệu giữa nghệ thuật tả cảnh tinh tế và chiều sâu tâm trạng u uẩn.

Trong kho tàng thi ca phương Đông, "rượu", "trăng", "hoa" luôn là những đề tài bất hủ. Nguyễn Khuyến đã góp vào đó một kiệt tác - "Thu ẩm", nơi chén rượu mùa thu trở thành phương tiện chuyển tải những uẩn khúc tâm hồn.

Hình ảnh trung tâm "Mắt lão không vầy cũng đỏ hoe" phác họa chân dung thi nhân trong cơn say đầy tâm trạng. Không phải cơn say bê tha mà là sự chếnh choáng thanh cao: "Rượu tiếng rằng hay hay chả mấy - Độ năm ba chén đã say nhè".

Bài thơ là bức tranh đa sắc: từ màu đen thẫm của "ngõ tối", ánh "lập loè" đom đóm, sắc trắng nhạt của làn sương, đến màu xanh ngắt da trời và điểm nhấn đỏ hoe đôi mắt thi nhân. Những đường nét nghệ thuật được phối trí tài tình: độ cao thấp của ngôi nhà, chiều sâu đêm khuya, sự mỏng manh của làn khói sương.

Đằng sau chén rượu cô đơn ấy là nỗi niềm thế sự: "Đời loạn đi về như hạc độc - Tuổi già hình bóng tựa mây côi". Nguyễn Khuyến uống không phải để quên, mà như một cách đối diện với những nỗi đau thời cuộc, nỗi cô đơn tuổi xế chiều.

Thi phẩm kết tinh tài năng ngôn ngữ bậc thầy qua hệ thống từ láy tinh tế: "le te", "lập loè", "phất phơ", "lóng lánh". Đó không chỉ là bức tranh thu mà còn là bức chân dung tâm hồn một nhà nho thanh cao giữa thời loạn.