Tuyển tập 10 bài thơ đặc sắc nhất của nhà thơ Lưu Trọng Lư

Vầng trăng thuở ấy lên ngôi,
Bến xưa năm tháng em ngồi xe tơ.
Tóc buông vương điệu thơ sầu rụng,
Mái đầu phiền muộn, lệ thơ rơi.
Năm năm tiếng lụa đều đều...
Ngày lạnh rớt nhẹ, gió chiều vi vu.

Nhẹ nhàng tay, dịu dàng tay,
Hương thơm xóm giềng quyện bay hiên đông.
Nghiêng nghiêng mái tóc hương nồng,
Thời gian lặng lẽ trôi dòng buồn tênh.

Nguồn: 1. Lưu Trọng Lư, Tiếng thu, Librairie Centrale ấn hành, 1939
2. Tinh tuyển văn học Việt Nam (tập 7: Văn học giai đoạn 1900-1945), Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia, NXB Khoa học xã hội, 2004
3. Nguyễn Tấn Long, Nguyễn Hữu Trọng, Việt Nam thi nhân tiền chiến, quyển thượng, NXB Sống Mới, 1968

Mời anh cạn chén rượu nồng,
Trăng tà non tây buồn vời vợi.
Tiếng gà xao xác thôn trung,
Nửa đời giang hồ chỉ một đêm thôi.
Để hồn cùng rượu ngất ngây,
Lời trao chua xót lạ thường chừng ấy!
Đêm nay sương khói mịt mùng,
Con thuyền neo đậu, trăng buông lạnh lẽo!
Trăng nước đôi bờ sầu tủi,
Cỏ hoa bên bãi rũ rượi nỗi niềm.

Tiếng gà lại vọng xa xăm...
Khoan đừng nghĩ đến gia đình nơi xa
Giờ này chỉ thuộc đôi ta,
Chén giang hồ ướt đẫm lệ sầu rơi.
Sao rượu chẳng chạm môi hồng?
Lời yêu kiều diễm xoa dịu lòng ai?

Tay nàng nâng chén hoa vàng,
Đâu cần uống cạn vì chàng bận tâm.
Lắng nghe dòng sông thì thầm,
Gió đùa ánh nguyệt bãi hoang tịch liêu.
Đâu cần cạn chén mới say,
Hãy trao tay nắm, mắt giao hòa.

Phút giây ngây ngất đôi ta,
Con thuyền bỗng cởi neo xa bến này.
Xin khất chén rượu đêm nay,
Vì ta nàng hãy gảy dây đoạn trường.
Khoan đã, thắp nén trầm hương!
Đợi hương lan tỏa ngân vang khúc ca...

Nguồn: 1. Lưu Trọng Lư, Tiếng thu, Librairie Centrale ấn hành, 1939
2. Hoài Thanh, Hoài Chân, Thi nhân Việt Nam (1932-1941), NXB Văn học, 2007

Chưa từng biết tên, chẳng rõ tuổi nàng
Mà lòng đã vương mối sầu vương
Tình yêu như ánh trăng cô độc
Lạnh giá đêm dài gió buốt xương

Chỉ xin em chút tình thơm ngát
Cho hồn tươi lại thuở thanh xuân
Sao em vô tình khi xuân đến
Quên cả duyên tình trước cửa ngăn?

Tiếng cười vang góc lầu thơ trẻ
Em nào hay biết nỗi niềm đau
Đêm khuya trăng động cành lay nhẹ
Ta ngồi se sắt mối sầu thâu

Xuân rơi lác đác ngoài hiên vắng
Theo bước chân em lạnh lẽo nhìn
Thầm ấp ủ mối tình xa vắng
Áo xiêm nào thấy giữa nhân tình?

Hẹn kiếp luân hồi sẽ gặp nhau
Cùng em kể lại chuyện tình đầu
Chờ anh dưới gốc sim già nhé
Em hái trao anh đóa mộng đầu

Nguồn: 1. Lưu Trọng Lư, Tiếng thu, Librairie Centrale ấn hành, 1939
2. Nguyễn Tấn Long, Nguyễn Hữu Trọng, Việt Nam thi nhân tiền chiến, quyển thượng, NXB Sống Mới, 1968

Tuổi mười bảy em chưa từng biết sầu
Mối tình đến tựa giấc mơ đầu
Em xinh như đóa hoa xuân nở
Cuốn lấy hồn anh giữa mộng đầu

Tình trong như nước biển xanh ngắt
Huyền ảo trăng khe cửa rọi vào
Tươi mới như hoa đùa nắng sớm
Cuồng si như sóng vỗ trăng cao

Đêm ấy trăng thu rơi bến nước
Em cười thâu suốt cả đêm trường
Tưởng rằng yêu mãi không phai nhạt
Nào ngờ tình đã vội phũ phàng

Ngày tháng trôi cùng nhung nhớ
Bên cầu lá rụng mấy thu qua
...

Tình ái nào hay giấc mộng tàn
Nhầm nhau phút chốc hận muôn vàn
Kẻ lên non cao người phố thị
Đôi ngả chia ly kẻ đi hoang

Hôm nay ngồi tựa cửa buồng
Hay tin em đã theo chồng
Cười chưa dứt lời tình đã vỡ
Nàng điên trên gối mộng tơ lòng

Ta mơ trong đời hay giấc mộng?
Cúc vàng ngoài cửa đẫm sương mai
Áp tay vào miếng gương lạnh giá
Giật mình quên hết nỗi đau dài

Ta hát vài câu vô nghĩa
Lá vàng bay lả vào phòng ta
Ta viết dăm dòng ngây dại
Người điên đọc hiểu tâm tư

Nguồn: 1. Lưu Trọng Lư, Tiếng thu, Librairie Centrale ấn hành, 1939
2. Nguyễn Tấn Long, Nguyễn Hữu Trọng, Việt Nam thi nhân tiền chiến, quyển thượng, NXB Sống Mới, 1968

Hỡi em khăn đỏ tuổi là bao
Em cười: "Vừa tròn mười tuổi thôi"
Lão ông tóc bạc bao nhiêu tuổi
"Trời cho tám chục tuổi rồi ơi!"

Em bảo: "Gió xuân về rồi đó
Áo đẹp tung bay dạo phố vui"
Lão cười: "Gió xuân về rồi đó
Gậy trúc này cùng lên đường thôi"

Tiếng chào hỏi rộn khắp xóm làng
Pháo nổ từng hồi rộn rã tay
Mùa này hẳn vui hơn mùa trước
Gậy lão tung trời - xuân tới đây!

(Bài thơ còn có tên khác là Gió mùa xuân thổi)

Thuyền nan lướt sóng vịnh Hạ Long
Cụ lão tìm bắt tên phi công
"Mi đây rồi, lũ người Đế quốc
Đen như cục than, thật buồn cười!"
"Bắt lấy nó, đồng chí công an ơi
Mẻ lưới này phải giữ cho chắc!"

Lời vừa dứt, miếng trầu chưa nhai
Lưới giăng một mảnh vút ra khơi
Ngoái nhìn thuyền cụ đã xa tít
Buổi đánh cá hôm ấy vui ghê!
Hòn Chọi, hòn Chông cười rộn rã!

Nguồn: Lưu Trọng Lư, Người con gái sông Gianh, NXB Văn học, 1966

Những bàn chân nhỏ xinh êm ái
In trên cát hoa văn dịu dàng
Cam bưởi trĩu cành, huệ thơm ngát
Lúa non mướt mát dưới trời quang
Tiếng hát ngân nga, biển xanh thăm thẳm
Một chiều quê hương thanh bình biết mấy!

Quân xâm lược dám đến gây hấn
Các người là ai? Cha mẹ đâu?
Ai xui khiến các ngươi tới đây?
Biên giới nước Mỹ nằm nơi nao?
Giữa ta và người - đại dương mênh mông
Biển này của ta, thuyền ta vẫy vùng
Chưa từng xâm phạm bờ bến ai
Chưa từng ngắt một nhành hoa lạ

Nói cho mà biết:
Tình yêu quê hương thấm đẫm
Từ hạt lúa, đóa hoa tươi
Từ nắng mai rạng ngời
Từ dòng sông bồi đắp
Từ tơ lụa mềm mại
Từ ngọc quý long lanh!
Ai chẳng mong ngày mai tươi sáng
Cho mạ non xanh mướt đồng
Cho dòng thép đỏ rực
Như máu nóng hồng hào

Nói cho mà biết:
Chín năm kháng chiến đã qua
Mười năm gian khổ rèn ý chí
Giọt nước ao làng thành lửa thiêng
Hạt cát bờ sông hóa kim cương
Trẻ già đều sẵn sàng chiến đấu
Gươm giáo mài sắc, đạn sáng ngời

Nguồn: Lưu Trọng Lư, Người con gái sông Gianh, NXB Văn học, 1966

Em có nghe mùa thu thì thầm dưới ánh trăng mờ đầy tâm tư? Em có cảm nhận nhịp tim rộn ràng khi hình bóng người chinh phụ hiện về trong tâm khảm kẻ cô đơn? Em có lắng nghe bản giao hưởng rừng thu - nơi lá vàng khẽ thì thầm xào xạc, nai vàng ngơ ngác giữa thảm lá khô?

Lưu Trọng Lư đã thổi hồn vào Tiếng Thu không chỉ bằng ngôn từ mà còn bằng cả bản hòa ca thiên nhiên. Như nhà phê bình Chu Văn Sơn từng phân tích, bài thơ là một kiệt tác đa chiều, nơi mỗi hình ảnh đều cất lên giai điệu riêng của tạo hóa.

Mỗi độ nắng mai hong khẽ bên song, tiếng gà trưa não nuột cất lên như khúc bi ca thời gian. Lòng người bỗng chùng xuống theo miền ký ức xa xăm, nơi những ngày xưa cũ chập chờn sống dậy.

Ký ức về mẹ hiện lên nguyên vẹn thuở thiếu thời - cái thuở mẹ còn đây, con mới lên mười. Nắng mới reo vui trên đồng nội, in hình bóng áo đỏ mẹ phơi trước giậu nhà.

Dáng hình ấy chưa phai mờ trong tâm trí, vẫn rõ nét những bước chân ra vào. Nụ cười đen nhánh sau tay áo, lung linh dưới nắng trưa vàng qua kẽ giậu - đó là khoảnh khắc vĩnh hằng trong trái tim người con.

Nắng Mới không đơn thuần là bài thơ mà là bản tình ca thiêng liêng về tình mẫu tử. Trong vũ trụ văn chương, hiếm có đề tài nào chạm đến chiều sâu tâm hồn như hình ảnh người mẹ - nguồn cảm hứng bất tận của những kiệt tác nghệ thuật.

Ánh mắt em ướt đẫm nỗi niềm
Câm lặng nhìn mà lời ngưng đọng
Tình ta như dải ngân hà rộng
Có nói ra cũng chẳng cùng nhau.

Suốt cả mùa đông giá lạnh
Tình yêu chưa một lần thổ lộ
Chỉ biết nhìn nhau đầy vơi nỗi nhớ
Lời yêu thương mãi kẹt nơi cổ họng.

Gió mùa thổi qua thềm cũ
Mùa yêu đương đã lặng lẽ qua
Như đàn sếu bay về phương xa
Chỉ còn lại khoảng trống mênh mông.

Em bên khung cửa sổ
Anh tựa lưng bờ tường
Lệ ứa trong đôi mắt buồn
Ngày lại ngày xa cách dần.

Anh nguyện làm chim Ô Thước
Bắc nhịp cầu qua dải Ngân Hà
Để mỗi đêm được gặp em qua
Dù chỉ trong giấc mơ ngắn ngủi.

Em là đóa hoa trong lồng kính
Anh là áng mây trôi vô định
Cuộc tình như giọt sương tan biến
Để lại nỗi đau khôn nguôi.

Bài thơ đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho các nhạc sĩ tài hoa: Phạm Đình Chương với 'Mắt buồn', Hoàng Thanh Tâm với 'Một mùa đông', Y Vân với 'Người em sầu mộng', và Anh Bằng với 'Ai bảo em là giai nhân'. Mỗi bản nhạc là một cách diễn giải mới đầy cảm xúc về thi phẩm bất hủ này.