Top 12 món đặc sản nổi tiếng ở Bắc Ninh

Nem Bùi làng Bùi Xá đã có mặt trong đời sống người dân Kinh Bắc suốt hàng trăm năm, trở thành một món đặc sản không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực nơi đây. Dù trải qua nhiều thăng trầm, gần đây, nem Bùi đã vượt ra khỏi biên giới Bắc Ninh, trở thành món ăn phổ biến, hấp dẫn và là quà tặng đặc biệt mà du khách thường mang về khi ghé thăm Bắc Ninh.

Với hương vị độc đáo, nem Bùi không kén chọn đối tượng thưởng thức, có thể ăn vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày. Mặc dù chỉ là món ăn vặt, nhưng khi kết hợp với một ly bia lạnh vào buổi trưa hè oi ả, nó trở thành một sự kết hợp lý tưởng. Nem tươi ngon nhất khi ăn trong ngày, nếu bảo quản trong tủ lạnh, có thể giữ được từ 2 đến 3 ngày. Những du khách muốn tìm món ngon này có thể dễ dàng mua nem Bùi dọc theo tuyến quốc lộ từ Cầu Hồ - Thuận Thành đến Hải Dương, nơi nào cũng có biển hiệu bán nem Bùi.

Bún đã trở thành món ăn không thể thiếu trong bữa cơm của người dân Kinh Bắc cũng như người Việt Nam nói chung. Khi nhắc đến các món ăn như riêu cua, chả nướng, người ta không thể không nhớ đến bún làng Tiền ở xã Khắc Niệm, thành phố Bắc Ninh.

Để làm ra những sợi bún trắng ngần, dẻo dai và tinh khiết, người dân làng Tiền phải trải qua một quy trình chế biến tỉ mỉ, từ việc lựa chọn gạo đến xay bột, làm chín, rồi ép qua khuôn để tạo ra những sợi bún hoàn hảo. Bún thành phẩm sẽ được ăn kèm với thịt, rau tươi hoặc những món bún nước nóng hổi, đặc trưng của vùng Bắc Ninh. Mặc dù đơn giản nhưng món bún này luôn gây ấn tượng và thu hút thực khách khi đến Bắc Ninh.

Nhắc đến Bắc Ninh, ngoài những điệu hát quan họ đặc trưng, người ta còn nhớ đến những món ăn giản dị nhưng đậm đà hương vị quê hương như nem Bùi, bánh phu thê Đình Bảng, bánh tẻ làng Chờ... Và đặc biệt, không thể không nhắc đến chim trời, một món ăn mang đậm bản sắc dân gian nơi đây.

Ở thành phố Bắc Ninh, bạn sẽ dễ dàng tìm thấy những con phố dài đầy quán ăn chuyên phục vụ món chim trời. Các nhà hàng tại đây luôn có lồng chim, gà treo bên ngoài, để thực khách có thể tự chọn lựa. Các món chim được chế biến vô cùng đa dạng như chim nướng, chim hấp, chim quay, xôi chim, vịt trời hầm sả, gà ác hầm thuốc bắc…

Không chỉ người dân Bắc Ninh, mà du khách từ mọi miền Tổ quốc, từ Hà Nội đến miền Trung, miền Nam, đều không thể bỏ qua món chim trời khi có dịp ghé qua. Mỗi mùa sẽ có món chim đặc trưng, xuân ăn sẻ, gáy, sâm cầm; hạ thưởng thức cuốc, cò; thu chọn ngói, rẽ giun; đông thì vịt trời, ngỗng trời, le le. Các món chim có thể được chế biến theo đủ kiểu nướng, xào, hấp, luộc, quay, thậm chí là làm tiết canh hay hòa rượu.

Trầu têm cánh phượng không chỉ là một hình ảnh gợi nhớ về những câu chuyện cổ tích dân gian như Tấm Cám, mà còn là nét đẹp trong văn hóa của người Việt, thể hiện qua tục ăn trầu đã ăn sâu vào đời sống tinh thần. Miếng trầu, từ lâu đã được nhắc đến trong thơ ca, truyện cổ tích, với những giá trị biểu trưng cho tình yêu, sự gắn kết và sự kính trọng trong mối quan hệ con người. Đây là một biểu tượng văn hóa, thấm đẫm tình cảm, là hình ảnh mà mỗi khi nhắc đến, người ta lại cảm nhận được sự thiêng liêng, gần gũi và đặc biệt.

Nhắc đến trầu têm cánh phượng, là nói đến một loại trầu đặc trưng của vùng Kinh Bắc, nơi mà các liền chị, gái quê, với bàn tay khéo léo, đã tạo ra những miếng trầu vô cùng tinh tế và đẹp mắt. Chính sự tỉ mỉ và cẩn thận ấy đã tạo nên nét quyến rũ riêng biệt, làm cho bất kỳ ai khi được mời trầu, đều cảm thấy ấn tượng sâu sắc. Miếng trầu không chỉ đơn thuần là thức quà, mà còn là một nghi thức trong giao tiếp, nơi câu chuyện bắt đầu, thể hiện sự chào đón nồng nhiệt và sự trân trọng đối với khách.

Trong văn hóa Kinh Bắc, việc mời trầu không chỉ là phép lịch sự, mà còn là sự thể hiện tình cảm tinh tế, khéo léo. Mời trầu vừa là sự chào đón, vừa là cách bày tỏ lòng kính trọng và thiện ý đối với người đối diện. Câu ca dao “yêu nhau cau sáu bổ ba; ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười” cũng là một minh chứng cho sự quan trọng của miếng trầu trong tình cảm con người. Dù là yêu thương hay ghét bỏ, người ta vẫn mời trầu, thể hiện phép tắc của người Việt. Những hình ảnh liên quan đến miếng trầu như câu chuyện của Nguyễn Khuyến hay Hồ Xuân Hương, đã góp phần làm phong phú thêm ý nghĩa của tục mời trầu trong văn hóa ứng xử của dân tộc.

Ai đã từng thưởng thức bánh tẻ (hay còn gọi là bánh răng bừa) – món đặc sản nổi tiếng của thị trấn Chờ, huyện Yên Phong, Bắc Ninh, chắc hẳn sẽ không thể nào quên được hương vị đậm đà, ngọt ngào từ thịt, mùi thơm thoang thoảng của hành, cái giòn dai của mộc nhĩ và sự dẻo thơm quyến rũ của lớp bột bánh. Đó là sự hòa quyện của đất trời, của tình quê hương trong mỗi chiếc bánh nhỏ bé ấy.

Bánh tẻ làng Chờ, hay còn gọi là bánh lá hoặc bánh răng bừa, có hình dáng giống chiếc răng bừa, là món bánh truyền thống nổi tiếng ở đồng bằng Bắc Bộ. Bánh được làm từ bột gạo tẻ, gói trong lá dong tươi mát và được luộc chín đến độ hoàn hảo. Khi thưởng thức, chiếc bánh tẻ nóng hổi, vỏ bánh giòn giòn và nhân bên trong lại béo ngậy, đậm đà, quyện với mùi lá dong thơm ngát, tạo nên một món ăn đặc sắc mà chỉ có ở vùng đất Bắc Ninh mới có được.

Bánh tẻ ngon nhất khi ăn ngay lúc còn nóng, và thường được chấm với tương ớt hoặc nước mắm ớt, tùy theo khẩu vị của mỗi người. Vị bánh ngọt thanh, béo nhẹ, kết hợp với gia vị chấm cay cay, càng làm tăng thêm sự hấp dẫn, khiến bất kỳ ai thưởng thức cũng đều lưu luyến mãi.

Theo truyền thuyết, nghề làm tương ở làng Đình Tổ đã có từ rất lâu, gắn liền với câu chuyện về vị Trạng Nguyên đầu tiên của nước Đại Việt, Lê Văn Thịnh. Món tương Đình Tổ mang đậm hương vị đồng quê, giản dị nhưng tinh tế, khiến ai nếm thử một lần cũng đều khó quên. Tương Đình Tổ được chế biến từ những nguyên liệu tự nhiên, chủ yếu là ngô, đỗ tương và gạo nếp cái hoa vàng – những sản phẩm quen thuộc, nhưng qua bàn tay khéo léo của người dân nơi đây, đã tạo nên một gia vị đậm đà không gì sánh bằng.

Quá trình chế biến hoàn toàn tự nhiên, không sử dụng bất kỳ hoá chất hay men phụ trợ nào, khiến tương Đình Tổ giữ được sự thuần khiết và hương vị đặc trưng của đất trời. Sự kết hợp hoàn hảo của ngô, đỗ tương và gạo nếp tạo nên một loại tương có vị ngọt dịu, đậm đà, hòa quyện giữa mặn mà và ngọt ngào. Tương này có thể dùng để chấm các món như rau, thịt luộc, hấp, hay dùng để kho cá…

Điều đặc biệt là tương Đình Tổ ngon nhất khi được dùng với bánh đúc lạc, một món ăn đặc sản của Bắc Ninh. Vị tương béo ngậy, đậm đà hòa quyện cùng bánh đúc dẻo mềm tạo thành một sự kết hợp tuyệt vời, khiến thực khách phải nhớ mãi không quên. Nếu bạn đến Bắc Ninh, đừng quên thưởng thức món tương đặc biệt này nhé!

Bánh đa Kế là món quà quê dân dã nhưng lại mang trong mình bao hương vị đặc trưng của vùng đất Bắc Ninh. Những chiếc bánh đa, với màu vàng óng ánh tựa như yên ngựa, được tạo nên từ sự kết hợp hoàn hảo giữa lạc, vừng và khoai lang, tạo nên một hương vị bùi ngọt, thơm nức mũi. Đây không chỉ là món ăn, mà còn là món quà dân dã mà bất kỳ ai ghé qua Bắc Ninh cũng đều muốn mang về làm quà cho người thân.

Bánh đa Kế từ lâu đã trở thành đặc sản nổi tiếng của vùng đất này, được yêu thích không chỉ trong nước mà còn được du khách quốc tế, như từ Nga và Singapore, tìm đến thưởng thức. Mỗi chiếc bánh đa đều chứa đựng sự tinh tế trong cách chế biến, đơn giản nhưng vô cùng đậm đà. Du khách khi đến Bắc Ninh không chỉ được thưởng thức hương vị bánh tươi ngon mà còn có thể mua về làm quà, đồng thời tham quan đền Dĩnh Kế (còn gọi là Nghè Cả) – một địa điểm linh thiêng của mảnh đất này.

Bánh phu thê (hay còn gọi là bánh xu xê hoặc bánh xu xuê) là một đặc sản ngọt ngào, mang đậm giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt. Được sinh ra từ mảnh đất Đình Bảng, nơi ghi dấu ấn của triều Lý, bánh phu thê gắn liền với một câu chuyện lịch sử đầy cảm động. Trong một lần hội làng, vua Lý Thánh Tông cùng Nguyên phi Ỷ Lan đến thăm đền Đô, dân làng đã dâng lên họ món bánh này. Cả vua và Nguyên Phi đều khen ngon, và từ đó, bánh phu thê trở thành món quà biểu tượng cho sự hạnh phúc, gắn kết vợ chồng trong các đám cưới và lễ hội của người dân Kinh Bắc cũng như Việt Nam.

Để tạo ra những chiếc bánh phu thê ngon, người làm bánh phải lựa chọn những hạt gạo nếp cái hoa vàng chất lượng, cùng với sắc vàng tự nhiên từ hoa dành dành. Hoa dành dành sau khi phơi khô sẽ được ngâm trong nước sôi để lấy màu, tạo nên sắc vàng đặc trưng cho vỏ bánh. Bánh được gói với sự tỉ mỉ, bên trong là lá chuối, bên ngoài là lá dừa – hai loại lá này mang ý nghĩa biểu trưng cho sự thủy chung, vững bền của tình vợ chồng. Những sợi lạt buộc bánh là tơ hồng kết nối trái tim đôi lứa, là lời chúc phúc cho một cuộc sống hạnh phúc dài lâu.

Thịt chuột, nghe qua có thể khiến nhiều người cảm thấy e ngại, nhưng đối với người dân Đình Bảng, đây lại là một món đặc sản nổi bật trong ẩm thực địa phương. Mặc dù không phổ biến như các món thịt gà, thịt bò, nhưng thịt chuột lại được coi là một món ăn thân thuộc, thậm chí là một phần không thể thiếu trong các mâm cỗ cưới ở Bắc Ninh.

Có câu nói trong dân gian nơi đây rằng: “Cỗ Đình Bảng mà không có thịt chuột là không to”, điều này cho thấy sự quan trọng của món ăn này trong những dịp trọng đại. Thịt chuột Đình Bảng không chỉ nổi tiếng bởi hương vị đặc biệt mà còn là một phần của nền ẩm thực lâu đời, với giá trị văn hóa sâu sắc gắn liền với con người nơi đây.

Thịt chuột có thể chế biến thành nhiều món ngon đa dạng như chuột đồng nấu đậu, chuột nấu đông, chuột giả cầy, chuột rán, chuột xào chua ngọt hay chuột sốt cà chua. Tuy nhiên, món thịt chuột luộc ép lá chanh lại là món phổ biến và được ưa chuộng nhất. Người dân Bắc Ninh tin rằng ăn thịt chuột có tác dụng tốt cho sức khỏe, giúp giảm đau và liền xương, mang lại cảm giác thư thái cho người thưởng thức.

Khi đến với làng Diềm, du khách không chỉ được hòa mình vào những câu hát quan họ ngọt ngào mà còn được thưởng thức chiếc bánh khúc xanh mướt, đầy hương vị của đất trời. Làng Diềm, thuộc thôn Viêm Xá, xã Hòa Long, thành phố Bắc Ninh, nổi tiếng với đền thờ Đức Vua Bà – người sáng lập ra quan họ, là điểm đến không thể bỏ qua đối với những ai yêu thích âm nhạc dân gian. Nhưng bên cạnh đó, món bánh khúc làng Diềm vẫn luôn là đặc sản khiến người ta không thể nào quên.

Bánh khúc làng Diềm có lịch sử lâu dài, xuất hiện từ những ngày lễ tết, hội hè, khi những người dân nơi đây gói bánh để mời bạn bè, họ hàng. Bánh khúc có hai loại nhân: nhân đỗ và nhân hành. Nhân đỗ mang đến vị bùi bùi của đỗ xanh, béo ngậy của mỡ lợn, thơm nức mùi hạt tiêu. Còn nhân hành lại là sự kết hợp của hành khô, mộc nhĩ, tiêu, rau răm và thịt ba chỉ băm nhuyễn, tạo nên một hương vị mặn mà, hấp dẫn khó quên.

Bánh khúc làng Diềm mang đậm tinh hoa của đất Kinh Bắc, là sự kết hợp hoàn hảo giữa các nguyên liệu thiên nhiên. Vị dẻo thơm của nếp cái hoa vàng, sự bùi ngọt của đỗ xanh, cùng với độ béo của thịt ba chỉ, tất cả được hòa quyện cùng vị ngọt mát của rau khúc – một loại rau đặc trưng tạo nên hương vị đặc biệt chỉ có ở làng Diềm.

Cháo cá Tích Nghi là món ăn đặc trưng của xứ Kinh Bắc, từ lâu đã trở thành hương vị quen thuộc trong đời sống người dân nơi đây, và cũng là món ăn ưa thích của du khách khắp nơi khi ghé thăm Bắc Ninh. Đặc biệt, cháo Tích Nghi chỉ dùng cá trắm và cá chép, loại cá có thịt thơm, chắc, và được chọn lựa kỹ càng từ những ao hồ ngay tại Bắc Ninh. Cá không được nấu cùng cháo từ đầu, mà phải qua một công đoạn tẩm ướp, xào sơ qua rồi mới được thả vào nồi cháo khi cháo đã gần chín.

Khác với những món cháo cá thông thường, cháo cá Tích Nghi có màu vàng óng, sánh mịn, hòa quyện giữa vị ngọt của nước hầm từ xương cá giã nhuyễn và vị cá chắc ngọt, không hề có chút tanh nào. Những miếng cá tươi ngon, mềm mại, kết hợp cùng rau gia vị như hành, mùi, thì là, tía tô, và cải cúc tạo nên một hương vị vô cùng đặc biệt. Một món cháo cá đúng điệu sẽ không thể thiếu trứng cá vàng, bùi ngậy, ăn kèm với một chút giấm tỏi và ớt khô, càng làm tăng thêm sự đậm đà và hấp dẫn cho món ăn.

Cháo cá Tích Nghi không chỉ là một món ăn ngon, mà còn mang đậm tình cảm mến khách của người dân nơi đây, là sự hòa quyện của đất trời Kinh Bắc trong từng hạt cháo, từng miếng cá.

Rượu làng Vân, một thức quà đặc sản nổi tiếng của Bắc Ninh, không thể thiếu trong các dịp lễ hội, tết hay làm quà biếu. Rượu được làm từ gạo nếp cái hoa vàng, kết hợp cùng sắn tươi hoặc khô, và men gia truyền pha trộn với 35 loại thảo dược quý hiếm, tạo nên một loại rượu mang đậm hương vị đặc biệt và rất riêng của người dân làng Vân. Được ngâm ủ theo nghệ thuật bí truyền, từng giọt rượu mang lại cảm giác êm dịu, đậm đà, không gây đau đầu mà lại lắng đọng một hương vị tinh tế trong cổ họng.

Điều đặc biệt của rượu làng Vân chính là khi lắc chai, những bọt khí li ti như pháo hoa bắn lên rồi tan dần trong không khí, khiến người uống cảm thấy như thưởng thức một món quà của thiên nhiên. Đây là nét đặc trưng không lẫn vào đâu được của loại rượu này, đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ và trở thành niềm tự hào của làng Vân. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng sau khi thưởng thức rượu, bạn không nên lái xe hay điều khiển phương tiện giao thông, để đảm bảo an toàn cho chính mình và mọi người.