Cách Nhận biết Dấu hiệu Bệnh Tâm thần

28/02/2025

Nội dung bài viết

Nhiều người thường nghĩ bệnh tâm thần là hiếm gặp, nhưng thực tế không phải vậy. Theo ước tính, mỗi năm có khoảng 54 triệu người Mỹ gặp phải các rối loạn tâm thần hoặc mắc bệnh tâm thần. Trên toàn cầu, cứ 4 người thì có 1 người bị ảnh hưởng bởi bệnh tâm thần ở một thời điểm nào đó trong đời. Nhiều trường hợp bệnh tâm thần có thể được điều trị hiệu quả bằng thuốc, liệu pháp tâm lý hoặc kết hợp cả hai. Vì vậy, nếu bạn nhận thấy các dấu hiệu của bệnh tâm thần, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia càng sớm càng tốt.

Các bước

Hiểu về Bệnh Tâm thần

Hiểu rằng bệnh tâm thần không phải là lỗi của bạn. Xã hội thường có định kiến về bệnh tâm thần và những người mắc bệnh, khiến nhiều người dễ tin rằng nguyên nhân là do họ chưa cố gắng đủ. Điều này hoàn toàn sai lầm. Nếu bạn mắc bệnh tâm thần, đó là kết quả của một tình trạng bệnh lý chứ không phải do sai sót cá nhân hay bất kỳ yếu tố nào khác. Một bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý giỏi sẽ không bao giờ khiến bạn cảm thấy tội lỗi vì mắc bệnh, và những người xung quanh cũng như chính bạn cũng nên như vậy.

Hiểu về các yếu tố sinh học làm tăng nguy cơ mắc bệnh tâm thần. Bệnh tâm thần không xuất phát từ một nguyên nhân duy nhất mà là kết quả của nhiều yếu tố sinh học, bao gồm sự thay đổi hóa học trong não và mất cân bằng hormone.

Yếu tố di truyền. Một số bệnh như tâm thần phân liệt, rối loạn lưỡng cực và trầm cảm có liên quan mật thiết đến gen. Nếu gia đình bạn có tiền sử mắc bệnh tâm thần, nguy cơ bạn mắc bệnh cũng cao hơn do cấu trúc gen.
Tổn thương thể chất. Chấn thương đầu nghiêm trọng, nhiễm trùng, virus hoặc tiếp xúc với độc tố trong thai kỳ có thể dẫn đến bệnh tâm thần. Lạm dụng chất kích thích hoặc rượu cũng có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.
Bệnh mãn tính. Các bệnh như ung thư hoặc tình trạng sức khỏe kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc các rối loạn tâm thần như lo âu và trầm cảm.

Hiểu về các yếu tố môi trường làm tăng nguy cơ mắc bệnh tâm thần. Một số bệnh như lo âu và trầm cảm có liên quan chặt chẽ đến hoàn cảnh sống và cảm xúc cá nhân. Sự bất ổn và căng thẳng trong cuộc sống có thể là nguyên nhân hoặc yếu tố làm trầm trọng thêm bệnh tâm thần.

Trải nghiệm đau thương. Những sự kiện đau buồn như mất người thân, bạo hành thể chất hoặc tinh thần, hoặc trải nghiệm chiến tranh có thể dẫn đến bệnh tâm thần.
Căng thẳng kéo dài. Áp lực từ gia đình, tài chính hoặc công việc có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề tâm lý hiện có hoặc gây ra các rối loạn như trầm cảm và lo âu.
Sự cô lập xã hội. Thiếu sự hỗ trợ từ bạn bè và gia đình, hoặc không có mối quan hệ lành mạnh, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tâm thần.

Nhận biết các dấu hiệu cảnh báo và triệu chứng tâm thần. Một số bệnh tâm thần có thể xuất hiện từ từ hoặc đột ngột. Các triệu chứng sau đây có thể là dấu hiệu cảnh báo:

Buồn bã hoặc bồn chồn
Lú lẫn hoặc mất phương hướng
Mất hứng thú hoặc thờ ơ
Lo âu quá mức, giận dữ hoặc bạo lực
Sợ hãi hoặc hoang tưởng
Khó kiểm soát cảm xúc
Khó tập trung
Khó hoàn thành trách nhiệm
Tự cô lập bản thân
Rối loạn giấc ngủ
Ảo tưởng hoặc ảo giác
Suy nghĩ kỳ lạ hoặc xa rời thực tế
Lạm dụng chất kích thích hoặc rượu
Thay đổi thói quen ăn uống hoặc ham muốn tình dục
Ý nghĩ hoặc kế hoạch tự tử

Nhận biết các dấu hiệu cảnh báo về thể chất. Đôi khi, các triệu chứng thể chất có thể liên quan đến bệnh tâm thần. Nếu bạn gặp các triệu chứng sau kéo dài, hãy tìm sự trợ giúp y tế:

Mệt mỏi
Đau lưng hoặc đau ngực
Tim đập nhanh
Khô miệng
Vấn đề tiêu hóa
Đau đầu
Đổ mồ hôi nhiều
Thay đổi cân nặng đột ngột
Chóng mặt
Rối loạn giấc ngủ

Đánh giá mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Nhiều triệu chứng có thể là phản ứng bình thường trước các sự kiện hàng ngày, nhưng nếu chúng kéo dài và ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên nghiệp. Đừng ngần ngại liên hệ với các chuyên gia y tế để được hỗ trợ kịp thời.

Tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia

Hiểu về các nguồn lực hỗ trợ điều trị. Có nhiều chuyên gia trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần, mỗi người mang một vai trò và chuyên môn riêng biệt.

Bác sĩ tâm thần là những chuyên gia y khoa được đào tạo chuyên sâu về tâm thần học, có khả năng kê đơn thuốc và chẩn đoán các bệnh lý phức tạp như tâm thần phân liệt và rối loạn lưỡng cực.
Chuyên gia tâm lý học lâm sàng sở hữu bằng tiến sĩ và thường thực hiện các liệu pháp tâm lý, chẩn đoán bệnh tâm thần, nhưng thường không kê đơn thuốc trừ khi có giấy phép đặc biệt.
Điều dưỡng chuyên khoa tâm thần có bằng thạc sĩ và được đào tạo để chẩn đoán, kê đơn thuốc, và đôi khi thực hiện liệu pháp tâm lý.
Nhân viên công tác xã hội có bằng thạc sĩ và chứng chỉ hành nghề, chuyên tư vấn và hỗ trợ tâm lý, nhưng không kê đơn thuốc.
Chuyên viên tư vấn thường tập trung vào các vấn đề cụ thể như nghiện ngập và có thể tư vấn về sức khỏe tâm thần, nhưng không chẩn đoán hoặc kê đơn thuốc.
Bác sĩ nội khoa có thể kê đơn thuốc và hỗ trợ quản lý sức khỏe tổng thể, mặc dù không chuyên sâu về tâm thần.

Tham khảo ý kiến bác sĩ. Các bệnh như lo âu và trầm cảm thường có thể được điều trị hiệu quả bằng thuốc kê đơn từ bác sĩ đa khoa. Hãy chia sẻ các triệu chứng và lo lắng của bạn với bác sĩ.

Bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến các chuyên gia tâm thần trong khu vực.
Tại Mỹ, để được hưởng các chính sách hỗ trợ dành cho người khuyết tật tâm thần, bạn cần có chẩn đoán chính thức từ chuyên gia.

Liên hệ với công ty bảo hiểm y tế. Nếu bạn sống ở Mỹ, hãy kiểm tra phạm vi bảo hiểm của mình để tìm các chuyên gia sức khỏe tâm thần được hỗ trợ chi phí.

Đảm bảo bạn hiểu rõ các yêu cầu như giấy giới thiệu từ bác sĩ đa khoa hoặc giới hạn số buổi trị liệu.
Nếu không có bảo hiểm, hãy tìm các trung tâm sức khỏe tâm thần cộng đồng hoặc phòng khám giá rẻ tại các trường đại học.

Đặt lịch hẹn với chuyên gia. Thời gian chờ đợi để gặp chuyên gia có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tháng. Hãy đặt lịch hẹn sớm nhất có thể và yêu cầu tham gia danh sách chờ nếu cần.

Nếu bạn đang có ý định tự tử, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ ngay lập tức. Tại Mỹ, hãy gọi National Suicide Prevention Lifeline hoặc số 911. Ở Việt Nam, liên hệ đường dây nóng 1800 1567 để được hỗ trợ.

Đặt câu hỏi một cách cởi mở. Đừng ngại trao đổi với chuyên gia trị liệu về những điều bạn chưa hiểu rõ. Hãy hỏi về các phương pháp điều trị khả thi, thời gian trị liệu dự kiến, và loại thuốc có thể được sử dụng.

Bạn cũng nên tìm hiểu cách hỗ trợ quá trình điều trị của mình. Dù không thể tự chữa khỏi bệnh tâm thần, nhưng có nhiều việc bạn có thể làm để cải thiện sức khỏe tâm thần; hãy thảo luận với chuyên gia về điều này.

Đánh giá mối quan hệ với chuyên gia trị liệu. Mối quan hệ giữa bạn và chuyên gia cần tạo cảm giác an toàn, thân thiện và thoải mái. Dù có thể cảm thấy dễ bị tổn thương trong những buổi đầu, chuyên gia trị liệu nên giúp bạn cảm thấy được tôn trọng và hỗ trợ.

Nếu sau vài buổi trị liệu, bạn vẫn cảm thấy không thoải mái, hãy cân nhắc thay đổi chuyên gia. Hãy nhớ rằng đây là mối quan hệ lâu dài, nên bạn cần cảm thấy họ luôn đứng về phía mình.

Đối mặt và vượt qua bệnh tâm thần

Ngừng tự phán xét bản thân. Những người mắc bệnh tâm thần, đặc biệt là trầm cảm và lo âu, thường có xu hướng tự trách mình. Tuy nhiên, giống như bạn không thể “từ bỏ” bệnh tiểu đường hay tim mạch, bạn cũng không nên tự trách mình vì đang đối mặt với bệnh tâm thần.

Xây dựng mạng lưới hỗ trợ. Một mạng lưới gồm những người thấu hiểu và ủng hộ bạn là điều vô cùng quan trọng, đặc biệt khi bạn đang đối phó với bệnh tâm thần. Hãy bắt đầu từ gia đình và bạn bè, sau đó mở rộng đến các nhóm hỗ trợ trong cộng đồng hoặc trực tuyến.

Liên Minh Quốc Gia Trợ Giúp Người Mắc Bệnh Tâm Thần (NAMI) là một nơi tuyệt vời để bắt đầu. Họ cung cấp đường dây tư vấn và hướng dẫn về các nguồn lực hỗ trợ.

Cân nhắc tập thiền hoặc thực hành chánh niệm. Dù không thể thay thế liệu pháp chuyên nghiệp hoặc thuốc men, thiền và chánh niệm có thể giúp kiểm soát triệu chứng của một số bệnh tâm thần, đặc biệt là liên quan đến nghiện ngập. Thiền và chánh niệm tập trung vào hiện tại và sự chấp nhận, giúp giảm căng thẳng.

Hãy bắt đầu với sự hướng dẫn từ chuyên gia thiền trước khi tự thực hành.
NAMI, The Mayo Clinic và howtomeditate.org cung cấp nhiều lời khuyên hữu ích về thiền.

Viết nhật ký. Ghi lại suy nghĩ và trải nghiệm trong nhật ký có thể mang lại nhiều lợi ích. Việc viết ra những ý nghĩ tiêu cực giúp bạn ngừng tập trung vào chúng. Theo dõi các yếu tố kích hoạt triệu chứng sẽ hỗ trợ chuyên gia trị liệu điều trị hiệu quả hơn. Đây cũng là cách an toàn để bộc lộ cảm xúc.

Duy trì chế độ ăn lành mạnh và tập thể dục. Dù không ngăn ngừa được bệnh tâm thần, chế độ ăn và tập luyện giúp kiểm soát triệu chứng. Sinh hoạt đều đặn và ngủ đủ giấc đặc biệt quan trọng với các bệnh như tâm thần phân liệt hoặc rối loạn lưỡng cực.

Nếu mắc rối loạn ăn uống như biếng ăn, cuồng ăn, hãy tham khảo chuyên gia để duy trì thói quen lành mạnh.

Hạn chế uống rượu. Rượu là chất gây trầm cảm và ảnh hưởng lớn đến tâm trạng. Nếu đang đối mặt với trầm cảm hoặc lạm dụng chất, hãy tránh xa rượu. Nếu uống, hãy tuân thủ mức độ vừa phải: 2 ly/ngày cho nữ và 3 ly/ngày cho nam.

Không uống rượu khi đang dùng một số loại thuốc. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về cách sử dụng thuốc an toàn.

Lời khuyên hữu ích

Nếu có thể, hãy nhờ người thân hoặc bạn bè đồng hành trong buổi trị liệu đầu tiên. Họ sẽ giúp bạn cảm thấy bình tĩnh và hỗ trợ tinh thần.
Lựa chọn phương pháp điều trị dựa trên bằng chứng khoa học và tư vấn từ chuyên gia. Các liệu pháp tự chữa tại nhà thường ít hiệu quả, thậm chí có thể làm bệnh trầm trọng hơn.
Xã hội thường mang định kiến về bệnh tâm thần. Nếu không thoải mái, đừng chia sẻ thông tin về bệnh của mình. Hãy tìm kiếm những người thấu hiểu, ủng hộ và yêu thương bạn.
Nếu người thân hoặc bạn bè mắc bệnh tâm thần, đừng phán xét hay yêu cầu họ “cố gắng hơn”. Hãy trao cho họ sự chấp nhận, yêu thương và hỗ trợ vô điều kiện.

Lưu ý quan trọng

Nếu bạn có ý nghĩ hoặc kế hoạch tự tử, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ ngay lập tức.
Nhiều bệnh tâm thần sẽ trở nên nghiêm trọng hơn nếu không được điều trị kịp thời. Hãy tìm sự hỗ trợ chuyên môn càng sớm càng tốt.
Đừng bao giờ tự điều trị mà không có sự hướng dẫn từ chuyên gia. Điều này có thể làm bệnh nặng hơn và gây nguy hiểm cho bạn hoặc người khác.

Du lịch

Ẩm thực

Khám phá

Đi Phượt

Vẻ đẹp Việt Nam

Chuyến đi