Cách tạo vẻ cổ kính cho đồ đồng thau
26/02/2025
Nội dung bài viết
Đồ đồng thau mới thường có màu vàng sáng bóng, nhưng theo thời gian, nó sẽ dần xỉn màu và hình thành lớp patina với sắc xanh lá, nâu hoặc đỏ nhạt. Nếu bạn yêu thích vẻ đẹp cổ điển, có nhiều phương pháp để làm cho đồ đồng thau trông cũ kỹ một cách tự nhiên. Hãy tiếp tục đọc để lựa chọn phương pháp phù hợp và chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi bắt đầu quá trình làm cũ.
Các bước thực hiện
Chuẩn bị đồ đồng thau
Xác định chắc chắn món đồ của bạn là đồng thau. Một số kim loại khác có vẻ ngoài tương tự nhưng sẽ phản ứng khác biệt khi áp dụng các phương pháp làm cũ. Sử dụng sai cách có thể gây hư hại, vì vậy hãy nhờ chuyên gia hoặc cửa hàng đồ cổ kiểm tra nếu bạn không chắc chắn.
- Đồng thau nguyên chất có màu vàng nâu sáng. Các kim loại tương tự bao gồm đồng (màu nâu hoặc nâu hồng) và đồng thiếc (màu nâu sẫm hơn).
- Đồng thau có từ tính yếu, chỉ phản ứng rõ với nam châm mạnh. Nếu nam châm nhỏ dính chặt vào bề mặt, có thể đó là kim loại khác được mạ đồng thau.
Xử lý phù hợp nếu món đồ không phải đồng thau nguyên chất. Nếu món đồ chỉ được mạ đồng thau, hãy sử dụng phương pháp nhẹ nhàng như giấm hoặc nước muối để tránh làm hỏng lớp mạ. Đối với đồng, bạn có thể tham khảo hướng dẫn làm cũ đồng. Với đồng thiếc, hãy sử dụng dung dịch chuyên dụng và tuân thủ hướng dẫn của nhà sản xuất.
Loại bỏ lớp sơn bóng trên bề mặt đồng thau bằng dung dịch tẩy sơn móng tay. Lớp sơn bóng ngăn cản quá trình oxy hóa, điều bạn đang muốn thực hiện. Sử dụng a-xê-tôn để tẩy sơn bóng một cách hiệu quả.
- Đeo găng tay và làm việc ở nơi thoáng khí để tránh hít phải hơi độc.
- Ngâm đồ vật nhỏ trong a-xê-tôn.
- Dùng chổi quét sơn để xử lý đồ vật lớn, đảm bảo phủ kín mọi ngóc ngách.
- Rượu metylic, dung dịch tẩy sơn hoặc dung môi pha sơn cũng là lựa chọn tốt.
Rửa sạch đồ vật bằng nước nóng sau khi tẩy sơn bóng. Đợi vài phút đến khi lớp sơn bong ra hoàn toàn, sau đó rửa lại bằng nước nóng.
- Kiểm tra kỹ để đảm bảo không còn sót lại sơn bóng. Đồ đồng thau hiện đại thường có lớp sơn bóng cứng, cần tẩy nhiều lần để loại bỏ hoàn toàn.
Với lớp dầu bóng mỏng hoặc không có lớp hoàn thiện, hãy sử dụng chất tẩy rửa nhẹ. Nếu bề mặt đồ vật nhờn dính, hãy lau sạch bằng cồn tẩy rửa hoặc hỗn hợp giấm và nước. Đối với đồng thau chưa xử lý, chỉ cần rửa bằng xà phòng và nước là đủ.
- Luôn đeo găng tay để tránh dầu từ tay ảnh hưởng đến quá trình làm cũ.
Lau khô hoàn toàn trước khi tiếp tục. Đảm bảo bề mặt đồng thau khô ráo trước khi áp dụng các phương pháp làm cũ. Sử dụng máy sấy tóc, đèn khò hoặc lò nướng để làm khô nhanh chóng.
- Lưu ý: Khi sử dụng nhiệt, hãy cẩn thận với đồ đồng thau vừa tẩy sơn bóng. Làm khô ở nơi thông thoáng và tránh xa vật dễ cháy.
- Bạn có thể lựa chọn bất kỳ phương pháp nào phù hợp dưới đây. Nếu không chắc chắn, hãy tham khảo bước đầu tiên của từng phương pháp để đưa ra quyết định.
Sử dụng nước muối hoặc giấm
Giấm hoặc nước muối là phương pháp an toàn và dễ dàng để làm cũ đồ đồng thau. Bất kỳ loại giấm gia dụng nào hoặc dung dịch muối pha với nước đều có thể sử dụng. Mặc dù phương pháp này có thể mất nhiều thời gian hơn – hàng giờ với giấm và hàng ngày với nước muối – nhưng bạn không cần tiếp xúc với hóa chất độc hại, và nguyên liệu đã có sẵn trong nhà.
- Chuẩn bị đồ vật như hướng dẫn trước đó để đảm bảo hiệu quả.
- Đeo găng tay cao su để tránh dầu từ tay ảnh hưởng đến bề mặt đồ vật.
Sử dụng nước muối để tạo màu sẫm cho đồng thau. Dung dịch muối pha loãng sẽ thúc đẩy quá trình oxy hóa, giúp đồng thau nhanh chóng có vẻ ngoài cổ điển. Dùng cọ quét sơn để phủ đều nước muối lên bề mặt và lặp lại hàng ngày cho đến khi đạt được hiệu ứng mong muốn.
Giấm mang lại hiệu quả nhanh chóng và rõ rệt hơn. Quét giấm lên bề mặt hoặc ngâm đồ vật trong giấm. Để khô và lặp lại nếu muốn màu sẫm hơn.
- Thêm một thìa muối vào giấm để tạo lớp patina xanh đặc trưng.
- Làm nóng đồng thau bằng máy sấy tóc hoặc lò nướng ở 230ºC để tăng hiệu quả, nhưng nhớ đeo găng tay chống nóng.
Hơi giấm tạo màu nâu ấm áp. Mặc dù không tạo được vẻ ngoài cổ điển như khi dùng amoniac hoặc dung dịch chuyên dụng, nhiều người yêu thích màu "bánh gừng" mà phương pháp này mang lại. Đây là cách an toàn và tiết kiệm.
- Đổ giấm vào xô nhựa có nắp đậy kín.
- Đặt các khối gỗ hoặc vật dụng khác vào xô để tạo bề mặt phẳng và khô ráo phía trên giấm.
- Đặt đồ đồng thau lên trên.
- Đậy kín nắp và để nguyên trong vài giờ hoặc qua đêm.
Dù sử dụng phương pháp nào, hãy rửa sạch đồ vật bằng nước ấm và lau khô. Sau khi đạt được hiệu ứng mong muốn (có thể cần lặp lại nhiều lần), rửa đồ đồng thau bằng nước ấm và lau khô nhẹ nhàng bằng khăn hoặc sử dụng nhiệt.
- Khi đồ vật đã khô, bạn có thể để nguyên hoặc phủ một lớp sơn bóng hoặc sáp để bảo vệ bề mặt.
Sử dụng dung dịch làm cũ chuyên dụng
Sử dụng dung dịch làm cũ đồng thau để tiết kiệm thời gian. Đây là phương pháp nhanh nhất, nhưng đòi hỏi bạn phải mua sản phẩm chuyên dụng. Các sản phẩm này thường được gọi là dung dịch làm cũ đồng thau, mỗi loại sẽ tạo ra hiệu ứng khác nhau nhưng quy trình thực hiện tương tự.
- Luôn tuân thủ hướng dẫn chuẩn bị đồ đồng thau trước khi sử dụng.
- Phương pháp này không phù hợp nếu bạn không chắc chắn về chất liệu đồ vật. Hãy tham khảo phần "Sử dụng giấm hoặc nước muối" ở trên.
Đeo găng tay cao su, kính bảo hộ và làm việc ở nơi thoáng khí. Các dung dịch này chứa nhiều hóa chất có thể gây hại cho da, mắt hoặc phát thải khí độc. Hãy bảo vệ bản thân bằng đồ bảo hộ và đảm bảo không gian thông thoáng.
- Đặc biệt cẩn thận nếu sản phẩm chứa các hóa chất như amoni hydroxit, axit axetic băng, axit nitric hoặc axit sulfuric.
Pha loãng dung dịch theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Đọc kỹ nhãn sản phẩm. Một số dung dịch không cần pha loãng, trong khi số khác cần pha với tỷ lệ 10 phần nước và 1 phần dung dịch. Sử dụng nước nguội và pha trong vật đựng bằng gốm hoặc nhựa đủ lớn để ngâm đồ vật.
- Không sử dụng vật đựng bằng kim loại vì axit trong dung dịch có thể ăn mòn.
- Đừng đổ quá đầy để tránh tràn khi ngâm đồ vật.
Đeo găng tay và lắc đồ vật bằng đồng thau trong dung dịch. Ngâm đồ vật và lắc nhẹ để loại bỏ bong bóng khí. Đảm bảo dung dịch ngập hoàn toàn đồ vật nhưng không chạm vào găng tay.
- Bong bóng khí bám trên bề mặt sẽ tạo ra các đốm sáng chưa được làm cũ.
- Lật đồ vật qua lại để tiếp xúc đều với dung dịch.
Quan sát sự thay đổi màu sắc và lấy đồ vật ra khi đạt màu mong muốn. Đồ vật sẽ chuyển màu từ hồng sang đỏ, nâu rồi đen. Lấy ra khi đạt màu sắc ưng ý.
- Nếu muốn làm sáng bề mặt, hãy để đồ vật chuyển màu sẫm hơn một chút so với dự định.
- Không lo lắng nếu lấy ra quá sớm hoặc quá muộn. Bạn có thể ngâm lại hoặc chà nhẹ để điều chỉnh màu.
Rửa đồ vật để làm sáng màu (tuỳ chọn). Rửa bằng nước nóng và dùng bọt biển hoặc miếng cọ rửa để loại bỏ lớp bột trắng. Đồ vật sẽ sáng bóng hơn so với lớp patina sẫm màu ban đầu.
- Để tạo lớp patina đen, hãy nhúng đồ vật vào dung dịch 2-3 lần và rửa sau mỗi lần.
Lau khô đồ vật. Khi hài lòng với màu sắc, lau khô ngay lập tức. Những vùng ướt sẽ sẫm màu hơn khi khô. Sử dụng khăn giấy hoặc giẻ để tránh dính màu.
Phủ sơn bóng hoặc sáp để bảo vệ màu sắc (tuỳ chọn). Sơn bóng hoặc sáp giúp duy trì màu sắc hiện tại, đặc biệt hữu ích nếu đồ vật thường xuyên được chạm vào hoặc bạn muốn giữ nguyên vẻ ngoài.
Sử dụng hơi amoniac
Amoniac giúp tạo vẻ cũ kỹ tự nhiên nhất cho đồng thau. Mặc dù là chất ăn mòn cần thận trọng, amoniac mang lại màu nâu ánh xanh lá độc đáo, tạo vẻ cổ điển chân thực hơn các phương pháp khác.
- Amoniac sẽ bay hơi theo thời gian, vì vậy bạn cần lặp lại quy trình khi đồ đồng thau trở lại màu cũ. Thời gian tùy thuộc vào chất lượng đồ vật.
- Phương pháp này yêu cầu thực hiện đầy đủ các bước chuẩn bị trước khi áp dụng.
Mua amoniac đậm đặc và xô có nắp đậy kín tại cửa hàng dụng cụ. Sử dụng amoniac "đậm đặc" hoặc "trong", không phải loại pha loãng thông thường. Xô có nắp kín sẽ giúp giữ hơi amoniac hiệu quả.
- Với đồ vật nhỏ, bạn có thể dùng lọ thủy tinh có nắp đậy chặt. Buộc dây vào đồ vật và treo phía trên một lượng nhỏ amoniac, sau đó đậy kín để giữ hơi bên trong.
Đeo găng tay cao su, kính bảo hộ và làm việc ở nơi thông thoáng. Amoniac thải ra hơi độc, tuyệt đối không hít phải. Ưu tiên làm việc ngoài trời hoặc trong không gian thông gió tốt.
Đặt các khúc gỗ dưới đáy xô để tạo kệ đỡ. Sử dụng ván ép hoặc khối gỗ để tạo bề mặt vững chắc cho đồ vật lớn. Đảm bảo kệ đủ rộng và chắc chắn để đặt đồ đồng thau lên trên.
Rót amoniac vào xô. Đổ amoniac vào xô sao cho mực nước thấp hơn tấm ván trên cùng. Bạn không cần quá nhiều amoniac, nhưng lượng lớn hơn sẽ đẩy nhanh quá trình phản ứng.
Đặt đồ đồng thau lên "kệ gỗ". Đảm bảo đồ vật được đặt vững chắc và không có nguy cơ rơi vào amoniac. Nếu đồ vật rơi, hãy đeo găng tay để vớt lên, rửa bằng nước ấm và lau khô trước khi đặt lại.
Đậy kín nắp xô và kiểm tra định kỳ. Quá trình làm cũ có thể mất vài giờ, tùy thuộc vào nhiệt độ, độ ẩm, chất lượng amoniac và đồ đồng thau. Kiểm tra sau khoảng 1 giờ, tránh hít phải hơi amoniac.
- Mở hé nắp xô, quan sát nhanh và đậy kín lại để giữ hơi amoniac bên trong.
Để đồ vật khô tự nhiên ở nơi thoáng gió. Khi đạt được màu sắc mong muốn, hãy để đồ vật khô tự nhiên. Thoa sáp nếu muốn tăng độ bóng.
- Hiệu quả làm cũ của amoniac chỉ là tạm thời, vì vậy không nên sử dụng sơn bóng vì sẽ cần làm sạch để lặp lại quy trình.
- Amoniac có thể tái sử dụng cho các đồ vật khác, nhưng cuối cùng sẽ mất hiệu lực và cần thay thế.
Lời khuyên
- Nếu có dụng cụ phòng thí nghiệm và kiến thức hóa học, bạn có thể tự pha chế dung dịch làm cũ đồng thau. Thử nghiệm trên một góc nhỏ trước khi áp dụng toàn bộ bề mặt.
- Dù sử dụng phương pháp nào, hãy phủ sáp hoặc sơn bóng lên đồ đồng thau sau khi khô để ngăn quá trình oxy hóa tiếp tục.
- Sử dụng nước để đẩy nhanh quá trình làm cũ. Đặt đồ vật vào vật đựng chứa nước và để bay hơi tự nhiên. Phương pháp này có thể cần lặp lại để đạt hiệu quả.
- Để đồ đồng thau cũ đi tự nhiên bằng cách sử dụng và trưng bày thường xuyên. Lớp patina sẽ hình thành chậm nhưng mang vẻ đẹp tự nhiên.
- Bạn có thể dùng amoniac bằng cách đặt đồ vật vào túi nilon cùng giẻ tẩm amoniac, sau đó buộc chặt. Tuy nhiên, phương pháp này thường tạo lớp patina không đồng đều.
Cảnh báo
- Nếu không chắc chắn về chất liệu đồ vật, hãy nhờ chuyên gia hoặc cửa hàng đồ cổ kiểm tra. Đồng, đồng thiếc hoặc đồ vật mạ đồng thau có thể bị hư hại nếu sử dụng sai phương pháp.
- Không sử dụng Clorox hoặc dung dịch natri hypoclorit để làm cũ đồ đồng thau vì chúng nguy hiểm và khó kiểm soát.
- Nếu nam châm hút mạnh vào đồ vật, có thể đó là kim loại khác được mạ đồng thau. Hãy xử lý nhẹ nhàng để tránh làm hỏng lớp mạ.
Những thứ bạn cần
Chuẩn bị đồ đồng thau
- Vật dụng làm từ đồng thau
- Găng tay cao su bảo vệ
- A-xê-tôn hoặc dung môi pha sơn, dung dịch tẩy sơn (dành cho đồ vật có lớp sơn bóng)
- Giấm, cồn tẩy rửa hoặc xà phòng pha nước (dành cho đồ vật không sơn bóng)
- Nguồn nhiệt giúp làm khô nhanh
- Nam châm nhỏ để kiểm tra chất liệu đồng thau
Sử dụng giấm hoặc nước muối để làm sạch
- Găng tay cao su bảo vệ
- Muối ăn hoặc giấm (tuỳ chọn)
- Nước sạch
- Chổi quét sơn cỡ nhỏ
- Xô nhựa có nắp đậy kín (tuỳ chọn)
Sử dụng dung dịch làm cũ để tạo hiệu ứng cổ điển
- Dung dịch làm cũ đồng thau
- Nước sạch
- Vật đựng bằng gốm hoặc nhựa
- Kính bảo hộ
- Găng tay cao su
- Khu vực thông gió tốt
- Miếng cọ rửa Scotch-brite hoặc cước nhựa
- Khăn lau
Ứng dụng hơi amoniac để làm sạch và xử lý bề mặt
- Xô nhựa có nắp đậy kín
- Khu vực thông gió đảm bảo an toàn
- Amoniac dùng để xử lý
- Găng tay cao su bảo vệ
- Kính bảo hộ an toàn
Du lịch
Ẩm thực
Khám phá
Đi Phượt
Vẻ đẹp Việt Nam
Chuyến đi
