Hướng dẫn Gây giống Cá Xiêm

Tìm hiểu kỹ lưỡng. Khi bắt đầu gây giống bất kỳ loài động vật nào, việc hiểu rõ về chúng là vô cùng quan trọng. Hãy nghiên cứu kỹ về cách chăm sóc và gây giống cá Xiêm. Có rất nhiều tài liệu, sách và trang web hữu ích về chủ đề này. Mỗi lần sinh sản, cá Xiêm có thể đẻ hơn 600 trứng, đồng nghĩa với việc bạn sẽ phải chăm sóc hơn 500 cá con. Bạn cần xác định rõ mục tiêu của mình khi tham gia vào quá trình này.

• Bạn quan tâm đến di truyền học, muốn khoe thành quả với mọi người, hay cung cấp cá cho các cửa hàng thú cưng?
• Hay đơn giản là bạn yêu thích cá Xiêm và muốn nâng tầm sở thích của mình?
• Gây giống cá Xiêm để kinh doanh đòi hỏi đầu tư lớn về thời gian, không gian và tài chính. Do chi phí cao và lợi nhuận không dễ dàng, đây không nên là mục tiêu ban đầu của bạn.

Chuẩn bị bể nuôi cá. Trước khi bắt đầu gây giống cá Xiêm, hãy thiết lập hai bể nuôi và đảm bảo quá trình xử lý nước đã hoàn tất ở cả hai bể. Điều này giúp cá có môi trường sống ổn định ngay từ đầu.

Tìm kiếm cặp cá giống chất lượng. Cá Xiêm non thường dễ gây giống thành công hơn. Hãy tìm mua cặp cá giống từ những người gây giống uy tín trực tuyến hoặc trong khu vực của bạn. Nếu có thể, hãy chọn hai cặp để dự phòng trường hợp một cặp không thành công.

• Cá Xiêm ở cửa hàng thường quá già hoặc không rõ nguồn gốc, nhưng đây là lựa chọn rẻ và dễ tìm hơn.
• Nếu chọn cá từ cửa hàng, hãy lưu ý rằng cá con có thể khó bán hoặc nhận nuôi, vì nhiều cửa hàng không mua lại cá không rõ nguồn gốc.

Cho cá thích nghi với môi trường. Để cá Xiêm sống trong bể vài tháng trước khi gây giống để chúng quen với môi trường nước. Cá đực sinh sản tốt nhất khi dưới 14 tháng tuổi. Hãy lên kế hoạch gây giống khi bạn có thời gian rảnh dài và không bị gián đoạn.

• Sau khi ghép đôi, bạn cần dành ít nhất vài giờ mỗi ngày trong hai tháng hoặc hơn để chăm sóc cá bố mẹ và cá con. Đảm bảo không có kế hoạch du lịch hoặc công việc quan trọng trong thời gian này.

Chuẩn bị bể gây giống. Bể gây giống nên có dung tích 19-38 lít, trang bị vách ngăn tháo lắp dễ dàng, chỗ ẩn nấp, máy lọc điều chỉnh được (như máy lọc bọt biển) và thiết bị sưởi duy trì nhiệt độ 27°C. Không sử dụng sỏi hoặc chất nền khác để tránh trứng bị lạc. Chỉ đổ nước cao 13-15 cm và đặt bể ở nơi yên tĩnh, tránh xa các yếu tố gây xao nhãng như cá khác, màu sắc rực rỡ hoặc hoạt động con người.

Bắt đầu cho cá ăn thức ăn sống khi chuẩn bị gây giống. Ấu trùng tôm biển hoặc trùn chỉ là lựa chọn tốt nhất, nhưng bạn cũng có thể sử dụng sâu, dế, gián hoặc các loại côn trùng khác (cắt nhỏ). Tự nuôi hoặc mua thức ăn sống từ cửa hàng cá cảnh hoặc người gây giống để tránh nhiễm khuẩn, bụi bẩn hoặc hóa chất từ côn trùng hoang dã. Nếu không có thức ăn sống tươi, bạn có thể thử thức ăn sống đông lạnh.

Chuẩn bị thức ăn cho cá con. Cá Xiêm con rất nhỏ và chỉ ăn thức ăn sống, vì vậy bạn cần chuẩn bị nguồn thức ăn sống cực nhỏ ngay khi chúng nở. Trùn cám là lựa chọn tốt nhất, nhưng một số người gây giống thích dùng trùng cỏ hoặc trùn giấm. Ấu trùng tôm biển cũng có thể sử dụng nhưng chỉ với lượng nhỏ kết hợp với các loại thức ăn khác, vì ăn quá nhiều có thể gây bệnh rối loạn bong bóng cá.

Cho cặp cá làm quen với nhau. Sau khi cá đã ăn thức ăn sống ổn định trong 1-2 tuần, bạn có thể bắt đầu giới thiệu cặp cá Xiêm với nhau. Đặt bể của cá đực và cá cái gần nhau để chúng có thể nhìn thấy nhau nhưng vẫn tách biệt. Bạn có thể đặt hai bể cạnh nhau hoặc sử dụng vách ngăn trong bể gây giống. Việc làm quen này giúp giảm nguy cơ cá tấn công nhau khi thả chung.

• Một số người gây giống thả cá đực vào bể gây giống và dùng ly nhựa trong hoặc nắp đèn dầu để ngăn cá đực tấn công cá cái. Cá cái chỉ nên được làm quen vài giờ mỗi ngày do không gian hạn chế.
• Một số khác tách riêng cá trong vài ngày trước khi cho chúng làm quen thêm vài ngày nữa.

Quan sát hành vi của cá. Theo dõi cặp cá để xem chúng có thích hợp với nhau không. Cá đực thường bơi vòng quanh, phô bày vây, phồng mang và thể hiện bản thân. Cá cái sẽ xuất hiện sọc dọc trên cơ thể và cúi đầu tỏ ra phục tùng. Một chút hung hăng là bình thường, nhưng nếu chúng tấn công nhau dù có vách ngăn, hãy tách chúng ra và thử lại sau hoặc thay cặp cá khác.

Tháo vách ngăn. Khi cá đực đã xây tổ bong bóng lớn trong 2-3 ngày, tắt máy lọc và thả cá cái vào bể. Quan sát kỹ cặp cá, vì cá đực thường bắt nạt cá cái, rỉa vây và đuổi cá cái quanh bể. Điều này là bình thường miễn không gây nguy hiểm tính mạng. Đảm bảo bể có nhiều chỗ trốn cho cá cái và kiểm tra thường xuyên để ngăn thương tích nghiêm trọng.

Để quá trình diễn ra tự nhiên. Cá đực sẽ dụ cá cái bơi dưới tổ bong bóng và ghì lấy nhau. Quá trình này có thể lặp lại nhiều lần cho đến khi trứng xuất hiện. Cá cái sẽ rơi vào trạng thái 'bất động' khi trứng rơi ra, và cá đực sẽ nhặt trứng đặt vào tổ. Một số cá cái giúp đỡ, nhưng một số khác có thể ăn trứng, vì vậy hãy theo dõi kỹ và tách cá cái nếu cần.

Tách cá cái ra khỏi bể. Khi cá cái ngừng đẻ trứng, cá đực sẽ tiếp tục bắt nạt và cá cái sẽ lẩn trốn. Nhẹ nhàng vớt cá cái ra và thả vào bể riêng. Sử dụng dung dịch Maroxy để giúp vây cá lành lại và ngăn nấm mốc ảnh hưởng đến trứng.

Giữ cá đực trong bể cho đến khi cá con nở và bơi tự do. Quá trình này mất khoảng ba ngày. Một số người gây giống không cho cá đực ăn trong thời gian này để tránh nguy cơ ăn trứng và cá con. Nếu cho ăn, hãy dùng lượng nhỏ và loại bỏ thức ăn thừa bằng ống nhỏ giọt. Không dùng máy lọc để tránh làm xáo trộn đàn cá con, nhưng duy trì đèn sáng cả ngày lẫn đêm.

Chờ đợi cá con nở. Khi cá con bắt đầu nở, chúng sẽ bám vào tổ bong bóng, và cá đực sẽ liên tục thay thế những bong bóng bị vỡ. Sau vài ngày, cá con sẽ bơi tự do, di chuyển ngang và rời khỏi tổ. Trước khi rời tổ, cá con sẽ tiêu thụ lòng đỏ trứng còn sót lại và chưa thể tự ăn.

Tách cá đực ra khỏi bể, cẩn thận để không làm ảnh hưởng đến cá con. Cá đực có thể trở lại chế độ ăn uống và sinh hoạt bình thường. Nếu cá đực trông mệt mỏi sau quá trình gây giống, hãy thêm một ít dung dịch Maroxy vào bể để giúp vây cá phục hồi.

Bắt đầu cho cá con ăn. Ngay sau khi tách cá đực, hãy cho cá con ăn một lượng nhỏ trùn cám sống. Cho ăn hai lần mỗi ngày và theo dõi lượng thức ăn tiêu thụ. Nếu trùn cám còn thừa, hãy bỏ qua bữa tiếp theo. Nếu thấy nhiều trùn cám chết, giảm lượng thức ăn. Cá con cần thức ăn sống cực nhỏ như:

• Trùng cỏ: Dùng trong tuần đầu tiên.
• Trùn cám: Phù hợp cho cá con từ 3-40 ngày tuổi.
• Ấu trùng tôm biển: Dễ kiểm soát nhưng tránh cho ăn quá nhiều để ngừa bệnh rối loạn bong bóng cá.

Cho cá con thời gian phát triển. Duy trì nhiệt độ 27°C và che bể để tránh gió và bay hơi. Tăng dần lượng thức ăn và di chuyển cá con sang bể lớn hơn khi cần. Nếu nhiều cá con chết, kiểm tra nhiệt độ, chất lượng nước và vệ sinh bể.

• Bật máy lọc với dòng chảy nhẹ khi cá con được một tuần tuổi.
• Thay 10% nước mỗi vài ngày khi cá con được hai tuần tuổi và tắt đèn vào ban đêm.
• Tăng dần dòng chảy máy lọc trong những tuần tiếp theo, đảm bảo cá con đủ khỏe để bơi ngược dòng.

Chuyển cá con sang bể lớn. Khi cá con được hai tuần tuổi, hãy di chuyển chúng sang bể có dung tích ít nhất 75 lít. Đảm bảo nhiệt độ và chất lượng nước tương tự bể cũ. Nếu dùng bể nhỏ, bạn có thể đổ thêm nước và chuyển bể khi cá được 4-5 tuần tuổi.

Chuyển đổi thức ăn từ sống sang khô cho cá con. Khi cá con đạt khoảng một tháng tuổi, bạn có thể bắt đầu chuyển dần từ thức ăn sống sang thức ăn đông lạnh, sau đó là thức ăn khô hoặc dạng viên nhỏ. Đảm bảo thức ăn được nghiền nhỏ phù hợp với kích thước miệng của cá. Cho ăn với lượng vừa phải và giảm dần thức ăn sống. Luôn dọn sạch thức ăn thừa trong bể để tránh ô nhiễm nước.

Tách riêng cá đực khi chúng bắt đầu hung hăng. Khi cá đực bắt đầu đánh nhau (thường từ 5-8 tuần tuổi), hãy tách chúng ra khỏi bể chính và nuôi riêng trong các bể nhỏ đặt cạnh nhau để tránh cảm giác bị cô lập.

• Những con cá đực không đánh nhau có thể tiếp tục sống chung với cá cái cho đến khi chúng thể hiện sự hung hăng.
• Một số cá đực có thể bỏ ăn trong vài ngày đầu; hãy thử dùng thức ăn sống để kích thích chúng ăn trở lại.
• Tiếp tục tách riêng những con cá đực và cá có biểu hiện hung hăng. Sau đó, sử dụng vách ngăn mờ để ngăn chúng nhìn thấy nhau, vì chúng có thể căng thẳng và tấn công lẫn nhau.

Lên kế hoạch cho tương lai của đàn cá con. Nếu bạn có ý định bán cá con, hãy liên hệ với những người mua tiềm năng. Đến tuần thứ 10-11, cá con sẽ bắt đầu thể hiện những đặc điểm trưởng thành, và bạn có thể chọn ra những con cá chất lượng nhất để tiếp tục gây giống hoặc chụp ảnh để quảng bá. Nếu bạn đang xây dựng một dòng cá độc đáo, hãy chọn lọc kỹ lưỡng và chỉ giữ lại những con cá tốt nhất, đồng thời tìm cách xử lý số cá còn lại để tránh quá tải.

Phân biệt giới tính của cá Xiêm khi còn nhỏ. Đây là công việc đòi hỏi kinh nghiệm và sự quan sát tỉ mỉ, ngay cả những người nuôi cá lâu năm đôi khi cũng nhầm lẫn.

• Cá đực thường có vây dài hơn, nhưng khi còn nhỏ, vây của chúng có thể ngắn.
• Cá đực thường phồng mang khi đối đầu với nhau. Cá cái cũng có thể hung hăng nhưng ít phồng mang hơn.
• Cá cái có bộ phận sinh sản nằm dưới bụng, nơi trứng sẽ được phóng ra khi đẻ.
• Cá đực thường xây tổ bong bóng. Nếu bạn thấy một con cá Xiêm thổi bong bóng, đó có thể là cá đực. Tuy nhiên, một số cá cái cũng có khả năng này, vì vậy cần kiểm tra kỹ lưỡng.