Hướng dẫn nuôi chim non

27/02/2025

Nội dung bài viết

Vào mùa xuân, hình ảnh những chú chim non lạc đàn không hiếm gặp, tiếng kêu yếu ớt của chúng khiến trái tim của bất kỳ ai, dù cứng rắn đến đâu, cũng phải mềm lòng. Bản năng tự nhiên thúc giục bạn muốn ôm ấp và chăm sóc chúng. Tuy nhiên, trước khi hành động, hãy đánh giá tình hình kỹ lưỡng để đảm bảo bạn đang làm điều tốt nhất cho chú chim nhỏ. Liệu nó có thực sự bị bỏ rơi? Có trung tâm bảo tồn nào có thể chăm sóc nó tốt hơn không? Nếu bạn quyết định tự nuôi, hãy chuẩn bị tinh thần vì chim non rất yếu ớt và cần được cho ăn nhiều lần trong ngày. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn mọi thông tin cần thiết về cách nuôi dưỡng và chăm sóc chim non.

Các bước thực hiện

Đánh giá tình hình

Xác định xem chim non thuộc loại phụ thuộc hay tự lập. Đầu tiên, bạn cần xác định xem loài chim đó có thể tự kiếm ăn ngay sau khi nở hay cần được bố mẹ nuôi dưỡng. Chim non phụ thuộc thường không mở mắt khi mới nở, không có lông và hoàn toàn phụ thuộc vào bố mẹ để được ấp ủ và nuôi dưỡng. Các loài chim như chim cổ đỏ, chim giẻ cùi và chào mào lửa thuộc nhóm này. Trong khi đó, chim non tự lập phát triển hơn khi mới nở, mắt mở ngay và có lớp lông tơ mềm mại. Chúng có thể đi lại và theo mẹ kiếm ăn. Ví dụ điển hình là chim choi choi, vịt và ngỗng.

Chim non tự lập dễ chăm sóc hơn nhưng hiếm khi cần sự giúp đỡ của con người. Chúng thường làm tổ gần mặt đất để tránh bị ngã. Nếu gặp chim non tự lập lạc đàn, hãy cố gắng đưa nó về với mẹ trước khi quyết định nuôi.
Chim non phụ thuộc không thể tự chăm sóc bản thân và cần được nuôi dưỡng. Ở vùng ngoại ô, chim non phụ thuộc thường bị ngã hoặc bị đẩy khỏi tổ. Trong một số trường hợp, bạn có thể đưa nó về tổ hoặc phải tự chăm sóc. Bạn cũng có thể để mọi việc diễn ra theo tự nhiên.

Phân biệt chim non và chim ra ràng. Khi bắt gặp một chú chim nhỏ thuộc loài chim đậu cành hoặc chim hót, nghi ngờ bị rơi khỏi tổ hoặc bị bỏ rơi, bạn cần xác định xem đó là chim non hay chim ra ràng. Chim non chưa đủ trưởng thành để rời tổ, thường chưa mọc đủ lông và có thể chưa mở mắt. Chim ra ràng đã phát triển đầy đủ lông, đủ khỏe để học bay và có thể đậu trên cành cây.

Chim non cần được ở trong tổ, nếu không, có thể đã xảy ra sự cố như bị ngã hoặc bị đẩy ra bởi các con khỏe hơn. Chim non bị bỏ rơi thường khó sống sót nếu không được giúp đỡ.
Chim ra ràng có thể đang học bay. Nếu thấy chúng trên mặt đất, hãy quan sát kỹ trước khi can thiệp. Chim bố mẹ có thể vẫn đang chăm sóc chúng từ xa.

Đưa chim non trở lại tổ nếu có thể. Nếu xác định chim non bị rơi khỏi tổ, hãy cố gắng đưa nó trở về. Tìm tổ chim gần đó, đặt chim non vào và giữ ấm bằng tay. Kiểm tra xem chim có bị thương không, nếu không, nhẹ nhàng đặt nó vào tổ.

Đừng lo chim bố mẹ sẽ bỏ con vì mùi người. Chim không nhận biết bằng khứu giác mà bằng thị giác và thính giác.
Sau khi đặt chim vào tổ, rời đi nhanh chóng để tránh làm chim bố mẹ sợ hãi. Quan sát từ xa nếu có thể.
Lưu ý rằng chim non yếu có thể bị đẩy ra khỏi tổ lần nữa do cạnh tranh thức ăn và hơi ấm.
Nếu tổ chim bị bỏ rơi hoàn toàn, bạn cần tự chăm sóc chim non.

Tạo tổ nhân tạo nếu cần thiết. Nếu tổ chim bị rơi do gió mạnh hoặc thú săn mồi, bạn có thể làm tổ mới. Sử dụng rổ hoặc chậu có lỗ thoát nước, lót khăn giấy và treo lên cây gần vị trí cũ. Đảm bảo tổ được che chắn khỏi ánh nắng trực tiếp.

Giữ ấm chim non trước khi đặt vào tổ mới. Quan sát từ xa để đảm bảo chim bố mẹ quay lại.
Không sử dụng cỏ khô để lót tổ vì nó có thể gây lạnh cho chim non.

Liên hệ trung tâm cứu trợ nếu chim non bị bỏ rơi. Nếu chắc chắn chim non bị bỏ rơi, hãy gọi cho trung tâm cứu trợ chim. Các tình huống cần can thiệp bao gồm: chim non bị thương, ốm yếu, hoặc chim bố mẹ không quay lại sau hai giờ.

Trung tâm cứu trợ có kinh nghiệm chăm sóc chim non, giúp tăng cơ hội sống sót.
Nếu không có trung tâm cứu trợ, liên hệ bác sĩ thú y hoặc kiểm lâm để được hỗ trợ.
Chỉ tự chăm sóc chim non khi không còn lựa chọn nào khác, vì việc này đòi hỏi nhiều công sức và cơ hội thành công thấp.
Lưu ý rằng nuôi nhốt chim hoang dã có thể vi phạm pháp luật nếu không có giấy phép.

Hướng dẫn cho chim non ăn

Cho chim non ăn mỗi 15-20 phút từ sáng đến tối. Chim non cần được cho ăn liên tục, tương tự như cách chim bố mẹ chăm sóc chúng hàng trăm lần mỗi ngày. Để đáp ứng nhu cầu này, bạn cần cho chim ăn sau mỗi 15-20 phút từ sáng đến tối.

Khi chim đã mở mắt và mọc lông, bạn có thể giãn lịch cho ăn xuống 30-45 phút. Tăng dần lượng thức ăn mỗi lần và giảm số lần cho ăn.
Khi chim đủ khỏe để nhảy nhót, chỉ cần cho ăn mỗi giờ một lần. Dần dần tăng khoảng cách lên 2-3 giờ và để thức ăn trong hộp để chim tập mổ.

Lựa chọn thức ăn phù hợp cho chim non. Dù có nhiều ý kiến khác nhau, hầu hết chuyên gia đồng ý rằng chim non cần thức ăn giàu protein. Một chế độ ăn tốt cho chim non bao gồm 60% thức ăn hạt nhỏ cho chó/mèo con, 20% trứng luộc chín và 20% sâu cho chim.

Thức ăn hạt cần được làm mềm với nước đến độ xốp, tránh quá lỏng để chim không bị sặc.
Trứng và sâu cần được cắt nhỏ để chim dễ nuốt.

Điều chỉnh chế độ ăn khi chim lớn hơn. Khi chim bắt đầu nhảy nhót, bạn có thể thêm thức ăn dành cho chim trưởng thành vào chế độ ăn.

Chim ăn côn trùng có thể ăn giun đất, châu chấu và dế được băm nhỏ.
Chim ăn hoa quả sẽ thích quả mọng, nho và nho khô ngâm nước.

Chú ý đến chế độ ăn đặc biệt của một số loài chim. Các loài như bồ câu, vẹt, chim ruồi, chim ăn cá và chim săn mồi cần chế độ ăn riêng biệt.

Bồ câu và vẹt cần thức ăn công thức dạng lỏng, giống như “sữa diều” mà chim bố mẹ cung cấp.
Chim ruồi cần mật hoa, chim ăn cá cần cá tuế băm nhỏ, và chim săn mồi cần côn trùng hoặc động vật nhỏ.

Tránh cho chim non ăn bánh mì hoặc sữa. Sữa không phải là thức ăn tự nhiên của chim và bánh mì không cung cấp đủ dinh dưỡng. Luôn để thức ăn nguội đến nhiệt độ phòng trước khi cho chim ăn.

Áp dụng kỹ thuật cho ăn đúng cách. Sử dụng nhíp cùn, kẹp nhựa hoặc đũa nhỏ để đưa thức ăn vào mỏ chim một cách nhẹ nhàng. Mỗi lần cho ăn, chỉ lấy một lượng nhỏ thức ăn và đặt vào mỏ chim.

Đừng lo lắng nếu thức ăn rơi sai vị trí, vì thanh quản của chim sẽ tự động đóng lại khi ăn.
Nếu chim không há mỏ, hãy gõ nhẹ lên mỏ hoặc chà thức ăn quanh mép để kích thích phản xạ. Nếu cần, nhẹ nhàng banh mỏ chim ra.
Cho chim ăn đến khi nó từ chối thức ăn, tránh cho ăn quá no.

Tránh cho chim non uống nước. Chim non dễ bị sặc nước, dẫn đến ngạt thở. Chỉ cho chim uống nước khi nó đủ lớn để nhảy nhót. Khi đó, đặt một khay nước nông trong hộp để chim tự uống.

Thêm đá cẩm thạch hoặc hòn đá nhỏ vào khay nước để ngăn chim nhảy vào.
Nếu nghi ngờ chim bị mất nước, hãy đưa nó đến bác sĩ thú y để được tiêm dịch.

Hướng dẫn chăm sóc chim non

Tạo tổ tạm thời cho chim. Sử dụng hộp giấy cứng có nắp, đục lỗ dưới đáy và đặt một bát nhựa hoặc gỗ bên trong. Lót khăn giấy để tạo thành tổ ấm áp.

Tránh dùng vật liệu dạng sợi hoặc cỏ, lá cây vì chúng dễ gây nguy hiểm cho chim.
Thay vật liệu lót tổ thường xuyên khi bị ẩm hoặc bẩn.

Giữ ấm cho chim non. Nếu chim bị ướt hoặc lạnh, hãy làm ấm nó ngay lập tức. Sử dụng đệm sưởi ở nhiệt độ thấp, túi nước ấm hoặc bóng đèn 40 watt để duy trì nhiệt độ phù hợp.

Đảm bảo nhiệt độ trong hộp khoảng 35°C cho chim dưới một tuần tuổi, giảm dần 5°C mỗi tuần.
Đặt hộp ở nơi tránh ánh nắng trực tiếp và gió lùa để bảo vệ chim non khỏi quá nóng hoặc quá lạnh.

Tạo không gian yên tĩnh cho chim non. Chim non cần một môi trường yên tĩnh, không căng thẳng để phát triển tốt. Đặt hộp nuôi chim ở nơi tránh xa tiếng ồn, thú cưng và trẻ em. Tránh những hành động như chạm vào chim quá nhiều, tiếng ồn lớn, nhiệt độ không ổn định, hoặc lịch cho ăn bất thường.

Khi quan sát hoặc chăm sóc chim, hãy giữ chim ở ngang tầm mắt để tránh làm chim sợ hãi, vì chim có thể coi bạn như kẻ săn mồi nếu bị nhìn từ trên xuống.

Theo dõi sự phát triển của chim. Cân chim hàng ngày bằng cân thức ăn hoặc cân bưu phẩm để đảm bảo chim tăng cân đều đặn. Trọng lượng chim nên tăng gấp đôi trong vòng 4-6 ngày và tiếp tục tăng nhanh trong hai tuần đầu.

Tham khảo biểu đồ phát triển để đánh giá sự tăng trưởng của chim so với loài của nó.
Nếu chim không tăng cân hoặc tăng quá chậm, hãy đưa chim đến bác sĩ thú y hoặc trung tâm cứu trợ ngay lập tức.

Cho chim tập bay và thả về tự nhiên. Khi chim đã mọc đủ lông, hãy chuyển nó sang chuồng lớn hoặc khu vực có rào chắn để tập bay. Khả năng bay là bản năng của chim, vì vậy chỉ sau vài ngày, chim sẽ bay thành thạo.

Khi chim đã bay tốt, hãy thả nó ở nơi có nhiều chim cùng loài và nguồn thức ăn dồi dào.
Nếu thả chim trong vườn, hãy mở cửa lồng và để chim tự quyết định thời điểm bay đi.
Chim được nuôi nhốt càng ít thì khả năng sinh tồn trong tự nhiên càng cao.