10 Món ăn truyền thống đậm đà bản sắc Tết của các dân tộc Việt Nam

Mâm cỗ Tết của người Thái là sự hội tụ tinh hoa núi rừng, với xôi ngũ sắc, bánh chưng, rượu nếp cùng các món từ măng rừng, thịt trâu, lợn, gà và cá. Mỗi món ăn không chỉ mang hương vị đặc trưng mà còn chứa đựng triết lý sống hài hòa với thiên nhiên, thể hiện lòng thành kính với tổ tiên.

Nổi bật nhất phải kể đến món thịt sấy - đặc sản làm say lòng thực khách bởi sự kết hợp tinh tế giữa vị cay nồng của ớt, tỏi, hương thơm độc đáo của mắc khén (tiêu rừng Tây Bắc). Từng thớ thịt dai mềm vừa phải, vị ngọt tự nhiên hòa quyện cùng chút cay the nơi đầu lưỡi, tạo nên trải nghiệm vị giác khó quên.

Gắn bó với núi rừng và lối sống tự cung tự cấp, người Nùng đã sáng tạo nên nền ẩm thực độc đáo, trở thành niềm tự hào của vùng đất Lạng Sơn. Những món ăn truyền thống không chỉ nuôi dưỡng cộng đồng mà còn trở thành sứ giả văn hóa, đặc biệt trong mâm cỗ Tết - bữa tiệc xua tan điềm xấu cuối năm.

Bánh khảo (hay bánh cao) gói trong giấy màu bắt mắt là thước đo tài nữ công gia chánh của người phụ nữ Nùng. Cùng với đó, mâm xôi ngũ sắc rực rỡ với năm màu xanh, vàng, đỏ, tím, trắng không chỉ làm đẹp mâm cỗ mà còn mang ý nghĩa cầu mong năm mới đủ đầy, hạnh phúc.

Với người Dao, Tết là nghi lễ thiêng liêng được chuẩn bị chu đáo từ 2 tháng trước. Các gia đình tất bật nuôi lợn, gà trống thiến, chuẩn bị gạo nếp để làm bánh, tạo nên không khí rộn ràng khắp bản làng.

Mâm cỗ cúng không thể thiếu ba lễ vật quan trọng: thịt lợn (mổ nguyên con), gà luộc/nướng chấm muối và bánh dày thơm ngon. Bánh dày được chế biến công phu từ xôi giã nhuyễn, điểm xuyến hạt vừng vàng ươm, tượng trưng cho sự viên mãn, tròn đầy trong năm mới.

Trong không khí Tết cổ truyền, người Thái Đen chuẩn bị những mâm cỗ cầu kỳ từ nguyên liệu sạch tự nhiên, vừa để dâng lên tổ tiên vừa thiết đãi khách quý. Mỗi món ăn đều chứa đựng tinh hoa ẩm thực núi rừng Tây Bắc, từ cá chua lên men (Pà xổm), cá ủ men rượu (Pà mẳm) đến các món độc đáo như thịt lợn băm gói lá dong nướng, da trâu nộm hoa chuối. Đặc biệt không thể thiếu xôi màu rực rỡ và rượu nếp ống nứa thơm nồng - thức uống đặc trưng mỗi độ xuân về.

Người Tày với 54% dân số tại Bắc Kạn, mang đến những nét độc đáo trong ẩm thực ngày Tết. Từ 27-28 tháng Chạp, không khí chuẩn bị Tết rộn ràng với cảnh mổ lợn, gói bánh chưng dài - điểm khác biệt so với bánh chưng vuông của người Kinh. Những nguyên liệu được chọn lọc kỹ lưỡng từ lá dong xanh mướt, gạo nếp thơm ngon đến thịt lợn béo ngậy, tạo nên hương vị đặc trưng không lẫn vào đâu được.

Các món ăn truyền thống như thịt lam, thịt treo gác bếp, lạp sườn hay thịt ướp muối gừng đều thể hiện tài hoa chế biến và bảo quản thực phẩm của đồng bào. Mỗi món ăn không chỉ ngon miệng mà còn chứa đựng cả tinh hoa ẩm thực vùng cao.

Người Cơ Tu vẫn giữ gìn bản sắc riêng dù đã hòa nhập Tết Nguyên đán. Ẩm thực ngày Tết không thể thiếu rượu Tà vạt và rượu cần - tinh hoa từ men lá rừng. Đặc biệt nhất là món Avi cút (bánh sừng trâu) - loại bánh nếp không nhân gói bằng lá đót, mang hình dáng độc đáo như sừng trâu thiêng, dùng trong nghi lễ cúng Giàng và tổ tiên.

Trong không khí Tết cổ truyền, người Chăm và Khmer chuẩn bị kỹ lưỡng từ dọn dẹp nhà cửa đến làm các món bánh truyền thống. Bánh gừng (Hargìnònya/Num-Khơ-Nhây) là tinh hoa ẩm thực không thể thiếu, được chế biến công phu từ bột nếp, trứng gà và men rượu. Sau khi chiên giòn, bánh được phủ lớp đường bóng mịn, mang ý nghĩa cầu mong năm mới ấm no, hạnh phúc.

Chiếm 85.3% dân số, người Kinh mang đến nét đẹp ẩm thực Tết đặc trưng xuyên suốt dải đất hình chữ S. Mâm cỗ Tết là sự hòa quyện tinh tế giữa bánh chưng xanh miền Bắc và bánh tét thơm miền Nam, cùng những món ăn đậm đà bản sắc như thịt đông, dưa hành, canh măng hay thịt kho, củ kiệu, canh khổ qua. Mỗi món ăn không chỉ là hương vị Tết mà còn chứa đựng triết lý về sự sung túc, lòng biết ơn tổ tiên và ước vọng năm mới an lành.

Đối với đồng bào Mường từ Hòa Bình đến Phú Thọ, Tết là dịp đoàn tụ gia đình thiêng liêng nhất. Mâm cỗ cúng tổ tiên phải có đủ thịt lợn quay thơm phức, xôi trứng kiến độc đáo hay xôi ngũ sắc rực rỡ, cùng các món nướng từ núi rừng. Đặc biệt, bánh chưng và bánh dày không chỉ tượng trưng cho trời đất mà còn là lời tri ân đến Vua Lang - vị vua huyền thoại của dân tộc Mường.

Dù sống ở bất kỳ nơi đâu, người Mông vẫn giữ nguyên vẹn phong tục đón Tết với mâm cỗ đầy ắp thịt gà, thịt lợn và rượu ngon - biểu tượng cho ước vọng một năm mới sung túc. Ba món không thể thiếu là thịt, rượu và bánh ngô, cùng với bánh giầy làm từ gạo nếp nương thơm ngon. Đặc biệt ở Hà Giang, món bánh trôi tròn trịa và mèn mén từ bột ngô nếp càng làm phong phú thêm mâm cỗ Tết, mang ý nghĩa cầu mong sự viên mãn, đủ đầy.