10 Thi Phẩm Xuất Sắc Nhất Của Nhà Thơ Thâm Tâm

Chiều mưa phủ trắng cánh đồng
Bờ sông vắng lặng bóng người xa vắng
Mái nhà tranh ẩn nỗi niềm sâu kín
Lúa thì thầm trong gió chiều hiu hắt
Chiều mưa rơi đường số 5
Đôi mắt đượm buồn mây trời chất chứa
Việt Bắc xa xôi trong tầm nhìn thương nhớ
Ôi núi rừng! Hai đông giá buốt qua rồi
Chiều mưa làm bừng nở đóa hoa rừng
Cánh xuân nhẹ bay trong màn mưa bụi
Bếp lửa hồng ấm tình quân dân
Chén trà thơm nghĩa tình sâu nặng
Chiều mưa lùa qua khe cửa
Theo bước đoàn quân ra trận
Mẹ già lặng im không nói
Lệ ngấn đầy trong đôi mắt mờ...
Hỡi người lính rừng xưa nay ở nơi đâu?
Anh du kích năm nào giờ phương trời nào?
Chiều mưa áo vai sờn rách
Vượt đèo mang nặng cây súng trường
Xuyên qua mũi dòm quân thù
Đâu rồi tiếng gọi thân thương 'a' 'nhình'?
Tiếng cười khúc khích đón người chiến sĩ
Sau trận phục kích trở về
Chiều mưa tiếng chày giã gạo
Nhịp đoàn thể rộn ràng vang vọng
Ôi đại ngàn sâu thẳm hỡi!
Trung đội xưa giờ nơi nao?
Có hay chăng chiều mưa dâng đầy
Nơi đây chăn lạnh buốt xương
Nhớ cái rét thuở ban đầu
Ấm tình nghĩa miền Việt Bắc

Nguồn: Thơ Thâm Tâm, NXB Văn học, 1988

Khi trái tim anh tựa hồ đã tắt,
Mây thôi hồng, lá cũng bạc màu xanh.
Sắc hoa tươi trên cành héo úa nhanh,
Vũ trụ khoác lên mình màu tang tối.

Anh gắng giữ tâm hồn không xao động,
Để mơ về thuở ấm áp ngày xưa.
Em cùng anh dạo bước dưới hàng dừa,
Đêm trăng sáng trên con đường đá đỏ.

Lời em nói, anh vẫn còn ghi nhớ,
Nhưng vì sao? Ai hiểu được vì sao?
Chim muốn bay, nào giữ được thế nào,
Tình đã mất, đâu mong gì hồi phục!

Anh chẳng trách em điều chi ngang trái,
Cũng không than số phận quá phù du!
Bướm lìa cành có gì đáng ngẩn ngơ,
Anh chỉ tiếc những gì xưa đã mất.

Nhưng càng biết quá khứ không trở lại,
Lòng càng đau, càng muốn gửi vào thơ;
Giấc mơ xanh hóa thành mộng bơ vơ,
Đây thi phẩm cuối xin dâng tặng bạn.

Xin chúc em đời mãi luôn rạng rỡ,
Như giấc mơ ấm áp tuổi thanh xuân,
Như hương trinh thanh khiết ý nhân văn,
Hòa khúc nhạc hạnh phúc dâng trào mãi.

Cuộc chia ly ngờ đâu vừa đúng lúc,
Lòng bâng khuâng, ngập ngừng trước ngã rẽ;
Ở không yên, mà đi cũng chẳng nỡ,
Chim Việt ơi hãy về phương Nam cũ.

Chiều nay lạnh, sương rơi nhiều quá đỗi,
Nhưng lòng anh giờ đã lắng yên rồi.
Hết đau thương và bừng cháy trong hồn
Nỗi phẫn uất một thời lầm lạc.

Đem nghệ thuật làm trò vui giải trí,
Dâng tài hoa cho ánh mắt kiều nữ.
Để cầu xin một nụ cười e ấp;
Nàng tiên thơm nơi lầu son gác tía.

Trong khi ấy, trai tráng không do dự,
Bỏ gia đình, giảng đường lên đường đi.
Giặc xâm lăng đang dọa nạt biên thùy,
Tiếng kèn lính thúc lòng trai cứu nước.

Thôi em nhé! Từ nay anh lên ngựa,
Em cứ vui hưởng thú vui trần gian.
Đừng thương nhớ, đừng tiếc nuối ngậm ngùi,
Muôn sự ấy đều do nơi số mệnh.

Nguồn: Nguyễn Tấn Long, Nguyễn Hữu Trọng, Việt Nam thi nhân tiền chiến, NXB Sống Mới, Sài Gòn, 1968

Thăng Long đất rộng chí tung hoành, Hồ Tây gương nước mắt long lanh. Bốn phương tụ nghĩa tình tri kỷ, Một tiệc văn nhân rượu ngát cành. Kiếm bút trao nhau chữ nhân nghĩa, Dáng đồi thân quế vững như đa. Tay yếu tay mạnh cùng nâng chén, Chưa say đã thỏa tiếng cười xa. Rau rừng cá suối chưa no bụng, Đã nổi phong ba giữa tiệc hoa. Rằng: "Gió bụi đời nay tơi tả, Thiên hạ cần thơ của chúng ta!" Thơ ngâm chưa trọn, lòng chưa thỏa, Tan tiệc, ai người nuốt hận xưa. Nhạn lạnh hồng bay về cố quận, Voi lầy cọp vờn vẫn dật dờ. Kẻ võ sinh mòn vai kiếm sắt, Người văn sĩ gối mộng sầu tơ. Kẻ quan trường buộc thân danh lợi, Người phong trần nhuốm bụi hồng nhan. Sông Hồng nào phải sông Tương cũ, Ta ghét câu sầu "nhất khứ hề". Phố vắng mưa bay xuân ủ rượu, Lòng ai thổn thức cháy không nguôi. - Hỡi ơi bạn cũ phương trời ấy, Chẳng đọc thơ ta cũng nhớ về.

Bài thơ đăng trên Tiểu thuyết thứ bảy, số 2, tháng 7-1944. Nguồn: 1. Nguyễn Tấn Long, Nguyễn Hữu Trọng, Việt Nam thi nhân tiền chiến, NXB Sống Mới, Sài Gòn, 1968 2. Thơ Thâm Tâm, NXB Văn học, 1988

Đôi ta một mảnh tình chung, Như trăng vàng tỏa gương trong trinh nguyên. Chén sen cạn chén thề nguyền, Quạt trúc trao tay ước hẹn không thành. Gió ngược gào điều duyên cũ, Dây oan chưa dứt kiếp này ư? Đốt lên ngọn cỏ tương tư, Khói bay mây tỏa lại như nhớ mình...

Trích trong truyện Lá quạt hoa quỳ (đăng trên Tiểu thuyết thứ bảy, số 416, ngày 6-6-1942). Nguồn: 1. Nguyễn Tấn Long, Nguyễn Hữu Trọng, Việt Nam thi nhân tiền chiến, NXB Sống Mới, Sài Gòn, 1968 2. Thâm Tâm, Thơ với tuổi thơ, NXB Kim Đồng, 2001

Đêm nay ta gối đầu lên cán súng
Thao thức nghe dòng máu nóng sục sôi
Nghe xóm làng thức dậy đầy vơi
Mẹ già ôm chặt đứa con thơ dại
Mưa rơi lộp độp ngoài hiên vắng
Từng giọt buồn thúc giục bước ta đi
Ngọn lửa âm ỉ bỗng bùng lên
Trong đôi mắt người con gái đắng cay
Cuộc đời tươi đẹp tựa bình minh
Vỡ tan dưới gót giày quân xâm lược!
Cắn chặt răng, nghiến nát môi
Những khuôn mặt già căng thẳng đau thương
Những cụ già tay cầm dao bảy
Đinh ba gối đầu sẵn sàng chiến đấu
Đêm nay thức giấc giữa cơn đau
Bỗng nghe tiếng khóc xé lòng người
Hỡi xóm làng ơi! Có biết
Đội quân biệt động đã về đây rồi
...Thửa ruộng nghèo im lìm chết lặng
Bỗng chốc bừng lên ngọn lửa căm hờn
Hỡi làng quê ơi! Có thấy
Tinh thần diệt giặc đã thành thép gang
Từ trong đau thương trỗi dậy
Những người phụ nữ kiên cường
Những cụ già tóc bạc trắng
Đôi mắt đỏ ngầu nhục nhã xưa
Những đứa trẻ thơ ngây
Bên gốc chuối cháy lại đâm chồi xanh
Đó chính là nhân dân!
Da sạm nắng mưa cùng đất quê hương
Thân gầy quằn quại trong đau thương
Nhưng vẫn hiên ngang dựng lũy tre làng
Mọc lên những mũi chông sắc nhọn
Hàng ngũ dân quân kiên cường
Hỡi khẩu súng thân yêu!
Hãy cùng ta xông pha trận mạc
Đã cùng ta vượt bao gian khó
Sẽ cùng ta chia sẻ nỗi đau chung
Nỗi đau của cả dân tộc mình!

Nguồn: Thơ Thâm Tâm, NXB Văn học, 1988

Tiệc chia ly đêm cuối còn đây
Anh níu giữ làm chi cho thêm tủi
Đời người mấy độ say rồi tỉnh
Xin cạn chén này để bước đi
Đau vì tình đâu bằng đau nghĩa
Tay gầy ném vỡ chén vô tri
Mắt xanh gửi lại nơi mưa gió
Lòng không còn ở với cầm thi
Rượu xuân càng uống càng thêm đắng
Bạn cũ càng thân càng cách ly
Gió lên! Gió cuốn đi hết cả
Chim ơi còn đậu lại làm chi
Đất trời rộng lớn không chịu nổi
Buộc thuyền nơi bến cũ làm gì
Rót thêm đi anh cho tôi uống
Cho say tận cùng, cho thỏa đi
Sáng mai qua bến Ninh Cơ lạnh
Gió buốt lòng ai trận gió đi
Đàn xin đừng khúc tình lưu luyến
Tôi quyết ra đi, phải ra đi.

Nguồn: 1. Nguyễn Tấn Long, Nguyễn Hữu Trọng, Việt Nam thi nhân tiền chiến, NXB Sống Mới, Sài Gòn, 1968
2. Thơ Thâm Tâm, NXB Văn học, 1988

Vĩnh biệt núi Hương ơi!
Lời chào tầm thường mà đau thấu tim
Một lần tri kỷ bên nhau,
Khói sương thời gian đã nhuộm màu chia ly.
Rượu khuây, tỉnh giấc canh tàn,
Sóng sông vỗ mãi nỗi niềm nhớ thương...
Vĩnh biệt núi Hương ơi!
Lời chào giản dị mà đau xé lòng.
Chia tay, bóng sầu còn vương,
Mắt xanh nào giữ nét xuân thì?
Sông khuya róc rách điệu buồn,
Lạnh lùng nghe khúc biệt ly não nùng...
Ngàn xuân đẹp để làm chi,
Quan san lạc lối đường về vắng ai!

Bài thơ đăng trên Tiểu thuyết thứ bảy, số 416, ngày 6-6-1942.
Nguồn: 1. Nguyễn Tấn Long, Nguyễn Hữu Trọng, Việt Nam thi nhân tiền chiến, NXB Sống Mới, Sài Gòn, 1968
2. Thơ Thâm Tâm, NXB Văn học, 1988

Tiễn người, ta chẳng tiễn qua sông,
Sao sóng cồn lên dậy trong lòng?
Chiều tà chẳng thắm, không vàng vọt,
Sao mắt ngời lên sắc hoàng hôn?
Tiễn người, ta chỉ tiễn người ấy
Một kẻ lìa nhà, một kẻ dửng dưng...
- Hỡi kẻ lữ hành! Đường nhỏ hẹp,
Chí lớn chưa thành, tay trắng không,
Thì đừng bao giờ nghĩ quay lại!
Ba năm mẹ già đừng mong chờ!
Ta biết lòng người buồn chiều ấy:
Giờ đây sen hạ nở muộn rồi,
Chị một, chị hai như đóa sen
Khuyên em trai nuốt lệ vào trong.
Ta biết lòng người sớm hôm nay:
Trời thu chưa tới, vẫn xanh thay,
Em bé ngây thơ đôi mắt biếc
Gói tròn thương nhớ chiếc khăn tay...
Người đi? Phải, người đi thực rồi!
Mẹ như chiếc lá bay theo gió,
Chị như hạt bụi đời phiêu bạt,
Em như hơi rượu thoảng qua môi.

Bài thơ đăng trên Tiểu thuyết thứ bảy năm 1940, sau được tuyển chọn vào Thi nhân Việt Nam của Hoài Thanh, Hoài Chân.

Nguồn: 1. Thơ Thâm Tâm, NXB Văn học, 1988
2. Nguyễn Tấn Long, Việt Nam thi nhân tiền chiến, NXB Sống Mới, 1968
3. Tinh tuyển văn học Việt Nam, NXB Khoa học xã hội, 2004
4. Hoài Thanh, Thi nhân Việt Nam, NXB Văn học, 2007

Người trả lại đóa hoa tàn,
Duyên tình dang dở, mối tàn phai đi.
Tigôn phai nhạt màu bi,
Trái tim yêu cũ khoác gì tang thương!
K... ơi! người cũ tình nhân!
Nào ngờ em giết chết một đời anh!
Dưới mồ đau khổ khắc ghi
Bóng hình em mãi trong tim không phai.
Làm sao quên được buổi đầu,
Một cành tigôn khắc sâu đời mình!
Đóa hoa hy vọng chân tình!
Giờ chỉ còn bóng in hình tim đau.
Biết làm sao được hỡi trời!
Dứt đi không nỡ, nhớ hoài không thôi!
Em giữ lấy cánh hoa rơi,
Kỷ niệm ngàn năm một thời yêu đương!

Bài thơ được nhạc sĩ Việt Dzũng phổ nhạc thành ca khúc cùng tên.
Nguồn: 1. Nguyễn Tấn Long, Việt Nam thi nhân tiền chiến, NXB Sống Mới, 1968
2. Thơ Thâm Tâm, NXB Văn học, 1988

Cảnh xưa còn đó, người đâu?
Tình xưa để lại mối sầu hững hờ
Hoa tuy mỉm cười duyên nở
Nhưng phảng phất nét mộng mơ buồn
Giận thời gian, tiếc ngây ngô
Lòng xuân giờ gửi về nơi chốn nào?
Mộng trinh thuở trước đi đâu
Cảnh sinh xa vắng nỗi sầu chia ly
Gặp Trinh dưới bóng xuân thì
Khi chim ca rộn, gió đi dạt dào
Má hồng thấm đượm hương đào
Phấn sương rung rỉnh giọt chào long lanh
Hoa xuân thắm, nụ xuân xanh
Quyện hương say đắm, lòng thành mộng mơ
Trinh tay nâng cánh hoa tơ
Cùng vần thơ ấp ủ chờ tình yêu...
Từ ấy xuân chiều gặp gỡ
Cành thơ, lá nhạc dập dìu ngân nga
Tìm Trinh trong nắng bước qua
Lời chim ríu rít nụ hoa Trinh cười
Nhưng đây nắng liễu buồn ơi!
Ba xuân cách biệt, chim ngừng tiếng ca...

Đây là bài thơ đầu tay của Thâm Tâm được đăng báo.