19 Loại cây gia vị nên trồng trong vườn – Vừa tăng hương vị món ăn, vừa hỗ trợ sức khỏe

Lá lốt là loại cây dễ chăm, xanh tốt quanh năm, thường được sử dụng trong các món om, món nướng hay chả lá lốt quen thuộc trong bữa cơm Việt. Không chỉ làm tăng hương vị, lá lốt còn là vị thuốc dân gian quý giá.

Với tính ấm, lá lốt giúp làm ấm bụng, giảm đau đầu, đau răng, trị cảm lạnh, đi ngoài phân lỏng hay ra máu. Ngoài ra, dân gian còn dùng lá lốt để hỗ trợ điều trị đau nhức xương khớp, đổ mồ hôi tay chân, tổ đỉa và bệnh lỵ. Một loại gia vị mang đến nhiều lợi ích bất ngờ cho sức khỏe.

Rau má thuộc thân bò lan, sắc xanh ánh đỏ, rễ mọc ở mỗi mấu; lá hình thận, viền tròn mềm mại. Với tính hàn, vị cay nhẹ pha chút đắng, rau má không chỉ làm đẹp khu vườn gia vị mà còn cất giữ kho dược tính quý.

Nước sắc rau má giúp hạ huyết áp, bồi bổ trí nhớ, sáng mắt; lá giã đắp giảm sưng đau, hạ sốt. Loài rau này còn hỗ trợ điều trị phù thũng, viêm thanh – phế – tĩnh mạch, trĩ, phong, eczema, vẩy nến, giải độc sắn và lợi tiểu.

Tía tô (Perilla frutescens (L.) Britton) – chiếc lá tím biếc làm thơm bếp nhỏ, đồng thời chắt lọc tinh hoa y học dân gian.

Trong Đông y, tía tô tính ấm, vị cay, quy kinh phế‑tâm‑tỳ, vô độc. Lá giúp giải cảm, hạt pha trà điều khí, cành an thai; toàn thân thúc tiết mồ hôi, hạ sốt khi nhiễm lạnh. Một cọng gia vị nhỏ bé nhưng ẩn chứa cả kho chữa lành cho gia đình bạn.

Kinh giới – loại rau thơm bình dị, dễ trồng, góp hương cho bữa ăn và hàm chứa dược tính quý.

Cây còn được biết đến với tên kinh giới rìa, kinh giới trồng; thuộc họ Hoa môi, danh pháp Elsholtzia cristata.

Trong Đông y, kinh giới giúp hạ sốt, giảm đau nhức xương khớp, tiêu mụn nhọt, xoa dịu dị ứng. Ngoài ra, lá kinh giới còn thanh lọc da, se khít lỗ chân lông, mang lại làn da mịn màng, tươi sáng.

Tỏi – thành viên nổi bật trong họ Hành, không chỉ là gia vị quen thuộc trong bếp Việt mà còn là phương thuốc dân gian quý giá. Loài cây ưa khí hậu nóng ẩm, dễ trồng và giàu công dụng.

Công dụng: Tỏi giúp tăng hương vị món ăn, hỗ trợ phòng ngừa ung thư, bảo vệ tim mạch, điều hòa đường huyết, tăng cường sức đề kháng. Ngoài ra, mùi hăng đặc trưng của tỏi còn giúp xua đuổi côn trùng hiệu quả. Một nhánh nhỏ nhưng chứa đựng sức mạnh chữa lành to lớn.

Diếp cá – loài rau mang hương vị đặc trưng, có thể khiến người lần đầu nếm thử thấy khó gần, nhưng càng ăn lại càng bị cuốn hút. Không chỉ là món ăn kèm quen thuộc trong bữa cơm Việt, diếp cá còn được biết đến như một vị thuốc quý trong Đông y.

Diếp cá có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, kháng viêm hiệu quả. Được sử dụng trong điều trị ho, viêm họng, phế quản, các chứng viêm phụ khoa, viêm tuyến vú, tai giữa, và cả mụn nhọt sưng viêm. Ngoài ra, cây còn hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt, giúp cơ thể nhẹ nhàng và thanh thoát hơn.

Rau mùi (ngò ta, hương tuy) có vị cay ấm, không độc, giúp tiêu thực, tán phong và thông đại tiểu tiện. Đông y dùng rau mùi trị sởi đậu khó mọc, mụn độc, đồng thời hỗ trợ tiêu hóa.

Trị kiết lị: Sao vàng một nắm hạt mùi, tán nhuyễn; pha 7–8 g bột với nước ấm, uống ngày 2 lần. Lị ra máu uống cùng nước đường, lị đàm uống cùng nước gừng.

Loét niêm mạc lưỡi: Kết hợp rau mùi và húng chanh, ngâm nước muối loãng rồi nhai kỹ, nuốt từ từ phần nước để sát khuẩn, dịu đau.

Mơ tam thể (mơ lông, rau mơ) là dây leo thân thuộc trong ẩm thực nhưng còn nức tiếng nhờ dược tính đa năng. Đông y xem lá mơ vị đắng, tính mát, thanh nhiệt, sát khuẩn.

Lá chứa paederin cùng tinh dầu kháng viêm, giảm ho, diệt khuẩn. Cây giúp khu phong lợi thấp, tiêu thực, giải độc, hoạt huyết tiêu thũng, thường dùng chữa kiết lỵ, viêm đại tràng, rối loạn tiêu hóa…

Mùi tàu (ngò gai, ngò tây) – loài rau hoang dã vươn mình trên sườn đồi, cao chừng nửa mét với lá mũi mác viền răng cưa mảnh mai, tỏa hương cay nồng làm dậy vị phở, canh chua.

Đông y xem mùi tàu cay ấm, không độc, giúp tiêu thực, tán phong, thông đại tiểu tiện. Lá rau giảm đau bụng, tiêu chảy, khử hôi miệng, chữa cảm cúm; hạt sao vàng tán bột pha uống hỗ trợ trị kiết lỵ. Mùi tàu không chỉ là thứ gia vị yêu thích mà còn là vị thuốc quý nâng niu sức khỏe gia đình.

Rau răm, hay còn gọi là thuỷ liễu, hương lục, là loại rau có vị cay nồng, tính ấm và không độc, thường dùng ăn kèm trong các bữa ăn gia đình. Ngoài vai trò gia vị, rau răm còn là một vị thuốc chữa nhiều bệnh. Với khả năng chữa đau bụng lạnh, rắn cắn, chàm ghẻ, mụn trĩ, rau răm còn kích thích tiêu hoá, giúp ăn ngon miệng, và làm dịu tình dục.

Để trị chứng tiêu hóa kém, bạn có thể dùng 15-20g thân và lá rau răm tươi, giã nát hoặc xay nhuyễn, vắt lấy nước cốt uống mỗi ngày.

Trong trường hợp say nắng, rau răm có thể kết hợp với các dược liệu như sâm bố chính, đinh lăng, mạch môn và nước gừng để làm bài thuốc gia truyền giúp thanh nhiệt, giải khát và phục hồi sức khỏe nhanh chóng.

Sả là gia vị quen thuộc trong nhiều món ăn Việt Nam, dễ dàng trồng ngay cả trong những chậu cây nhỏ. Không chỉ tạo mùi thơm đặc trưng kích thích tiêu hóa, sả còn có tác dụng chống muỗi, xua đuổi rắn và giúp tóc mềm mượt khi dùng nước gội đầu. Tuy nhiên, ít ai biết đến tác dụng phòng và chữa bệnh tuyệt vời của sả, đặc biệt là trong mùa lạnh.

Theo Đông y, sả có vị cay, tính ấm, tác động vào kinh phế và vị, giúp tiêu thực, lợi thủy, chỉ khái. Cây sả rất hữu ích trong việc chữa các chứng ăn uống kém, tiêu hóa chậm, viêm khí phế quản, viêm họng, ho có đờm, cảm sốt, đầy bụng và tiêu chảy.

Ngải cứu, hay còn gọi là thuốc cứu, ngải diệp, nhả ngải (Tày), quá sú (Mông), cỏ linh li (Thái), là cây thảo dược lâu năm, lá mọc so le, hình mũi mác, mặt trên xanh đậm, mặt dưới phủ lông nhung trắng. Ngải cứu không chỉ là gia vị cho các món ăn mà còn là một vị thuốc quý trong dân gian và Đông y.

Với vị đắng, mùi thơm đặc trưng và tính ấm, ngải cứu có nhiều công dụng chữa bệnh như điều hòa kinh nguyệt, trị ghẻ lở, viêm da, dị ứng, viêm gan, trừ giun, cải thiện khí huyết, ôn kinh, an thai, giảm đau bụng do lạnh, nôn mửa và kiết lỵ.

Không chỉ là món rau gia vị thơm ngon, bổ dưỡng, ngải cứu còn là phương thuốc chữa trị nhiều bệnh lý. Hãy thử trồng cây ngải cứu trong vườn nhà và tận dụng loại cây này để làm món ăn cho sức khỏe mỗi ngày.

Húng quế, họ hàng với cây bạc hà, không chỉ là loại rau gia vị thơm ngon mà còn mang đến nhiều lợi ích sức khỏe. Hương thơm đặc trưng của húng quế giúp kích thích tiêu hóa, giảm đầy hơi, tăng cảm giác ngon miệng. Ngoài ra, húng quế còn có công dụng làm lành các vết thương nhỏ nhờ đặc tính kháng khuẩn, nhất là khi sử dụng lá non tươi.

Chanh không chỉ là gia vị quen thuộc mà còn là một vị thuốc quý được sử dụng rộng rãi trên toàn cầu. Loại quả này không chỉ giúp làm tươi ngon món ăn, mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội.

Trong cuộc sống hàng ngày, chanh không thể thiếu trong các bữa ăn, giúp giải khát, khử mùi, làm sạch và tẩy các vết bẩn. Tuy nhiên, ít ai biết rằng chanh còn sở hữu nhiều công dụng chữa bệnh tuyệt vời.

Dịch chanh có khả năng thông tiểu, điều trị tê thấp, thiếu hụt vitamin C, đặc biệt còn là một thành phần tuyệt vời trong việc gội đầu giúp giảm gàu, dưỡng tóc mềm mượt. Hạt chanh có tác dụng tẩy giun, tinh dầu chanh giúp pha chế thuốc gội đầu. Lá chanh có thể dùng để xông hơi chữa cảm, còn rễ và vỏ chanh được sử dụng để trị ho và hỗ trợ tiêu hóa khi sắc lấy nước.

Ớt từ lâu được biết đến như một gia vị không thể thiếu trong các bữa ăn, nhưng ít ai biết rằng nó còn là một dược liệu quý giúp cải thiện sức khỏe. Những nghiên cứu khoa học gần đây chỉ ra rằng, khi chúng ta thưởng thức một miếng ớt cay, chất capsaicin trong ớt sẽ kích thích mạnh mẽ các đầu mút thần kinh, khiến não bộ tiết ra các chất giảm đau và tạo ra cảm giác dễ chịu, thậm chí là khoái cảm.

Không chỉ vậy, ớt còn có tác dụng tuyệt vời trong việc lưu thông máu, ngăn ngừa hiện tượng huyết khối và các bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim. Nó cũng giúp kiểm soát huyết áp và hỗ trợ quá trình giảm cân. Tuy nhiên, cần chú ý ăn ớt với lượng vừa phải, vì ăn quá nhiều có thể gây hại cho cơ thể.

Chất cay trong ớt cũng có thể kích thích niêm mạc dạ dày, gây đau bụng hoặc khó tiêu, đặc biệt đối với những người mắc bệnh viêm loét dạ dày, viêm họng mãn tính hoặc bệnh trĩ. Do đó, những đối tượng này cần hạn chế hoặc tránh ăn ớt.

Rau thì là, hay còn gọi là thời la, đông phong, là một loại thảo dược rất phổ biến trong y học cổ truyền. Thì là không chỉ được dùng để trang trí món ăn mà còn là một vị thuốc hữu ích. Hạt thì là có vị cay, tính ấm, không độc, có tác dụng bổ thận, mạnh tì, tiêu trướng, và đặc biệt hiệu quả trong việc chữa trị đau bụng và đau răng.

Đối với những người bị tiểu rắt hoặc tiểu són, có thể sử dụng một nắm hạt thì là tẩm nước muối, sao vàng và tán thành bột. Khi dùng, lấy bánh dày quết với bột thì là ăn. Phương thuốc này rất hiệu nghiệm trong việc giảm tình trạng tiểu không kiểm soát hoặc đau buốt khi tiểu tiện.

Hơn nữa, đối với những người mắc sốt rét ác tính, hạt thì là cũng là một phương thuốc quý. Người dân thường dùng hạt thì là tươi, giã lấy nước uống, hoặc phơi khô rồi tán thành bột, sắc lấy nước uống để giúp trị sốt rét rất hiệu quả.

Cây cần tây, một loài thực vật thuộc họ hoa tán, có tuổi thọ kéo dài gần 2 năm. Cây cần tây có thân thẳng đứng, cao lên đến 1,5m, với nhiều rãnh dọc và cành mọc đứng, tạo nên một hình dáng khá đặc trưng. Lá của cây có cuống dài, hình thuôn hoặc ba cạnh, với dạng mắt chim và đầu lá hơi lượn cong, mang lại vẻ đẹp độc đáo cho loài cây này.

Cần tây không chỉ được biết đến với vai trò là một món rau thơm ngon, bổ dưỡng mà còn là một phương thuốc tự nhiên rất hữu ích. Cây cần tây có tác dụng hỗ trợ điều trị huyết áp cao và có khả năng lợi tiểu, giúp giảm tình trạng phù thũng hiệu quả.

Gừng là một cây gia vị rất phổ biến ở Việt Nam, được trồng rộng rãi từ Bắc vào Nam. Không chỉ là nguyên liệu quen thuộc trong nấu ăn, gừng còn được biết đến như một vị thuốc quý trong y học cổ truyền. Từ rễ, thân đến lá, tất cả các bộ phận của cây gừng đều có công dụng chữa bệnh, đặc biệt là củ gừng, có thể sử dụng dưới dạng tươi hoặc khô.

Gừng có tính ấm, vị cay, tác động trực tiếp lên ba kinh phế, vị và tỳ, mang lại nhiều tác dụng kỳ diệu như phát tán phong hàn, ấm bụng, giúp trị cảm cúm, chống nôn, trị ho, ho có đờm, tăng cường tiêu hóa, làm dịu chứng đau bụng do lạnh và điều trị nhiều bệnh khác. Nó còn được dùng để chữa các triệu chứng như nghẹt mũi, sốt cao, đau đầu, viêm phế quản, phù thũng, tiểu khó, và hỗ trợ giải độc cơ thể.

Lá xương sông không chỉ đơn thuần là nguyên liệu giúp tăng thêm hương vị cho món ăn, mà còn là một bài thuốc quý trong tự nhiên. Ngoài việc thường xuyên được sử dụng để cuốn thịt, làm gia vị, lá xương sông còn có nhiều công dụng tuyệt vời đối với sức khỏe mà ít người biết đến.

Xương sông có tác dụng hiệu quả trong việc chữa trị đầy bụng, nôn mửa, và giúp tiêu tan ứ máu. Đặc biệt, lá xương sông còn là một phương thuốc tự nhiên giúp trị viêm họng, giảm ho do cảm lạnh hoặc ho có đờm, rất hiệu quả. Vì vậy, bạn đừng quên trồng cây xương sông trong vườn nhà để sử dụng khi cần thiết.