5 bài phân tích ấn tượng nhất về truyện ngắn Thạch Lam trong sách Ngữ văn lớp 10

Thạch Lam - ngòi bút tinh tế của Tự lực văn đoàn, đã khắc họa nên những bức tranh đời sống giản dị mà thấm đẫm chất nhân văn. Truyện ngắn "Dưới bóng hoàng lan" như một bài thơ bằng văn xuôi, nơi tình bà cháu thiêng liêng hòa quyện cùng mối tình đầu e ấp, tất cả được bao bọc trong hương hoàng lan dịu ngọt.

Bằng ngòi bút đầy chất thơ, Thạch Lam đưa ta về với ngôi nhà cổ kính nơi Thanh - chàng trai thành thị trở về sau những năm xa cách. Ở đó, thời gian như ngưng đọng: "Gian nhà vẫn tịch mịch và bà chàng vẫn tóc bạc phơ và hiền từ". Mỗi cử chỉ của bà - từ lời ân cần "Đi vào trong nhà không nắng cháu" đến động tác quạt nhẹ cho cháu ngủ - đều thấm đượm tình yêu thương vô bờ.

Giữa khung cảnh làng quê yên ả, mối tình trong trẻo giữa Thanh và Nga chớm nở như đóa hoàng lan e ấp. Khoảnh khắc Thanh cài hoa lên mái tóc người con gái trở thành biểu tượng đẹp đẽ của tình yêu đầu đời - nhẹ nhàng mà day dứt khôn nguôi.

Tác phẩm như một bản giao hưởng của những xúc cảm: nỗi xúc động khi trở về quê hương, niềm hạnh phúc được sống trong vòng tay bà, và nỗi bâng khuâng trước mối tình chưa trọn. Tất cả tạo nên sức ám ảnh kỳ lạ, khiến độc giả tìm thấy trong đó những mảnh ký ức của chính mình.

Như Nguyễn Tuân từng nhận xét, văn Thạch Lam là "cái kết tinh của một tâm hồn nhạy cảm", và 'Dưới bóng hoàng lan' chính là minh chứng rõ nhất cho điều đó. Tác phẩm như một bản hòa tấu dịu dàng của ký ức, nơi tình bà cháu thiêng liêng hòa quyện cùng mối tình đầu chớm nở dưới bóng cây hoàng lan thơm ngát.

Thanh trở về từ phố thị ồn ào, bước vào không gian tĩnh lặng của ngôi nhà xưa - nơi thời gian dường như ngưng đọng. Mỗi bước chân là một lớp ký ức ùa về: mùi lá non phảng phất, ánh sáng lọt qua vòm cây nhảy múa, và đặc biệt là hình bóng người bà tóc bạc hiền từ. Trong vòng tay bà, chàng trai thành thị bỗng trở lại thành cậu bé ngày nào, được chở che bởi tình thương vô điều kiện.

Giữa khung cảnh ấy, mối tình với Nga - người bạn thuở ấu thơ - chớm nở như đóa hoàng lan e ấp. Những cử chỉ nhỏ: bàn tay nắm nhẹ, mái tóc thoảng hương hoa, hay khoảnh khắc cài hoa lên tóc... tất cả đều mang vẻ đẹp tinh khiết của tình yêu đầu đời.

Cây hoàng lan trở thành biểu tượng xuyên suốt - vừa là nhân chứng cho tình bà cháu bền chặt, vừa là chứng nhân của mối tình thanh xuân. Tác phẩm khép lại với hình ảnh Thanh ngoảnh lại nhìn ngôi nhà trước khi đi, để lại trong lòng độc giả nỗi bâng khuâng khó tả về mái ấm gia đình và những yêu thương đợi chờ.

Thạch Lam - cây bút tinh tế của Tự lực văn đoàn, đã khắc họa thành công bức tranh đời sống xơ xác của phố huyện nghèo qua truyện ngắn 'Hai đứa trẻ'. Tác phẩm như một bản hòa tấu buồn về cuộc sống quẩn quanh nơi phố huyện, nơi ánh sáng hy vọng chỉ lóe lên trong chốc lát từ chuyến tàu đêm vụt qua.

Bức tranh phố huyện hiện lên qua những chi tiết đầy ám ảnh: tiếng trống thu không, ánh hoàng hôn đỏ rực như ngọn lửa sắp tàn, tiếng ếch nhái vọng từ đồng xa. Trong khung cảnh ấy, cuộc sống của những con người nhỏ bé diễn ra đơn điệu: mẹ con chị Tí với gánh hàng nước, gia đình bác Xẩm bên manh chiếu rách, bà cụ Thi với tiếng cười khanh khách trong đêm tối...

Điểm sáng duy nhất trong bức tranh ảm đạm ấy là chuyến tàu đêm từ Hà Nội - biểu tượng của một thế giới khác, nơi có ánh sáng văn minh và niềm vui sống. Đối với Liên và An, chuyến tàu không chỉ là kỷ niệm về Hà Nội xa xăm mà còn là nguồn hy vọng, khát khao đổi thay.

Tác phẩm đã khéo léo sử dụng thủ pháp đối lập giữa ánh sáng và bóng tối, giữa tĩnh lặng và chuyển động để làm nổi bật chủ đề: khát vọng vươn tới cuộc sống tốt đẹp hơn của những con người nhỏ bé. 'Hai đứa trẻ' xứng đáng là kiệt tác truyện ngắn mang đậm phong cách Thạch Lam - nhẹ nhàng mà sâu lắng, giản dị mà thấm đẫm giá trị nhân văn.

Bằng ngòi bút tài hoa khắc họa hiện thực như tranh vẽ, Thạch Lam đã phơi bày số phận đau thương của người mẹ nghèo với mười một đứa con thơ dại. Những nét vẽ văn chương hiện lên chân thực đến xót xa: người đàn bà nhăn nheo như trám khô, thân hình khắc khổ giữa bầy con nheo nhóc trong căn nhà tồi tàn. Xã hội bần cùng hiện hình qua gia cảnh ấy - nơi cái đói và sự túng quẫn đè nặng lên vai người mẹ tần tảo.

Nhưng ẩn sau sự khốn khó ấy là vẻ đẹp đáng trân trọng: người mẹ âm thầm gánh chịu, không một lời than oán. Bà hiện thân cho hàng triệu bà mẹ Việt Nam, sẵn sàng nhịn đói để con no, chịu rét để con ấm. Những hy sinh thầm lặng ấy được Thạch Lam khắc họa qua chi tiết xúc động: người mẹ co mình chống rét, lấy thân che chở cho đàn con run lập cập.

Qua hình tượng mẹ Lê, nhà văn không chỉ phản ánh hiện thực mà còn đặt ra câu hỏi nhức nhối về giải pháp cứu rỗi những mảnh đời bất hạnh. Những dòng văn nhẹ nhàng mà thấm thía ấy chính là tiếng chuông đánh thức lòng trắc ẩn trong mỗi độc giả.

Thạch Lam - cây bút tinh tế của Tự lực văn đoàn, đã khẳng định quan niệm văn chương phải hướng tới cái đẹp và sự tiến bộ. Ông nổi danh với biệt tài khám phá thế giới nội tâm qua những mảnh đời bình dị. "Nhà bà Lê" là kiệt tác phản ánh chân thực số phận người phụ nữ nghèo với mười một đứa con, qua ngòi bút đầy chất thơ và lòng nhân ái.

Bằng nghệ thuật ngôn từ điêu luyện, Thạch Lam đã dựng lên bức tranh hiện thực xót xa: người mẹ gầy guộc với làn da nhăn nheo, thân hình khắc khổ giữa đàn con đói khát. Căn nhà tồi tàn như "ổ chó" trở thành biểu tượng cho sự cùng cực của xã hội đương thời. Nhưng đằng sau cái nghèo đói ấy là vẻ đẹp rạng ngời của tình mẫu tử - người mẹ sẵn sàng nhịn đói cho con no, dùng thân mình che chở con khỏi cái rét cắt da.

Tác phẩm không chỉ phơi bày hiện thực mà còn đặt ra câu hỏi nhức nhối về trách nhiệm cộng đồng. Những dòng văn thấm đẫm chất thơ của Thạch Lam như tiếng chuông đánh thức lòng trắc ẩn, mở ra những suy ngẫm sâu sắc về giá trị nhân văn trong cuộc sống.