6 Bài phân tích "Kiều ở lầu Ngưng Bích" ấn tượng nhất dành cho học sinh lớp 9

A. TINH HOA NGHỆ THUẬT

Đoạn trích "Kiều ở lầu Ngưng Bích" là bức tranh tâm trạng đặc sắc, nơi Nguyễn Du đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật "tả cảnh ngụ tình". Qua đó hiện lên hình ảnh Thúy Kiều trong cảnh ngộ cô đơn tột cùng, với nỗi niềm thương nhớ người yêu tha thiết và tấm lòng hiếu thảo vẹn toàn.

B. PHÂN TÍCH SÂU SẮC

Câu 1 (Trang 95 SGK) Phân tích bức tranh thiên nhiên trong sáu câu thơ đầu

Không gian lầu Ngưng Bích hiện lên qua:
- Chiều cao: vầng trăng cô độc làm bạn
- Chiều rộng: cồn cát hoang vu, núi đồi trùng điệp ẩn trong sương khói
- Thời gian: từ sớm tinh mơ đến đêm khuya vắng lặng
→ Tất cả tạo nên khung cảnh đìu hiu, giam hãm tuổi xuân, phản chiếu tâm trạng cô đơn tuyệt đối của Kiều.

Câu 2 (Trang 95 SGK) Phân tích tám câu thơ thể hiện nỗi nhớ
a. Kiều nhớ Kim Trọng trước rồi mới nhớ cha mẹ - sự sắp xếp đầy dụng ý nghệ thuật
b. Nghệ thuật thể hiện:
- Nhớ Kim Trọng: hình ảnh ước lệ (chén đồng, tin sương) diễn tả nỗi nhớ da diết và lòng thủy chung son sắt
- Nhớ cha mẹ: hình ảnh chân thực (quạt nồng ấp lạnh) thể hiện tấm lòng hiếu thảo
c. Qua đó thấy được vẻ đẹp tâm hồn Kiều: trọn tình với người yêu, trọn nghĩa với cha mẹ.

Câu 3 (Trang 96 SGK) Bút pháp tả cảnh ngụ tình trong tám câu cuối
a. Bốn cảnh vật tương ứng với bốn cung bậc tâm trạng:
- Cánh buồm xa: nỗi cô đơn vô định
- Hoa trôi man mác: thân phận bấp bênh
- Nội cỏ rầu rầu: nỗi buồn thương thân
- Sóng vỗ ầm ầm: dự cảm sóng gió cuộc đời
b. Điệp khúc "Buồn trông" như tiếng thở dài triền miên, kết hợp hệ thống từ láy gợi cảm (xa xa, rầu rầu...) tạo nhạc tính buồn thương.

LUYỆN TẬP NÂNG CAO
Phân tích nghệ thuật tả cảnh ngụ tình:
- Cảnh và tình hòa quyện, cảnh nhuốm màu tâm trạng
- Hệ thống hình ảnh ẩn dụ độc đáo
- Ngôn ngữ giàu nhạc tính, giàu sức gợi
→ Tạo nên đoạn thơ xuất sắc nhất trong Truyện Kiều, thể hiện tài năng bậc thầy của Nguyễn Du.

I. Khám phá tinh hoa đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều)

1. Tác phẩm kinh điển

Đoạn trích đặc sắc này nằm ở phần Gia biến và lưu lạc. Sau cú lừa bán vào chốn lầu xanh, Kiều uất ức tìm đến cái chết. Tú Bà giam lỏng nàng ở Lầu Ngưng Bích với âm mưu đen tối.

2. Kiến trúc nghệ thuật

Phần 1: 6 câu mở đầu
Nội dung: Bức tranh thiên nhiên nơi lầu Ngưng Bích
Phần 2: 8 câu tiếp theo
Nội dung: Nỗi nhớ thương Kim Trọng và cha mẹ
Phần 3: 8 câu cuối
Nội dung: Tâm trạng u uất qua bức họa tâm cảnh

II. Hành trình khám phá tác phẩm

1. Câu 1 trang 95 SGK

Thiên nhiên trong 6 câu đầu hiện lên qua lăng kính tâm hồn Kiều: Không gian mênh mông "bốn bề bát ngát" với núi non, cát vàng đầy cô liêu. Thời gian tuần hoàn "mây sớm đèn khuya" như vòng kim cô bế tắc. Qua đó, ta thấy một Kiều cô đơn, ngập tràn nỗi nhớ quê hương.

2. Câu 2 trang 95 SGK

a) Nỗi nhớ được sắp xếp tinh tế: đầu tiên là Kim Trọng với đêm thề nguyệt, sau đó là cha mẹ già yếu. Điều này thể hiện tâm lý nhân vật vô cùng chân thực.
b) Ngôn ngữ điêu luyện với các thành ngữ "quạt nồng ấp lạnh", hình ảnh ước lệ "chén đồng", "tấm son"...
c) Qua đó toát lên hình ảnh một Kiều thủy chung, hiếu thảo, luôn nghĩ về người thân trước hoàn cảnh bản thân.

3. Câu 3 trang 96 SGK

a) Cảnh vật là tấm gương phản chiếu tâm trạng: Cánh buồm xa xăm - cuộc đời phiêu bạt; Hoa trôi man mác - số phận vô định; Nội cỏ dầu dầu - kiếp người tàn úa.
b) Điệp khúc "Buồn trông" như bản giao hưởng nỗi đau, bao trùm không-thời gian.

III. Đúc kết nghệ thuật

Bút pháp tả cảnh ngụ tình đạt đến đỉnh cao: Mỗi hình ảnh thiên nhiên đều thấm đẫm tâm trạng. Gió sóng ầm ầm như tiếng lòng kêu cứu, dự báo tai họa chực chờ.

Câu 1. Khám phá bức tranh thiên nhiên trong sáu câu thơ đầu:

- Không gian mênh mang: Mở ra theo chiều rộng, chiều xa, chiều cao qua lăng kính tâm hồn Kiều

- Thời gian tuần hoàn: Hình ảnh "mây sớm đèn khuya" như vòng kim cô bế tắc

- Tâm trạng cô liêu: Thấm đẫm qua từ ngữ "bẽ bàng", "nửa tình nửa cảnh"

Câu 2. Phân tích nỗi nhớ thương sâu kín:

a) Tâm lý nhân vật tinh tế: Nhớ Kim Trọng trước (tình yêu), cha mẹ sau (hiếu nghĩa)

b) Ngôn ngữ điêu luyện: Điển tích "chén đồng", thành ngữ "quạt nồng ấp lạnh"

c) Vẻ đẹp tâm hồn: Thủy chung son sắt, hiếu thảo vẹn toàn

Câu 3. Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình đỉnh cao:

a) Bốn bức họa tâm trạng: Cánh buồm vô định - Hoa trôi lạc loài - Nội cỏ tàn phai - Sóng gió dữ dội

b) Điệp khúc "Buồn trông": Như khúc bi ca xoáy sâu vào nỗi cô đơn

Luyện tập

Phân tích nghệ thuật tả cảnh ngụ tình: Mỗi hình ảnh thiên nhiên đều là ẩn dụ cho thân phận. Điệp ngữ tạo nhịp điệu trầm buồn, từ láy gợi không gian mênh mang. Đặc biệt tiếng sóng "ầm ầm" như dự báo bi kịch sắp giáng xuống đời Kiều.