6 Bài soạn mẫu "Thực hành tiếng Việt trang 28" (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) xuất sắc nhất

* Khám phá từ Hán Việt

Câu 1 (trang 28): Giải nghĩa các từ Hán Việt in đậm:

(Trích từ các tác phẩm của Nguyễn Dữ và Nguyễn Tuân)

Đáp án:

a. "Tiên triều": triều đại trước; "Hàn sĩ": người học trò nghèo

b. "Khoan dung": lòng độ lượng, sẵn sàng tha thứ; "Hiếu sinh": tôn trọng sự sống

c. "Nghĩa khí": khí phách của người làm việc nghĩa

d. "Hoài bão tung hoành": ước mơ lớn lao, phi thường

Câu 2: Phân tích đoạn văn trong "Chữ người tử tù"

- Các từ Hán Việt: "nhất sinh", "biệt nhỡn", "liên tài"...

- Nhận xét: Việc dùng từ Hán Việt tạo không khí cổ kính, phù hợp văn cảnh

Câu 3: Tìm từ Hán Việt cùng yếu tố và đặt câu

- Ví dụ: "cương quyết", "nho sĩ", "hiếu khách"...

Câu 4: Sửa lỗi dùng từ Hán Việt

- Ví dụ: thay "tri thức" bằng "kiến thức"...

Câu 1. Khám phá ý nghĩa các từ Hán Việt in đậm:

(Trích từ các tác phẩm của Nguyễn Dữ và Nguyễn Tuân)

Hướng dẫn:

a.

• "Tiên triều": triều đại trước
• "Hàn sĩ": người học trò nghèo khó

b.

• "Khoan dung": lòng rộng lượng, vị tha
• "Hiếu sinh": trân quý sự sống
• "Nghĩa khí": khí phách người quân tử
• "Hoài bão tung hoành": chí hướng lớn lao

Câu 2. Phân tích đoạn văn trong "Chữ người tử tù":

Gợi mở:

• Thay thế "thiên hạ" bằng "dưới trời" làm giảm sắc thái cổ kính
• Từ Hán Việt tạo không khí trang trọng, phù hợp bối cảnh lịch sử

Khám phá vẻ đẹp từ Hán Việt
Từ Hán Việt - Di sản ngôn ngữ quý báu
Là lớp từ vựng được vay mượn từ tiếng Hán nhưng mang âm sắc Việt, từ Hán Việt đã trở thành một phần không thể thiếu trong kho tàng ngôn ngữ dân tộc. Trải qua hàng nghìn năm giao thoa văn hóa, những từ ngữ này đã thấm sâu vào đời sống và tư duy người Việt, chiếm hơn 60% vốn từ vựng hiện đại với đặc trưng đa âm tiết.
Ví dụ điển hình: Độc lập, tự do, gia đình, hạnh phúc, nhân ái, nghĩa khí... - những từ không chỉ mang nghĩa mà còn chứa đựng triết lý sống sâu sắc.
Hướng dẫn thực hành trang 28 (Ngữ văn 10 - Kết nối tri thức)
Câu 1. Giải mã ý nghĩa:
• "Tiên triều": Triều đại trước
• "Hàn sĩ": Người học trò nghèo khó
• "Khoan dung": Lòng vị tha, độ lượng
• "Hiếu sinh": Trân quý sự sống
• "Nghĩa khí": Khí phách quân tử
• "Hoài bão tung hoành": Chí hướng lớn lao
Câu 2. Phân tích ngữ liệu:
• 5 từ Hán Việt tiêu biểu: Nhất sinh, quyền thế, biệt nhỡn liên tài...
• Thử thay thế "biệt nhỡn liên tài" bằng "cái nhìn trân trọng tài năng" làm mất đi sự hàm súc
• Giá trị nghệ thuật: Tạo sắc thái trang trọng, cổ kính
Mở rộng kiến thức:
• Phân biệt cách dùng đúng: "tham quan" (đúng) vs "thăm quan" (sai)
• "Chấp bút" (đúng) vs "chắp bút" (sai)
• "Thập niên" (đúng) vs "thập kỷ" (sai)

Câu 1. Giải mã từ Hán Việt:

a) "Tiên triều": triều đại trước
"Hàn sĩ": người học trò nghèo khó

b) "Khoan dung": lòng vị tha, độ lượng
"Hiếu sinh": trân quý sự sống

c) "Nghĩa khí": khí phách quân tử

d) "Hoài bão tung hoành": chí hướng lớn lao

Câu 2. Phân tích ngữ liệu:

• 5 từ Hán Việt tiêu biểu: nhất sinh, quyền thế, biệt nhỡn liên tài...
• Thay "biệt nhỡn" bằng "cái nhìn trân trọng" làm mất đi sự hàm súc
• Giá trị nghệ thuật: Tạo không khí trang trọng, cổ kính

Câu 3. Mở rộng vốn từ:

• Từ cùng yếu tố: cương quyết, bần hàn, hiếu khách...
• Ví dụ: "Vị lãnh đạo cương quyết trong mọi quyết định"

Câu 4. Chỉnh sửa lỗi dùng từ:

• "tri thức" → "kiến thức"
• "hàn sĩ" → "nho sĩ"
• "yếu điểm" → "khuyết điểm"

Khám phá từ ngữ (trang 28):

• Tiên triều: Triều đại lịch sử đã qua
• Hàn sĩ: Trí thức thanh bần giữ vững khí tiết
• Khoan dung: Đức tính cao quý của bậc quân tử
• Hiếu sinh: Tôn trọng mọi sự sống trên đời
• Nghĩa khí: Khí phách hiên ngang bất khuất
• Hoài bão: Ước mơ cháy bỏng vươn tới chân trời mới
• Tung hoành: Tự do phiêu lãng không bị ràng buộc

Phân tích văn bản (trang 28):

Tác phẩm hội họa gồm bộ tứ bình kết hợp trung đường, song cách diễn đạt dài dòng đã làm giảm đi vẻ uy nghiêm vốn có của tác phẩm nghệ thuật.

Vận dụng thực tiễn (trang 28):

- Cương chính: Người ngay thẳng không làm điều sai trái
- Chính trực: Sống ngay thẳng không vụ lợi
- Cơ hàn: Cảnh ngộ khó khăn khi thiên tai ập đến
- Tiến sĩ: Bậc học vấn uyên thâm trong khoa cử
- Hiếu thảo: Đạo làm con phải biết kính trọng tổ tiên
- Sát sinh: Điều cấm kỵ trong giáo lý nhà Phật

Chỉnh sửa ngôn ngữ (trang 29):

• Tri thức (thay cho "trí thức"): Kho tàng hiểu biết quý giá
• Dũng sĩ (thay cho "hàn sĩ"): Tinh thần bất khuất đáng ngợi ca
• Điểm yếu (thay cho "yếu điểm"): Khuyết điểm cần khắc phục trong học đường

* Khám phá từ Hán Việt

Giải nghĩa từ ngữ (trang 28):

a. • "Tiên triều": Triều đại lịch sử đã qua
• "Hàn sĩ": Trí thức nghèo giữ vững khí tiết

b. • "Khoan dung": Đức tính cao quý của lòng vị tha
• "Hiếu sinh": Trân trọng sự sống muôn loài

c. • "Nghĩa khí": Tinh thần hiên ngang của bậc anh hùng

d. • "Hoài bão tung hoành": Khát vọng mạnh mẽ vươn tới chân trời mới

Phân tích ngữ liệu (trang 28):

Tác phẩm nghệ thuật gồm bộ tứ bình và trung đường, song cách diễn đạt dài dòng đã làm giảm đi vẻ uy nghiêm vốn có của tác phẩm.

Vận dụng thực tiễn (trang 28):

• Cương chính: Người ngay thẳng không làm điều sai trái
• Chính trực: Sống liêm khiết không vụ lợi
• Cơ hàn: Cảnh ngộ khó khăn khi thiên tai
• Tiến sĩ: Bậc học vấn uyên thâm
• Hiếu thảo: Đạo làm con phải kính trọng tổ tiên
• Sát sinh: Điều cấm kỵ trong giáo lý từ bi

Chỉnh sửa ngôn ngữ (trang 29):

• Tri thức (thay "trí thức"): Kho tàng hiểu biết quý giá
• Kẻ sĩ (thay "hàn sĩ"): Người trí thức khẳng khái
• Điểm yếu (thay "yếu điểm"): Khuyết điểm cần khắc phục