6 Bài soạn "Ôn tập trang 109" (Ngữ văn 6 - SGK Chân trời sáng tạo) tinh tuyển nhất

Câu 1 trang 109 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo

Hoàn thành bảng tóm tắt nội dung các văn bản sau (làm vào vở):

Văn bản

Nội dung cốt lõi

Bài học đường đời đầu tiên

Hành trình trưởng thành của Dế Mèn từ kiêu ngạo đến thức tỉnh sau cái chết của Dế Choắt

Giọt sương đêm

Khoảnh khắc giọt sương lạnh đánh thức nỗi nhớ quê nhà da diết trong lòng Bọ Dừa

Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ

Những bài học đẹp đẽ về thiên nhiên và cuộc sống qua lăng kính tuổi thơ hạnh phúc

Câu 2: Điểm tương đồng và khác biệt trong cách cảm nhận cuộc sống của các nhân vật

Câu 3: Nhận diện đặc điểm thể loại truyện đồng thoại qua hai tác phẩm

Câu 4-6: Hướng dẫn chi tiết cách xây dựng bài văn kể lại trải nghiệm cá nhân và ý nghĩa của những trải nghiệm đó

Câu 1 (trang 113 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Phương pháp tiếp cận:

Khái quát tinh thần chính của ba tác phẩm văn học

Giải mã nội dung:

Tác phẩm

Tinh hoa nghệ thuật

Bài học đường đời đầu tiên

Hành trình thức tỉnh của tuổi trẻ kiêu hãnh qua bi kịch mất mát người bạn yếu đuối

Giọt sương đêm

Khoảnh khắc chạm vào ký ức quê hương qua giọt sương lạnh giữa đêm khuya

Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ

Thế giới tuổi thơ được khám phá bằng trái tim và giác quan thuần khiết

Câu 2: Soi chiếu cách nhìn cuộc sống qua lăng kính ba nhân vật đặc sắc

Câu 3: Giải mã đặc trưng nghệ thuật của thể loại truyện đồng thoại

Câu 4-6: Hệ thống hóa phương pháp kể chuyện trải nghiệm và giá trị nhân văn từ những bài học cuộc sống

Tri thức tinh hoa Ngữ Văn
* Truyện đồng thoại - Thế giới kỳ diệu nơi loài vật cất tiếng nói con người. Qua những câu chuyện nhân hóa đầy sáng tạo, thể loại này gửi gắm những bài học nhân văn sâu sắc dành cho tuổi thơ.
* Bài học đường đời đầu tiên (Tô Hoài)
- Kiệt tác trích từ "Dế Mèn phiêu lưu ký"
- Hành trình thức tỉnh của chàng Dế Mèn kiêu hãnh: Từ thói kiêu căng, hống hách đến sự hối hận muộn màng trước cái chết oan của Dế Choắt.
- Ba bài học quý giá:
+ Lòng khiêm tốn thay cho sự tự phụ
+ Tình thương thay cho thói ích kỷ
+ Sự chín chắn thay cho suy nghĩ nông nổi
* Giọt sương đêm (Trần Đức Tiến)
- Nghệ thuật kể chuyện tinh tế qua thế giới loài vật
- Khoảnh khắc giọt sương đêm trở thành ngọn đèn thức tỉnh tình yêu quê hương trong tâm hồn Bọ Dừa
- Thông điệp: Đừng để cuộc sống xô bồ làm phai nhòa hình bóng quê nhà
* Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ (Nguyễn Ngọc Thuần)
- Kiệt tác văn chương thiếu nhi đạt giải nhất
- Bài học cảm nhận cuộc sống bằng mọi giác quan
- Triết lý sâu sắc về những món quà cuộc đời
- Tình phụ tử thiêng liêng qua những bài học giản dị
Hệ thống kiến thức trọng tâm
- So sánh cách cảm nhận cuộc sống đa chiều của các nhân vật
- Phân tích đặc trưng nghệ thuật truyện đồng thoại
- Phương pháp kể chuyện trải nghiệm hiệu quả
- Ý nghĩa nhân văn từ những trải nghiệm cuộc sống

Câu 1. Khái quát nội dung chính của ba tác phẩm văn học dựa trên bảng hệ thống sau (thực hiện vào vở):

Tác phẩm

Ý nghĩa cốt lõi

Bài học đường đời đầu tiên

Hành trình trưởng thành của chàng Dế Mèn cường tráng nhưng kiêu ngạo, qua sự cố trêu chị Cốc dẫn đến cái chết oan của Dế Choắt, từ đó rút ra bài học nhân sinh sâu sắc về sự khiêm tốn.

Giọt sương đêm

Hành trình tự vấn của Bọ Dừa khi xa quê, được đánh thức nỗi nhớ quê hương qua giọt sương lạnh buốt giữa đêm khuya thanh vắng.

Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ

Những bài học về tình phụ tử thiêng liêng được gửi gắm qua trò chơi cảm nhận thiên nhiên bằng mọi giác quan trong khu vườn tuổi thơ.

Câu 2. Phân tích điểm tương đồng và dị biệt trong cách cảm nhận cuộc sống của các nhân vật:

- Giao điểm: Đều là những hành trình tự nhận thức mang tính chuyển hóa nội tâm.

- Khác biệt:

• Dế Mèn: Bài học về sự ngộ nhận bản thân
• Bọ Dừa: Khám phá về tình yêu quê hương
• Nhân vật tôi: Khơi gợi tình cảm gia đình

Câu 3. Đặc trưng thể loại đồng thoại trong hai tác phẩm tiêu biểu, thể hiện qua việc nhân cách hóa loài vật nhưng vẫn giữ đặc tính tự nhiên.

Câu 4. Nghệ thuật kể chuyện trải nghiệm cá nhân đòi hỏi: Mạch truyện logic, ngôi kể nhất quán, chi tiết chân thực và thông điệp rõ ràng.

Câu 5. Bí quyết kể chuyện hấp dẫn: Kết hợp ngôn ngữ hình thể, điều chỉnh âm sắc, tương tác ánh mắt để truyền cảm xúc chân thành.

Câu 6. Triết lý cuộc sống: Mỗi trải nghiệm dù vui buồn đều là viên gạch xây nên bức tường trưởng thành của mỗi người.

Câu 1 (trang 113, sgk, Ngữ văn 6)

Khái quát nội dung ba tác phẩm văn học

Bảng tổng hợp ý nghĩa cốt lõi

Tác phẩm

Tinh thần chủ đạo

Bài học đường đời đầu tiên

Hành trình thức tỉnh của Dế Mèn từ thói kiêu căng đến nhận ra giá trị của sự khiêm tốn qua bi kịch của Dế Choắt.

Giọt sương đêm

Cuộc hành hương tâm linh của Bọ Dừa, nơi giọt sương đêm trở thành chất xúc tác đánh thức nỗi nhớ quê nhà da diết.

Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ

Những bài học về tình phụ tử được truyền tải qua trò chơi khám phá thế giới bằng giác quan trong khu vườn tuổi thơ.

Câu 2 (trang 113, sgk, Ngữ văn 6)

Phân tích cách cảm nhận cuộc sống của các nhân vật

- Điểm chung: Đều là những hành trình tự nhận thức mang tính chuyển hóa nội tâm sâu sắc.

- Nét riêng:

    + Dế Mèn: Bài học về sự thức tỉnh sau sai lầm

    + Bọ Dừa: Sự giác ngộ về tình yêu quê hương

    + Nhân vật tôi: Khám phá thế giới qua lăng kính yêu thương của người cha

Câu 3 (trang 109, sgk, Ngữ văn 6)

Đặc trưng thể loại đồng thoại

Hai tác phẩm tiêu biểu với nghệ thuật nhân hóa độc đáo, nơi loài vật mang tâm hồn con người nhưng vẫn giữ nét đặc trưng sinh học.

Câu 4 (trang 109, sgk, Ngữ văn 6)

Nghệ thuật kể chuyện trải nghiệm

Yêu cầu: Cấu trúc mạch lạc, chi tiết chân thực, ngôn ngữ biểu cảm và thông điệp rõ ràng.

Câu 5 (trang 109, sgk, Ngữ văn 6)

Bí quyết kể chuyện hấp dẫn

- Lựa chọn trải nghiệm giàu cảm xúc

- Sắp xếp tình tiết theo trình tự nghệ thuật

- Kết hợp ngôn ngữ hình thể và biểu cảm

Câu 6 (trang 109, sgk, Ngữ văn 6)

Triết lý cuộc sống

Mỗi trải nghiệm là viên ngọc quý giúp ta thấu hiểu bản thân, trân trọng những giá trị đích thực và hoàn thiện nhân cách.

Câu 1 (trang 109 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Bảng tổng hợp tinh hoa nội dung

Tác phẩm

Thông điệp sâu sắc

Bài học đường đời đầu tiên

Bi kịch của sự kiêu ngạo qua câu chuyện Dế Mèn - bài học về sự khiêm tốn được đánh đổi bằng cái chết của Dế Choắt.

Giọt sương đêm

Hành trình trở về với cội nguồn qua khoảnh khắc giọt sương đánh thức nỗi nhớ quê hương trong tâm hồn Bọ Dừa.

Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ

Những bài học yêu thương từ người cha qua trò chơi khám phá thế giới bằng giác quan.

Câu 2 (trang 109 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

So sánh cách cảm nhận cuộc sống

- Giao điểm: Đều là quá trình tự thức tỉnh và trưởng thành

- Dị biệt:

+ Dế Mèn: Học từ thất bại đau đớn

+ Bọ Dừa: Thức tỉnh từ nỗi cô đơn

+ Nhân vật tôi: Cảm nhận yêu thương qua những điều giản dị

Câu 3 (trang 109 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Đặc trưng nghệ thuật đồng thoại

Hai tác phẩm tiêu biểu với lối kể chuyện nhân hóa độc đáo, nơi thế giới loài vật trở thành tấm gương phản chiếu tâm hồn con người.

Câu 4 (trang 109 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Sơ đồ tư duy

Câu 5 (trang 109 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Nghệ thuật kể chuyện trải nghiệm

- Chọn lọc chi tiết đắt giá

- Xây dựng kết cấu hấp dẫn

- Truyền tải thông điệp ý nghĩa

Câu 6 (trang 109 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Giá trị của trải nghiệm

Mỗi trải nghiệm như viên ngọc thời gian, mài giũa tâm hồn ta trở nên sáng lạn, giúp thấu hiểu bản thân và trân quý những điều nhỏ bé trong cuộc sống.