7 Bí Ẩn Kỳ Diệu Về Rãnh Mariana - Vực Thẳm Sâu Nhất Địa Cầu

Hành trình đo đạc độ sâu Rãnh Mariana bắt đầu từ chuyến thám hiểm Challenger năm 1875 với phương pháp dây dọi truyền thống. Bước ngoặt đến năm 1951 khi tàu Challenger II của Anh ứng dụng công nghệ đo sâu hồi âm hiện đại. Đỉnh cao là chuyến lặn lịch sử năm 2019 của cựu sĩ quan hải quân Victor Vescovo, khi ông chạm mốc 10.928m - kỷ lục thế giới về độ sâu thám hiểm bằng tàu ngầm có người lái. Chỉ vỏn vẹn 4 nhà thám hiểm dũng cảm trong lịch sử đã chạm đáy vực: Jacques Piccard và Donald Walsh (1960), đạo diễn James Cameron (2012), và Victor Vescovo (2019). Những chuyến thám hiểm này cùng các robot tiên phong như Kaiko (1996) và Nereus (2009) đã mở ra cánh cửa khám phá hệ sinh thái bí ẩn và các hiện tượng địa chất độc đáo nơi đáy đại dương.

Trong bóng tối vĩnh cửu và áp lực khủng khiếp của Rãnh Mariana, một hệ sinh thái độc đáo vẫn tồn tại đầy bất ngờ. Hơn 4,700 loài sinh vật đã tiến hóa những đặc tính phi thường: từ đôi mắt khổng lồ thu nhận từng tia sáng yếu ớt, đến khả năng phát quang sinh học để săn mồi. Nơi đây, nhiều loài đã từ bỏ thị giác để phát triển xúc giác siêu việt, trong khi số khác sở hữu cơ chế trao đổi chất đặc biệt nhờ lớp màng tế bào bằng chất béo lỏng linh hoạt. Trong thế giới không có quang hợp này, chuỗi thức ăn phụ thuộc vào 'mưa hữu cơ' - xác sinh vật từ tầng nước trên rơi xuống, tạo nên một hệ sinh thái hoàn toàn khác biệt so với bất kỳ nơi nào trên Trái đất.

Rãnh Mariana ẩn chứa một phát hiện gây chấn động giới khoa học: Mimivirus - loại virus khổng lồ có kích thước lên tới 700 nanomet, vượt xa mọi virus từng được biết đến. Đặc biệt hơn, Mimivirus sở hữu bộ gene phức tạp với hơn 1.2 triệu cặp base, thách thức mọi hiểu biết thông thường về virus. Các nhà khoa học đưa ra giả thuyết thú vị rằng chúng có thể là sản phẩm của quá trình "tiến hóa ngược" từ vi khuẩn. Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, việc nghiên cứu những virus cổ xưa này không chỉ giúp giải mã nguồn gốc sự sống mà còn trang bị cho nhân loại kiến thức để đối phó với các mầm bệnh tiềm tàng. Những sinh vật đơn bào dưới đáy vực có thể chứa đựng manh mối về lịch sử tiến hóa của toàn bộ sự sống trên Trái đất.

Khi các thiết bị thám hiểm ghi lại được những âm thanh kỳ lạ từ độ sâu 10.000 mét tại Rãnh Mariana, giới khoa học đã thực sự bàng hoàng. Những tiếng động bí ẩn này vượt qua mọi lý giải thông thường, từ hoạt động địa chấn cho đến tàu bè trên biển. Một số nhà nghiên cứu UFO tin rằng đó có thể là dấu vết của nền văn minh tiên tiến ẩn sâu dưới đáy đại dương. Dù đã qua nhiều lần phân tích kỹ lưỡng, nguồn gốc những âm thanh này vẫn là điều bí ẩn, làm dấy lên giả thuyết về sự tồn tại của các sinh vật khổng lồ từ thời tiền sử - những sinh vật mà kích thước có thể tương xứng với virus khổng lồ Mimivirus đã được phát hiện trước đó.

Lịch sử khám phá Rãnh Mariana bắt đầu từ năm 1858 khi tàu HMS Challenger của Hải quân Hoàng gia Anh lần đầu tiên phát hiện vực thẳm bí ẩn này. Nhưng phải đến năm 1951, với chuyến thám hiểm của tàu Challenger II, nhân loại mới có những đo đạc chính xác đầu tiên về nơi sâu nhất đại dương. Kỹ thuật sóng âm thời đó đã xác định độ sâu khoảng 10.900 mét tại vực thẳm Challenger - điểm sâu nhất được đặt theo tên con tàu khám phá. Rãnh Mariana, nằm ở Thái Bình Dương với hình dáng lưỡi liềm đặc trưng, là kết quả của sự va chạm giữa hai mảng kiến tạo: Mảng Thái Bình Dương bị đẩy xuống dưới Mảng Mariana, tạo nên cảnh quan địa chất độc đáo cùng chuỗi đảo núi lửa Mariana. Đến nay, nơi đây vẫn ẩn chứa nhiều bí mật chờ được khám phá.

Ẩn mình ở phía tây Thái Bình Dương, cách quần đảo Mariana khoảng 200km về phía đông, Rãnh Mariana là kỳ quan địa chất sâu nhất hành tinh với điểm thấp nhất Challenger Deep (10.984m) - nơi sâu hơn cả đỉnh Everest cao ngất. Tọa độ chính xác 11°21' Bắc, 142°12' Đông đánh dấu vị trí của vực thẳm này, cách đảo Guam (Mỹ) 320km về phía tây nam. Với chiều dài 2.550km nhưng bề ngang chỉ 69km, rãnh này là ranh giới hùng vĩ nơi mảng Thái Bình Dương chìm xuống dưới mảng Philippines, tạo nên một trong những hiện tượng kiến tạo mảng ấn tượng nhất thế giới. Đây không chỉ là điểm cực hạn của địa hình đại dương mà còn là cửa ngõ dẫn vào thế giới bí ẩn dưới áp lực khủng khiếp của nước biển.

Với độ sâu lên tới 10.984 mét tại vực thẳm Challenger Deep, Rãnh Mariana khiến ngọn Everest (8.849m) trở nên nhỏ bé - nếu đặt ngọn núi cao nhất thế giới này xuống đáy vực, đỉnh núi vẫn còn cách mặt nước biển hơn 2.000m. Nơi đây có áp suất khủng khiếp đạt 1.086 bar, gấp 1.000 lần áp suất khí quyển, với nhiệt độ chỉ 1-4°C - điều kiện khắc nghiệt hơn cả không gian vũ trụ. Điểm đáng kinh ngạc là độ sâu này tương đương với độ cao mà máy bay thương mại thường bay, cho thấy quy mô khổng lồ của kỳ quan đại dương này. Vực thẳm Challenger (điểm sâu nhất) và Sirena Deep (điểm sâu thứ 3 thế giới) đều nằm trong rãnh dài 2.550km nhưng bề ngang chỉ 69km này - một tỷ lệ địa hình vô cùng đặc biệt.