Top 10 Bài viết thuyết minh ấn tượng về hội thi thổi cơm (Ngữ văn 7 - SGK Kết nối tri thức) không thể bỏ qua

Thi nấu cơm là một trò chơi dân gian đặc sắc, phổ biến tại các làng quê Việt Nam, mang đậm bản sắc văn hóa của nền nông nghiệp lúa nước. Mặc dù xuất xứ của trò chơi này chưa được rõ ràng, nhưng giá trị truyền thống và ý nghĩa văn hóa của nó vẫn luôn được gìn giữ.

Các hình thức chơi nấu cơm rất đa dạng. Các đội chơi sẽ được chia thành nhóm từ 2-4 người, mỗi đội có nam nữ bằng nhau. Các địa điểm tổ chức lý tưởng như sân trường, sân nhà văn hóa, hoặc sân cỏ rộng rãi sẽ là nơi diễn ra cuộc thi. Tùy vào thể lệ từng cuộc thi, các đội sẽ chuẩn bị các dụng cụ như khúc cây dài 3m, dây thép làm giá, hoặc nồi nấu cơm nếu có quai. Các đội sẽ được cấp gạo, nước, củi, và các dụng cụ cần thiết. Sau đó, các đội sẽ bắt đầu phần thi làm gạo, tạo lửa, và lấy nước để nấu cơm.

Các đội sẽ thực hiện lần lượt ba phần thi: làm gạo, tạo lửa, và lấy nước. Đội nào hoàn thành công việc trước sẽ giành chiến thắng. Cũng có thể thi theo cách bịt mắt nấu cơm, hoặc nấu cơm trong khi di chuyển. Đội nào nấu cơm chín dẻo, thơm ngon và nhanh chóng sẽ là đội chiến thắng.

Trò chơi thi nấu cơm không chỉ là một hoạt động giải trí, mà còn phản ánh đậm nét đời sống lao động của cộng đồng nông dân trồng lúa. Nó giúp người tham gia, đặc biệt là các em nhỏ, hiểu được sự quý giá của từng hạt gạo, đồng thời phát triển các kỹ năng sống, khả năng ứng xử linh hoạt trong mọi tình huống. Đây là một trò chơi dân gian mang đậm giá trị văn hóa truyền thống của người Việt Nam.

Vào ngày mười rằm tháng Giêng hằng năm, dân làng Ngọc Tiên, thuộc xã Xuân Hồng (huyện Xuân Trường), tổ chức lễ hội tưởng niệm công đức của Thành Hoàng làng, Hoàng Văn Quảng. Người đã từng giúp dân trấn ải giặc ngoại xâm và bảo vệ biên giới. Lễ hội làng gồm các nghi lễ truyền thống như thi thổi cơm, làm cỗ chay, cúng tổ tiên, và ôn lại những gian nan, vất vả trong công cuộc chống giặc và bảo vệ mảnh đất này của thánh tổ và cha ông.

Trước ngày hội, mỗi giáp phải cử người lên đền để mang theo những dụng cụ thi đấu từ xưa như bộ chõ đồ, nồi đồng điếu, quang gánh, cần trúc, bát đĩa,... để dọn dẹp, làm sạch đền thờ. Bãi đất trước đền được san phẳng, đường xóm ngõ xung quanh được quét dọn sạch sẽ để chuẩn bị cho ngày hội chính. Sáu giáp tham gia, mỗi giáp gồm 14 nam giới từ 18 tuổi trở lên, khỏe mạnh, đạo đức tốt, gia đình hòa thuận, không vướng tang ma. Đúng như truyền thống, thóc, gạo, đồ xôi và làm bánh phải được trồng riêng trên phần ruộng huệ điền. Các lão nông sẽ là người lo từ trồng cấy, thu hoạch đến bảo quản gạo, đỗ. Việc lấy nước và tạo lửa nấu cơm cũng do nam giới đảm nhận, phụ nữ không được tham gia trong các nghi thức chính của lễ hội.

Trước khi thi thổi cơm và làm cỗ chay, các giáp phải trải qua hai phần thi: địch thủy và địch hỏa. Thi địch thủy yêu cầu đại diện của mỗi giáp cầm nậm nhỏ chạy ra bến Cựa gà, lội giữa dòng sông Ninh để lấy nước mang về đổ vào nồi đáy của chõ đồ. Người thắng cuộc là người mang nước về nhanh nhất mà không làm đổ ra ngoài.

Phần thi địch hỏa gây sự chú ý và hồi hộp nhất. Để tham gia phần này, các giáp phải tạo lửa nhanh chóng và chính xác, vì theo quan niệm phương Đông, tạo lửa vào ngày đầu xuân là điềm lành. Mỗi giáp có một bộ dụng cụ địch hỏa gồm một thanh tre cái và thanh tre con dùng để cọ sát, tạo mùn cưa và khiến lửa bùng lên. Phần thi này chỉ được thực hiện trong vòng 20-25 giây. Khi lửa bùng lên, các giáp đốt cờ hiệu báo hiệu kết thúc và tiếp tục thi làm bánh và thổi cơm.

Phần thi thổi cơm của dân làng Ngọc Tiên thể hiện tài năng và khéo léo. Người nấu cơm vừa phải đeo cần trúc, vừa đi vừa nấu, giữ lửa cho cơm chín dẻo, thơm trong ba vòng rước quanh sân đền. Để hoàn thành phần thi, dân làng chuẩn bị kỹ lưỡng từ chiếc cần trúc đến việc tính toán lượng nước và lửa sao cho cơm vừa đủ, không quá khô hay nhão, đảm bảo cơm thơm ngon khi hoàn thành.

Cụ Nguyễn Minh Oanh, một trong những người tham gia hội làng từ khi còn trẻ, cho biết công tác chuẩn bị cần trúc treo niêu cơm mất đến ba năm. Sau khi măng trúc mới nhú lên, ngọn trúc được uốn cong thành hình chữ S, rồi được nuôi dưỡng để có độ dẻo dai và bền chắc. Khi tham gia thi, người nấu cơm phải sử dụng một cây cần trúc cong lớn, cố định niêu cơm, giữ lửa và nấu trong suốt cuộc thi.

Các loại bánh trong mâm cỗ chay như bánh ống, bánh bìa, bánh phong, bánh giáo đều được làm từ nguyên liệu gạo nếp, đỗ xanh, đường kính, và quả gấc chín. Các bánh này không chỉ đẹp mắt mà còn tượng trưng cho những loại lương khô mà thánh tổ đã làm ra để cung cấp cho nghĩa quân. Mâm cỗ hoàn tất sau 150 phút với đủ các loại bánh, chè đường, cơm lồng, rượu trắng, trầu cau và bưởi, để dâng cúng thánh cầu an.

Cuối cùng, sau một tuần lễ hương, mâm cỗ chay của các giáp sẽ được chấm điểm. Giáp nào đạt giải nhất sẽ được ưu tiên trong công việc của cả năm. Mâm cỗ giải nhất trước đây được biếu cho các tổng bạn để thể hiện sự kính trọng và hòa hợp. Hiện nay, sau khi lễ hội kết thúc, mâm cỗ được chia đều cho tất cả dân làng từ già đến trẻ, thể hiện sự đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng. Dù cuộc sống hiện đại có thay đổi, truyền thống hội xuân Ngọc Tiên vẫn được gìn giữ và trở thành chất keo gắn kết cộng đồng, là niềm tự hào của dân làng.

Hội thi thổi cơm, một trong những trò chơi dân gian giàu ý nghĩa văn hóa của dân tộc, được tổ chức vào mùa xuân thu hút đông đảo người tham gia. Đây không chỉ là một trò chơi mà là một hội thi, nơi thể hiện sự khéo léo và tinh thần đoàn kết của các đội chơi.

Trò chơi thi thổi cơm gồm ba phần chính: thi lấy nước, thi kéo lửa và thi nấu cơm. Mỗi đội tham gia sẽ có ba thành viên, có thể bao gồm cả nam và nữ, tùy theo quy định của mỗi hội thi. Phần thi lấy nước yêu cầu người chơi phải khỏe mạnh và nhanh nhẹn, gánh nước từ suối về khu vực nấu cơm. Các chướng ngại vật sẽ được ban tổ chức tạo ra trên đường đi để thử thách khả năng vượt khó của người chơi. Sau khi hoàn thành phần lấy nước, đội thi tiếp tục tham gia phần thi kéo lửa. Các công cụ để kéo lửa sẽ được đặt ở một vị trí khó khăn, có thể là trên ngọn cây hay phải vượt qua các thử thách khác để lấy được.

Cuối cùng, sau khi chuẩn bị đầy đủ mọi thứ, người chơi sẽ bắt đầu nấu cơm. Một thành viên sẽ đeo công cụ để gắn nồi cơm lên phía trước, vo gạo sạch và cho vào nồi. Sau đó, người này sẽ di chuyển về đích, trong khi hai thành viên còn lại sẽ đốt lửa dưới nồi và giữ cho lửa không tắt. Việc giữ lửa và thổi cơm cần sự khéo léo và tỉ mỉ, đảm bảo rằng cơm chín đúng lúc khi tới đích. Ban giám khảo, thường là các cụ cao tuổi, uy tín trong làng, sẽ chấm điểm dựa trên hai tiêu chí: tốc độ về đích và chất lượng cơm.

Trò chơi thi nấu cơm không chỉ mang đến sự vui nhộn, thú vị mà còn thể hiện được sự khéo léo và nhanh nhẹn của người tham gia. Đây là một nét đẹp văn hóa dân gian vẫn được lưu giữ và tổ chức đều đặn trong các dịp lễ hội đầu xuân, góp phần bảo tồn những giá trị truyền thống của dân tộc.

Thi nấu cơm, một trò chơi dân gian đầy ý nghĩa văn hóa, đã có mặt từ lâu tại các làng quê Bắc Ninh. Theo các bậc cao niên, trò chơi này có nguồn gốc từ những làng nhỏ ven sông Cầu, nơi tướng quân Lý Thường Kiệt từng xây dựng phòng tuyến để chống giặc Tống xâm lược. Lý Thường Kiệt đã mở cuộc thi thổi cơm để chọn ra những người giỏi trong việc nuôi quân, làm hậu cần. Qua bao thế hệ, hội thi này vẫn được duy trì vào dịp đầu xuân, nhắc nhở mọi người về công lao của tướng quân.

Tổ chức thi nấu cơm ở Bắc Ninh rất phổ biến, nhưng mỗi nơi lại có cách thức và quy định riêng. Ở một số nơi, thi được chia thành các đội nam và đội nữ, với ba phần thi rõ rệt: lấy nước, kéo lửa và nấu cơm. Còn ở nơi khác, hội thi chỉ dành riêng cho các cô gái trẻ chưa chồng. Dù tổ chức thế nào, thi nấu cơm vẫn là một phần không thể thiếu trong lễ hội của các làng Quan họ, thu hút đông đảo người dân và du khách.

Trải qua nhiều năm vắng bóng, thi nấu cơm đã được phục dựng lại trong các lễ hội xuân ở Bắc Ninh. Một trong những hình thức phổ biến hiện nay là thi giữa các liền chị đại diện cho các làng và xóm. Trước ngày hội, các làng phải đăng ký đội thi với Ban tổ chức, bao gồm hai liền chị khéo léo nhất. Điều kiện bắt buộc là các cô gái tham gia phải mặc trang phục truyền thống: áo tứ thân, váy lụa đen, yếm trắng, khăn mỏ quạ và đi chân đất.

Trong thời gian 30 phút, các đội phải hoàn thành các công đoạn từ đầu đến cuối. Liền chị đầu tiên sẽ quảy gánh đi vòng quanh khu vực thi, trong khi liền chị còn lại sẽ chuẩn bị gạo, rót nước và giữ cho gạo không rơi ra ngoài. Tiếp theo là công đoạn lấy lửa và nấu cơm. Việc điều chỉnh lửa và giữ nhịp bước sao cho cơm chín đều là một thử thách đòi hỏi sự khéo léo và sự phối hợp nhịp nhàng giữa hai liền chị. Cơm phải được nấu chín đúng thời gian mà không bị cháy, và cả hai người phải hiểu ý nhau trong từng động tác nấu nướng.

Chia sẻ về trò chơi thi nấu cơm, liền chị Nguyễn Thị Thơm ở làng Tam Tảo, xã Phú Lâm cho biết: “Đây là dịp để các cô gái thể hiện sự đảm đang, khéo léo, cũng như cơ hội để các chàng trai lựa chọn bạn đời.”

Thi nấu cơm, một trò chơi dân gian đặc sắc, chứa đựng giá trị văn hóa truyền thống sâu sắc, phản ánh rõ nét đời sống lao động của người nông dân. Trò chơi này không chỉ là dịp để thể hiện sự khéo léo của người tham gia mà còn là dịp để tôn vinh sản phẩm nông nghiệp quý giá - hạt thóc, hạt cơm. Chính qua bàn tay tài hoa của người dân xứ Kinh Bắc, những niêu cơm thơm dẻo đã trở thành biểu tượng cho một năm mùa màng bội thu, báo hiệu cho sự thuận lợi, phát triển của cả cộng đồng.

Cơm chiến thắng trong hội thi không chỉ là thành quả của sự khéo léo mà còn là món quà thiêng liêng dâng lên thần linh, cầu mong mùa màng tươi tốt, nhân khang vật thịnh. Mỗi nồi cơm đoạt giải là một minh chứng cho sự đoàn kết, nỗ lực cộng đồng trong việc chuẩn bị và hoàn thiện một món quà mang đậm giá trị tinh thần. Những niêu cơm ấy là kết tinh của sự lao động, của niềm tin vào một năm mới với nhiều điều tốt lành.

Khung cảnh hội thi nấu cơm luôn tràn ngập không khí náo nhiệt, sôi động với sự tham gia nhiệt tình của cộng đồng. Hằng năm, vào dịp Tết Nguyên đán, tôi luôn được theo mẹ về quê ngoại tham gia hội thi nấu cơm. Cả làng tấp nập người về xem, ai nấy đều diện trang phục mới, sạch đẹp. Biểu ngữ “Chào Xuân mới - Vui mùa lúa mới” treo ở cổng đình, tạo không khí đón chào nồng ấm cho tất cả mọi người.

Lễ hội khai mạc bằng lễ dâng hương, kèm theo các tiết mục văn nghệ vui nhộn mang đậm phong vị nghề nông. Dân làng diễn các vở kịch về nghề trồng lúa, tôn vinh Thần Nông. Ngày hôm sau, hội thi nấu cơm bắt đầu, mỗi đội gồm ba người, hối hả nấu những niêu cơm nhỏ xíu nhưng đầy ý nghĩa, theo nhịp trống thúc giục. Cả làng cổ vũ nhiệt tình, tạo nên không khí vui tươi, phấn khởi.

Tết này, được tham gia hội thi nấu cơm trong không khí rộn ràng, náo nhiệt, tôi cảm nhận rõ hơn vẻ đẹp của quê hương mình, nơi mà mùa xuân không chỉ đến với những cánh đồng vàng óng mà còn là những nồi cơm đầy ắp tình cảm của người dân nơi đây.

Hàng năm, vào ngày mười rằm tháng Giêng, người dân làng Ngọc Tiên, xã Xuân Hồng (Xuân Trường) tổ chức lễ hội tưởng nhớ công đức của Thành Hoàng làng Hoàng Văn Quảng, vị tướng tài đã giúp dân làng dẹp giặc trấn biên. Hội làng không chỉ có phần lễ trọng mà còn diễn ra các hoạt động truyền thống như thổi cơm thi, làm cỗ chay dâng cúng thánh thần, đồng thời ôn lại những khó khăn của quân dân thời xưa.

Trong sử sách, làng Ngọc Tiên xưa thuộc vùng đất bãi bồi ven biển Trần Sơn Nam hạ, vào thời Hậu Lê, triều đình cử tướng Hoàng Văn Quảng đến chiêu mộ quân sĩ, giúp dân làng ổn định cuộc sống. Nhờ tài thao lược và sự mưu trí của ông, cuộc sống ở đây trở nên yên bình. Để tri ân công lao của ông, dân làng lập đền thờ, lấy ngày mười rằm tháng Giêng làm ngày chính kỵ. Mỗi năm, vào ngày này, mọi công việc đồng áng đều tạm gác lại, người dân từ khắp nơi quay về đền tham gia lễ hội, từ các cụ già đến các thế hệ con cháu xa quê.

Sau nghi lễ dâng cúng, phần chính của hội là tục thổi cơm thi, làm cỗ chay, tái hiện lại cảnh quân dân thời Đức Thánh tổ vừa hành quân vừa lo công tác hậu cần. Tục thổi cơm thi tại đây có một quy trình đặc biệt: lấy nước, tạo lửa và thổi cơm, làm bánh. Trước ngày hội, các giáp cử người lên đền mang dụng cụ thi đấu từ các vật dụng cổ truyền như nồi đồng, quang gánh, bát đĩa để lau chùi và chuẩn bị cho lễ hội. Tất cả các giáp tham gia đều cử 14 nam giới, khỏe mạnh, có phẩm hạnh tốt, đảm bảo gia đình toàn vẹn. Công việc thu hoạch gạo, đỗ, chuẩn bị nguyên liệu đều do các lão nông đảm nhận, phụ nữ không tham gia vào phần lễ.

Phần thi thổi cơm bắt đầu với hai cuộc thi địch thủy (rước nước) và địch hỏa (tạo lửa). Chỉ khi hoàn thành hai phần thi này, đội mới được phép bước vào phần thổi cơm. Phần thi rước nước đòi hỏi sự nhanh nhẹn khi các giáp cử hai người chạy ra bến Cựa gà, lội ra giữa dòng sông Ninh lấy nước mang về. Còn phần thi tạo lửa là thử thách cam go, người dự thi phải tạo lửa từ hai thanh tre bằng cách cọ xát nhanh và chính xác, trong vòng 20-25 giây. Khi lửa bùng lên, cả sân đình vang dội tiếng reo hò cổ vũ của dân làng và khách thập phương. Sau khi tạo lửa thành công, các đội tiếp tục chuyển sang thi thổi cơm và làm cỗ chay.

Thách thức của phần thi thổi cơm là phải ước lượng chính xác lượng nước, gia lửa để cơm chín đều, không khê, không nát. Những người tham gia phải đeo cần trúc, tay cầm đuốc để giữ lửa cho nồi cơm trong suốt quá trình nấu. Cơm phải đạt yêu cầu chín dẻo, không sượng, thơm ngon. Bên cạnh cơm là một mâm cỗ chay bao gồm các món bánh truyền thống, được làm từ nguyên liệu như gạo nếp, đỗ xanh và quả gấc, có thể bảo quản lâu mà không bị mốc. Sau khi hoàn thành mâm cỗ, các giáp đem ra sân đình để chấm điểm và trao giải. Giáp nào thắng giải sẽ được ưu tiên trong công việc trong suốt một năm.

Hội làng Ngọc Tiên không chỉ là dịp để tưởng nhớ công đức của Đức Thánh tổ mà còn là một nét đẹp văn hóa, gắn kết cộng đồng. Mặc dù xã hội thay đổi, nhưng truyền thống này vẫn được gìn giữ và truyền lại cho các thế hệ sau. Thổi cơm thi và các kỹ thuật liên quan như địch thủy, địch hỏa, làm cỗ chay đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân làng Ngọc Tiên.