Top 5 Bài phân tích "Chùm ca dao trào phúng" (Ngữ văn 8 - SGK Kết nối tri thức) xuất sắc nhất

KHÁM PHÁ TÁC PHẨM

Câu 1. Hoạt động nào được miêu tả trong bài ca dao đầu tiên? Nhận biết qua chi tiết nào?

Bài ca dao phơi bày hoạt động lừa đảo của những thầy bói vô lương. Những từ láy "chập chập", "cheng cheng" tái hiện sinh động không khí mê tín dị đoan.

Câu 2. Đối tượng bị phê phán trong bài ca dao 1? Lý do?

Tác giả dân gian thẳng tay vạch trần bộ mặt giả dối của bọn thầy bói lợi dụng lòng tin ngây thơ. Qua nghệ thuật châm biếm sắc sảo, bài ca vừa lên án vừa cảnh tỉnh người đời.

Câu 3. Nghệ thuật tương phản trong bài ca dao 2 thể hiện qua yếu tố nào? Tính cách mèo-chuột?

Cặp hình tượng mèo-chuột được khắc họa đối lập: kẻ mạnh đội lốt hiền lành, người yếu phải khôn ngoan ứng phó. Ẩn sau đó là bức tranh xã hội đầy bất công.

Câu 4. Đồ dẫn cưới kỳ lạ của anh học trò nghèo trong bài 3 có ý nghĩa gì?

Những lễ vật phi thực tế (bể, sông, sao trời...) là cách chàng trai trào lộng thói đòi hỏi vô lý. Qua đó phản ánh hủ tục thách cưới phi lý trong xã hội xưa.

Câu 5. Cách lên án hủ tục trong bài 3 có gì đặc biệt?

Tác giả dân gian dùng chính sự cường điệu hài hước để vạch trần sự phi lý. Cách phê phán này vừa sâu sắc vừa tinh tế, khiến người đọc vừa cười vừa ngẫm nghĩ.

ĐÓNG GÓP NGHỆ THUẬT

- Nội dung: Phản ánh chân thực thói hư tật xấu trong xã hội cũ

- Nghệ thuật: Vận dụng linh hoạt thủ pháp tương phản, nhân hóa, ngôn ngữ đa nghĩa

TÓM TẮT TÁC PHẨM

1. Phê phán nghề bói toán mê tín

2. Vạch trần thói đạo đức giả

3. Chống lại hủ tục hôn nhân

Tinh hoa ca dao trào phúng

* Giá trị cốt lõi: Chùm ca dao không chỉ là tấm gương phản chiếu văn hóa dân gian mà còn như lưỡi dao sắc bén phẫu thuật những ung nhọt xã hội. Tiếng cười dân gian vừa hóm hỉnh, vừa đắng cay, vừa là vũ khí đấu tranh với những bất công, vừa là liều thuốc chữa những thói hư tật xấu.

I. Khám phá tác phẩm

Câu 1. Hoạt động nào được phơi bày trong bài ca dao đầu tiên? Dấu hiệu nhận biết?

Góc nhìn:

- Bài ca vạch trần nghề bói toán giả dối, lừa đảo

- Nhận diện qua: hệ thống từ láy tượng thanh "chập chập", "cheng cheng" tạo không khí mê tín huyễn hoặc

Câu 2. Đối tượng bị lên án và nguyên nhân?

Phân tích:

- Những kẻ buôn thần bán thánh, lợi dụng lòng tin

- Bị lên án vì: thủ đoạn lừa đảo tinh vi, biến niềm tin thành công cụ trục lợi

Câu 3. Nghệ thuật tương phản trong bài 2 thể hiện qua đâu? Bản chất mèo-chuột?

Giải mã:

- Xây dựng trên cặp hình tượng đối lập: mèo (kẻ mạnh giả nhân) - chuột (kẻ yếu thông minh)

- Mèo: vờ vịt quan tâm nhưng ẩn chứa ý đồ xấu xa

- Quan hệ: kẻ săn mồi - con mồi, phản ánh xã hội nhiều bất công

Câu 4. Lễ vật cưới kỳ lạ của chàng học trò nghèo có ý nghĩa gì?

Lý giải:

- Những thứ không tưởng: bể, sông, sao trời...

- Là lời châm biếm sâu cay về tục thách cưới phi lý

- Thể hiện trí thông minh và bản lĩnh của người lao động

Câu 5. Nghệ thuật phê phán hủ tục trong bài 3 có gì đặc sắc?

Đánh giá:

- Dùng chính sự phi lý để đả kích sự phi lý

- Cách phê phán: hài hước mà sâu sắc, cường điệu mà chân thực

- Thể hiện tư duy phản biện sắc sảo của người bình dân

Câu 1 (trang 112, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Hoạt động mê tín nào được phơi bày trong bài ca dao đầu? Nhận diện qua chi tiết nào?

Giải mã:

Bài ca phanh phui nghề bói toán giả dối qua hệ thống từ láy tượng thanh "chập chập", "cheng cheng" - âm thanh giả tạo của những buổi bói toán mê tín.

Câu 2 (trang 112, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Đối tượng bị lên án và căn nguyên sâu xa?

Phân tích:

Những kẻ buôn thần bán thánh bị vạch mặt, không chỉ vì hành vi lừa đảo mà còn vì đã lợi dụng lòng tin ngây thơ của quần chúng để trục lợi.

Câu 3 (trang 112, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Nghệ thuật tương phản trong bài 2 được xây dựng thế nào? Bản chất mèo-chuột?

Giải nghĩa:

Cặp đối lập mèo (vờ quan tâm nhưng ẩn ý đồ xấu) - chuột (thông minh cảnh giác) phản ánh mối quan hệ áp bức trong xã hội phong kiến.

Câu 4 (trang 112, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Lễ vật cưới phi thực tế của chàng học trò nghèo ẩn chứa thông điệp gì?

Lý giải:

Những thứ không tưởng (bể, sông, sao trời...) là lời châm biếm sâu cay về hủ tục thách cưới, đồng thời thể hiện trí thông minh của người lao động.

Câu 5 (trang 112, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Tại sao cách lên án hủ tục trong bài 3 lại hiệu quả?

Đánh giá:

Bằng nghệ thuật phóng đại hài hước, tác giả dân gian đã biến chính sự phi lý thành vũ khí đả kích sự phi lý, tạo nên tiếng cười vừa sâu sắc vừa nhân văn.

Câu 1. Hoạt động mê tín nào được vạch trần trong bài ca dao đầu tiên? Dấu hiệu nhận biết?

- Hoạt động: Một buổi cúng bái mang tính chất lừa bịp

- Nhận diện qua: Hệ thống từ tượng thanh "chập chập, cheng cheng" phô bày sự giả tạo cùng hình ảnh thầy cúng tham lam chỉ chú trọng lễ vật

Câu 2. Đối tượng bị lên án và bản chất thật sự?

- Phơi bày chân tướng những thầy cúng vụ lợi

- Bản chất: Kẻ lợi dụng tín ngưỡng để trục lợi, đặt vật chất lên trên tín ngưỡng tâm linh

Câu 3. Nghệ thuật tương phản trong bài 2 thể hiện thế nào? Ý nghĩa ẩn dụ mèo-chuột?

- Xây dựng trên mối quan hệ săn mồi đầy mâu thuẫn

- Ẩn dụ sâu sắc: Phản ánh xã hội phân hóa mạnh mẽ giữa kẻ thống trị (mèo giả nhân) và người bị trị (chuột thông minh)

Câu 4. Lễ vật cưới kỳ lạ của chàng học trò nghèo mang thông điệp gì?

- Những thứ phi thực tế (sao trời, mỡ muỗi...)

- Là tiếng cười châm biếm sâu cay nhắm vào hủ tục thách cưới vô lý trong xã hội xưa

Câu 5. Nghệ thuật đả kích hủ tục trong bài 3 có gì đặc sắc?

- Sử dụng lối nói phóng đại tạo tiếng cười hài hước

- Cách lên án tinh tế: Dùng chính sự phi lý để đả kích sự phi lý, không gây căng thẳng mà thấm thía

Câu 1. Hoạt động mê tín nào bị vạch trần trong bài ca dao đầu?

Bài ca phơi bày hoạt động bói toán giả dối qua những từ láy "chập chập", "cheng cheng" - âm thanh giả tạo của buổi bói mê tín, nơi những thầy bói rởm lợi dụng lòng tin ngây thơ.

Câu 2. Đối tượng bị phê phán và bản chất thật sự?

Những kẻ buôn thần bán thánh bị lên án không chỉ vì hành vi lừa đảo mà còn vì đã biến tín ngưỡng thành công cụ trục lợi, làm tổn thương giá trị tâm linh thuần khiết.

Câu 3. Nghệ thuật tương phản trong bài 2 thể hiện thế nào?

Cặp hình tượng mèo (giả nhân giả nghĩa) - chuột (thông minh cảnh giác) tạo nên bức tranh ẩn dụ sâu sắc về xã hội phân hóa, nơi kẻ mạnh luôn tìm cách áp bức người yếu.

Câu 4. Lễ vật cưới phi lý mang thông điệp gì?

Những thứ không tưởng (sao trời, mỡ muỗi...) là cách chàng trai dùng chính sự phi lý để châm biếm hủ tục thách cưới, đồng thời thể hiện trí tuệ sắc sảo của người lao động.

Câu 5. Nghệ thuật đả kích hủ tục có gì đặc sắc?

Bằng lối nói phóng đại hài hước, tác giả dân gian đã biến chính sự vô lý thành vũ khí đấu tranh, tạo nên tiếng cười vừa thâm thúy vừa nhân văn.