Top 6 Bài phân tích "Cửu Long Giang ta ơi" (Ngữ văn 6 - SGK Kết nối tri thức) xuất sắc nhất

I. Khám phá tác phẩm Cửu Long Giang ta ơi - Hành trình soạn bài đầy cảm xúc

1. Cấu trúc nghệ thuật bài thơ

- Khổ 1 (từ đầu...không bao giờ chia cắt): Ký ức tuổi thơ với lớp học trong nỗi nhớ da diết

- Khổ 2 (phần còn lại): Hiện thực lớp học qua lăng kính thời gian

II. Hướng dẫn phân tích Cửu Long Giang ta ơi

1. Cảm nhận văn bản

Hình tượng lớp học xuyên thời gian

* Lớp học trong ký ức:

- Nhân vật trữ tình:

+ Cậu học trò 10 tuổi với trái tim rộn ràng

+ Hành động: "Mắt ngẩng lên ngắm bản đồ lung linh/Như cánh đồng hoa giữa giấc mơ đêm" thể hiện khát khao khám phá

+ Tâm hồn: "Tim rộn ràng, hồn say đắm khôn nguôi" trước vẻ hùng vĩ của dòng Mê Kông

- Hình ảnh người thầy:

+ "Thầy giáo vĩ đại với cây thước thần kỳ/Cánh tay đạo sĩ dẫn lối ước mơ"

+ "Đưa ta đến những chân trời diệu kỳ": Người dẫn đường tri thức

* Lớp học hiện tại:

- Nhân vật trữ tình: Đã trưởng thành

- Người thầy: "Cây thước năm xưa nay hóa cờ sao" - sự hy sinh thầm lặng

Hình tượng sông Mê Kông qua lời giảng thầy

- Dòng sông hùng tráng:

+ Khung cảnh: Trưa hè oi ả với rừng đá, lan rừng, dứa dại

+ Hành trình: Vượt Trường Sơn, thác Khôn hiểm trở

- Dòng sông trữ tình:

+ Sáng thu trong veo với bướm lượn, chim ca

+ "Chín nhánh sông vàng phù sa ngọt ngào/Ruộng lúa bạt ngàn, thuyền cá đầy khoang"

=> Nguồn sống vô tận cho vùng châu thổ

Mối giao hòa giữa sông và người

- Sông ban tặng:

+ Phù sa màu mỡ cho cánh đồng bát ngát

+ Tôm cá đầy khoang cho những chuyến ra khơi

+ Vườn cây trĩu quả ngọt lành

- Con người Nam Bộ:

+ "Lưng đẫm mồ hôi, chân lấm bùn non"

+ Gắn bó máu thịt với từng tên đất, tên làng

+ Thế hệ đi trước hy sinh để giữ gìn non sông

=> Mối quan hệ cộng sinh bền chặt

2. Trả lời câu hỏi sau khi đọc

Cảm nhận về nhan đề bài thơ

Nhan đề như tiếng gọi thiết tha, lời tự tình với dòng sông quê hương, nơi lưu giữ bao kỷ niệm từ thuở ấu thơ đến khi trưởng thành.

Ý nghĩa tấm bản đồ rực rỡ

- Biểu tượng của Tổ quốc thiêng liêng

- Cánh cửa mở ra thế giới diệu kỳ trong tâm hồn trẻ thơ

- Người thầy như phù thủy kỳ diệu thắp lên ngọn lửa đam mê

Vẻ đẹp dòng Mê Kông qua ngôn từ

+ "Mê Kông cất lời ca bất tận"

+ "Chín nhánh phù sa ấp ủ đất lành"

+ "Bến nước thuyền đầy ắp niềm vui"

+ "Dòng sông mẹ sinh ra chín nhánh vàng"

Chân dung người Nam Bộ

Hình ảnh: "Lưng trần gối đất, mồ hôi thấm đồng" - biểu tượng cho sức sống kiên cường, đức tính cần cù.

Những hình ảnh nghệ thuật đặc sắc

- "Tấm bản đồ rực rỡ": Biểu tượng cho khát vọng khám phá

- "Cây thước thần tiên": Vật dụng giảng đường trở thành phép màu

- Hành trình sông Mê Kông: Bản trường ca về vẻ đẹp quê hương

Tình yêu quê hương qua ngòi bút tác giả

Tình cảm sâu nặng dành cho dòng sông quê thể hiện qua từng câu chữ, như mạch nguồn chảy mãi không ngừng.

III. Tổng kết giá trị tác phẩm

• Thông điệp nội dung

Từ không gian lớp học nhỏ hẹp đến hình ảnh dòng sông mênh mông, bài thơ đã khắc họa thành công vẻ đẹp thiên nhiên và con người Nam Bộ, qua đó thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc.

• Nét độc đáo nghệ thuật

Thể thơ tự do phóng khoáng kết hợp hệ thống biện pháp tu từ đặc sắc: so sánh, ẩn dụ, điệp ngữ,... tạo nên bức tranh ngôn từ sống động.

Khám phá sau khi đọc

Câu 1. Nhan đề bài thơ mang âm điệu gì đặc biệt? Những cảm xúc nào được khơi gợi từ nhan đề ấy?

Đáp án trang 121 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức

Nhan đề như tiếng gọi thiết tha, vừa là lời tự tình với dòng sông quê, vừa thể hiện niềm tự hào về vùng đất Nam Bộ - nơi ghi dấu hành trình trưởng thành của tác giả.

Câu 2. "Tấm bản đồ rực rỡ" trong tưởng tượng của em có gì đặc biệt? Cảm xúc của nhân vật khi chiêm ngưỡng tấm bản đồ?

Đáp án trang 121 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức

Tấm bản đồ không còn là công cụ địa lý thông thường mà trở thành thế giới diệu kỳ trong mắt cậu học trò. Qua ngòi bút tác giả, nó hóa thành "cánh đồng hoa giữa giấc mơ đêm", mở ra không gian văn hóa Đông phương huyền bí, khơi gợi trí tưởng tượng vô bờ.

Câu 3. Những nét vẽ nào tô điểm vẻ đẹp dòng Mê Kông?

Đáp án trang 121 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức

Bức tranh sông nước hiện lên qua:

Mê Kông cất lời ca bất tận
Chín nhánh phù sa ngọt ngào ấp ủ
Ruộng lúa bạt ngàn không hết chỗ
Bến nước thuyền đầy ắp niềm vui
Dòng sông mẹ sinh ra chín nhánh vàng

Câu 4. Chân dung người nông dân Nam Bộ được khắc họa qua những nét vẽ nào? Điều đó nói lên phẩm chất gì của con người nơi đây?

Đáp án trang 121 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức

Hình ảnh: "Lưng trần gối đất, mồ hôi thấm đồng" đã dựng lên chân dung người nông dân chất phác, kiên cường, với đức tính cần cù đáng quý - những con người "một nắng hai sương" làm nên vựa lúa cả nước.

Câu 5. Hình ảnh nghệ thuật nào trong bài khiến em ấn tượng nhất? Vì sao?

Đáp án trang 122 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức

Bài thơ khéo léo mở đầu bằng không gian lớp học chật hẹp, dần mở ra thế giới rộng lớn qua hình ảnh "thầy giáo vĩ đại", "thước bảng khổng lồ", rồi trải dài theo dòng sông, kết thúc bằng âm vang sóng vỗ. Cách tổ chức tứ thơ chặt chẽ mà vẫn phóng khoáng như nhịp sóng, khiến người đọc cảm nhận được sự chuyển hóa kỳ diệu: từ dụng cụ giảng đường thành biểu tượng thiêng liêng của Tổ quốc.

Câu 6. Cảm nhận về tình yêu quê hương trong tác phẩm?

Đáp án trang 121 Ngữ văn 6 tập 1 Kết nối tri thức

Tình yêu ấy như dòng chảy ngầm, từ cảm xúc ngây thơ của cậu bé mười tuổi đến sự hòa nhập hoàn toàn vào hào khí non sông khi trưởng thành. Đó là thứ tình cảm thiêng liêng, bền chặt như mạch nguồn chảy mãi.

Kiến thức mở rộng

• Tác giả Nguyên Hồng (1918-1982)

- Quê gốc Nam Định, gắn bó với Hải Phòng

- Cây bút đa tài: truyện ngắn, tiểu thuyết, ký, thơ...

- Ngòi bút chân thành, đầy cảm xúc mãnh liệt

- Tác phẩm tiêu biểu: Bỉ vỏ, Những ngày thơ ấu, Trời xanh...

• Đặc sắc tác phẩm

- Xuất xứ: Trích từ tập Trời xanh (1960)

- Thể loại: Thơ tự do

- Nội dung: Từ không gian lớp học đến hình ảnh dòng Mê Kông hùng vĩ, khắc họa vẻ đẹp con người và thiên nhiên Nam Bộ

- Nghệ thuật: Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ, kết cấu độc đáo

I. Chân dung tác giả Nguyên Hồng

Nguyên Hồng (1918-1982)

- Quê hương: Gốc Nam Định, gắn bó máu thịt với Hải Phòng

- Sự nghiệp văn chương đa dạng: từ truyện ngắn, tiểu thuyết đến ký sự, thơ ca

- Phong cách sáng tác: Chân thành, đầy cảm xúc mãnh liệt về con người và cuộc đời

- Những tác phẩm tiêu biểu: Những ngày thơ ấu (hồi ký), Bỉ vỏ (tiểu thuyết), Trời xanh (thơ),...

II. Khái quát tác phẩm

1. Thể loại: Thơ tự do phóng khoáng
2. Xuất xứ: Trích từ tập thơ Trời xanh (1960)
3. Giọng điệu: Trữ tình sâu lắng
4. Tóm tắt:

Từ không gian lớp học chật hẹp, bài thơ mở ra thế giới bao la của dòng Mê Kông hùng vĩ, khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên và con người Nam Bộ, qua đó bộc lộ tình yêu quê hương tha thiết.

• Cấu trúc:

+ Phần 1: Cảm nhận quê hương qua tấm bản đồ

+ Phần 2: Trải nghiệm quê hương qua hành trình cuộc đời

• Thông điệp:

+ Ngợi ca vẻ đẹp sông nước và con người Nam Bộ

• Nghệ thuật:

+ Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ: ẩn dụ, so sánh, điệp ngữ

III. Phân tích chi tiết

Hình tượng lớp học xuyên thời gian

* Ký ức tuổi thơ:

- Nhân vật trữ tình:

• Cậu học trò 10 tuổi với trái tim rộn ràng
• "Mắt ngước nhìn bản đồ lung linh/Như cánh đồng hoa giữa giấc mơ" - khát khao khám phá
• "Tim rộn rã, hồn say đắm khôn nguôi" trước vẻ hùng vĩ sông Mê Kông

- Người thầy:

• "Thầy giáo vĩ đại với cây thước thần kỳ" - hình tượng đáng kính
• "Dẫn ta đến chân trời diệu kỳ" - người mở cánh cửa tri thức

* Hiện tại:

- Nhân vật trữ tình: Đã trưởng thành

- Người thầy: "Cây thước năm xưa nay hóa cờ sao" - sự hy sinh thầm lặng

Bức tranh sông Mê Kông

- Khi dữ dội:

• Trưa hè oi ả với rừng đá, lan rừng, dứa dại
• Hành trình vượt Trường Sơn hiểm trở

- Khi êm đềm:

• Sáng thu trong veo với bướm lượn, chim ca
• "Chín nhánh sông vàng phù sa ngọt ngào"

=> Nguồn sống vô tận cho vùng châu thổ

Mối giao hòa sông - người

- Sông ban tặng:

• Phù sa màu mỡ cho cánh đồng bát ngát
• Tôm cá đầy khoang cho những chuyến ra khơi

- Con người Nam Bộ:

• "Lưng đẫm mồ hôi, chân lấm bùn non"
• Gắn bó máu thịt với từng tên đất

=> Mối quan hệ cộng sinh bền chặt

Cảm nhận về nhan đề

Như tiếng gọi thiết tha, vừa là lời tự tình với dòng sông quê, vừa thể hiện niềm tự hào về vùng đất Nam Bộ - nơi ghi dấu hành trình trưởng thành.

Ý nghĩa tấm bản đồ rực rỡ

- Biểu tượng Tổ quốc thiêng liêng

- Cánh cửa mở ra thế giới diệu kỳ trong tâm hồn trẻ thơ

Vẻ đẹp sông Mê Kông

- "Mê Kông cất lời ca bất tận"

- "Chín nhánh phù sa ngọt ngào ấp ủ"

Chân dung người Nam Bộ

"Lưng trần gối đất, mồ hôi thấm đồng" - biểu tượng sức sống kiên cường.

Hình ảnh nghệ thuật đặc sắc

- "Tấm bản đồ rực rỡ": Biểu tượng khát vọng

- "Cây thước thần tiên": Vật dụng giảng đường trở thành phép màu

Tình yêu quê hương

Như dòng chảy ngầm, từ cảm xúc trẻ thơ đến sự hòa nhập hoàn toàn vào hào khí non sông.

Khái quát tác phẩm

Bài thơ tái hiện vẻ đẹp trù phú của dòng Mê Kông và hình ảnh người dân Nam Bộ cần cù gắn bó với đất đai, qua đó bộc lộ tình yêu quê hương sâu nặng.

Cấu trúc tác phẩm

- Phần 1: Bức tranh sông Mê Kông hùng vĩ

- Phần 2: Con người Nam Bộ gắn bó với dòng sông

Thông điệp chính

Từ không gian lớp học nhỏ hẹp, bài thơ mở ra thế giới bao la của dòng sông Mê Kông, khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên và con người Nam Bộ, thể hiện tình yêu Tổ quốc thiết tha qua ngôn từ giàu hình ảnh và nhịp điệu.

Gợi ý phân tích

Câu 1: Nhan đề như lời gọi thiết tha, thể hiện tình cảm sâu nặng với dòng sông quê hương.

Câu 2: "Tấm bản đồ rực rỡ" là biểu tượng của Tổ quốc, mở ra thế giới diệu kỳ trong tâm hồn trẻ thơ.

Câu 3: Vẻ đẹp sông Mê Kông hiện lên qua:

Dòng sông dài hun hút mênh mông

Chín nhánh phù sa ngọt ngào ấp ủ

Ruộng lúa bạt ngàn không hết chỗ

Bến nước thuyền đầy ắp niềm vui

Câu 4: Người nông dân Nam Bộ hiện lên qua hình ảnh: "Lưng trần gối đất, mồ hôi thấm đồng" - biểu tượng của sự cần cù, kiên cường.

Câu 5: Những hình ảnh đặc sắc:

- "Cây thước thần tiên": biểu tượng tri thức

- Dòng sông Mê Kông: bản trường ca về quê hương

Câu 6: Tình yêu quê hương lớn dần theo năm tháng, từ cảm nhận trẻ thơ đến nhận thức sâu sắc về truyền thống cha ông.

I. Phân tích văn bản

Hình tượng lớp học xuyên thời gian

* Lớp học trong ký ức:

• Nhân vật trữ tình: Cậu học trò 10 tuổi với "ánh mắt ngước nhìn bản đồ rực rỡ/Như cánh đồng hoa giữa giấc mơ đêm", trái tim rộn ràng trước vẻ hùng vĩ sông Mê Kông
• Người thầy: "Thầy giáo vĩ đại với cây thước thần kỳ", người dẫn lối vào thế giới diệu kỳ của tri thức

* Lớp học hiện tại:

• Nhân vật trữ tình đã trưởng thành
• Người thầy: "Cây thước năm xưa nay hóa cờ sao" - biểu tượng sự hy sinh thầm lặng

Bức tranh sông Mê Kông

• Khi dữ dội: Trưa hè oi ả với rừng đá, lan rừng, dứa dại
• Khi êm đềm: Sáng thu trong veo với bướm lượn, chim ca
• "Chín nhánh sông vàng phù sa ngọt ngào" - nguồn sống vô tận cho vùng châu thổ

Mối giao hòa sông - người

• Sông ban tặng: Phù sa màu mỡ, tôm cá đầy khoang
• Con người Nam Bộ: "Lưng đẫm mồ hôi, chân lấm bùn non", gắn bó máu thịt với từng tên đất

II. Tác giả - Tác phẩm

Nguyên Hồng (1918-1982)

• Nhà văn của những người cùng khổ
• Sự nghiệp đa dạng: tiểu thuyết, truyện ngắn, hồi ký, thơ
• Tác phẩm tiêu biểu: Bỉ vỏ, Những ngày thơ ấu, Trời xanh

Trả lời câu hỏi

Câu 1: Nhan đề như tiếng gọi thiết tha, thể hiện tình yêu sâu nặng với dòng sông quê

Câu 2: "Tấm bản đồ rực rỡ" là biểu tượng Tổ quốc, mở ra thế giới diệu kỳ

Câu 3: Vẻ đẹp sông Mê Kông qua: "Dòng sông dài hun hút", "Chín nhánh phù sa ngọt ngào"

Câu 4: Người nông dân Nam Bộ: "Lưng trần gối đất" - biểu tượng sức sống kiên cường

Câu 5: Hình ảnh đặc sắc: "Cây thước thần tiên", dòng sông như bản trường ca

Câu 6: Tình yêu quê hương như dòng chảy ngầm, từ cảm nhận trẻ thơ đến nhận thức sâu sắc

Khám phá tác phẩm

Câu 1: Nhan đề như tiếng gọi thiết tha, thể hiện tình yêu sâu nặng với dòng sông quê hương, nơi lưu giữ kỷ niệm từ thuở ấu thơ.

Câu 2: "Tấm bản đồ rực rỡ" là biểu tượng của Tổ quốc, mở ra thế giới diệu kỳ trong tâm hồn trẻ thơ, nơi địa lý hòa quyện với văn hóa Đông phương.

Câu 3: Vẻ đẹp sông Mê Kông hiện lên qua:
Dòng sông cất lời ca bất tận
Chín nhánh phù sa ngọt ngào
Ruộng lúa bạt ngàn không hết chỗ
Bến nước thuyền đầy ắp niềm vui

Câu 4: Người nông dân Nam Bộ hiện lên qua hình ảnh: "Lưng trần gối đất, mồ hôi thấm đồng" - biểu tượng của sự cần cù, kiên cường.

Câu 5: Hình ảnh đặc sắc:
- "Dòng sông mẹ sinh ra chín nhánh vàng": biểu tượng sự sống
- "Cha ông truyền lại đất đai": nhắc nhở về truyền thống giữ gìn non sông

Câu 6: Tình yêu quê hương như dòng chảy ngầm, từ cảm nhận ngây thơ đến nhận thức sâu sắc về trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc.