Top 6 bài soạn "Luyện tập làm bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)" lớp 9 đặc sắc nhất

Luyện viết văn nghị luận về tác phẩm truyện

Đề bài: Trình bày cảm nhận về đoạn trích trong truyện “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng.

Yêu cầu: Lập dàn ý chi tiết, làm rõ cảm xúc và suy ngẫm về tình cha con thiêng liêng trong bối cảnh chiến tranh.

1. Phân tích đề:

Kiểu bài: Nghị luận về một đoạn trích truyện ngắn
Phạm vi: Truyện “Chiếc lược ngà” – Nguyễn Quang Sáng
Nội dung: Cảm nhận về tình cảm cha con giữa ông Sáu và bé Thu

2. Dàn ý:

a. Mở bài: Giới thiệu khái quát truyện ngắn “Chiếc lược ngà”, nhấn mạnh nội dung cảm động và giá trị nhân văn sâu sắc.

b. Thân bài:
- Hoàn cảnh chiến tranh chia cắt cha con ông Sáu và bé Thu.
- Những hiểu lầm và nỗi đau khi tình cảm không được đáp lại ngay.
- Sự chuyển biến đầy xúc động trong tâm hồn bé Thu khi nhận ra cha.
- Chiếc lược ngà – biểu tượng cao đẹp của tình phụ tử thiêng liêng.
- Những nét đặc sắc nghệ thuật: tình huống truyện éo le, ngôn ngữ giản dị, giàu cảm xúc, điểm nhìn nhân vật kể chuyện góp phần tăng tính chân thực.

c. Kết bài: “Chiếc lược ngà” là bản tình ca về tình cha con sâu nặng, để lại dư âm cảm động trong lòng người đọc.

Đề bài: Cảm nhận của em về đoạn trích truyện “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng.

BÀI THAM KHẢO

“Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng là khúc tráng ca lặng thầm về tình cha con giữa khói lửa chiến tranh. Trong đoạn trích được học, nhà văn đã phác họa một cách chân thật và sâu sắc hình tượng người cha và đứa con bé bỏng, tạo nên những cung bậc cảm xúc lắng đọng, khơi gợi nơi người đọc một nỗi thương cảm không nguôi.

Ra đời năm 1966, giữa chiến trường miền Nam khốc liệt, truyện ngắn mang trong mình âm hưởng của thời đại – thời mà tình thân phải vượt qua muôn trùng bom đạn. Đoạn trích là bức tranh chân thực về tình phụ tử thiêng liêng, giàu xúc cảm và đầy éo le trong cảnh ngộ chia lìa của ông Sáu và bé Thu.

Điểm sáng nổi bật trong tác phẩm chính là sự khắc họa tâm lý trẻ thơ qua nhân vật bé Thu. Từ một cô bé xa cha từ nhỏ, trong lòng chất chứa hình bóng cha qua ảnh, Thu bỗng đối diện với một người đàn ông có vết sẹo không giống cha trong trí tưởng tượng. Những phản ứng tưởng như trái ngược với tình yêu thương thực chất lại là biểu hiện đầy chân thực, bản năng và nhất quán của một đứa trẻ giàu tình cảm.

Từng ánh nhìn, cử chỉ lảng tránh, lời nói dửng dưng hay hành động đổ trứng cá đều góp phần tô đậm tính cách cá biệt của Thu – mạnh mẽ, cứng cỏi nhưng rất đỗi chân thành. Cao trào cảm xúc vỡ òa trong tiếng gọi “Ba...a...a...ba!” nghẹn ngào, như tiếng nấc bật ra sau những dồn nén, để rồi bé Thu cuống quýt trao lại tình yêu chưa từng nguôi ngoai.

Ông Sáu – người lính, người cha – hiện lên với một tình yêu con mãnh liệt nhưng âm thầm chịu đựng. Những hành động như gắp thức ăn, cố gắng lại gần, hay cơn tức giận đánh con chỉ là sự dồn nén của bao khát khao được nghe một tiếng “ba”. Tình cha ấy được lắng đọng trong chiếc lược ngà – món quà ông tự tay đẽo gọt, khắc lên đó cả tấm lòng yêu thương và nỗi nhớ con da diết.

Chiếc lược ngà không chỉ là kỷ vật – nó là biểu tượng của tình cảm cha con vượt lên mọi giới hạn. Khi ông Sáu trút hơi thở cuối cùng, hành động trao cây lược cho ông Ba như một di ngôn lặng thầm mà sâu sắc, là hồi chuông nhói lòng gợi lên bi kịch mà chiến tranh gây ra cho biết bao gia đình.

Nguyễn Quang Sáng đã tinh tế sử dụng ngôi kể thứ nhất – giọng kể của ông Ba – như một chiếc cầu nối cảm xúc, giúp câu chuyện trở nên chân thực và xúc động hơn. Những tình tiết được dẫn dắt tự nhiên, cao trào chồng lên cao trào khiến người đọc không khỏi nghẹn ngào. Qua đó, tác giả không chỉ kể một câu chuyện về tình phụ tử, mà còn lên tiếng phản đối chiến tranh – kẻ đã cướp đi biết bao hạnh phúc đời thường.

“Chiếc lược ngà” là khúc hát dịu dàng về tình cha con thiêng liêng, là lời thì thầm đầy xúc động về nỗi đau chiến tranh và là ánh sáng nhân văn rọi vào tâm hồn người đọc. Tình cảm ấy, dù giữa bom đạn hay thời bình, vẫn luôn sáng rực, thấm sâu và ngân vang mãi trong ký ức của mỗi con người.

I. Chuẩn bị ở nhà

1. Câu 1 trang 68 SGK Ngữ văn 9 tập 2

Ôn lại các bước viết bài văn nghị luận về truyện hoặc đoạn trích.

2. Câu 2 trang 68 SGK Ngữ văn 9 tập 2

Đọc lại truyện ngắn "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng (Ngữ văn 9, tập 1).

II. Luyện tập trên lớp

Đề bài: Cảm nhận của em về đoạn trích truyện “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng.

Mở bài:

Giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Quang Sáng, tác phẩm "Chiếc lược ngà" và đoạn trích tiêu biểu phản ánh sâu sắc tình phụ tử giữa ông Sáu và bé Thu trong bối cảnh chiến tranh.

Thân bài:

a) Hoàn cảnh sáng tác:

Viết năm 1966, thời kỳ kháng chiến chống Mỹ ác liệt. Truyện được kể qua lời ông Ba, bạn chiến đấu của ông Sáu, dưới góc nhìn ngôi thứ nhất tạo cảm giác gần gũi, chân thực.

Đoạn trích tập trung vào cuộc gặp gỡ ngắn ngủi nhưng đầy cảm xúc giữa cha con ông Sáu và hành trình làm chiếc lược ngà – món quà chứa đựng cả tấm lòng người cha.

b) Tình cảm của bé Thu dành cho ba:

Ban đầu, Thu hoài nghi, xa cách người cha vừa trở về vì ông không giống hình ảnh trong ký ức – có thêm vết sẹo trên má. Những hành động như tránh né, hất trứng cá… thể hiện tâm lý trẻ thơ đầy bản năng.

Sau khi được bà ngoại giải thích, Thu mới nhận ra ba, nỗi xúc động dồn nén bấy lâu vỡ oà trong tiếng gọi “Ba!” đầy day dứt và trìu mến, cùng những cái ôm, nụ hôn lên cả vết sẹo khiến người đọc xúc động sâu sắc.

c) Tình cảm của ông Sáu với con gái:

Xa con từ nhỏ vì chiến tranh, ông Sáu khao khát ngày trở về, hy vọng được nghe con gọi tiếng “ba”. Khi bị con từ chối, ông đau lòng nhưng vẫn âm thầm yêu thương, nuông chiều con. Đỉnh điểm là lúc Thu gọi ba, ông xúc động khôn xiết.

Chiếc lược ngà – món quà ông cất công làm giữa chiến trường – là biểu tượng cho tình yêu và sự chuộc lỗi. Trong giây phút cuối đời, ông vẫn cố trao lại cho đồng đội gửi đến con gái – một chi tiết vô cùng xúc động.

Kết bài:

Truyện ngắn “Chiếc lược ngà” là bản tình ca sâu lắng về tình cha con giữa thời bom đạn. Qua đó, Nguyễn Quang Sáng đã khắc họa chân thực nỗi đau và tình yêu thương bền chặt không gì chia cắt nổi giữa những mất mát do chiến tranh mang lại.

Đề bài: Trình bày cảm nhận của em về đoạn trích truyện ngắn “Chiếc lược ngà” của nhà văn Nguyễn Quang Sáng.

Dàn bài chi tiết:

I. Mở bài: Dẫn dắt vấn đề:

Văn học Việt Nam từng khắc họa biết bao khung cảnh xúc động về tình phụ tử. Nhưng trong bối cảnh chiến tranh ác liệt, tình cha con lại càng trở nên thiêng liêng, sâu sắc. “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng là một tác phẩm tiêu biểu, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc bởi những xúc cảm chân thật, thấm đẫm tình người.

II. Thân bài:

a. Giới thiệu tác phẩm:

- Truyện được sáng tác năm 1966, giữa cuộc kháng chiến chống Mỹ đầy gian khổ.

- Câu chuyện được kể ở ngôi thứ nhất qua lời của bác Ba – người bạn thân thiết của ông Sáu.

- Chiếc lược ngà – món quà chan chứa yêu thương – là kỷ vật cuối cùng ông Sáu để lại cho con gái.

- Tác giả khéo léo đặt nhân vật vào tình huống trớ trêu để khơi sâu dòng chảy tình cảm giữa hai cha con.

- Tóm tắt ngắn gọn cốt truyện để nắm được bối cảnh và sự chuyển biến tâm lý nhân vật.

b. Cảm nhận chi tiết:

- Bé Thu ban đầu không nhận cha do ông Sáu có vết sẹo khác với hình ảnh trong trí nhớ. Bé phản ứng mạnh mẽ, lạnh lùng, khước từ tình cảm qua hành động và lời nói.

- Hành động hất trứng cá, không gọi “ba”, lặng lẽ sang nhà bà ngoại... thể hiện tâm trạng ngỡ ngàng, hoài nghi.

- Nhờ lời giải thích của bà, Thu dần nhận ra cha. Cuộc chia tay ngắn ngủi trở thành khoảnh khắc xúc động nhất: tiếng gọi “Ba…a…a!” nghẹn ngào, cùng những cử chỉ yêu thương dồn nén khiến ai cũng xao lòng.

- Ông Sáu cảm động vô cùng, mang theo tình yêu đó về chiến khu và dồn tâm khắc chiếc lược ngà như món quà vô giá dành cho con gái nhỏ.

- Khi hy sinh, ông vẫn kịp gửi lại chiếc lược ấy qua người đồng đội, trao trọn tình cha cho con dẫu xa cách muôn trùng.

III. Kết bài:

Tác phẩm “Chiếc lược ngà” không chỉ tôn vinh tình phụ tử mà còn góp phần làm sáng ngời vẻ đẹp nhân văn trong văn học cách mạng Việt Nam. Qua truyện, mỗi người thêm thấm thía giá trị của tình thân – điều thiêng liêng mà cuộc sống luôn nhắc nhở ta giữ gìn và trân quý.

Đề bài: Trình bày cảm nhận của em về đoạn trích truyện ngắn “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng.

1. Mở bài: Giới thiệu bối cảnh ra đời của truyện “Chiếc lược ngà” – một tác phẩm đầy xúc cảm được viết trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, nơi mà tình thân bị thử thách giữa chia ly và hy sinh.

2. Thân bài:

a. Tình cảm sâu nặng của ông Sáu dành cho con:

- Cuộc sống cách biệt bởi chiến tranh khiến ông Sáu phải xa con từ nhỏ.

- Nỗi thất vọng khôn nguôi khi con gái không nhận ra cha trong ngày đoàn tụ.

- Niềm hạnh phúc ngập tràn khi bé Thu gọi “ba” trước lúc ông ra đi lần nữa.

- Tình cảm cha con kết tinh trong chiếc lược ngà – món quà bé nhỏ nhưng chan chứa yêu thương mà ông Sáu dành trọn tâm huyết khắc tạc trong những ngày nơi chiến khu.

b. Tình cảm và sự thay đổi cảm xúc của bé Thu:

- Ban đầu ngỡ ngàng, nghi ngờ và từ chối ông Sáu vì vết sẹo không giống người cha trong ảnh.

- Sự bướng bỉnh, lạnh lùng thể hiện tình cảm ẩn sâu chưa kịp thổ lộ.

- Khi hiểu ra, bé òa khóc và bộc lộ tình yêu thương mãnh liệt dành cho cha bằng tiếng gọi trìu mến và cái ôm nghẹn ngào lúc chia tay.

c. Nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm:

- Khắc họa tâm lý nhân vật tinh tế qua hành động, lời nói và cử chỉ giàu biểu cảm.

- Xây dựng tình huống truyện éo le, đầy kịch tính để làm nổi bật chủ đề nhân văn.

- Sử dụng lời kể tự nhiên, giàu cảm xúc, tạo nên giọng điệu gần gũi và sâu lắng.

3. Kết bài:

“Chiếc lược ngà” là một trong những truyện ngắn giàu tính nhân văn, khơi dậy trong người đọc sự đồng cảm trước tình cảm cha con chân thành, thánh thiện giữa khói lửa chiến tranh. Một tác phẩm để lại dư âm lâu bền trong lòng người yêu văn học Việt.

A. NỘI DUNG TRỌNG TÂM

1. Quy trình viết bài nghị luận về truyện hoặc đoạn trích:

– Xác định rõ yêu cầu đề bài và tìm ý phù hợp
– Lập dàn ý khoa học, mạch lạc
– Tiến hành viết bài hoàn chỉnh
– Đọc lại và chỉnh sửa kĩ lưỡng

2. Cấu trúc cơ bản của bài văn nghị luận:

Mở bài: Dẫn dắt vào đề, nêu lên tên tác phẩm và cảm nhận sơ lược
Thân bài: Trình bày các luận điểm về nội dung và nghệ thuật, phân tích chi tiết, đưa ra dẫn chứng sinh động, có đánh giá xác thực
Kết bài: Tổng kết vấn đề, nêu cảm nghĩ sâu sắc về giá trị tác phẩm

B. BÀI TẬP THỰC HÀNH & GỢI MỞ

Đề bài luyện tập (SGK Ngữ văn 9, tập 2, trang 68): Cảm nhận của em về đoạn trích truyện ngắn "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng

Gợi ý lập dàn ý:

– Xác định từ khóa trọng tâm: “cảm nhận”, “đoạn trích”, “Chiếc lược ngà”
– Hiểu được hoàn cảnh chiến tranh miền Nam và sự chia cắt tình cảm gia đình
– Cảm nhận sâu sắc về hình tượng ông Sáu và bé Thu: những mất mát, nghị lực, sự hi sinh và lòng yêu thương thầm lặng
– Phân tích các chi tiết giàu sức biểu cảm như chiếc lược ngà, tiếng gọi “Ba...a...a”, ánh mắt lúc chia tay...
– Nghệ thuật kể chuyện độc đáo của Nguyễn Quang Sáng gợi dậy cảm xúc mãnh liệt

Bài làm mẫu (lập dàn ý chi tiết):

Mở bài: Giới thiệu nhà văn Nguyễn Quang Sáng, truyện “Chiếc lược ngà” và vị trí đặc biệt của tác phẩm trong văn học kháng chiến

Thân bài:

• Giới thiệu tác phẩm: Viết năm 1966 giữa lúc chiến tranh khốc liệt. Tác phẩm khắc họa tình cha con đầy cảm động qua hoàn cảnh chia lìa và bi kịch của gia đình ông Sáu
• Phân tích nội dung chính:
  – Ông Sáu: người cha gánh chịu nỗi đau cả về thể xác lẫn tinh thần, luôn khao khát tình cảm con gái
  – Bé Thu: ban đầu cứng đầu, kiên quyết từ chối nhận cha; sau khi hiểu ra, bộc lộ tình cảm mãnh liệt qua hành động cảm động
  – Hành động làm lược khắc ghi yêu thương của người cha trong chiến khu
  – Cảnh chia tay đầy nước mắt và ánh mắt cuối cùng trước khi ông hy sinh khiến người đọc nghẹn ngào
• Đặc sắc nghệ thuật: tình huống truyện độc đáo, lời kể giàu cảm xúc, chi tiết chọn lọc, nhân vật khắc họa sâu sắc

Kết bài: Tác phẩm là tiếng nói chân thành về tình phụ tử thiêng liêng trong khói lửa chiến tranh, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc