8 Phương Pháp Kể Chuyện Giúp Trẻ Học Thuộc Nhanh Chóng Và Dễ Nhớ Mà Các Cô Giáo Mầm Non Nên Áp Dụng

Để giúp trẻ làm quen với một tác phẩm truyện một cách hiệu quả, việc đầu tiên mà giáo viên cần chú trọng là chuẩn bị đầy đủ và hấp dẫn các phương tiện dạy học. Trước kia, tranh minh họa là công cụ chính trong việc giới thiệu các tác phẩm văn học cho trẻ. Tuy nhiên, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin hiện nay, việc tích hợp công nghệ vào bài giảng mang lại hiệu quả rõ rệt. Những hiệu ứng sinh động, màu sắc tươi sáng sẽ thu hút sự chú ý của trẻ ngay lập tức. Những giáo viên thành thạo công nghệ có thể biến các bức tranh minh họa thành các đoạn phim hoạt hình sinh động, hay thậm chí đưa vào các đoạn video phù hợp với nội dung câu chuyện. Chẳng hạn như câu chuyện “Gấu con bị đau răng”, giáo viên có thể tìm kiếm hình ảnh trên internet để tạo ra một đoạn phim hoạt hình giúp trẻ hiểu rõ hơn về các nhân vật trong câu chuyện.

Để giúp trẻ ghi nhớ câu chuyện một cách tự nhiên và hiệu quả, giáo viên cần bắt đầu bằng việc kể lại câu chuyện cho trẻ nghe. Trẻ sẽ phải tập trung lắng nghe, ghi nhớ từng chi tiết và dần dần có thể kể lại câu chuyện ở bất kỳ đâu, bất kỳ lúc nào. Ban đầu, trẻ có thể kể theo tranh minh họa, sau đó chuyển sang kể không cần tranh nhưng vẫn đầy cảm xúc, với giọng kể phù hợp với từng nhân vật và nội dung câu chuyện. Cô giáo có thể áp dụng các phương pháp như: 1. Để trẻ kể lại đoạn điệp khúc, đối thoại theo cách đồng thanh với cô. 2. Kể theo từng phần, trẻ sẽ tiếp tục câu chuyện sau cô. 3. Kể chuyện theo vai, trong đó cô đóng vai người dẫn chuyện. 4. Cho trẻ hóa thân thành các nhân vật trong truyện. 5. Chuẩn bị trang phục, đạo cụ, mô hình, hình ảnh để trẻ có thể nhập vai và diễn kịch. Nếu không có tranh, trẻ có thể kể chuyện từ trí tưởng tượng của mình. 6. Động viên, khen ngợi trẻ khi kể, để tạo thêm động lực cho các em tham gia. Ngoài việc kể lại câu chuyện đã học, trẻ còn có thể sáng tạo câu chuyện theo cách riêng của mình, ví dụ như kể về đồ vật, bức tranh hay hiện tượng mà trẻ đã được trải nghiệm. Việc sáng tạo trong kể chuyện giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, tưởng tượng và ngôn ngữ, đồng thời tăng cường sự tự tin khi giao tiếp.

Đóng kịch là hoạt động giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, trí nhớ và tinh thần tập thể qua việc hóa thân vào các nhân vật trong câu chuyện. Thông qua diễn xuất, trẻ sẽ “sống lại” các tình huống và cảm xúc của nhân vật, làm cho câu chuyện trở nên sinh động và dễ nhớ. Chọn những tác phẩm với lời thoại dễ nhớ, dễ thuộc và hành động không quá phức tạp sẽ giúp trẻ dễ dàng thể hiện nhân vật. Trẻ không chỉ ghi nhớ lời thoại mà còn biết diễn đạt ngôn ngữ chính xác và rõ ràng. Quy trình tổ chức đóng kịch:

• Lựa chọn tác phẩm kịch bản ngắn gọn, dễ hiểu. Cô giáo kể lại câu chuyện bằng nghệ thuật kể diễn cảm, lặp đi lặp lại để trẻ dễ tiếp thu.
• Đàm thoại cùng trẻ về các nhân vật, hành động và ngữ điệu của câu chuyện.
• Phân vai và tổ chức cho trẻ thực hành đóng vai, kết hợp cử chỉ, điệu bộ và lời nói của nhân vật.

Ví dụ: Truyện “Nhổ Củ Cải” Trang phục: Râu ông già (làm từ râu ngô), khăn cho bà già, mũ cho củ cải, các con vật như mèo, chó, chuột. Phân vai: Ông già, bà già, cháu gái, chó, mèo, chuột. Cô là người dẫn chuyện.

Tại trường mầm non, mọi hoạt động trong ngày đều có thể trở thành cơ hội để trẻ làm quen với truyện. Cô giáo có thể chọn những hoạt động ngoài giờ học để giúp trẻ tiếp cận câu chuyện, như trong các giờ đón trẻ, giờ trả trẻ, hay các hoạt động góc. Cụ thể, cô có thể áp dụng các biện pháp dưới đây: Hoạt động chiều: Đây là thời gian cô có thể tổ chức những trò chơi học mà chơi. Cô cho trẻ làm quen với câu chuyện, dạy trẻ kể lại và thể hiện giọng nhân vật, thậm chí có thể dạy trẻ đóng kịch. Ví dụ: Chủ đề “Con vật bé yêu” với câu chuyện “Chú thỏ tinh khôn”. - Làm quen với câu chuyện: Cùng trò chuyện với trẻ về các con vật và cho trẻ xem video câu chuyện “Chú thỏ tinh khôn”. * Hoạt động góc: Cô trưng bày các vật dụng như rối, truyện tranh, sách tại các góc học tập và nghệ thuật. Trẻ có thể tự làm sách, in hình ảnh nhân vật, tô màu, vẽ tranh và sử dụng rối để đóng kịch. Ví dụ: Chủ đề “Gia đình” với câu chuyện “Nhổ Củ Cải”. Trẻ sử dụng rối để đóng kịch và phân vai các nhân vật, tô màu các nhân vật như ông, bà, cháu gái, củ cải, mèo, chó, chuột.

Việc hợp tác với phụ huynh đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình phát triển ngôn ngữ và kỹ năng kể chuyện của trẻ. Trong các cuộc họp phụ huynh đầu năm, cô giáo sẽ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển ngôn ngữ qua các hoạt động kể chuyện. Cô giáo cũng thường xuyên thông báo đến phụ huynh về các chủ đề và câu chuyện mà trẻ đang học, giúp phụ huynh nhận thức được sự phát triển ngôn ngữ của con mình, đồng thời khuyến khích họ tham gia vào việc thúc đẩy khả năng ngôn ngữ của trẻ tại gia đình. Ví dụ: Cô trao đổi với phụ huynh về các câu chuyện đã học, chia sẻ tài liệu và video để phụ huynh có thể kể lại câu chuyện cho trẻ tại nhà, từ đó làm phong phú thêm vốn ngôn ngữ của trẻ. Ngoài ra, cô cũng khuyến khích phụ huynh tạo ra những cơ hội để trẻ kể lại các câu chuyện đã học. Cô còn vận động phụ huynh đóng góp nguyên vật liệu như báo, vải vụn, len vụn, hộp, mút xốp để tạo ra các góc văn học trong lớp học, giúp trẻ học hỏi từ những tài liệu thực tế. Việc kết hợp giữa các giờ đón trẻ, trả trẻ và các hoạt động học tập khác cũng là cơ hội để cô giáo và phụ huynh trao đổi thêm về tầm quan trọng của việc kể chuyện. Cô khuyến khích phụ huynh kể những câu chuyện ngắn trước khi trẻ đi ngủ, đồng thời động viên trẻ kể lại các câu chuyện đã học ở lớp.

Ở độ tuổi 5-6, trẻ đã có khả năng tập trung lắng nghe câu chuyện từ đầu đến cuối. Dưới sự hướng dẫn của người lớn, trẻ sẽ dễ dàng nắm bắt được nội dung câu chuyện, nhớ được trình tự các sự kiện và nhận ra các hành động của nhân vật. Giáo viên cần lựa chọn những câu chuyện và bài thơ phù hợp với lứa tuổi, tránh các truyện có nội dung bạo lực, độc ác hay gây sợ hãi cho trẻ. Các thể loại truyện nên phong phú, đa dạng như thần thoại, truyện lịch sử, truyện về động vật, cây cối… Ngoài ra, các bài thơ với vần điệu nhẹ nhàng, âm sắc vui tươi sẽ giúp trẻ dễ dàng thuộc lòng và yêu thích học hơn. Những câu chuyện đi kèm với tranh minh họa sinh động hoặc sử dụng rối sẽ giúp kích thích trí tưởng tượng và cảm xúc nghệ thuật của trẻ. Câu chuyện cần phải phù hợp với chủ đề mà trẻ đang học trong một thời gian nhất định. Khi bắt đầu tiết học, giáo viên có thể tạo ra những tình huống bất ngờ để thu hút sự chú ý của trẻ, từ đó khơi dậy sự tò mò và mong muốn khám phá câu chuyện mà cô sắp kể. Ví dụ: Câu chuyện “Củ cải trắng” Giới thiệu câu chuyện, cô không trực tiếp nói ngay mà cho trẻ tự khám phá củ cải, xem xét hình dáng, màu sắc và tìm hiểu tác dụng của củ cải đối với cơ thể con người. Cô sẽ hỏi trẻ về củ cải và các con vật thích ăn củ cải như thỏ, dê, hươu. Sau đó, cô sẽ nói: “Vậy hôm nay cô sẽ kể cho các bạn nghe câu chuyện ‘Củ cải trắng’ nhé!” Khi kể chuyện, cô giáo không nhất thiết phải đọc thuộc lòng từng câu, có thể thay đổi tình tiết hoặc điều chỉnh một số chi tiết cho phù hợp với sự hiểu biết của trẻ mà không làm thay đổi cốt truyện. Khi kể chuyện, cô cũng sử dụng tranh minh họa và rối diễn kịch. Cô kể chuyện hai lần, lần đầu kể nhẹ nhàng, lần sau cô thể hiện rõ hơn giọng điệu và cử chỉ của các nhân vật trong câu chuyện. * Giọng dê con: ngạc nhiên, vui vẻ * Giọng hươu con: hớn hở, tự nhiên * Giọng thỏ con: dịu dàng, tình cảm Đặc biệt khi sử dụng rối, cô giáo phải điều khiển rối sao cho phù hợp với từng tình huống trong câu chuyện, giúp trẻ cảm nhận được sự sống động và hấp dẫn của từng nhân vật.

- Để giúp trẻ hiểu sâu về câu chuyện, ghi nhớ diễn biến các sự kiện và nhận diện được ngữ nghĩa của từng từ ngữ trong tác phẩm, giáo viên cần đàm thoại với trẻ qua các câu hỏi phong phú, tạo điều kiện cho trẻ tự tìm hiểu và thể hiện suy nghĩ. Các câu hỏi có thể bao gồm: + Câu hỏi về nội dung câu chuyện (Câu chuyện nói về ai? Ai là nhân vật chính? Trong câu chuyện xảy ra điều gì? Nhân vật làm gì? Hành động của nhân vật như thế nào?) + Câu hỏi suy luận về nội dung câu chuyện (Tại sao nhân vật lại làm như vậy?) + Câu hỏi miêu tả yêu cầu trẻ sử dụng ngôn ngữ chi tiết và sinh động (Nhân vật trông như thế nào? Hành động của nhân vật ra sao?) + Câu hỏi về cách thể hiện giọng điệu của nhân vật trong từng tình huống (Nhân vật nói gì? Giọng nói của nhân vật như thế nào khi làm gì?) + Câu hỏi về cảm nhận và thái độ của trẻ đối với các nhân vật (Trẻ nghĩ gì về nhân vật đó? Tại sao nhân vật lại hành động như vậy?) Ví dụ: Trong câu chuyện “Dê Con Thông Minh”, cô có thể đặt các câu hỏi như: + Câu chuyện kể về ai? Trước khi đi ra đồng, dê mẹ đã dặn dò dê con điều gì? + Sau khi dê mẹ đi khỏi, sói đã làm gì? Dê con đã phản ứng như thế nào? + Sói đã nghĩ ra kế gì để lừa dê con? Dê con đã thể hiện sự thông minh ra sao? + Dê mẹ đã khen ngợi dê con như thế nào? - Khi trẻ trả lời câu hỏi, giáo viên không nên áp đặt câu trả lời giống với đáp án đã chuẩn bị mà hãy để trẻ trả lời theo suy nghĩ và sự hiểu biết của mình, miễn là nội dung vẫn đúng với câu chuyện. Ví dụ: Dê con là nhân vật như thế nào? Một trẻ có thể trả lời: “Thông minh.” Trẻ khác có thể trả lời: “Nhanh trí.” Và một trẻ khác có thể nói: “Dũng cảm.”